Wp/bwr/Biu Emirate

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | bwr
Wp > bwr > Biu Emirate

Biu Emirate tan masarautan a gargajiya aha biu akwa di borno, aha Nijeriya. Kabaka muvana 1920 dhana khugani ka masarautan a biu. Dana mulki akwa kulini, na kwa vir 14 ka thiya na 9 muvana 2020 ta ayyanata, tani maidalla mustapa zir Aliyu (b. 1915) tana zii mdir biu, tama tahara kutgli, akwa muvana 1959

Tarihi[edit | edit source]

Kuhir biu jikata tin ata kra Abdullahi, nati mdha khugani ka yamta -ra- wala ka kuma yamta na bwallaka, tani kafita mulkir ni tin muvana 1535. Mwantu ka muvana 1670,akwa mulkin marii watila Tamta, anta zii dha sidhi ni mjir bura an ƙabilani na bwallaka / bura daka aƙa ka mji kannuri mjii pla mduna sinta taasii kwa vi laka, an ta kii dii na bwallaka a biwada ant dii vii na bwallaka akwa birni ha Dlimbur, wand kulini vini ku zii vii tarihi. Mjirni da kafita daulada kir suɗa na dakwa adawa ka kirɗa nati palani aha kwogu palani kuma azuhu ka mandiragrau. Kuhir mari watirwa(r. 1793- 1838) aha kwogu ta kuzhumta abore mahara aha Gombe mwanti ka yamma. Akwa kuta muvana 1878 mari biya tan zi na farkon mduna zii kuhi aha biu. Pla kuhuni kulini takwa dini. Duku ka mulki a mallakata aha burtaniya, dhu sinta rukunin biu akwa muvana 1918.dhu yarditi ka Mai Ari Dogo ata kra matsayin kuhir biu nabeta akwa muvana 1920. Bwani khuzi dasinini ka taraiyar ni tin akwa muvana 1957,lokaci tinda gundumatini sindu ka Askira mwantu ka masarautan. Masarauta biu ta pakta hukuma na rakka rakka suɗa, Hawul, ka kwaya kusar ka bayo. Masarautan biu tazii tan bakta mduna zii mataimakin gwamna di borno, nana wakiltu kudanxin bwaɗa. Mwantu ka kulini, masarautan biu zii pal akwa kuta makir aha borno , budukuni Masarauta Borno ne ka ah Dikwa. Akwa thiya na makir muvana 2010 gwamnatin borno Ali madu shariff ta dikii Masarauta na Dikwa ta mayartini bilinir masarautan Bama ka dikwa. Apani kuzii sur gari ka mjir Hawul, ka kwaya kusar ka Bayo dan dama ka wutu sarkiyare tramta duku ti gwamna pla mi bukatar pani ku wutuzi".

kuhiyare[edit | edit source]

mdur biu, tama Kuthli, su ne:[1]

Start End Ruler Notes
c. 1535 1580 Yamta-ra-Wala[2]
1580 ? Mari Vira Hyel[2]
? ? Dira Wala[2]
? ? Yamta Amba[2]
? c. 1670 Yamta Kupaya Wadi[2]
c. 1670 ? Mari Watila[2]
? ? Yamta ra Bangye[2]
? ? Mari Luku[2]
? ? Jakwa Birtitik[2]
? ? Thlama Bahara[2]
? ? Tayar Warinki[2]
? c. 1740 Dakwai[2]
c. 1740 c. 1750 Mari Kopchi aka Mari Kwabchi
c. 1750 c. 1760 Di Forma dan Mari Kopchi son of Mari Kopchi
c. 1760 c. 1770 Garga Moda dan Mari Kopchi brother of Di Forma
c. 1770 c. 1780 Dawi Moda (Di Moda dan Di Forma) son of Di Forma
c. 1780 c. 1783[2] Di Biya dan Di Moda son of Dawi Moda
c. 1783[2] 1783 Di Rawa dan Di Biya son of Di Biya
1783 1793 Garga Kopchi dan Di Biya (d. 1793) brother of Di Rawa
1793 1838 Mari Watirwa dan Di Rawa (d. 1838) son of Di Rawa
1838 1873 Ari Paskur dan Mari Watirwa (d. 1873) son of Mari Watirwa
1873 1891 Mari Biya dan Ari Paskur (d. 1891) son of Ari Paskur
1891 1908 Garga Kwomting dan Mari Biya (d. 1908) son of Mari Biya
1908 1920 Ari I Dogo dan Garga Kwomting (b. 1876 - d. 1935) son of Garga Kwomting

Emirs were:[1]

Start End Ruler Notes
1920 1935 Ari I Dogo dan Garga Kwomting (see above)
1935 1951 Ari II Gurgur dan Garga Kwomting (d. 1951) brother of Ari I
1951 1959 Muhammad `Aliyu dan Ari Dogo (b. 1907) son of Ari I
1959 1989 Maidalla Mustafa dan Muhammad Aliyu (b. 1915) son of Muhammad `Aliyu
District Head of Kwaya territory before his accession
June 1989 14 September 2020 Mai Umar Mustapha Aliyu son of Maidalla Mustafa
21 September 2020 Incumbent Maidala Mustapha Umar Aliyu II [3] Son of Mai Umar Mustapha Aliyu

masarauta na rakka rakka ha biu[edit | edit source]

Masarauta fwar an mamayeti biu

mjii nana hara nazari[edit | edit source]

  1. 1.0 1.1 Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named wstates
  2. 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 2.13 Template:Wp/bwr/Cite book
  3. Template:Wp/bwr/Cite web
  4. Template:Wp/bwr/Cite book