Wp/cak/Na'oj richij k'amol taq b'ey

¿At k’o chi kikojol winaqi' ri kikajman ki'?

Wakami, xojk’astäj röj winaqi’ öj aj Iximulew. Pa ri Iximulew k’o k’ïy utziläj taq na’oj yeb’anatäj pa ruwi’ ruk’waxik rub’ey. Toq rub’anon kan, ja ri q’atb’äl tzij kik’in ri rusamajela’ ri yerucha’, kiyon rije’ ri nkib’ij achike samaj nkib’än, achike na’oj q’atöy tzij yekinük’, pa kiwi’ qa rije’ chuqa’ ri kach’alal. Ruma e k’o taqotzij enuk’un re jun b’anob’äl xpab’äx jub’a’. ¿Achike k’a ruma e k’o winaqi’ ri yetze’en chi rij ri taqotzij enuk’un, chuqa’ man nkiya’ ta kiq’ij? ¿Rat at k’o chi kikojol ri winaqi’ ri yab’eyomär rik’in ri kiwaq ri ruwinaq ri Iximulew? Rik’in ronojel poqonal ri winaqi’ aj Iximulew yesamäj rik’in ronojel kuchuq’a’ richin yekitzuq ri kach’alal, richin q’ij q’ij yeq’ax chuwäch ri nk’azin chi ke pa kik’aslem, chuqa’ richin nkitojb’ej ri pwaq nuk’utuj ri champomal chi ke; poqon k’a nqana’ toq ri winaqi’ xesamaj kik’in ri champomal, xe’ok qa rajaw ri b’eyomäl. Ronojel k’a re’ xa pa kiwi’ k’a e jujun napon wi, pa pa ruwi’ ta ri tinamït. Nqatzu’ k’a chi e k’o tijob’äl pa meb’a’il e k’o wi, rik’in kisamajib’äl chuqa’ ri samajela’; e k’o aq’omab’äl jay ri kan pa meb’a’il chuqa’ yeq’ax akuchi’ manaq aq’om chi kipam; e k’o tinamït ri manaq kib’ey richin yetikir ta ye’el chupam ri meb’a’il.

¿Tikirel npab’äx ronojel re b’anoj yeb’anatäj ri man kik’wan ta ki’, man kiximon ta ki’ kik’in ri taqonem taq tzij richin ri qatinamit röj ri öj k’äs chupam. Pan Iximulew k’o ri Taqonem tzij 89-2002 “Taqonem tzij pa ruwi’ ri b’eyomäl chuqa’ ri ruk’amon ta nkib’än ri samajela’ richin ri champomal” chi ri’ e ya’on ronojel ri na’oj chuqa’ rub’eyal k’o chi nkitzeqelb’ej ri winaqi’ yesamäj rik’in ri champomal, richin ke ri’ nq’alajin chi pa ch’ajch’ojil yesamäj, chuqa’ pa saqil nkib’än ronojel ri man nuxim ta ri’ ri rik’in ri nrajowaj ri tinamït. K’o chi nqanataj chi ronojel ri pwaq, ri b’eyomäl k’o pa kiwi’ ri e k’äs Iximulew elenäq wi, ruma ri’ xapon yan ruq’ijul chi röj aj Iximulew nqab’än chi nya’ox ruq’ijul ronojel ri qaton taq tzij e nuk’un; ke ri’ nqapab’a’ ronojel ri eleq’ ab’anon, k’e k’a chuqa’ ri’ röj man tiqamestaj nqab’än ronojel ri ruk’amon ri kan rajowaxik. K’o chi nqanataj chi ri ruchajixik ri samaj chuqa’ akuchi’ nokisäx ronojel ri pawaq k’o chi nb’an toq k’a majani keb’an ri samaj najowäx chuqa’ ri yeq’ijüx, ke ri’ xkeq’at ri man e rajowaxik ta chuqa’ man xkemestäx kan ri k’o b’anob’äl ri man ruk’amon ta xeb’an.

Ri Taqonem tzij akuchi’ nnab’ëx ronojel ri na’oj e k’o chuqa’ ri yeb’anantäj pan Iximulew Taqonem tzij 58-2008 kan k’ïy rutzil xuk’äm pe, ruma xa b’a achike winäq ntikir nretamaj achike rub’eyal nokisäx ri rub’eyomäl ri rupwaq ri champomal. Re jun na’oj re’ näq öj ruk’wan wi ri qatinamit. Ruma ri’ nk’atzin chi nqaya’ ta kuchuq’a’ jalajöj na’oj chuqa’ samaj ri nuk’iyiirsaj ri kan pa ch’ajch’ojil chuqa’ pa saqil nub’än ri champomal chi re ri rusamaj. Nk’achin nqetamaj ronojel ri taqanem tzij e k’o. Man tiqoyob’ej chi ch’aqa chik winaqi’ ri man e aj wawe’ ta nkisol ri k’ayewal e k’o pa qatinamit. K’o chi qonojel yojk’astäj, k’o chi yak’astäj rat chuqa’ rïn.