Wp/cnr/Krsto Vukov Martinović

Krsto Vukov Martinović, komandir. Rođen je 1864. godine u Bajice u porodici Vuka Daičina (1837-1921), perjanika, upravnika zatvora i majke Kiće. Umro je 26. maja 1933. godine u San Marinu.

Biografija

Osnovnu školu završio je na Cetinju. Kao stipendista kralja Nikole školovao se u Italiji. U Trstu je završio Inženjerijsku školu krajem 1880-ih godina. Nakon toga, 1893. godine odlazi za Rusiju na dalje školovanje, tamo je bio aktivan član poludržavnog Parabrodarskog društva P.OTiT. (Rusko opšte parabrodarstvo i trgovina). Učesnik je rusko-japanskog rata 1904-1905. godine. Naročito se istakao u pomorskim borbama od Baltičkog mora do Dalekog Istoka. Za podvige u ovom ratu odlikovan je sa više visokih ruskih odlikovanja.

Balkanski ratovi

Kada je Crna Gora zaratila sa Osmanskim carstvom u oktobru 1912. godine, vraća se iz Rusije da pomogne Crnoj Gori, učestvuje u Prvom balkanskom ratu 1912-13. godine. Nalazio se u sastavu Bajičke čete, Cetinjskog bataljona, Katunske brigade, koja je djelovala u Primorskom odredu na pravcu Taraboš i Skadar. U ovom ratu nalazio se u prvim redovima kao vojnik i pokazao je veliku hrabrost. Nakon završetka rata ostaje u Crnu Goru i stupa na državnu službu.

Prvi svjetski rat i zarobljeništvo

Učesnik je Prvog svjetskog rata 1914-16. godine kao komandant crnogorskih brodova. U ovom ratu komandovao je brodom „Pjesnik“ koji je čuvao crnogorski transport od Valone do Bojane od napada kačaka i austrijskih sumarena. Čuvena je njegova odbrana transporta na Bojani od kačaka za što je odlikovan lično od kralja Nikole „Zlatnom medaljom za hrabrost“ tj. Obilića medaljom. Uoči kapitulacije Crne Gore bio je komandant konvoja brodova, koji su za potrebe crnogorske vojske prenosili hranu i drugi materijal, saobraćali su na relaciji Medovo-Skadarsko jezero. Prilikom odlaska kralja Nikole sa svitom iz Crne Gore, 20. januara 1916. godine, prevezao ih je do Medove. Tokom dopremanja hrane na relaciji Plavnica – ostrvo Sveti Nikola, zarobljen je 23. januara 1916. godine u 12h uveče u Porto Mileni od strane austrougarske vojske. U zarobljeništvu se nalazio do kraja 1918. godine.

Božićni uststanak

Učesnik je Božićnog ustanka 1919. godine kao „kao jedna od važnijih ličnosti u podizanju ustanka“, nakon sloma ustanka povukao se iz Crne Gore januara 1919. godine zajedno sa Krstom Popovićem, za Medovo odakle ide za Italiju.

Emigracija

Kada je krajem 1920. godine postavljena nova formacija Štaba u Komandi crnogorske vojske u Gaeti je, kao inženjerski komandir, bio načelnik Saobraćajnog odjeljenja. Jedan je od najistaknutijih članova Glavnog štaba crnogorske vojske. Kao dobar poznavalac prilika, jezika i blizak dinastiji Petrović-Njegoš najčešće je boravio i djelovao u Rimu. Jedno vrijeme, naročito tokom 1920. godine bio je ličnost od posebnog povjerenja Jovana Plamenca, jedan od njegovih najbližih političkih saradnika. Kao predstavnik crnogorske Vlade zajedno sa Milanom Kraljevićem i Božom Krivokapićem pregovarao je, na proljeće 1920. godine, sa Gabrijelom Danicujem u vezi upada crnogorskih trupa i Danucijevih legionara u Crnu Goru u cilju pokušaja oslobađanja Crne Gore, međutim ovi pregovori su propali. Zalagao se za opstanak crnogorske vojske u Gaeti, kritikovao je i italijansku politiku Đoliti-Sforca prema crnogorskom pitanju. Zbog ovakvih stavova i nedozvoljavanja da se rasformira crnogorska vojska, kao okosnica borbe za Crnu Goru, Karlo Sforca je naredio 18. juna 1921. dodine da se u najvećoj tajnosti iz Italije proćeraju: Vladimir Đ. Popović, Savo Petrović, Krsto Martinović i Krsto Bajković. Od druge polovine 1921. godine razišao se sa Jovanom Plamence zbog njegovih namjera da prihvati ponudu jugoslovenskih vlasti i oštro ga je kritikovao. Nakon raspuštanja crnogorske vojske u Gaeti 1922. godine, nije želio da se vrati u Crnu Goru koja nije bila onakva za kakvu se borio, već se nastanio u San Marinu u blizini Rima. Iz San Marina je djelova, objavljivao je brojne članke na italijanskom i drugim jezicima, objašnjavajući zavjeru protiv kralja Nikole i greške srpske Vrhovne komande i aktuelizovao crnogorsko pitanje zalažući se za nezavisnost Crne Gore. Član je Uprave Crnogorske stranke seljaka i radnika (osnovane 1923. godine). Često je pisao članke u detroitskom listu „Crnogorski glasnik“ naročito u periodu 1923-36. godina. Bliski je saradnik Međunarodnog komiteta za obnovu Crne Gore i njegovim istaknutim predstavnicima, kao i sa crnogorskom emigracijom u Evropi, Južnoj i Śevernoj Americi. Usko je sarađivao i sa Nikolom Petanovićem urednikom „Crnogorskog ogledala“. Takođe se sarađivao sa makedonskim, bugarskim i hrvatskim emigrantskim krugovima. Podržao je Sofijsku deklaraciju od 20. aprila 1929. godine. Važni su i njegovi članci u periodu 1926-31. godine. Do kraja života bio je predśednik Komiteta za nezavisnu Crnu Goru u San Marinu. Prijatelj je bio sa Antonijem Baldačijem. Jedan je od najaktivnijih crnogorskih političkih emigranata. Održavao je komunikaciju sa crnogorskom političkom emigracijom u Sovjetskom Savezu, prije svega sa brigadirom Ivanom Bulatovićem. Bio je poznavalac svih kontinenata koje je obišao tokom službovanja u Rusiji, govorio je nekoliko jezika među kojima i ruski, kineski, njemački, francuski, italijanski i dr. Poznavao je političke prilike, bio je visoki oficir, pomorac i diplomata. Ostao je dosljedan svojim ideološkim i političkim ubjeđenjima, nastavio je i u egzilu borbu za pravo, čast i slobodu Crne Gore i u vremenu kada je ta borba, sa stanovišta real-politike, bila osuđena na propast.

Porodica

Prema raspoloživim podacima iz porodičnog śećanja nije zasnivao porodicu. Nikada se nije vratio u Crnu Goru, kojoj je ostao vjeran do kraja.

Odlikovanja

Nosilac je najviših ruskih, italijanskih i drugih odlikovanja, među kojima i Obilića medaljom. Umro je 26. maja 1933. godine u San Marinu, tamo je i sahranjen.

Poveznice

• Novak Adžić: BOŽIĆNI USTANAK CRNOGORSKOG NARODA 1919. GODINE POD VOĐSTVOM KOMANDIRA KRSTA ZRNOVA POPOVIĆA

Izvori

• Martinovic, Srdja, Martinovici iz Bajica u Bozicnom ustanku 1919. godine, Crnogorski anali, br. 12, Cetinje, januar 2017.