Jump to content

Wp/cak/Taq aq'om q'ayïs

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | cak
Wp > cak > Taq aq'om q'ayïs

Aq’om Q’ayïs

[edit | edit source]

Ri qate’ ruwach’ulew nuya’ jalajöj taq sipanik pa qak’aslem, jun chi ke ja ri aq’om q’ayïs. Ri aq’om q’ayïs ye’eläx pa ri’ ri ulew, po jalajöj kiwäch chuqa’ jalajöj yab’il nikik’owisaj. Ojer kan ri qati’t qamama’ ri qate’ qatata’ ja ri jalajöj ruwäch aq’om q’ayïs xkikusaj, rik’in ri’ xekik’achojrisaj ri winaqi’ toq yeyawäj, po k’o ri winaqi’ ri kik’amon pe pa kich’umilal yekik’achorisaj ri yawa’i’ ja rije’ ri ketaman nikisamajij ri jalajöj ruwäch aq’om q’ayïs.

Saberes ancestrales plantas medicinales

Wakami xa xe’ chik jun ka’i’ oxi’ ri qetaman kiwäch achi’el ri yeqasik’ij qa:

  • sik’äj richin ruq’axon apam chuqa’ nuchaqirisaj ri ach’akul toq sokotajnäq,
  • rora - nukusäx toq k’o raxkej pa apam chuqa’ toq ri ak’wala’ k’o kirawinäq.
  • eya’.- nraq’omaj ri ruq’axomal pamaj chuqa’ nrelesaj kaq’eq’ pa apam.,
  • xaxläj q’os- utz yatatin chupam xa xe’ k’o chi natzäk chuqa’ utz richin ruwawinäq.
  • chuwiläj q’os - nraq’omaj ri ruwawinäq
  • ronqs – nuch’ajch’orisaj ri ach’akul chuqa’ ri runaq’ awäch
  • pa’ixläq – nuch’ajch’orisaj ri apam
  • kotz’i’j aq’om – nrelesaj ri kaq’iq’ k’o pa apam,
  • okal- numeq’ersaj ach’akul po k’o chi natzek richin yatatin chupam.
  • tuq’ si’ij – numeq’ersaj apam toq yalan tew k’o chupam.

Ja re’ jun ka’i’ oxi’ ri aq’om q’ayïx xe kikusaj ri qati’t qamama’ pa kik’aslem toq xkik’ulwachij yab’il po rije man xketamaj ta kiwách ri kaxlan taq aq’om ri e k’o wakami, k’atzinel chi yeqakusaj ta chik pa qak’aslem ri kik’utunkan ri qati’t qamama’.