Wp/cnr/Biblioteke vjerskih zajednica u Crnoj Gori
Biblioteke vjerskih zajednica
Ovo je namjanje poznati segment bibliotečke mreže u Crnoj Gori, iako su najstarije po postanku i veoma značajne u politčkoj i kulturnoj istoriji crnogorskog naroda i države Crne Gore. Od samog utemeljenja drevnih manastira, paralelno sa porastom potreba za bogoslužbenom literaturom, u njima su se razvijele prepisivačke radionice – skriptoriji i biblioteke kojima se manastirsko bratstvo dičilo. U crnogorskim uslovima, u manastirskim riznicima čuvale su se knjige kao kulturno blago nacionalnog i vjerskog identiteta. Manuskripti nastali u crnogorskim primorskim gradovima, goricama Skadarskog jezera i u cetinjskim radionicama, sticajem nepovoljnih istorijskih uslova našli su se u nacionalnim i univerzitetskim bibliotekama širom Evrope. Najznačajnije su: Pontifikal Kotorske biskupije (1090-1123)[1], Ljetopis popa Dukljanina[2], Miroslavljemo jevanđelje[3] (iz 12. vijeka), Ilovačka krmčija (1262), Vukanovo jevanđelje (12. vijek), Moračka krmčija (1252), Cetinjski psaltir (1414-1442), Gorički zbornik[4] (1441-1442) i dr.[5]
Mnogi unikatni primjerci su iščezli i za svagda uništeni u ratovima i ratnim razaranjima. No, budući da naše brojne biblioteke po crnogorskim manastirima nijesu valjano istražene, još uvijek nemamo uvida u ono što je preostalo. CNB “Đurđe Crnojević” je 1982. godine kandidovala Ministarstvu kulture projekat »Proučavanje i zaštita starog knjižnog fonda u Crnoj Gori«. Projekat je podrzumijevao znatna ulaganja, angažovanje stručnjaka za proučavanje i opisivanje starih i rijetkih knjiga i rukopisa (paleografa i arheografa), ali i svestranu saradnju i pomoć manastira. Projekat, naravno, ne samo da ne gubi značaj, već vremenom postaje sve aktuelniji posebno sa aspekta očuvanja evropske i svjetske kulturne baštine. Spisak biblioteka u manastirima i institucijama vjerskih zajednica u Crnoj Gori:
- Cetinjski manastir,
- Manstir Banja kod Risna
- Manastir Podlastva,
- Manastir Podmajne,
- Manastir Podostrog u Majnama,
- Manastir Reževići,
- Manastir Savina
- Manastir Morača,
- Manastir Nikoljac,
- Manastir sv. Trojice,
- Manastir Dobrilovina,
- Manastir Ostrog,
- Manastir Piva,
- Samostan svete Klare (Franjevačka biblioteka) –Kotor,
- Biblioteka Biskupije kotorske,
- Biblioteka Srpske pravoslavne crkvene opštine kotorske,
- Biblioteka Bogoslovije – Cetinje
- Privatna biblioteka Mitropolita crngorosko-primorskog...
U nedostatku potpunijih saznanja o ovim bibliotekama, važno je napomenuti da su biblioteke iz sastava Biskupije kotorske sasvim dobro obrađene, da su stare i oštećene knjige slate, posredstvom katoličkih fondacija, na restauraciju u za to renomirane kuće u Njemačkoj i Austriji. Izvjesno je da veliki broj crnogorskih manastira “krije” jedinstvene i rijetke primjerke knjiga, rukopisa i bibliotečke građe, koja ima obilježja kulturnog dobra, na koja se moraju primjenjivati propisi o zaštiti kulturnih dobara, čija bi se građa mogla koristiti samo pod posebnim uslovima. Nepostojanje jedinstvenog registra stare i rijetke knjige i rukopisa predstavlja problem u očuvanju i valorizaciji pokretnih kulturnih dobara. == Reference ==