Wp/cnr/Bitka kod Nikopolja

Nikopoljska bitka

Bitka kod Nikopolja je bitka koja se vodila 25. septembra 1396. godine kod Nikopolja u śevernoj Bugarskoj između hrišćanske koalicije pod vođstvom ugarskog kralja Žigmunda Luksemburškog i Ivana, sina Filipa Hrabrog iz Burgundije, te Osmanlija predvođenih sultanom Bajazitom I. Hrišćansku koaliciju su sačinjavale ugarska, francuska, njemačka, engleska i poljska vojska.

Sakupljanje krstaške vojske

Nikopolje je grad na južnoj (bugarskoj) obali Dunava, nedaleko od ušća rijeke Osema. Na uzvišenju u uglu Oseme i Dunava odigrala se čuvena Nikopoljska bitka u kojoj je sultan Bajazit I razbio ugarskog kralja Žigmunda i njegovu krstašku vojsku (25/9 1396). Bajazit je pobjedom na Kosovu (1389) nametnuo vlast i danak knezu Stevanu Lazareviću, zatim je uništio trnovski dio bugarskog carstva (1393), potukao je na Rovinama Mirču vlaškog (1394), pa je ugrozio i Ugarsku, a pritijesnio je i Carigrad. Vizantijski car Manuel II Paleolog zatražio je pomoć i kod Žigmunda i kod drugih zapadnoevropskih hrišćanskih sila. Na to je Žigmund ubrzao svoje aktivnosti za krstaški rat, kojim bi se Osmanlije istjerale iz Evrope. Na kraljevu molbu, rimski papa Bonifacije IX, priznat samo u Ugarskoj, Poljskoj, Njemačkoj i śevemoj Italiji, naredio je propovijed za krstaški pohod, a Žigmundov nadbiskup od Grana širio je takvu istu propovijed u dijecezama avinjonskog pape. Odziv je bio dosta dobar. Osim nekoliko ugarskih vlastelina i njihovih Ugra, skupio se u Budimu kod Žigmunda priličan broj francuskih vitezova, naročito iz Burgundije, pod mladim sinom vojvode Burgundskog, Ivanom grofom od Neversa i pod drugim feudalnim poglavarima, zatim dosta njemačkih feudalnih knezova sa njihovim ljudstvom, nešto poljskoga plemstva i vitezova, a pomalo i iz Češke, Italije, pa čak i iz Engleske. S odredom Mirče vlaškog, sad već Žigmundovog vazala, koji se pridružio Žigmundu uz put, bilo je nekoliko desetina hiljada boraca, gotovo sve samih sredovječnih oklopljenih konjanika. Čak i Mlečići, koje je Žigmund već odavno neuspješno vrbovao u savez protiv Osmanlija, obećali su jednu eskadru koja bi u Dardanelima i u Bosforu spriječila prebacivanje maloazijskih Bajazitovih pojačanja na balkansku stranu. Doduše, ta se mletačka eskadra poslije mudro ograničila samo na spasavanje Žigmunda pri njegovom bijegu niz Dunav i niz Crno More.

Raspored snaga kod Nikopolja 1396

Početak bitke

Praćen svojim krstašima i dunavskom flotilom sa hranom, Žigmund se iz Budima spustio niz Dunav, prešao ga je kod Ðerdapa, ušao je u Vidin po dobrovoljnom pristanku cara vidinske Bugarske, Stracimira, osvojio je dunavski gradić Bahovo, i opśeo je tvrdi grad na istoj rijeci, koji se u nekim izvorima zove Veliki Nikopolj, a u nekim Šultav ili tome slično, što podśeća ne na današnji Nikopolj, nego više na Svištov. Grad je branila jaka i hrabra turska posada, te su se krstaši tu zabavili. Medutim turskoj posadi je, na njen poziv, dojurio u pomoć Bajazit preko Drinopolja, balkanskih klanaca i Trnova, sa velikom vojskom od evropskih i maloazijskih Turaka, i sa svojim hrišćanskim vazalima. Među ovima se nalazio i knez Stevan Lazarević. Turska vojska i njeni hrišćanski pomoćnici rasporedili su se na jednom visokom položaju, udaljenom samo nekoliko sati od grada. Krstaši su bili potpuno iznenađeni i dovedeni u veliki škripac, jer su zapali izmedu Bajazita, turske gradske posade i Dunava. Jedini je izlaz za njih bio u brzom napadu na Bajazita. No u ratnom savjetu, oholi francuski plemići nijesu htjeli prihvatiti Žigmundov prijedlog o zajedničkom djelovanju cijele krstaške vojske. Oni su, kao prethodnica, izmakli daleko naprijed, želeći za sebe čast započinjanja boja, i lako su rasćerali tursku konjičku prethodnicu. No ukopana turska strijeljačka pješadija, na koju su zatim naišli, potukla im je skoro polovinu konja. Ipak su oklopljeni francuski vitezovi savladali i ta pješačka turska odjeljenja. Međutim, u tim borbama su izgubili snagu i klonuli. Na njih je tada navalio Bajazit sa odabranom konjičkom rezervom, sakrivenom u pozadini. Krila te rezerve opkolila su Francuze. U očajničkoj odbrani, oni su većinom izginuli, a manjina, sa Ivanom od Neversa i još nekim plemićima, dopala je ropstva.

Odlučujući napad Stevana Lazarevića

Još se nije sasvim svršila ta francuska pogibija, a na bojište je stigla krstaška glavnina pod Žigmundom. Ona je srčano polećela u pomoć Francuzima. Nekoliko sati je trajala lavovska borba, ali bez pobjednika. U tom je na krstaše udario srpski odred pod Stevanom Lazarevićem. Srbi su zadali krstašima posljednji, smrtni udarac. Naišavši na Ugre, oni su im oborili barjaktara i oteli im zastavu. Ugri su udarili u bijeg, a za njima uskoro i ostala krstaška vojska u paničnom strahu. Svi su bježali k Dunavu, da se dočepaju lađica, u koje nijesu mogli svi stati, ili da preplivaju Dunav, u kome su se mnogi podavili. Bajazit ih je gonio, a i turska gradska posada, koja je izašla iz grada. Turci su opet uhvatili dosta zarobljenika.

Poraz krstaša

Od zarobljenih Francuza, Bajazit je mnoge pogubio, zadržavši samo nekoliko stotina, i to najviše plemiće, da bi uzeo za njih veliki otkup. Ivan od Neversa i još neki plemići uspjeli su sakupiti traženi otkup i pušteni su kući. Od poraženih krstaških snaga jedan manji broj izbavio se plivanjem na vlašku obalu Dunava. Opljačkani tamo od Vlaha, oni su se, goli i bosi, nekako dokopali Ugarske, a po neki su stigli do Beča, đe su im Bečlije dale odjeću i ispratili ih dalje. Žigmund se spasio bijegom na svoju dunavsku flotilu, i utekao je niz Dunav. Usput ga je poslije prihvatila mletačka flota, dovezla ga u Carigrad i odvezla u Dalmaciju, odakle se on preko Dubrovnika i Splita vratio u Ugarsku.

Epilog

Posljedice bitke kod Nikopolja bile su ogromne. Bajazit je kaznio Stracimira vidinskog osvajanjem Vidina i vidinske Bugarske (1396). Prešavši Dunav, on je provalio i u Ugarsku, u Srijem, đe je razorio Zemun i Mitrovicu, i odveo stanovnike u ropstvo, pa čak i u Slavoniju. Po povratku kući, on je još jače pritegao Carigrad. Na ponovne pozive u pomoć vizantijskog cara Manuela II, upućene zapadnom hrišćanstvu, Carigradu je privremeno pomogao francuski maršal Busiko, koji je i sam bio zarobljen u bici kod Nikopolja od Bajazita i koji se otkupio iz ropstva. Nikopoljski krstaški pohod predstavlja poslednji veći srednjovekovni krstaški pohod protiv Osmanskog carstva.