Wp/cak/Molojri'ïl pan ajanelïl jay

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | cak
Wp > cak > Molojri'ïl pan ajanelïl jay

Molojri'ïl pan ajanelïl jay[edit | edit source]

Ja re' jun tzijonem pa ruwi' ri Ajanel

Ojer kan pa ri tinamït pan Q’än k’o wi jun ajanelïl jay, akuchi’ yeb’an jeb’ël rupam taq jay. Jun q’ij konojel ri taq samajib’äl richin ri ajanel, xkib’än jun kimoloj richin nikisöl jujun taq k’ayewal chi kiwäch. Toq xkimöl ki’, ri b’ajib’äl ruma k’amöl b’ey, xuchäp qa ri moloj, xub’ij:

-Nimaläj taq wachib’il, öj k’o chik qonojel, ¿Achike k’a ri k’ayewal? Chi kikojöl ri taq samajib’äl xkib’ij qa pa jös.

- taya’ kan asamaj rat, katel pa ri samaj

-¿Achike ruma nik’utuj ri’? – xub’ij pe ri b’ajib’äl.

¡Kan yalan k’oxomal nub’än la ajolom¡

kan ke ri’ xak’axäx chi kikojolil ri taq samajib’äl, chuqa’ kan xkiq’alajirisaj rik’in retal kipaläj.

Kan xuluxu’ qa ruk’u’x ri b’ajib’äl.

-ütz k’a yinel kan pa ri samaj, ruma ja ri’ ri niwajo’ rïx.

-Wakami ¿Achike ri niwajo’ chi nok kan k’amöl ib’ey?

-Rïn, köw xub’ij ri sutilawx.

-ri manäq-

Xkisik’ij pe jujun taq samajib’äl.

Xa xe yak’atzin toq janila yasutïx, k’a ri’ yojayokob’a’ pa qasamaj qonojel.

-To rïn xkinok k’amöl ib’ey

-xsik’in ri wujujosb’äl

-¡ri majunb’ey ta xtib’anatäj¡ Xkib’ij jub’ama e konojel

-At josöt chuqa’ janila ye’ajös konojel awachib’il.


-¡Rïn xkinok ri k’ak’a’ k’amöl ib’ey¡ xub’ij ri etab’äl.

-rat majunb’ey ta chuqa’.

-xub’ij jun ti ko’öl samajib’äl chi kikojöl konojel.

Rat jantape’ ye’awetala’ ri awachib’il, achi’el xa ta ri taq awetalil e tz’aqät chuqa’ e jikïl ta.

Chupam ri nimaläj oyowal, chaponïk e k’o wi, toq xok apo ri ajanel pa ajanelïl jay, xrokisaj rukuchb’al tzyäq richin xuchäp qa rusamaj. Xerokisaj ri jujun taq samajib’äl pa ri taq peraj e k’atzinel. Xe’iko’ jujun taq ramaj, ri taq tz’aläm che’ molon pan ulew, xkipo’ ki’ jun jeb’ël samajib’äl rupam jay, richin nijach el chi re ri peyob’enel. Ri ajanel xutzu’ rik’in kikotemal ri rusamaj xuk’ïs ruma yalan jeb’ël xkanäj kan. Xrelesaj el ri rukuchb’al tzyäq k’a ri’ xel el pa ri ajanelïl jay. Pa junanin xkichäp junb’ey chik ri kimoloj, ri chapisutib’äl xuchäp ri tzij: “jeb’ël taq wachib’il, kan xq’alajirisäx chi qawäch qonojel, chi k’o qak’ayewal pa jujun taq samaj, po k’o chuqa’ jun qasamaj ri kan ütz niqab’än chi re. Ja re’ jun tz’eteb’äl chi qe, toq niqatun qasamaj niqab’än yalan rupam taq jay”.


E konojel xa xe nikitzutza’ kiwäch, po majun ta tzij xkib’ij, ri chapisutib’äl chi rij ri’ xub’ij chik: “ja ri qasamaj chi qajujunal ri nub’än chi qe chi öj nimaläj taq samajib’äl”. Ri b’ajib’äl kowiläj, rik’in ri ruchuq’a’ yerutun ri taq samajib’äl. Ri sutilawx ntunun chuqa’ nuya’ uchuq’a’, chi ri’ toq ri b’ajib’äl man nito’on ta. Ri wujujosb’äl nujös ri man nik’atzin ta chik, k’a ri’ kan liq’liq’ nuya’ kan jun tz’aläm. Ri etab’äl kan tz’aqät chuqa’ jikïl retalil, man nuya’ ta q’ij chi yojsach pa ri retalil najowäx. Ke ri’ tikirel nintzijoj apo ri qasamaj chi qajujunal.


Chi rij ronojel ri pixab’anïk xuya’ ri chapisutib’äl, e konojel ri taq samajib’äl xkiq’alajirisaj chi kiwäch chi ri samaj pa q’uch nunük’ kejqalem pa ruwi’ ri jujun taq samaj sipan chi kijujunal. K’atzinel chi nikiya’ ruq’ij ri kuchuq’a’.

[1]

  1. https://web.archive.org/web/20180728193734/http://www.equipoequilibrio.com.ar/2013/06/14/un-cuento-asamblea-en-la-carpinteria/