Wp/cnr/Makarije od Crne Gore

Makarije od Crne Gore (oko 1463 – poslije 1533) prvi je crnogorski i južnoslovenski štampar ćirilskih knjiga.

Djelo

Tipografsko umijeće naučeno u Veneciji Makarije „ot Černije Gori“ upotrijebio je u svojoj Crnoj Gori u štampariji Crnojevića. On je kao glavni izdavač sa svojih sedam majstora uradio matrice za inicijale i grafičku ornamentiku, slova prese i ostale potrebne sprave. Štamparija je počela s radom 1493. godine, kad je štampan prvijenac Oktoih prvoglasnik, a radila je do kraja 1496. godine. Iz štamparije Crnojevića je izašlo ukupno pet knjiga, a sve je rukodjelisao Makarije. Pored Oktoiha prvoglasnika to su: Oktoih petoglasnik (uporedo s prvoglasnikom), Psaltir s posljedovanjem (22. IX 1495), Molitvenik (Trebnik ili Euhologij), završen 1495/96, i Četvorojevanđelje koje je urađeno vjerovatno u drugoj polovini 1495. i u toku 1496. godine. Ovo Jevanđelje nije sačuvano u originalu već samo u prijepisu iz 1548. godine.

Biografija

Pretpostavka je da Makarije vodi porijeklo od kuće Crnojevića, na osnovu činjenice da je on napuštio Crnu Goru 1496. godine (s Đurđem Crnojevićem) i pošao u Vlašku jer je za vlaškoga vojvodu Radula bila udata Ana, ćerka Ivana Crnojevića. Onđe je otpočeo štampanje knjiga početkom XVI vijeka, a kasnije dostigao i „visoku čast da postane mitropolit“ (1525). O Makariju Crnogorcu rumunski istoričari tvrde da je kao njihov mitropolit pisao hronike „od znatne važnosti za istoriju Rumunije“. Između 1526. i 1528. napisao je geografski spis Tlkovanije, u kojem iznosi podatke o Dakiji i zemlji Crnojevića, o zemljama u kojima je živio, radio i koje je dobro poznavao. Smatra se da je u starosti, 1526. godine otišao iz Vlaške u Svetu Goru, đe je postao iguman Manastira Hilandar. Posljednji podatak o njemu potiče iz 1533. godine, kad je kao iguman boravio u Moldaviji i kod vojvode Petra IV Rareša uspio da se izbori za stalnu godišnju pomoć Manastiru Hilandar. Jeromonah Makarije „ot Černije Gori“, kao prvi državni štampar u Evropi, izuzetna je ličnost koja je ostavila duboka traga u crnogorskoj kulturi. On je bio vješt i talentovan štampar, ali i darovit i uman mislilac i bogoslov. Samo produhovljeni i duboko odani svojoj državi, svome narodu i svojoj vjeri teolog mogao je napisati onakav duhovni tekst, teološkoga i liturgijskoga sadržaja, kakav je pogovor u Oktoihu.

Literatura

• Božidar Šekularac: Razvoj pismenosti u Crnoj Gori, FCJK, Cetinje, 2014.