Wp/cnr/Ilija Plamenac

Ilija Plamenac protopop, plemenski kapetan, vojvoda, senator, ministar vojni.

Biografija

Rođen je 4. jula 1821. godine u Boljevićima, u Crmnici, u porodici Plamenaca, koja je vjekovima davala važne i ugledne ličnosti i koja se računa glavnom porodicom Crmničke nahije.Porodica Plamenac u biti je duboko utvrđena u crnogorskom biću i opstanaku Crne Gore kao države. Pismenost je stekao u rodnom mjestu,a osnovnu školu jedno vrijeme je učio u Cetinjskom manastiru. U mladosti se opredijelio za sveštenički čin koji je primio 1843. godine. Ilija Plamenac je bio punih 8 godina pop, a potom i protojerej Crnogorske pravoslavne crkve.

Skinuo svešteničku odoru

Mantiju je zamijenio 1851. godine kada ga je knjaz Danilo, na početku svoje vladavine, imenovao za plemenskog kapetana. U činu plemenskog kapetana učestvovao je u crnogorsko-osmanskim ratovima 1852-53 i 1862. godine. Tokom Druge Omer pašine vojne 1862. godine, plemenski kapetan Ilija se nalazio prema granici Krajine u odredu vojvode Maša Đurovića. Pred početak osmanskog napada na Crnu Goru kapetan Ilija je dobio zadatak od knjaza Nikole da sa jednim odredom Crmničana napadne na Skadarsku krajinu, na pogranična osmanska sela Šestane i Muriće. Kapetan Ilija je uspio ubrzo da probije osmansku posadu i zauzme sela Šestane i Muriće. Glavni zadatak odreda Maša Đurovićai Ilije Plamenca bio je da spriječi eventualni prodor osmanske vojske prema Skadru.

Vojvoda i senator

Zbog zaluga u ratu,njegove hrabrosti i taktičnosti knjaz Nikola je imenovao Iliju Plamenca za vojvodu i postavio ga za člana crnogorskog Senata umjesto njegovog strica Tura Stevova, koji je poginuo na Meterizima avgusta 1862. godine. Velike počasti i funkcije koje su mu povjerene vojvoda Ilija je itekako umio da iskoristi i pokaže se kao sposoban državni i vojni funkcioner. Prvu zvaničnu diplomatsku misiju dobio je 1866. godine, kada mu je povjeren zadatak da u direktnim pregovorima s Portom riješi crnogorsko-osmanske pogranične probleme koji su bili kamen spoticanja u odnosima Crne Gore i Otomanske imperije do kraja 1862. godine. Kao član Senata vojvoda Ilija Plamenac je bio zadužen za vojne poslove, od tog momenta Ilija preuzima brigu za crnogorsku vojsku kao najbitniju instituciju tadašnje Crne Gore. Vojskom i vojnim poslovima baviće se sve do penzionisanja 1905.godine. Imao je značajnu ulogu u reorganizaciji i modernizaciji crnogorske vojske i njenog ustrojstva.

Velji rat

Knjaz Nikola ga kao specijalnog povjerenika januara 1871. godine šalje u posebnu misiju u Beogradu sa zadatkomk da čuje mišljenje zvanične Srbije o mogućnostima vojne saradnje dvije države. Vojvoda Plamenac bio je u delegaciji Crne Gore koja je 1869. godine išla u pośetu Petrogradu zajedno sa knjazom Nikolom. Zbog nabavke vojne opreme vojvoda je 1874. godine bio u Beču. U toku Veljeg rata 1876-1878 godine, bio je u sastavu Južne vojske pod komandom vojvode Boža Petrovića kao komandant odreda jačine 2.000 vojnika u čijem sastavu se nalazilo tri bataljona i jedna brdska baterija. Sa svojim odredom Ilija je učestvovao u čuvenoj bici na Fundini koja je jedna u nizu proslava crnogorskog oružja.Tokom druge faze rata aprila 1877. godine imenovan je za komandanta odreda u čijem sastavu se nalazio: Martinićki, Zavalski, Stijenski i Piperski bataljon. Krajem jula 1877. godine sa svojim odredima uključuje se u opsadi Nikšića. Nakon zauzeća Nikšića vojvoda Ilija preko Virpazara i Sutormana odlazi na zauzeće Bara i Ulcinja. U početku mu je je glavni zadatak bio da spriječi dolazak turskih trupa iz Ulcinja ili Skadra zauzetom Baru, a tek potom da zauzme Ulcinj. Njegov odred je novembra 1877. godine uspio da zauzme rejon Mrkojevića i nanese teške gubitke neprijatelju. Po utvrđenju položaja na Mrkojevićima, vojvoda Plamenac je izvršio napad na brdo Možuru sjeverno od Ulcinja. Trupe pod komandom vojvode Ilije 18.januara 1878. godine zauzele su Ulcinj. Kao komandant Primorja i Krajine Ilija Plamenac dočekao je kraj Veljeg rata.

Ministar vojni

Završetak rata vojvodi Iliji nije donio predah, dobio je zadatak da organizuje crnogorsku vlast na osvojenim teritorijama i da rukovodi zaposijedanju teritorija između Skadarskog jezera, Bojane i Jadranskog mora koje su nakon Berlinskog kongresa jula 1878. godine dopale Crnoj Gori. Odlukom međunarodne komisije Podgorica i njena okolina pripala je Crnoj Gori, tako da su vojvoda Božo Petrović i vojvoda Ilija Plamenac dobili naređenje da zauzmu te teritorije. Vojvoda Plamenac odmah nakon toga je postao prvi crnogorski upravitelj Podgorice. Ni nakon ovog Ilija ne miruje, na čelu crnogorskog odreda zaposijeda oblasti Gruda i Hota. Bio je komandant crnogorskog odreda koji je brojao 10 hiljada vojnika, istovremeno je bio i politički komesar. Takoda je bio glavni pregovarač u Skadru s osmanskim zvaničnicima u ime crnogorske Vlade. Vojvoda Ilija Plamenac je imao ključnu ulogu u teritorijalnom širenju Crne Gore i u izvršenju odluka Berlinskog kongresa koje su se odnosile na Crnu Goru. Uspješno je završio povjereni mu zadatak regulisanjem spornih pograničnih pitanja u ovom sektoru krajem 1880. godine. Time je okončana njegova vojno-diplomatska misija, kada se vrača na Cetinju i preuzima dužnost ministra vojnog. Za prvog ministra vojnog imenovan je marta 1879. godine,tu dužnost obavljao je dugi niz kodina na savjesan i profesionalan način sve do penzionisanja 1905. godine, kako je i priličilo izdanku čuvene loze Plamenaca. Postojala je izreka na račun dugogodišnjeg ministrovanja koja glasi: U Crnoj Gori sve se mijenja do volje Božje i ministra vojnog. Ženio se ali nije imao potomaka. Veliki vitez i vojni reformator umro je 6 marta 1916.godine za vrijeme austrougarske okupacije.

Poveznice

Izvori

Ilija Plamenac, Živko M. Andrijaševič, Slavko Burzanović