Wp/cnr/Geografija/Kotor

’’’Kotor’’’ se nalazi u Primorskom regionu Crne Gore, u jedinstvenom Bokokotorskom zalivu zvanično jednom od 25 najljepših zaliva svijeta.

Područje

Opština Kotor obuhvata površinu od 335 km2, i to pojas otvorenog mora u dužini od 18,1 km, unutrašnjost Kotorskog zaliva (dužina obale 37 km) do planinskog dijela Krivošije. Oivičena je područjem ogranaka lovćenskog i orjenskog masiva i obalom otvorenog mora od rta Oštro do uvale Jaz, a obuhvata planinski prostor Krivošija sa Dragaljskim poljem, prostor oko kotorsko-risansko-morinjskog zaliva, greben Vrmca i ogranke Lovćena, Donji i Gornji Grbalj sa plodnim površinama, i područje obale otvorenog mora. Planinski vijenci pružaju se paralelno sa obalom i dijeli prostor opštine na nekoliko cjelina.

Prostor obalnog pojasa unutrašnjeg zaliva, prepoznatljiv je po starijoj izgradnji i savremenim procesima urbanizacije. Tradicionalna vezanost za more i nedostatak prostora u sadašnjosti uslovili su longitudinalni razvoj naselja. Grbaljsko polje, koje se prostire od granice s opštinom Tivat na zapadu, do prostora Lastve Grbaljske, smješten u relativno uskom koridoru s nekoliko proširenja, zaštićeno padinama Lovćena sa śeveroistočne strane. Padine Lovćena su blage sve do 300m na kojoj se nalazi čitav niz zaselaka. Dva najznačajnija naselja ove cjeline su Radanovići i Lastva Grbaljska. Planinski pojas, na śeverozapadu i śeveru opštine, od granice opštine Herceg Novi do granice opštine Nikšić, čini planinski prostor Krivošija. Osnovna karakteristika prostora ogleda se u velikoj visinskoj razlici od mora do planine Orjen (1895m), a fizičko-geografske karakteristike izražene su mnogim kraškim fenomenima: dolinama, pećinama sa endemičnom pećinskom faunom, i dr. Obala otvorenog mora opštine Kotor prostire se od uvale Bigovo na granici opštine Tivat do uvale Trsteno. Na śeveroistoku granica ove prostorne cjeline ide podnožjem Velje Gore visine do prosječno 400m, obrasle mediteranskom vegetacijom, relativno slabo naseljeno. Lijepe uvale obale otvorenog mora imaju relativno strmo zaleđe i otežan pristup, osim uvale Bigovo i Trsteno. Specifična prostorna cjelina jeste kontaktno područje opštine Kotor sa prostorom Nacionalnog parka „Lovćen“. Ovaj prostor, uglavnom padine i obronci Lovćena, koji se spuštaju preko Troice u Škaljare i na jugu u Grbaljsko polje karakterišu oskudno zelenilo ili sipine kamena, povremeni potoci i vododerine, bez stalnih tokova.

Klima

Klima Kotora ima sve odlike mediteranske klime sa blagim i kišnim zimama, i toplim i relativno sušnim ljetima. Najtopliji mjesec je jul sa temperaturom vazduha 23.4-25.6 °С, a najhladniji januar sa prosječnom temperaturom vazduha 4.6 °С. Jesen je toplija od proljeća za prosječno 3 °С. Javlja nekoliko vrsta vjetrova. Bura je hladan i suv sjeverni vjetar koji duva u zimskom periodu iz pravca sjeveroistoka. Jugo – je vlažan vjetar, duva u toku hladnijeg dijela godine iz pravca jugoistoka. Od svih ostalih vjetrova, može se izdvojiti sjeverozapadni vjetar. U toplijem dijelu godine javlja se, za ovo područje veoma karakterističan vjetar – maestral koji duva na kopno iz pravca zapad – jugozapad.

Stanovništvo

U Opštini Kotor živi 22799 stanovnika. U gradska naselja se ubrajaju Kotor 974, Dobrota 8291, Perast 274, Prčanj 1128, Risan 2048. Na obali Kotorsko-Risanskog zaliva smještena su brojna naselja. Na istočnoj obali je Dobrota, najveće naselje u opštini, na śevernoj obali Orahovac, na śeverozapadnoj Perast i Risan, na zapadnoj Strp, Lipci, Morinj i Kostanjica. Na jugo-zapadnoj obali smještena su naselja Muo, Prčanj i Stoliv. U planinskom zaljeđu, na visoravni Krivošije smještena su naselja: Dragalj, Zvečava, Ledenice, Knežlaz, Malov Do i Han, a na Njeguškoj površi i podvršju Mali i Veliki Zalazi, Mirac i Čavori.

Naselja

U gornjem Grblju smještena su naselja: Dub, Sutvara, Nalježići, Pelinovo, Šišići, Prijeradi, Bratešići, Gorovići i Lastva Grbaljska. U Donjem Grblju naselja su: Lješevići, Vranovići, Pobrđe, Glavatičići, Kubasi, Kovači, Glavati, Zagora, Višnjevo i Krimovice., Jedino naselje na obali otvorenog mora u Kotorskoj opštini je Bigovo.

Grad Kotor se nalazi na samom kraju Bokokotorskog zaliva,okružen planinom Lovćen i morem, u trouglu koji je ograničen morem, rijekom Škurdom i brijegom Sveti Ivan, na čijem vrhu se nalazi tvrđava San Giovanni. Kotor je sjedište opštine, kulturni, obrazovni, naučni, zdravstveni, privredni i sportski centar.

Lokalni centri su Risan i Radanovići. Risan je najstarije naselje na obali i vrši obrazovnu, kulturnu, zdravstvenu i turističku funkciju. Naselje Radanovići vrši administrativnu, obrazovnu, zdravstvenu privrednu i sportsku funkciju.

Grad Kotor i cijeli Bokokotorski zaliv su na spisku međunarodno zaštićene svjetske prirodne i kulturne baštine . Izuzetna univerzalna vrijednost kulturno-istorijskog područja Kotora sadržana je u kvalitetu njegove arhitekture, uspješno ostvarenom jedinstvu gradova i naselja sa prirodnim okruženjem Zaliva, kao i u jedinstvenom svjedočanstvu uloge koju je područje imalo u širenju mediteranske kulture na područje Balkana. Veliku vrijednost područja najprije čine geografsko-ambijentalna svojstva kotorskog rukavca Boke Kotorske, gdje su kontrasno sjedinjeni brdsko zaleđe i duboko uvučen morski zaliv. Tvrđava iznad Kotora jedan je od najkarakterističnijih izraza graditeljstva nastalog vjekovnom simbiozom ljudskih djelatnosti i prirode.

Sistem ponti i mandraća u Dobroti, Perastu, na Mulu, Prčnju, Stolivu i u drugim mjestima, karakterišu originalan način uređenja obale.

Arhitektura i uređenje prostora

Karakterističan način uređenja prostora ispred zgrada tradicionalne arhitekture su „odrine“ sa lozom ili glicinijama. Njih u istorijskom ambijentu, gotovo uvjek prate popločana dvorišta, terase sa klupama, krune bunara, denivelisani platoi, staze sa pergolama na stubovima i drugim elementima iz bogatog inventara kulturnog nasljeđa vezanog za uređenje slobodnih prostora.

Vinogradi, maslinjaci i voćnjaci na padinama Vrmca, pominju se u mnogim srednjovjekovnim i mletačkim arhivskim izvorima. Pored njih ističu se i šume kestena, lovorike i hrastova, grupacije borova, čempresa, oleandera, pitosfora, kao i mnogobrojne staze koje vode do crkvenih zdanja na udaljenim kotama iznad naselja.

U dijelu Zaliva sa padinama Vrmca i naseljima Prčanj i Stoliv mogu se uočiti posebni elementi naseobina: akvatorij sa pristanima (mola) i sidrištima (mandraći) ispred privatnih kuća i ekonomskih zgrada, obalna naselja razvijena od vremena formiranja pomorskih opština, grupacije kamenih kuća sa mediteranskim vrtovima, crkve na isturenim položajima okružene grobljima, osunčane padine sa lozama i stablima maslina, grupe starijih seoskih kuća na višim kotama sa okućnicama, padine iznad njih obrasle travom i makijom, šumski pojas listopada i četinara, planinski golet na vrhu. Ovakav izgled razvijen je na obje strane Zaliva, uz razlike proistekle iz reljefa i sastava tla. Neposredna sraslost mora i planinskog okruženja stvara i poseban klimat u kome se prožimaju primorski i gorski uticaj.

Spomenici kulture

Na teritoriji opštine Kotor nalazi se oko 40% ukupnog fonda nepokretnih spomenika kulture Crne Gore i više od 70% eksponata pokretnog spomeničkog fonda. Od navedenog spomeničkog fonda uglavnom najbrojniji su na obalnom dijelu opštine đe je uključena i istorija jezgra grada unutar kojeg svaki objekat ima izuzetnu spomeničku vrijednost. Isto tako su vrijedne i značajne urbane aglomeracije Perasta i Risna.

Istorijsko jezgro Kotora, kao i više manjih naselja koja se nižu duž obale zaliva od Risna do Stoliva, zajednički prikazuju jedinstveni graditeljski izraz specifičan za ovaj prostor. Kulturni prostor Kotora odlikuje multikulturalnost (na području opštine Kotor registrovano je 63 spomenika kulture) u najširem smislu te riječi. Među registrovanim spomenicima kulture zastupljene su sve vrste objekata i sve kategorije spomenika.