Wp/cak/Xukulem,mejlem

Ri qati’t, qamama´ ojer taq winäq xkisamajij ri q’aq’ richin xe ch’o’n rik’in ri uchuq’ab’il.

Wikami e k’o qach’alal nikitz’ët, chi ri xukulem mejlem richin ri itzel, richin nib’an itz, chuqá richin nik’utux ruk’ayewal. Po… ¿akuchi qasik’ompe ri jun na’oj ri’?, ¿achike choq’oma xqab’an qichin chire ri jun na’oj ri’?

jun xukulem

Ri kaxlani’ taq winaqi’ xetoqa chupam ri jun peraj ulew re’ pa iximulew, xkitz’ët chi rub’eyal nikisamajij ri qatit qamama’ man junanta, ri ki ch’ob’oj, ki tzyaqb’al, kich’ab’äl, kib’anob’al, xkitz’ët chi ronojel man junamta, xkib’ij chi rije’ man ewinaqi’ ta, xkich’ob’ chi richin yekolotaj, richin nikib’än utzil kik’aslem, nikijalwachij ronojel chikiwäch. Ruma ri’ xkitz’uk jalajöj taq k’ayewal richin “yekito’o” ri winaqi’.

Pa rub’i ri ruto’ik ri winaqi’, xe kamsäx e k’iy k’amol taq b’ey, ajpopi’, ajq’ija’, ajtz’ib’, xeporox k’ïy taq kumatzin wuj akuchi k’olon kan na’oj, maxajanila’ k’ïy ruk’ayewal xb’anatäj chike qawinaq. Chi re petenäq ruxe’el ri xjalwachitaj k’ïy taq na’oj pa Iximulew, chi re petenäq ri na’oj chi ri maya’ winaqi’ majun kina’oj ta, majun nik’atzin ri kisamaj, man k’o ta rejqalem maxta ruq’ij ri kib’anb’al, ki tzyaqb’al, kich’ab’al chuqa chi ronojel ri niqab’än man nik’atzin ta.

Jalajöj rub’eyal xkib’än ri qawinaq richin xkikol ri qa xe’el, ri k’a niqatz’ët wakami. Yalan ruk’ayewal xkik’ul, chuqa e k’o ri xekäm chupam ri rukolik. Po ri jalajoj ruk’ayewal xkik’osaj janila’ xk’atzin ruma k’a niqatz’ët wakami jalajöj rub’ankil xkisamajij kan ri ojer taq winaqi’ k’a k’äs wakami qik’in.

Niqatz’ët chi chupam ri qatzyaqb’al xkik’ol kan na’oj ruma rub’onil chuqa ri jalajöj taq retzab’al e k’o chupam, chuqa k’ïy taq tinamït akuchi’ k’o rochoch ri ajaw, chi ri’ k’o wi ri xukulb’äl pa ruk’ux ri tinamït, chupam ri tinamït chi Xot k’o ri oxlajuj Noj. Chupam jalajöj taq tinamït k’a nikich’abej kich’ab’äl. K’a e k’o chi qakojol’ jalajöj taq samajel ‘e k’o ri; k’otoy ya’, ajq’iijab’, k’exeloma’, weqoy b’aq, aq’omanela’, kemonela’, tz’ib’anela’, q’ojomanela’, xajonela’, tikonela’, k’amol b’ey, oyonela’ jalajoj taq samajela’ nikisamajij ruwäch kiq’ij.

Konojel rije’ rik’in k’a jub’a’ man ketaman ta akuchi’ kik’amompe kisamaj, chuqa’ rik’in k’a jub’a’ man nikisamajij ta chik achi’el ri ojer taq winaqi’, chuqa rik’in k’a jub’a’ xa xe chik pa rochoch ri ajaw yeb’e, po k’a kik’olon na k’ïy na’oj. E k’ïy chi ke rije’ nikib’ij chi xketamaj ki samaj ruma’ xyo’ox pa achik’ chike, k’o chuqa ni ki b’ij chi kik’amon kan kisamaj pa ru qa’ kati’t kimama’. Jalajöj rub’eyal kik’ulun kisamaj

Ri na’oj kik’olon jalajöj taq ajq’ija’ chupam ri Iximulew yalan k’atzinel’, ruma’ rije’ nikib’ij chi ronojel ri ak’wala’ ye’ alex kik’amon pe ruwa’ kiq’ij, ja ri’ nik’utun achike rusamaj ruk’amompe jun winäq chupan ri komon. Qonojel jalajöj qasamaj qak’amompe nik’atzin ni qasamajij richin ke ri’ yojtikir ni qasol qi’ chupam qak’aslem, ruma wikami niqatz’et chi e k’o winaqi’ yalan k’ayewal, man utz ta b’enäq kik’aslem po ri’ roma’ man kisamajin ta ri kich’umilal’.

Ja ri’ jun samaj ni kib’än ri ajq’ija’ rik’in ri xukulem mejlem, nikitz’ët rusamaj jun winäq, chuqa yech’o’on rik’in ri jun winäq ch’umilal richin nikiya’ jalajöj rub’eyal pa ru k’aslem jun winäq. Ri q’aq’ man richin ta ri itzel, tiqesaj pa qajolom ri na’oj xtz’uk chi qawäch, tiqaya’ ruq’ij ri qab’anob’al chuqa ri jalajöj taq na’oj richin ri maya’ tinamït. Nïm qaq’ij chuqa ke ri’ qa na’oj roma ri’ nikajo’ nikichup ruwäch.