Wp/cnr/Međunarodni monetarni fond
Međunarodni monetarni fond (skraćeno: MMF) je međunarodna kooperativna institucija koju čini 182 država, dobrovoljno učlanjenih, jer prednost vide u zajedničkom dogovaranju u cilju postizanja što stabilnijeg međunarodnog sistema poslovanja.
MMF je institucija koja pozajmljuje novac članovima koji imaju probleme sa finansijskim obavezama, ali samo pod uslovom da preduzmu mjere za eliminisanje tih poteškoća. MMF nema nikakav autoritet nad domaćom ekonomskom politikom svojih članova, iako se to nerijetko ističe u antiglobalističkom diskursu. Do potrebe za organizacijom kao što je MMF došlo je poslije velike ekonomske krize 30-ih godina ovog vijeka. Veliki broj država sa Velikom Britanijom na čelu moralo je da napušti zlatno pravilo. Taj sistem je nailazio na poteškoće u vrijeme nastajanja monopola i koncentracije kapitala. Došlo je do opadanja životnog standarda. Neke države su težile skoro potpunom eliminisanju upotrebe novca, a druge su prodavale svoju valutu ispod realne cijene da bi smanjile poslovanje drugih zemalja. Odnos između novca i vrijednosti roba je postao nejasan.
Ovakva praksa je poznata pod nazivom kompetitivna devaluacija. Cijene dobara na svjetskom tržištu su pale za 48%, a vrijednost međunarodnog poslovanja za 63%. Tokom 30-tih godina dolazi do nekoliko međunarodnih konferencija sa ciljem da se spriječe monetarni problemi. Trebalo je stvoriti sistem koji će se baviti monetarnim pitanjima i rješavanju monetarnih problema. Zahtijev za takvim sistemom su zatražili Hari Dekster Vajt iz SAD-a i Džon Mejnard Kejnz iz VB. Međunarodna zajednica je prihvatila ovaj sistem, a dogovor o uspostavljanju Međunarodnog monetarnog fonda se desio u gradu Breton Vuds, Nju Hempšir, SAD, 22-og Jula 1944 godine. Dogovoru su prisustvovala 44 delegata raznih država. MMF je počeo zvanično sa radom u Vašingtonu maja 1946 godine sa 39 članova.
Cilj MMF-a[edit | edit source]
Osnovni ciljevi MMF-a:
- Unaprijeđenje međunarodne saradnje kroz konsultacije i zajedničko rješavanje monetarnih problema.
- Proširivanje međunarodne trgovine, rast zapošljenosti, dohotka i proizvodnje.
- Stabilizacija deviznih kurseva i spriječavanje konkurentskih depresijacija.
- Multilateralizam u međunarodnim plaćanjima za tekuće transakcije i uklanjanje deviznih ograničenja koja sputavaju rast međunarodne trgovine.
- Obezbijeđenje finansiskih sredstava za pomoć zemljama članicama u uravnoteženju platnog bilansa.
- Smanjenje platnobilansnih neravnoteža.
Zadatak MMF-a nije smo rješavanje problema pojedinih zemalja već i funkcionisanje međunarodnog monetarnog sistema kao cjeline. Njegovi članovi zajedno rade na uspostavljanju stabilnog svjetskog rasta. MMF radi na pronalaženju načina da se preduhitre, kontrolišu i rješavaju finansijske krize.
Finansijska osnova MMF-a[edit | edit source]
Na osnovu člana III odjeljak 3 iz Breton Vudsa zemlje članice su bile dužne da izvrše upis kvota i kao minimum, svaka zemlja članica je u zlatu plaćala manji iznos od sljedeća dva iznosa: 1) 25% svoje kvote, 2) 10% od svojih zvaničnih neto holdinga zlata u SAD dolarima. Ostatak kvote se upisivao u nacionalnoj valuti. Na osnovu Amandmana II iz 1978. godine predviđeno je da se 25% kvote uplaćuje u SDR ili u konvertibilnim valutama, a 75% u nacionalnoj valuti. Najnovija, jedanaesta opšta revizija kvota bila je 1998. godine i vrijednost upisanih kvota je iznosila 212 milijardi SDR. Kvote imaju 3 osnovne funkcije:
- One su osnovica za određivanje olakšica prilikom povlačenja sredstava fonda
- One izražavaju iznos deviza sa kojima Fond može da računa
- One predstavljaju osnovu za izračunavanje prava glasa zemalja članica
Kvote i glasanje[edit | edit source]
Pri uključenju u MMF svaka zemlja članica deponuje određenu sumu novca, zvanu “quota subscription” (kvota pretplate). Kvote imaju različite uloge i služe za:
- Utvrđivanje broja glasova
- Utvrđivanje maksimalnog iznosa sredstava na korišćenje
Bazu za dodjelu SDR Kvote određuju glasačku snagu članova, pa iz neravnomjernog učešća kvota proističe isto takva neravnomjernost u glasovima.Broj glasova se utvrđuje na taj način što se svakoj zemlji dodjeljuje 250 glasova i plus po jedan glas na svakih sto hiljada SDR-a uplaćene kvote. Bogatije zemlje imaju veću glasačku moć. Zemlje koje imaju preko 15% ukupnog broja glasova imaju pravo veta na odluke fonda. Zemlje sa najvećim brojem kvota u MMF-u su: SAD sa 18,25%, zatim Njemačka, Japan, Francuska i Velika Britanija. Učešće glasova industrijskih zemalja u ukupnim glasovima kod Fonda iznosi oko 60% a ZUR oko 40%, tako da ZUR mogu da utiču na odluke ako djeluju kao grupa jer se mnoge značajne odluke u Fondu donose kvalifikovanom većinom od 70% ili 85%.One stvaraju određeni fond novca koji se može povući u slučaju finansijskih poteškoća članova. One su osnova za određivanje koliko član može da pozajmi od MMF-a ili da primi od MMF-a u periodičnim alokacijama specijalnih pomoći, poznatim pod nazivom “specijalna prava vučenja”. Ovo nam govori da, što je više član finansijski doprinio, to više može da pozajmi kada mu je potrebno. Kvote se preispituju svakih 5 godina i mogu biti povećane ili smanjene prema potrebama MMF-a i prema ekonomskom prosperitetu zemalja članica. U 1946. godini MMF je imao 7,6 milijardi američkih dolara, a u 1998 godini $193 milijarde.
Prijedlog da se kvote podignu na $280 milijardi čeka na odobrenje. SAD, kao najjača ekonomska sila, učestvuje u fondu sa oko $35 milijardi, što im daje oko 265.000 glasova (18,25%), a Palau koja je postala član u decembru 1997. godine, ima najmanju kvotu, i doprinosi sa oko $3,8 miliona, i ima 272 glasa (0,002%).