Wp/cnr/Đuro Petrović-Njegoš

Đuro Petrović-Njegoš, vojvoda i divizijar. Rođen je 1849 godine na Njegušima u porodici Draga Joka Stijepova Petrovića i majke Mare, kćerke vojvode Jakova Dakovića. Umro je 16. jula 1929. godine u Podgorici.

Biografija

Joko Stijepov i Stanko Stijepov, otac knjaza Danila, bili su rođena braća . Osnovnu školu završio je na Njegušima. Još za vrijeme knjaza Danila kao dijete došao je na Dvor i služio kao paž . Učesnik je crnogorsko-turskoga rata 1876–1878. godine kao komandant bataljona, a zatim i brigade . Neposredno iza rata bio je komandant Nikšićkoga garnizona. Učestvovao je u bici na Murini januara 1880. godine protiv vojske Ali-paše kad je predvodio tri brigade crnogorske vojske s Miljanom Vukovim Vešovićem i Markom Miljanovim Popovićem. Nakon rata proizveden je 1881. godine u čin brigadira crnogorske vojske i postavljen za komandanta Prve brigade jačine šest bataljona . Na Spisku plata vojnog činovništva od 30. decembra 1883. godine nalazi se kao brigadir . Jedan je od prvih nekoliko lica koja su 1881. godine zvanično proizvedena u čin brigadira. Komandovao je Prvom brigadom koja je brojala šest bataljona, 46 četa sa šest komandira, šest potkomandira i 41 oficira . Kao brigadir crnogorske vojske odlikovan je 1885. godine austrijskim Ordenom Franca Jozefa. Nakon izvršene reorganizacije crnogorske vojske 1896. godine nalazio se na dužnosti komandanta Prve brigade . Za upravitelja Nikšićke oblasti sa sjedištem u Nikšiću imenovan je 28. maja 1903. godine kad je bio i komandant Prve brigade u činu brigadira . Od 1903. do 1906. godine bio je oblasni upravitelj sa śedištem u Nikšiću . Novom formacijom crnogorske vojske s mjesta komandanta Prve brigade postavljen je 6. januara 1906. godine za komandanta Nikšićke brigade . Učestvovao je na svečanosti na Cetinju avgusta 1910. godine prilikom proglašenja Kraljevine Crne Gore . Na spisku penzionera u Crnoj Gori iz 1911. godine nalazi se pod rednim brojem 11 kao penzioner Ministarstva vojnog s visinom penzije od 1.486 perpera . Za vrijeme političkih sukoba 1907–1909. godine nije podržavao obračune s političkim protivnicima .

Balkanski ratovi

Učesnik je Prvoga balkanskog rata 1912–1913. godine u kojem je komandovao Mješovitom brigadom koja se nalazila u sastavu Zetskoga odreda koji je napadao u pravcu Bardanjolta ka Skadru. Komandant Zetskoga odreda bio je prijestolonasljednik knjaz Danilo Petrović. U toku toga rata bio je član Krunskoga vijeća kojim je predsjedavao kralj Nikola . Kad je došlo do reorganizacije Zetskoga odreda, kako bi se novom i pojačanom formacijom ponovio napad na Skadar, postavljen je za komandanta formirane Kombinovane brigade. Nakon balkanskih ratova otišao je u penziju. Kao brigadir u penziji aktiviran je 14. februara 1914.⁷ godine i proizveden u divizijara crnogorske vojske i stavljen na raspolaganje Ministarstvu vojnom. Za komandanta Druge divizije postavljen je 29. maja 1914. godine.

Prvi svjetski rat i internacija

Učesnik je Prvoga svjetskog rata 1914–1916. godine. Po izbijanju Prvoga svjetskog rata jula 1914. godine crnogorska vojska podijeljena je na četiri odreda: Lovćenski, Hercegovački, Starosrbijanski i Sandžački, a nešto kasnije oformljen je Drinski odred. Postavljen je za komandanta Hercegovačkoga odreda koji je bio na potezu Hum planina–Bukovica prema Hercegovini. Hercegovački odred sastojao se od pet brigada i odredske artiljerije. Ujedno je bio i komandant Druge divizije, čiji je načelnik štaba bio komandir Đuričković . Na tome dijelu fronta prema Austrougarskoj odbio je u septembru 1914. godine napade snažne 47. divizije i 14. brigade austrougarske vojske . Na istome potezu u periodu 15. septembra do 25. oktobra 1914. godine vezao je za svoj odred jače austrougarske snage i tako olakšao crnogorskoj ofanzivnoj grupi da iz śevera Crne Gore razvije ofanzivu prema Sarajevu . Nakon ofanzive, akcijama svojih jedinica na relaciji Trebinje–Gacko pomogao je povlačenje ofanzivnih snaga na śever Crne Gore. Nakon austrougarske okupacije 1916. godine interniran je u logor za visoke vojne oficire Karlštajn u današnjoj Češkoj. U logoru je pripadao grupi visokih oficira koji nijesu prihvatili političku deklaraciju protiv dinastije Petrović-Njegoš . Prisustvovao je sahrani knjaza Mirka u Beču 6. marta 1918. godine.

Borba za Crnu Goru

Po povratku iz internacije sredinom novembra 1918. godine zadržan je u Zagrebu po naredbi načelnika vrhovne vojne komande dok se ne sprovede organizacija Podgoričke skupštine . U Crnu Goru došao je početkom decembra 1918. godine u Kotor, odakle je otišao za Nikšić. Krajem 1918. i početkom 1919. godine prisustvovao je sastancima i zborovima na Cetinju, Podgorici i Nikšiću koji su održavani u cilju pripreme ustanka protiv odluka Podgoričke skupštine . U Podgorici se sastajao s grupom oficira predvođenim brigadirom Milutinom Vučinićem, u Lješkopolju sastao se s Andrijom Raičevićem, a u Riječkoj nahiji s Đurom Šoćom, serdarom Jokom Jovićevićem i drugima . Uhapšen je 6. januara 1919. godine i zatvoren u Centralni kazneni zatvor (Jusovača) u Podgorici zajedno s 153 ugledne ličnosti kao protivnik postojećega stanja . Na tome spisku nalazi se pod rednim brojem 44, upisan kao divizijar . Na drugome spisku zatvorenika u Centralnome kaznenom zatvoru u Podgorici nalazi se pod rednim brojem 115 . Dok je bio u zatvoru s njim je razgovarao grof Džon de Salis, britanski diplomata koji o tome piše u svom izvještaju, kao i članovi međunarodne komisije predvođeni generalom Franšeom Depereom januara 1919. godine . U zatvoru mu se narušilo zdravlje, a trajno je oštetio i izgubio vid . Iz zatvora je oslobođen 1921. godine. Od strane vlasti uzurpiran je i maltretiran kao član dinastije Petrović-Njegoš . Na jednom spisku od 8. februara 1922. godine pominje se kao povjerljiva ličnost crnogorske vlade u emigraciji za Nikšićki okrug . U tome periodu živio je u Podgorici . Umro je 16. jula 1929. godine u Podgorici , a sahranjen je na groblju u Glibavcu kod Nikšića. U Nikšiću je imao kuću u Staroj varoši.

Porodica

Zasnovao je brojnu porodicu sa suprugom Ćanom, kćerkom popa Mila Jovovića s kojom je imao 13 sinova i kćeri. Imao je sinove Andriju, Joka, Steva, Marka (rođen 1904) i Veljka ; i kćerke Ljubicu, Anđeliju, Mariju, Danicu (rođena 1894), Joku (umrla po rođenju), Milicu (1891–1907) i ponovo Joku (1896–1908). Nekoliko njegove đece rano je preminulo. Njegov sin Veljko imao je sina Steva (1929–1995), koji je 1941. godine upućen u Rim u Italiju na školovanje kako bi bio doveden na crnogorski prijesto . Stevo je ostao u Rimu i radio kao novinar, oženjen je Italijankom s kojom je imao kćerku Tanju. Njegova prva kćerka Ljubica udata je za italijanskoga hirurga Rossia i bila je prijateljica kraljice Jelene Savojske u Rimu , Anđelija-Kosa udata za Jakova, sina Alekse Nenadovića, Marija je udata za Steva Ognjenovića, Danica za Dušana Vuksana.

Odlikovanja

Odlikovan je brojnim ordenjem, među kojima ruskim , austrijskim Ordenom Franca Jozefa o grlu (1885) . U jednom kartonu stoji zapisano je da je odlikovan s 16 odlikovanja.

Poveznice

• GENERALI CRNOGORSKE VOJSKE (1881-1921)
• Montenegrin Army Leaders - WW1 Information

Izvori

• Martinović Srđa, Generali Knjaževine i Kraljevine Crne Gore, FCJK, Cetinje, 2016.