Wp/cnr/Janko Vukotić, serdar i divizijar

Janko Vukotić, serdar i divizijar rođen je 18. februara 1866. godine na Čevu u porodici Stanka Mašanova Vukotića, serdara i senatora, i majke Marice, rođene Mrvaljević. Umro je 4. februara 1927. godine.

Biografija

Osnovnu školu započeo na Čevu 1872. godine. Školovanje prekida zbog crnogorsko-turskoga rata 1876. godine. Četvrti razred osnovne škole završio je 1882. godine. Kao državni pitomac upućen je u prvu grupu mladića na školovanje u Italiju 1882. godine. U Modeni je završio Vojnu akademiju 1886. godine kao drugi u klasi kad je 1. jula proizveden u pješadijskoga potporučnika. U Crnu Goru se vratio 1. jula 1886. godine i stupio na službu kao ađutant brigade u činu poručnika crnogorske vojske. Na službu u Ministarstvo vojno premješten je 1. decembra 1888. godine. U čin pješadijskog komandira unaprijeđen je 1. maja 1892. godine kad je postavljen za komandanta Garde knjaza Nikole. S te dužnosti je 2. septembra 1895. godine postavljen za komandanta prve Pješadijske podoficirske škole u Crnoj Gori. Na dužnost komandanta bataljona Stajaće vojske i zastupnika komandanta postavljen je 1. oktobra 1896. godine . U čin brigadira proizveden je 1. jula 1902. godine, kad je i došao na položaj komandanta Stajaće vojske. Kao brigadir s mjesta komandanta Prvoga bataljona Stajaće vojske postavljen je 25. oktobra 1903. godine na mjesto komandanta brigade . Potom je ponovo premješten u Ministarstvo vojno na dužnost načelnika Opšte-vojnog odjeljenja. Kao načelnik toga odjeljenja izradio je plan reorganizacije Ministarstva vojnog, a radio je na osnivanju oficirskih škola na Cetinju i Nikšiću 1903. godine . Član Državnoga savjeta postao je 1905. godine.

Za ministra vojnog imenovan je 6. decembra 1905. godine u prvom parlamentarnoj vladi dr Lazara Tomanovića. Na toj dužnosti ostao je do 11. novembra 1906. godine . Od 21. januara 1906. godine postavljen je za zastupnika predśednika Vlade. Za komandanta Nikšićke brigade postavljen je 27. januara 1907. godine, da bi u maju iste godine bio postavljen za upravitelja Katunsko-riječke oblasti i komandanta Katunske brigade. Kao osmi ozrinićki serdar titulu je naslijedio 1907. godine nakon smrti njegova oca. Za vrijeme Aneksione krize 1908. godine upućen je kao izaslanik knjaza Nikole u Beograd, kad je i sklopljen sporazum sa srpskom vladom o oslobođenju. Ponovo je postao član Državnoga savjeta 23. maja 1909. godine, a 1. maja 1910. godine postavljen je za komandanta Prve divizije i sudiju Velikoga vojnog suda. Od 4. decembra 1910. godine bio je član Mješovite crnogorsko-turske komisije za pogranična pitanja. Kao izvanredni izaslanik u Podgorici određen je 2. aprila 1911. godine odakle je pomagao Malisorski ustanak. Ministar vojni bio je ponovo od 10. avgusta 1911. do 6. juna 1912. godine . Za šefa Vojne kuće i general-ađutanta imenovan je 16. juna 1912. godine.

Balkanski ratovi

U Prvome balkanskom ratu 1912–13. godine postavljen je 26. septembra 1912. godine za komandanta Istočnoga odreda jačine četiri brigade. Kao komandant Istočnoga odreda oslobodio je u oktobru 1913. godine Mojkovac, Bijelo Polje i Berane, kasnije je komandovao pri oslobođenju Plava, Gusinja i Rožaja. Rukovodio je operacijama oslobađanja Peći 17. oktobra, a potom Đakovice i Dečana. Član je Krunskoga vijeća kojim je predśedavao kralj Nikola . Nakon okonačanja operacija Istočnoga odreda učestvovao je u operacijama opsade i zauzimanja Skadra od januara 1913. godine u pravcu Bardanjola. U tome periodu postavljen ja za načelnika štaba Vrhovne komande crnogorske vojske. Za predśednika vlade i ministra vojnog postavljen je 25. aprila 1913. godine nakon što je vlada Mitra Martinovića podnijela ostavku. Na funkciji predśednika vlade ostao je do 3. jula 1915. godine . U Drugome balkanskom ratu jun–avgust 1913. godine komandovao je Dečanskim odredom (Crnogorska divizija) u okviru Prve srpske armije protiv bugarskih snaga u Makedoniji. Taj odred sastojao se od četiri brigade ukupne začine 16.000 vojnika. Crnogorska divizija osvojila je položaje na liniji Pasadžikovo-Kalimanci i učestvovala u bici na Bregalnici. Delegat je Crne Gore na Konferenciji u Bukureštu 22. jula 1913. godine. U čin divizijara proizveden je 14. februara 1914. godine.

Prvi svjetski rat

Na početku Prvoga svjetskog rata 28. jula 1914. godine postavljen je za komandanta Hercegovačkoga odreda s kojim je 6. avgusta uspio da potisne austrougarsku vojsku na Grahovu , a od 19. avgusta 1914. godine postavljen za komandanta Sandžačkoga odreda. S tim odredom zauzeo je Goražde u septembru 1914. godine, a zatim prešao Drinu i krenuo u pravcu Sarajeva. Učestvovao je u borbama na Glasincu 9. i 10. oktobra 1914. godine. Sa Sandžačkim odredom držao je front od Šćepan Polja do Višegrada, komandujući u borbama na Javoru, Čemernici, Mučnju, Lisinom vrhu itd. Izbijanjem na Jahorinu i Pale jedinice Sandžačke vojske kojom je komandovao serdar Janko i jedinice Užičke vojske ugrozile su bok i pozadinu austrougarske vojske na Drini. Dužnost ministra spoljnih poslova preuzeo je 1. septembra 1915. godine i obavljao je do 20. decembra 1915. godine . Sa Sandžačkim odredom osiguravao je pravac Priboj Nova Varoš Novi Pazar. Za komandanta svih zaštitinih snaga imenovan je 1. januara 1916. godine. Sandžački odred uspio je da za sebe veže jake neprijateljske snage i zasustavi njihovo dalje nadiranje duži period. Komandovao je mojkovačkom operacijom i bitkom na Mojkovcu 6. i 7. januara 1916. godine u kojoj je poražena mnogobrojnija i opremljenija austrougarska vojska. Za načelnika Vrhovne komande crnogorske vojske postavljen je 17. januara 1916. godine uoči sloma Crne Gore.

Internacija

Austrougarske vlasti su ga u julu 1916. godine internirale u logor Boldogason, kratko u Grosau i od avgusta 1916. godine u Karlštajn . Iz logora Karlštajn pušten je septembra 1917. godine . Ubrzo je ponovo interniran u Bjelovar u kojem je ostao do kraja rata. U Bjelovaru je počeo da piše svoja śećanja. Za vrijeme priprema Božićnoga ustanka januara 1919. godine pregovarao je s ustanicima u njihovu štabu u Bajicama u cilju sprečavanja sukoba .

Vojska kraljevine SHS

U vojsci Kraljevine SHS primljen je 23. aprila 1919. godine u činu divizijskoga generala. Na službi u Štabu II armijske oblasti nalazio se do 1. avgusta 1920. godine kad je postavljen za komandanta Šumadijske divizijske oblasti. Od 9. jula 1923. do 30. decembra 1925. godine bio je komandant Bosanske divizijske oblasti. Za počasnoga ađutanta kralja Aleksandra Karađorđevića imenovan je 1. oktobra 1925. godine. Za vršioca dužnosti komandanta Treće armijske oblasti postavljen je 30. decembra 1925. godine. U čin armijskog generala unaprijeđen je 1. septembra 1926. godine . Komandant Treće armijske oblasti bio je od 1. novembra 1926. do 26. januara 1927. godine. Za člana Vojnog savjeta izabran je 26. januara 1927. godine i na toj dužnosti ostao je do smrti.

Porodica

Na Mojkovcu mu je podignut spomenik. Zasnovao je porodicu, sa suprugom je imao kćerku Vasiliju i sina Vukašina. Vasilija je završila Đevojački institut na Cetinju i bila je ordonans svome ocu tokom Mojkovačke operacije 1915–1916. godine. Zasnovala je brak s dr Nikom Boškovim Martinovićem, koji je ubijen 1923. godine, nakon čega se udala za generala Blaža Vrbicu. Vukašin je bio pukovnik u Vojsci Kraljevine Jugosalvije i ađutant kralja Aleksandra Karađorđevića. Vukašin je bio oženjen Jelicom, kćerkom generala Milivoja Dimitrijevića. Umro je 4. februara 1927. godine i sahranjen je u Beogradu u Aleji velikana.

Odlikovanja

Odlikovan je brojnim domaćim i stranim odlikovanjima, među kojima: Ordenom knjaza Danila I stepena, Ordenom knjaza Danila II i III stepena, Zlatnom medaljom za hrabrost, Srebrnom medaljom za hrabrost, Zlatnom medaljom za revnosnu sluzbu, francuskim Ordenom Legije časti II i III stepena, Ordenom italijanske krune III stepena, ordenom Mauricijusa i Lazara III i IV stepena, grčkim Ordenom Sv. Spasitelja I stepena, ruskim Ordenom Sv. Ane I stepena, Ordenom Sv. Stanislava I stepena, Ordenom rumunske zvijezde I stepena, srpskim Ordenom Belog orla I, II i III setepena, Ordenom Sv. Sava I, II, III i IV stepena, Ordenom Karađorđeve zvezde s mačevima III i IV stepena, Ordenom Karađorđeve zvezde II i III stepena, Ordenom Takovskog krsta, turskim Ordenom Osmanlije I i III stepen, Ordenom Medžidije I i II stepen, njemačkim Ordenom crvenog orla I i III stepena, poljskim Krstom s mačevima III stepena, austrijskim Ordenom gvozdene krune III stepen, Orden Franca Jozefa I stepena.

Poveznice

GENERALI CRNOGORSKE VOJSKE (1881-1921)

Izvori

Martinović Srđa, Generali Knjaževine i Kraljevine Crne Gore, FCJK, Cetinje, 2016.