Wp/cnr/Ilija Jošov Martinović
Ilija Jošov Martinović, diplomata i komandir. Rođen je 19. oktobra 1887. godine u Bajice u porodici uglednog ratnika Joša Markova i majke Joke. Preminuo je 1921. godine.
Biografija
[edit | edit source]Kao stipendista knjaza Nikole sa 17 godina januara 1905. godine otišao je na školovanje u Italiji. U Italiji u Monci završio je “Scuola Tecnica Governativa di Monza”. Po povratku u Crnu Goru radio je kao predstavnik-agent italijanskog koncerna duvana u Crnoj Gori, a stupio je i na službu u Italijansko poslanstvo na Cetinju kao dobar poznavalac italijanskog jezika.
Balkanski ratovi
[edit | edit source]Učesnik je Prvog balkanskog rata 1912-13. godine u sastavu Bajičke čete, Cetinjskog bataljona koji je djelovao u sastavu Primorskog odreda. Naročito se istakao u borbama oko Skadra i Taraboša zbog čega je dobio odlikovanje za hrabrost. U Italijanskom poslanstvu napredovao je do kancelara ovog poslanstva što predstavlja visoku poziciju u italijanskoj diplomatiji. Jedno vrijeme bio je i predśednik opštine Bajice. Prvi svjetski rat Učesnik je Prvog svjetskog rata 1916-1918. godine.
Božićni ustanak
[edit | edit source]Prije ustanka jedno vrijeme živio je u Italiji. Nezadovoljan odlukama Podgoričke skupštine 1918. godine jedan je od glavnih organizatora Božićnog ustanka 1919. godine. Nalazio se u štabu ustanika u Bajice kao sekretar i glavni tumač štaba. Bivši predśednik vlade Andrija Radović u svom izvještaju o stanju u Crnoj Gori od 12. januara 1919. godine označava Iliju Martinovića kao »šefa pobunjenika« i »pređašnjeg kancelara talijanskog poslanstva na Cetinju, koji je bio agent duvana i boldadžija«. U jednom drugom izvještaju Iliju Jošova označavaju kao »jednog od glavnih kolovođa na Cetinju«, »čuvara pečata u Italijanskom poslanstvu«. Pregovarao je kao izaslanik crnogorskih ustanika sa generalom Venelom u Kotoru kao komandantom svih savezničkih snaga u Crnoj Gori.
Emigracija
[edit | edit source]Nakon sloma ustanka izbjegao je za Kotor, nakon čega je italijanskom lađom prešao u Italiju. U emigraciji imao je čin komandira crnogorske vojske još 23. jula 1919. godine. Tokom emigracije boravio je u Rimu, u visokim diplomatskim krugovima zalažući se za skretanje pažnje na crnogorsko pitanje i povratak nezavisnosti Crne Gore. Koristio je lične veze sa vrhom italijanske politike u cilju obnove Crne Gore, vodio je prepisku sa ministrom u vladi Italije, markizom Montilarijem i dr. U Rimu se kretao u visokim elitističkim krugovima, pripadao je masonima u Rimu. Sastavljao je brojne diplomatske i protesne note i povelje u ime crnogorske emigracije koje su upućivane najvišim međunarodnim instancama i uglednim ličnostima. Potpisnik je Izjave 168 crnogorskih građana koji se nalaze u Italiji, upućene predśedniku SAD-a, Vudro Vilsonu, u kojem se traži »reakcija SAD-a da se ne dozvoli da se gazi pravo i sloboda najmanjeg naroda«. Zajedno sa brigadirom Jokom Nikovim Martinovićem sastavljač je Protesta crnogorskih građana iz Italije upućenog Konferenciji mira u ime ustanika, izbjeglih oficira, civilnih izbjeglica i omladine. Ovaj protest potpisao je prvi u ime ustanika. Interesantno je da je u Italiji, 7. januara 1920. godine, položio vozački ispit. Preminuo je iznenada 1921. godine pod nerazriješenim okolnostima. Sahranjen je u prestižnom rimskom groblju Campo Verano reparto Evangelico uz najviše vojne počasti.
Porodicas
[edit | edit source]Zasnovao je brak sa Ljubicom rođenom Vukčević kćerkom upravnika pošta sa Njeguša sa kojom je imao sina Vladimira, osnivača i predśednika računovođa Crne Gore i Jugoslavije i direktora Iskre Kranj i kćerke Olgu profesora engleskog, njemačkog i italijanskog jezika, Anu, ljekara specijalistu dermatologije, Dragicu, računovođu...
Odlikovanja
[edit | edit source]Odlikovan je sa više odlikovanja među kojima: Medaljom za hrabrost, Zlatnom medaljom za revnost, Spomenicom 40 godina na prijestolu, Ordenom knjaza Danila za nezavisnost Crne Gore IV stepena (20. jula 1920) , Spomenicom Božićnog ustanka (1. januara 1921) , značkom kralja Nikole, italijanskim odlikovanjem za humanost itd.
Poveznice
[edit | edit source]Izvori
[edit | edit source]- Martinovic, Srdja, Martinovici iz Bajica u Bozicnom ustanku 1919. godine, Crnogorski anali, br. 12, Cetinje, januar 2017.