Wp/cnr/Manastiru Sv. Nikola u Praskvici

Manastiru Sv. Nikola u Praskvici je zadužbina posljednjeg crnogorskog vladara iz dinastije Balšić - Balše III. Kako je poznato, Balša III je manastirsku Crkvu Sv. Nikole sagradio 1413. godine na jednoj uzvišici na domaku Sv. Stefana u Paštrovićima. Ova njegova bogomolja ima drukčiju projektnu osnovu i konstrukcijska rješenja od njegove trikonhosne zadužbine Moračnika i drugih balšićkih crkava-mauzoleja na Skadarskome jezeru. Dok su balšićke crkve na Skadarskome jezeru trikonhosnog sklopa, Sv. Nikola u Praskvici, u balšićkoj varijanti, bio je jednobrodna građevina s polukružnom apsidom, nalik na srednjovjekovne zetske romano-gotičke crkve ranije faze. Izgled ove crkve moguće je samo hipotetički rekonstruisati, jer je bila porušena početkom XIX vijeka, da bi sredinom toga vijeka na njenim temeljima bila sagrađena nova bogomolja. Od stare crkve djelimično je bio sačuvan samo śeverni zid, čiji ostaci su ušli u sastav istoga zida nove građevine. Iz detalja preostaloga dijela staroga zida ispitivači su izveli zaključak da je crkva zajedno s pripratom i polukružnom apsidom bila dugačka dvadesetak metara, da je imala niski transept-pjevnicu, da je bila ozidana od kamenih kvadara postavljenih u vodoravne redove i da je na unutrašnjim zidovima imala plitke prislonjene lukove – po dva na podužnim zidovima u zapadnome traveju i po četiri u priprati. Pretpostavlja se da je bila bez kubeta. Njen prepoznatljivi niski transept imao je pravilan oblik. Prilikom njegova građenja najniža ruka kamena poluobličastoga svoda bila je oslonjena na naglašeno istureni kameni vijenac. Transepti su, kako se zna, imali istu funkciju kao bočni trikonhosi u crkvama s trolisnom osnovom.

Poveznice

• Manastir Praskvica i crkva Svetog Nikole pored Svetog Stefana
• Povelja o osnivanju manastira Sv. Nikole u Praskvici

Izvori

• Pavle Mijović, Umjetničko blago Crne Gore, Beograd-Titograd, 1980.