Wp/cnr/Ilija Jošov Martinović

Ilija Jošov Martinović, diplomata i komandir. Rođen je 19. oktobra 1887. godine u Bajice u porodici uglednog ratnika Joša Markova i majke Joke. Preminuo je 1921. godine.

Biografija

Kao stipendista knjaza Nikole sa 17 godina januara 1905. godine otišao je na školovanje u Italiji. U Italiji u Monci završio je “Scuola Tecnica Governativa di Monza”. Po povratku u Crnu Goru radio je kao predstavnik-agent italijanskog koncerna duvana u Crnoj Gori, a stupio je i na službu u Italijansko poslanstvo na Cetinju kao dobar poznavalac italijanskog jezika.

Balkanski ratovi

Učesnik je Prvog balkanskog rata 1912-13. godine u sastavu Bajičke čete, Cetinjskog bataljona koji je djelovao u sastavu Primorskog odreda. Naročito se istakao u borbama oko Skadra i Taraboša zbog čega je dobio odlikovanje za hrabrost. U Italijanskom poslanstvu napredovao je do kancelara ovog poslanstva što predstavlja visoku poziciju u italijanskoj diplomatiji. Jedno vrijeme bio je i predśednik opštine Bajice. Prvi svjetski rat Učesnik je Prvog svjetskog rata 1916-1918. godine.

Božićni ustanak

Prije ustanka jedno vrijeme živio je u Italiji. Nezadovoljan odlukama Podgoričke skupštine 1918. godine jedan je od glavnih organizatora Božićnog ustanka 1919. godine. Nalazio se u štabu ustanika u Bajice kao sekretar i glavni tumač štaba. Bivši predśednik vlade Andrija Radović u svom izvještaju o stanju u Crnoj Gori od 12. januara 1919. godine označava Iliju Martinovića kao »šefa pobunjenika« i »pređašnjeg kancelara talijanskog poslanstva na Cetinju, koji je bio agent duvana i boldadžija«. U jednom drugom izvještaju Iliju Jošova označavaju kao »jednog od glavnih kolovođa na Cetinju«, »čuvara pečata u Italijanskom poslanstvu«. Pregovarao je kao izaslanik crnogorskih ustanika sa generalom Venelom u Kotoru kao komandantom svih savezničkih snaga u Crnoj Gori.

Emigracija

Nakon sloma ustanka izbjegao je za Kotor, nakon čega je italijanskom lađom prešao u Italiju. U emigraciji imao je čin komandira crnogorske vojske još 23. jula 1919. godine. Tokom emigracije boravio je u Rimu, u visokim diplomatskim krugovima zalažući se za skretanje pažnje na crnogorsko pitanje i povratak nezavisnosti Crne Gore. Koristio je lične veze sa vrhom italijanske politike u cilju obnove Crne Gore, vodio je prepisku sa ministrom u vladi Italije, markizom Montilarijem i dr. U Rimu se kretao u visokim elitističkim krugovima, pripadao je masonima u Rimu. Sastavljao je brojne diplomatske i protesne note i povelje u ime crnogorske emigracije koje su upućivane najvišim međunarodnim instancama i uglednim ličnostima. Potpisnik je Izjave 168 crnogorskih građana koji se nalaze u Italiji, upućene predśedniku SAD-a, Vudro Vilsonu, u kojem se traži »reakcija SAD-a da se ne dozvoli da se gazi pravo i sloboda najmanjeg naroda«. Zajedno sa brigadirom Jokom Nikovim Martinovićem sastavljač je Protesta crnogorskih građana iz Italije upućenog Konferenciji mira u ime ustanika, izbjeglih oficira, civilnih izbjeglica i omladine. Ovaj protest potpisao je prvi u ime ustanika. Interesantno je da je u Italiji, 7. januara 1920. godine, položio vozački ispit. Preminuo je iznenada 1921. godine pod nerazriješenim okolnostima. Sahranjen je u prestižnom rimskom groblju Campo Verano reparto Evangelico uz najviše vojne počasti.

Porodicas

Zasnovao je brak sa Ljubicom rođenom Vukčević kćerkom upravnika pošta sa Njeguša sa kojom je imao sina Vladimira, osnivača i predśednika računovođa Crne Gore i Jugoslavije i direktora Iskre Kranj i kćerke Olgu profesora engleskog, njemačkog i italijanskog jezika, Anu, ljekara specijalistu dermatologije, Dragicu, računovođu...

Odlikovanja

Odlikovan je sa više odlikovanja među kojima: Medaljom za hrabrost, Zlatnom medaljom za revnost, Spomenicom 40 godina na prijestolu, Ordenom knjaza Danila za nezavisnost Crne Gore IV stepena (20. jula 1920) , Spomenicom Božićnog ustanka (1. januara 1921) , značkom kralja Nikole, italijanskim odlikovanjem za humanost itd.

Poveznice

• Crnogorski Anali

Izvori

• Martinovic, Srdja, Martinovici iz Bajica u Bozicnom ustanku 1919. godine, Crnogorski anali, br. 12, Cetinje, januar 2017.