Wp/cnr/Bar

Opština Bar

Područje barske opštine se nalazi na jugu Crne Gore, između Jadranskog mora i Skadarskog jezera, oivičeno budvanskom, cetinjskom i ulcinjskom opštinom, dok je sam grad Bar na 42°6` geografske širine i 19°6`geografske dužine uz nadmorsku visinu od četiri metra. Barsko kopneno područje ima površinu od 506km2, a sa pripadajucom vodenom površinom Skadarskog jezera od 128km2 (od albanske granice do Poseljana) zauzima ukupan prostor od 633km2. Bar je od Otrantskih vrata udaljen samo 180 km vazdušne linije, a pošto je preko Otrantskog zaliva povezan sa srednjim i istočnim Mediteranom i lukama svih kontinenata, ima kraće i neposrednije veze sa svim pristaništima na obalama Sredozemnog mora, u odnosu na bilo koju luku na istočnoj obali Jadrana.

Najviša tačka opštine je vrh planine Rumije,na nadmorskoj visini od 1593m. Barska opština ima 83naselja i prema popisu iz 2011. godine 42.368 stanovnika i 14.211 domaćinstava. Podijeljena je u dvanaest mjesnih zajednica. Bar je poznat po multietničnosti. Njegovo bogastvo čini 25 nacionalnosti koje naseljavaju ovaj prostor. Bar ima prosječno 270 sunčanih dana u toku godine i spada među najsunčanija mjesta južne Evrope.

Osobenost Starog grada Bara ogleda se u njegovom položaju jer nije kraj mora kao ostali primorski gradovi, što mu daje posebno obilježje, a ostaci nagovještavaju da se radilo o gradu izuzetne i produhovljene ljepote. Stari grad Bar, udaljen oko 3 km od centra, se prostire na preko četiri hektara, sa svojih 600 javnih, profanih, sakralnih i vojnih građevina.

Barsko pristanište, uz koje je kasnije nastalo naselje Pristan, podignuto je još u srednjem vijeku, a preko njega odvijao se uvoz i izvoz grada Bara (današnji Stari Bar). Barsko pristanište nije bilo veliko, niti je, kako svjedoče srednjovjekovni pomorci, bilo kvalitetno izgrađeno. Uz njega su tada podignuta skladišta za robu. Za vrijeme turske vladavine Barom, ne zna se tačno kada, pristanište je dograđeno, pa je moglo da primi nekoliko brodova.

Bar se nalazi na samo 75 km od glavnog grada Crne Gore Podgorice, a na udaljenosti od po 70 km, nalaze se dva aerodroma-Podgorica i Tivat.

Vodno bogatsvo

Bar ima više od 46 kilometara morske obale, sa dvadesetak plaža,dužine oko devet kilometara. Najveća dubina mora ispred Bara je 430 m, prosječna julska temperatura mora je 23, °C, salinitet 38,2 promila, providnost pet metara, a plimski talas 30-48 cm.

U okolini Bara nalazi se nekoliko manjih rijeka. Najbliže gradu su Rikavac (17km) i Željeznica (19,5km), koje se ulivaju u Jadransko more. Opštini Bar pripada i 128km2 površine Skadarskog jezera, čija je prosječna površina oko 450km2. Dužina obale Skadarskog jezera koja pripada Baru iznosi 65km, od čega 15km pripada ostrvima, a samo je 3 km obale pogodno za razvoj turizma. Najpoznatija plaža na toj obali je Murićka plaža, dužine 500m i površine5.000m2.

Klima i vegetacija

Klimu karakterišu duga i topla ljeta, srednja godišnja temperatura od 15,5°C, u julu 23°C, a u januaru 10°C. Ljeta u Baru su duga i sušna, a zbog toplotnih uticaja Jadranskog mora zime su blage i kišne. U prośeku, zimi u Baru ima 38 kišnih dani u godini. Visoke prośecne zimske temperature, (oko 10°C) ukazuju na to da je u Baru veoma malo pravih zimskih dana. Veoma je mali broj dana kada se temperatura u Baru spušta ispod nultog podioka celzijusove ljestvice, tako da se smatra da u Baru zapravo i nema prave zime.

U Baru i okolini duvaju i karakteristicni jadranski vjetrovi: hladni vjetar - bura, vlažni vjetar - jugo ili široko, kao i pulenat, maestral, burin, danik i noćnik. Najučestaliji i vjetar najjačeg intenziteta je bura. Duva uglavnom zimi sa visokih planina prema moru i donosi zahlađenje. Bura koja duva na moru može biti i olujne jačine, pa obično stvara niske i kratke talase do 2,5 metara. Kada je vedro i toplo vrijeme, a najčešće krajem proljeća i ljeti, u Baru duva tzv. svježi vjetar – povjetarac ili maestral. Taj vjetar najčešće duva tokom dana. Maestral smatraju najvažnijim ljetnjim vjetrom jer prijatno rashladjuje toplinu tokom vrelih dana. Maestral duva s mora i uglavnom samo uznemiri morsku površinu. U Baru i okolini često duva i veoma jak olujni vjetar poznatiji kao nevera. Duva s mora, a karakterišu ga kratko trajanje i česta promjena pravca duvanja.

Okolina Bara je bogata mediteranskom vegetacijom. U Baru ima oko 85 000 stabala masline i oko 40 000 stabala agruma. Kod Starog Bara u Tombi (Mirovica) nalazi se maslina stara više od 2000 godina. Najrasprostranjenija biljka je maslina, autohtona voćna vrsta. Veoma je mali broj domaćinstava u Baru koja u svojim dvorištima nemaju makar jedno maslinovo stablo. Osim što se od masline dobija veoma poznato ulje poznatije kao „Barsko zlato“, inače jedan od nekoliko izvoznih artikala crnogorske trade mark „Made in Montenegro“, maslinovo ulje veoma je važan sastojak mnogih tradicionalnih jela, posebno onih koja se spravljaju od ribe. U Baru i okolini raste nekoliko vrsta maslina, a najzastupljenije su crna i žuta maslina, poznatije kao crnjaka i žutica. Takođe, barska domaćinstva se bave i gajenjem vinove loze, a nerijetko pojedini domaćini na plantažama gaje agrume, pomorandže, limun, kivi, mandarine, ali i druge suptropske vrste koje su veoma zastupljene na području Bara poput divljeg i pitomog šipka (nara), smokve.

U parku Dvorca kralja Nikole zakonom su zaštićene - tropske palme, piramidalni čempres, kaktusi, agave, gingko biloba, stablo plutovog drveta i vrste primorskih borova - pinija.

Istorija Bara

Bar je veoma stari grad. Preciznih podataka o nastanku grada nema, ali se u istorijskim izvorima po prvi put naziv Stari Bar pominje u IX vijeku pod imenom Antibareos.

Prema saznanjima iz nekih drugih izvora za nastanak grada može se smatrati period između VI i VII vijeka, jer je u to vrijeme u Baru postojalo svojevrsno rimsko naselje. Da je Bar zaista staro urbano naselje potvrdjuju i nazivi grada: grčki – Antibareos, rimski - Antibarum, te slovenski – Bar.

Iako su ga početkom VII stoljećaa naselili Sloveni, Bar je sve do sredine XI stoljeća bio pod vlašću Vizantije, tačnije Bar se tada nalazio u oblasti Dirahion, istorijski poznatijoj po imenu Prevalis. Da je Bar bio veoma važno duhovno, kulturno i političko srediste govori i podatak da je do sredine VIII vijeka Bar bio sjediste biskupije (Barska biskupija i Barska nadbiskupija).

Pretpostavlja se da je, već 1077. godine u Baru krunisan i prvi crnogorski kralj Mihailo Vojislavljević, te da je kao potvrdu za taj čin, od pape Klimenta III, dobio kraljevske oznake. Zatim Barom gospodari kralj Bodin Vojislavljević (1082 – 1101). Bodinovim zalaganjem 1089. godine, barska biskupija dobija zvanje nadbiskupije, te samim tim i grad Bar postaje centar Bodinove države.

Sredinom XI vijeka Bar ponovo pripada Duklji, a poslije 1183. ponovo ulazi u sastav Vizantijskog carstva, kada sa ostatkom tadašnje Zete ulazi u sastav države Nemanjica. Pod vlašću Nemanjića Bar se nalazi sve do 1360. godine. Za to vrijeme dozivljava procvat, imao je gradsku autonomiju, statut, grb i novac.

U istorijskim spisima navodi se i da je, sredinom XV stoljeća, Bar izvojevao pobjedu nad Dubrovnikom. Šezdesetih godina XIV stoljeća, Barom vladaju Balšići, kraljevska porodica koja je stvarala samostalnu teritoriju u oblasti Skadra. Tokom tog perioda kneginja Jelena i Balša III, Bar smatraju svojom prijestonicom.

Bar se zatim dugo vremena nalazi u stalnim ratovima i otimanjima oblasnih gospodara.

1404. godine Bar zaumzimaju Mlečani, da bi već 1412. godine Bar ponovo bio u rukama Balšića. 1421. godine Bar je pod patronatom despota Stefana Lazarevića, a od 1427. godine pod patronatom despota Đurđa Brankovića - kada ponovo postaje prijestonica Zete.

Otimajući grad od poznatog bosanskog gospodara Stefana Vukčića Kosače, 1443, Bar sa priobalnim krajevima osvajaju Mlečani. Nakon mletačke vladavine, Bar napadaju Turci.

Braneći se od turske najezde, Bar je, pokušavajuci da sačuva trajni mir, zatražio pomoć Venecije, u čemu nije uspio.

1571. godine Barom gospodare Turci koji su tom teritorijom vladali 307 godina. 1878. godine Bar od Turaka oslobadjaju Crnogorci. Iste 1878. godine, Crna Gora je na Berlinskom kongresu proglašena samostalnom državom, te je i grad Bar dobio na svom značaju i ugledu. Kako je prilikom oslobađanja 1878. godine Bar bio mnogo porušen, Ministarski savjet Knjaževine Crne Gore 1908. godine donosi odluku da se otpočne izgradnja novog grada, koji ce imati naziv Bar.

Kao i u ostalim primorskim gradovima, do 1918. godine nad Barom je bila uspostavljena Austro - ugarska uprava. Po oslobodjenju od Austro-ugarske, Bar se sve do 1941.godine nalazi u sastavu Kraljevine Jugoslavije (država Srba, Hrvata i Slovenaca).

Vremenom veliki dio stanovnika Bara počinje selidbu u južnije djelove grada, naseljavajuci tako uglavnom dio uz samu morsku obalu, đe početkom XX stoljeća nastaje oblast poznatija kao Pristan, na čijem su mjestu udareni temelji Novog Bara.

Krajem 19. i početkom 20. vijeka počelo je na obali mora, ispod brda Volujica, da se formira naselje koje je 1908. godine dobilo ime Novi Bar. Prije toga, ovo mjesto se zvalo Pristan, po nevelikom pristaništu koje je odavno postojalo. Preko tog pristaništa nekadašnji Bar, današnji Stari Bar, podignut četiri kilometra od morske obale, dobijao je proizvode koji su mu bili potrebni za život i izvozio viškove svoje privrede.

Kada je, 15. avgusta 1910. godine, knjaz Nikola postao kralj, a Crna Gora bila proglašena za kraljevinu, na Pristan su, eskadrama ratnih brodova, na svečanost stigle brojne strane delegacije - ruska, francuska, italijanska, austrijska - i odatle nastavile ka Cetinju.

Prilikom ulaska u crnogorske vode, pozdravljale su dvadeset i jednom topovskom salvom, a baterija sa Volujice otpozdravljala im je istim brojem salvi. Nikad do tada, a vjerovatno ni kasnije, na Jadranu nije ostvarena tolika koncentracija ratnog brodovlja na jednom tako malom prostoru.

Pristan je tada bio, praktično, druga prijestonica, a kralj Nikola ga je nazivao biserom svoje krune.

Na Pristanu, ispod Volujice, krajem XIX i početkom XX stoljeća nekada je postojao dvorac koji je pripadao turskom vlastelinu Ismail-paši. Bilo je to najljepše zdanje u Baru toga doba. Knjaz Nikola je 1886. godine poklonio dvorac i imanje pod Volujicom srpskom pjesniku Jovanu Jovanoviću Zmaju, ne bi li ga privolio da se nastani u Crnoj Gori, i pokrene list "Jugoslavija" unionističkog karaktera. Poznati ljekar i pjesnik samo je jednom posjetio svoj Zmajevac, 20. avgusta 1888. godine, i zadržao se dan ili dva.

Na Pristanu je 10. avgusta 1913. puštena u rad električna centrala čiji je vlasnik bilo "Barsko društvo", a čime je Bar drugi u republici izvršio elektrifikaciju, odmah nakon Cetinja, a 14 godina prije Podgorice i Nikšića.

Čak i kada je Pristan preimenovan u Novi Bar, njegovi stanovnici nazivali su svoje mjesto nekadašnjim imenom, a sebe su zvali Pristanjanima. Zbog potrebe širenja "Luke Bar", Pristan, odnosno, Novi Bar, potpuno je iseljen 1976. godine, a ubrzo i srušen. Mjesto gdje je nekada bio grad, sravnjeno je sa zemljom.

Plaže

Razuđenost morske obale i veliki broj potoka na barskoj obali omogućili su formiranje niza plaža sa sprudovima sitnog pijeska i šljunka, tako da je na području opštine njih 20, ukupne dužine devet kilometara. Prirodne šume sa mediteranskim biljem u blizini obale i bogata vrela izvorskih voda daju potrebnu svježinu na plažama čiji se pijesak zagrijava i do 50°C.

Kraljičina plaža nalazi se u neposrednoj blizini ljetovališta Čanj, na sjeveru opštine. Do ove male, ali atraktivne lokacije može se doći jedino s mora. Zbog ambijenta, prekrasnog pijeska i kristalno čiste vode bila je omiljena plaža crnogorske kraljice Milene. Dok je kraljica bila na plaži svita i perjanici koji su je pratili kupali su se odvojeno, na susjednoj - Perjaničkoj plaži.

Perjanička plaža se nalazi u blizini Kraljičine, mala je i skrovita uvala odvojena visokim stijenama kojoj se, takođe, može prići samo s mora.

Biserna obala u Čanju dužine je 1.100 metara, a površine 55.000 m2. Pokrivena je debelim naslagama raznobojnog šljunka i pijeska po čemu je i dobila ime.

Maljevik je šljunkovita plaža između Čanja i Sutomora dužine 330 metara, površine 1.200 m2.

Štrbine su šljunkovita plaža nedaleko od Sutomora, dužine 100 m, površine 1.700 m2.

Sutomorska plaža je duga 1.200 metara, ukupne površine 56.000 m2. Smatra se da krupni pijesak sa ove plaže donosi poboljšanja kod reumatskih oboljenja.

Hotelska plaža Ineks je duga 240 metara.

Utjeha se nalazi između Bara i Ulcinja, dužine je 200m, a površine 5.200m2. Sačinjena od krupnijih oblutaka, čuvena je po vodi izuzetne čistoće. U njenom zaleđu je takozvana Uvala maslina, jedno od omiljenih mjesta za kampovanje.

Crvena plaža, u maloj uvali između Sutomora i Bara, naziv je dobila po izrazito boji pijeska. Dužina plaže je 50m, a površina je 600 m2.

Žukotrlica je šljunkovita plaža dužine jednog kilometra. Dobila je ime zato što se na njoj u davna vremena potapala žukva u more da bi se razmekšala, odnosno “trlila” i tako se pripremala za tkanje.

Gradska plaža prostire se duž barskog šetališta na oko 750 metara, odnosno 21.000 m2.

Crvena stijena je mala skrovita plaža smještena iza brda Volujica. Prilaz je moguć jedino s mora.

Veliki pijesak nalazi se u mjestu Dobra voda deset kilometara južno od Bara, u pravcu Ulcinja.

Murići su najveća pješčana plaža na obali Skadarskog jezera, dužine 560 metara. Mjesto je savršeno za ljubitelje kupanja u slatkoj vodi.

Pješačac, površine 500 m2, nalazi se u podnožju sela Godinje, na obali Skadarskog jezera.

Događaji

Barski ljetopis, koji se održava u julu i avgustu, okuplja eminentne stvaraoce iz Crne Gore i inostranstva i tradicionalno je najvažnija kulturna manifestacija u gradu. Uključuje pozorišne predstave, likovne izložbe, književne večeri, koncerte klasične muzike… Programi se održavaju na različitim uglavnom montažnim scenama na nekoliko lokacija u gradu. U okviru manifestacije održava se i Mediteranski sajam knjige.

Internacionalni TV festival postoji od 1995. godine. Ova smotra televizijskog stvaralaštva obično se održava u novembru i traje nekoliko dana, od kojih je posljednji rezervisan za dodjelu nagrada najboljim ostvarenjima. Važan segment programa su emisije posvećene ekologiji.

Susreti pod starom maslinom posvećeni su poeziji, pogotovo dječijem stvaralaštvu i djelima namijenjenim najmlađima. Manifestacija ustanovljena 1987. se održava u novembru mjesecu. Traje nekoliko dana, i osim prezentacija knjiga i zbirki poezije dječijih pisaca, predstavljaju se likovni i literarni radovi na temu „Maslina, mir, prijateljstvo“. Najvećim dijelom manifestacija se odrzava se u mjestu Mirovica, gdje se nalazi stablo više od 2.000 godina stare masline. Posljednjeg dana manifestacije, barski osnovci, kao i pisci, u dvoristima osnovnih škola, sade maslinovo drvo, a uz želju da se mir i prijateljstvo među ljudima šire, simbolično bacaju u more vijenac napravljen od maslinovog granja.

Dani ekologije, turizma i kulture održavaju se u julu u mjestu Murići, na obali Skadraskog jezera. Cilj manifestacije promocija turizma na Skadarskom jezeru i okolini.

Poveznice

Izvori