Wp/aig/Baabyuuda

Dis yah aatikl een Baabyuudan.

Baabyuuda

Baabyuuda (/bɑːˈbjuːdə/) a wan ailan an' dipendensi eena de ees'n Karibiyan, mek-up az paat a de twin-ailan stiet Aanteega an' Baabyuuda az wan self-ruulin entiti. Baabyuuda de roun 30 mail (48 km) nawta Aanteega. De ongly setlmen pan de ailan a Kaadringtin an' de roun-leekli lokaliti an dey. Baabyuuda a flat ailan; de wes'n paat dominaid bai Kaadringtin Laguun, an' de ees'n paat dominaid bai de haier platoo a de Baabyuuda Hailan an dey, wid saalti paan an' skroblan spred chruu de ailan. De klaimet klasifai az Tropikal Marain.

De fos' naiga pan Baabyuuda a kanoo-draiv huntah-gada an dey roun 3,000–4,000 yeer ago. Aafawaad, Arawak an' Kalinago liv pan de ailan. Erli setlmen bai 'paanish kom fus, den French an' Inglish kom afta an' mek kolonee long 1666. Long 1685, Baabyuuda lees gi breda Jaan an' Kristafa Kaadringtin. Long 1834, slavri mi abaolish eena Baabyuuda. Kaaz de uol ailan did kava bai wan singl lan graan, Baabyuudan an dey kaari-aan aatanamas plan' an' giyaa pan komyunial propati afta de abaolishan.

Wid popolieshan 1,634, an' eriya 62 skwea mail (160 km2), Baabyuuda a wan a de mo spaasli-popoliet ailan an dey eena Karibiyan. Baabyuuda popolieshan densiti laawa dan Aanteega. Long Septemba 2017, Katigori 5 Orikien Irma mash mo dan 90 persen' a Baabyuuda bildin an dey, an' de uol popolieshan evaakyuet go Aanteega. Bai Febuwari 2019, mos rezident mi kom-bak pan de ailan. Popolieshan now haier dan bifo de Orikien.

De ekaanami pan Baabyuuda mos roun turizim an' govament; senchral govament an' lokal govament a de laajis inploya an dey. Fishri taak-up mos a de ailan export; de lobsta katchin induustri big eena Baabyuuda.

Istori

Arkieik taim

De fos' setlmen pan Baabyuuda giet bak 2,900–3,000 Bifo Kraist, wen Aakaik Eij naiga kom. Som skola kaal an dey fos' setla Sibonay. Ada skola se an dey na Sibonay fram Kuuba, Jamaika, an' Aaiti, so an dey kaal-an dey Aakaik Eij peepl, “Aakaik Peepl,” ar fos' setla. an dey fos' setla kom pan Baabyuuda bai kanoo, an' an dey a huntah-gada. Sos redi an' no agree pan weya an dey kom fram—Som se Sout Amerika, som se de Grieta Antiliez, som se Yukataan riyjan eena Mexiko.^[1]

Aatifaak fram de Aakaik taim inklud kot-in blei mek fram gastrapad shel, plus hou, pik, an' wata kantena mek fram konk, trompet, an' welk shel. Aakiolojikal saet an dey faan pan de sout-wes koos a Baabyuuda fram Koko Poynt go rait op go Riva, an' de sout-ees kaana a de Laagun. Ada habitat spot faan long Kaadringtin, Riva, Sukin Hol, Fakti, an' Gout Pen rait alang de koos. A Boilin Rax, niya 'paanish Poynt, an dey faan muo-reesn yuumaan rimien an dey weh kaabon-deetit roun 3,100 yeer oud.

Seramik taim

Afta de Sibonay, Arawak tek ova; an dey de pan Baabyuuda an' Aanteega fram at lis 1,000 Bifo Kraist. an dey nomba pan Baabyuuda pik roun 1,500–800 yeer ago. an dey laikli kom fram Venizwela an' Gayana, an' yuuz Baabyuuda fu shaat stap ar seezanal saplai. an dey liv moosli eena de Baabyuuda Hailan an' 'paanish Poynt pan de ees-mos paat a de ailan, bot sehm ar mo vilij saet an dey naan—Sofaaz, Indyan Taun Trail, Hailan Roud, Guava, an' Welchiz. Arawak groh sweet-putaata, kaan, pineet, kaatan, tabaka, an' nuf ada fruut, vegitibl, an' medisin plant an dey. an dey tuu mek intrikit potari naan Saladoid. Dis ya speshial potari—wait-pan-red dizain—an dey dekoriet am wid zon-inzaiz kros-hachin. Paat a an dey potari faan pan Indyan Taun Trail, niya Tuu Fut Bei, an' pan Sofaaz eena 'paanish Poynt rijan.

Kalinago naiga tuu spen taim pan Baabyuuda. Wen Yuropiya kom, Kalinago laikli mi displies Arawak. Kalinago prefa de mauntinas, wel-wata ailan an dey laik Sen Kits an' Domineeka, an' an dey ongly vizit Baabyuuda somtaim fu haal seefud an' eni krop ar lan animaal an dey weh an dey kuda faan. Een de erli 1700 an dey, British Royal Neivi haafi difen de peepl a Kaadringtin agains Kalinago raid, kaaz Kalinago stan-up laik stopa agains Yuropiyan kolonizieshan. Kalinago kaal Baabyuuda “Wa'omoni,” weh an dey tink-am mi “Ailan a Heeron buod”; bot am mabetu kaal de frigit ar weda buod, weh koman pan Baabyuuda.

Koloniyal tam

Kristafa Kolombos traavel chruu de ees Karibiyan saut a Aanteega long 1493, bot no klia eba seet Baabyuuda. Anda Letaz Paetent weh gi di Eerl a Kaarlail long 1625, Kaaptin Smit an' Jaan Litlton chrai koloniz Baabyuuda fram Sen Kits. Een an dey Letaz Paetent, Baabyuuda kaal “Barbado.” Kaaz a straaang Kalinago reezistans, de kolonizieshan chrai no suxeed; bot ada erli setla kaal Baabyuuda “Dulsina,” an' bai 1666 de vilij a Kaadringtin ton de praimari rizeedens eriyaa. Long 1678, Baabyuuda koloniz prapa. De kraan gi de ailan gi de Kaadringtin famili long 1685. De kolonaisa plan fu mek Baabyuuda wan sleev foos-riprodoxhan kolonee, bot dat neva go chruu.

De Kaadringtin famili oum Baabyuuda fram 1685 go 1870, az aabsenti yowna. De Kaadringtin an dey yuuz rezident manija pan Baabyuuda. De sleev nomba groh fram 172 long 1746 go 503 long 1831. Kaaz a de groh eena sleev nomba, fu mek mo profet, de Kaadringtin an dey chrai traansfa som sleev go Aanteega, bot dat flop.

Beech Ribeliyan, de fos' sleev ribeliyan pan Baabyuuda, aapn long 1741, kaaz a kliem a kruul an' inyuuman chreeitmen bai de ailan manija Tamas Beech. Dat mek nuf animaal kil, Kaadringtin propati mash, an' som sleev iskiep. Long 1774, wan nex manija naan MakNish get kil wid seez aarm afta myuutilieishan a sleev az panishmen fu teef sheep an' katl. De sleev tek ova de Kaadringtin kaasl wid aarm an' amyunishan. Fu put dong de ribeliyan, soulja kom fram Aanteega, an' tuu sleev (naan az “Aafro heerou an dey”) baan aaliv eena farnt a de kaasl main giet.

Long 1834, slavri abaolish pan Baabyuuda anda de Slavri Abaolishan Aak 1833. Kaaz de uol ailan did kava bai wan singl lan graan, Baabyuudan an dey kip-aan aatanamas plan' pan komyunial propati afta slavri done.

Long 1860, Baabyuuda anex az dipendensi a Aanteega, afta an dey paas de Baabyuuda (Extenshan a Law a Aanteega) Aak long 1859. Dat mek Baabyuuda anda de law a de Aanteega kolonee.

Tudie

Baabyuuda fos' get stetas a aatanami long 1976, eena de las' paat a de Asoushieitid Staat a Aanteega. Dis aatanamas stetas kom afta an dey paas de Baabyuuda Lokal govament Aak. Dat Aak set-op de Baabyuuda Kaansil, weh gi Baabyuuda paawa fu rijyulet won pablik wox, finaans, an' agri-kalja, amang ada wok an dey. De Baabyuuda Lokal govament Aak koda enshrain eena de Kaansitushan anda de Aanteega an' Baabyuuda Kaansitushan 1981. De Baabyuuda Kaansil ilek wan cheapeesan an' wan vais-cheapeesan; Dev'n Waanah a cheapeesan fram 2024.

Long 1981, de ailan get indipendens fram Yunaitid Kingdam az wan initegral paat a Aanteega an' Baabyuuda. De kawnchri stap eena de Kamanwelf a Nieshan an dey, an' stap konstituushanal monaaki, wid Chaaz 3 az King a Aanteega an' Baabyuuda.

De rait fu Baabyuudan an dey yuuz de ailan lan een koman enshrain eena law long 2007 bai de Baldwin Spensa-led Yunaitid Pragresiv Paati govament. Pan April 5, 2007, de Baabyuuda Kaansil rilies de fainal kopi an' de Baabyuuda Lan Aak, weh kriet wan lan rijistri, wan Baabyuuda Planin Komishan, an' wan Nieshan Paak Aatoriti, aal anda de Kaansil. Long 2017, jos afta Orikien Irma weh mash Baabyuuda, nuf sih dat az de staat a wan Baabyuuda lan graab; dat bring pulisi an' law an dey fram de Gaaston Broun-led administreishan bout Baabyuudan lan. Pan Aagast 1, 2023, de Baabyuuda Peepl Muuvmen—weh konchrol de Baabyuuda seet eena paaliament, an' konchrol de Kaansil—ananous se wan bil paas de odah deh weh wuda en komyunial lan yawnaaship; an dey se an dey a go du evriting fu reevors dat disizhan, wid de Kaansil stap bak an dey stans ya.

Kristyaniti a de laajis rilijin pan de ailan, an' de main et'nik gruup a Aafrikan disendaant. Inglish an' Baabyuudan langwij a de mos koman taak pan de ailan. Bies pan vota rijistreishan rikod, de popolieshan a Baabyuuda groh big afta Irma.

Paalitix an govament

Paalitikal sist'm pan Aanteega an' Baabyuuda a waahn yuunitri, paaliamentari, repazentativ dimakraatik monaaki. Chaaz 3 a de King a Aanteega an' Baabyuuda.

Wen egzekyutiv paawa a yuuz bai govament, lejislativ paawa res pan bot de govament an' de lejislaita. Aanteega an' Baabyuuda ilek waahn lejislaita pan naashanal levl. Paaliament gat tuu chaamba: de Haus a Repazentativ an dey, weh gat 19 memba, an' de Senit, weh gat 17 apainteh memba. An dey mek speshial lejislativ pravyizhan fu tek kyah a Baabyuuda lou popolieshan wen unu kaampia wid Aanteega. Baabyuuda guarantee at lis wan memba eena de Haus a Repazentativ an' tuu memba eena de Senit. De kaaren Repazentativ fu Baabyuuda eena de Haus a Repazentativ a Treva Waaka.

Baabyuuda Kouns'l

De Baabyuuda Kouns'l a wan 11-memba baadi weh mek-op a nain dairek-ilek memba an' tuu bai-ofis memba (Baabyuuda Haus an' Senit rep an dey eena de naashanal Paaliament). Kouns'l sashan an dey ield eena Kaadringtin. Kouns'la an dey serb fu four yier; alexhan ield evri tuu yier eena Maach.

Een Janeweri evri yier, de Kouns'l ilek wan cheapeesan an' wan depi-cheapeesan. Een wan yier weya alexhan ield, pan de fos' sitn a de Kouns'l afta de alexhan, an dey hafu ilek cheapeesan an' depi-cheapeesan agen.

De Baabyuuda Kouns'l gat nuf jooti an dey: raun pablik yuutaliti an' ada minis-chri an' depaatmen an dey; manj roud-wok; an' mek impruuvmen pan bildin an' marin faasiliti an dey. Kouns'l tuu gat paawa fu mek lokal bai-laa an dey.

Distrikt an dey

Baabyuuda hab iet distrikt an dey:

Niecha

Deh a towtal 160.56 skwea kilomita lan (iekwal tuu 62 skwea mail). Kaadringtin, weh a de laajis tong, gat eestimaat 1,300 naiga az a 2011. Koral laaim-stoun mek-op mos a de ailan; de ailan gat veri likl taapograafikal daviarsetee. De Baabyuuda Hailan pan de ees'n saed a de ailan gat hil an dey weh kyan reech op tuu 38 mita (125 fut), bot mos a de ailan plenti flat, an' de nawt-wes kaana gat nuf laagoon an dey.

Bitween Aagast an' Aktoba mont an dey, de ailan risk fu ketch huriken. Afta Huriken Irma, NASA saatlait imij shuo “braonin” pan Baabyuuda an' ada Karibiyan ailan an dey weh de stao'm lik dung. De imij, kaptcha bai de Op'reshan-lan Imeeja (OLI) pan de Lansat 8 saatlait, shuo Baabyuuda mosli green pan Aagast 27, 2017, an' braon pan Septemba 12, 2017. NASA gi saavrul paasib'l reezan an dey fu de braonin: green bijiteishan rip-awat bai huriken wain, plos saal spri fram de stao'm kuova an' drai-aat tri leef an dey.

De klaimet klasifai az tropikal marain; dat mi likl seezanal tempracha chenj. Een Janeweri an' Febuwari, weh a de kuules' mont an dey, de avrij deili hai tempracha a 27 °C (81 °F); een Julai an' Aagast, weh a de warmis' mont an dey, de avrij deili hai a 30 °C (86 °F).

Baabyuuda a ous a sevrul rier an' endemik speeshiz:

Baabyuuda waabla — wan byuunabl buod speeshiz, endemik fu Baabyuuda; no de no weya els eena de uol worl.
Aanteegan reesa (Alsophis antiguae) — amang de raaris sneek pan de worl; endemik fu Aanteega an' Baabyuuda; faan pan bot ailan.
Griswold aameiva (Ameiva griswoldi) — wan leeza eena de jenras Ameiva; endemik fu Aanteega an' Baabyuuda; faan pan bot ailan.
Wes' Indiyan wistlin dok — endemik fu de Karibiyan; an' wait-kroun pijon (Patajionas leukosefala) — nier-jretehn buod speeshiz an dey.
Baabyuuda Bank tri anool (Anolis Leachi) — wan anool endemik fu Karibiyan; kaal tuu “Aanteega Bank tri anool” ar “paanta anool”.
Yuropiyan faalo deya (Dama dama dama) — wan a tuu ailan eena de ees Karibiyan (alang wid Giyana Ailan) weh kyar am; deya a wan impotan simb'l fu de ailan an' fu de uol kawnchri.
Bifo taim, Baabyuuda ous de Baabyuudan moskrat (Megalomys audreyae) — wan ex-tink rohdent weh yuze fu endemik pan de ailan; mabi mi gwan ex'tink roun 1500 A.D.
Maagnifisent Frigit Buod Sankchuwari, deh eena Kaadringtin Laagun, a wan a de praimari turizim spot pan Baabyuuda. Likl peedita de ya, an' dat mek dis Baabyuuda breedin eriyaa de moos kyuusheeal roun de uol worl fu an dey buod ya weh anda t'ret.

Draain (petroglif) weh Arawak ar Sibonay — de fos' naiga pan Baabyuuda — mek, kyan faan eena 'Indyan Keiv. wan sink-oul eena de Baabyuuda Hailan, Daabi Keiv, deh tree-an'-a-haal mail nawta-ees fram Kaadringtin. De Daabi Sink-oul wan diameeta mo dan 300 fut an' bout 70 fut dip. Anda de ova-hang pan wan saed, de raax andakat bad, an' stalaktait an dey groh op fu eit fut lang. Paam, faan an' layaana gi de bijiteishan wan likl raanfarest-look. Tuu mail saut a Daabi Keiv deh Daak Keiv. Bais pan aatifaak an dey weh an dey faan niya, de smal muot' a de keiv opn go waaahn big kevn wid puul a wata; an dey puul laikli did sors a wata fu Amerindiyan uokyoopant an dey. Blaain shrim (wan riar kaain a amfeepad) an' vairias baat speeshiz kyan faan eena Daak Keiv. Naisi Keiv mek-op a faiv chaamba; wan kolaps-ruf paat seerv az de bak-entraans an' skylait. Tuu-ina chaamba separat bai modis silin rij, an' de aota chaamba eezi aaxes fram aot-said. De keiv big stalaktait an' stalagmiet kova bai shata stalaktait pan de fluo, weh mosli mek a san. De keiv tuu gat wan roun stoun enklouzha — simila tuu twatis pen an dey pan modan saet — bot de waa'l an dey tuu lou fu tuatis, an' de pleis de faah fram natchral lait.

Demografix

Etnisiti

Een 2011, Baabyuuda gat niya-siem kaan-a-popolieshan wid nain riporta et'nik orijin an dey. Mos paat a de popolieshan kaal deyself Aafrikan (95.11%), aaf-ta dat mix'd blak/wait (2.88%), oda mix'd (1.00%), Hispanik (0.44%), wait (0.13%), Indiyan (0.13%), Syreya/Lebaneez (0.13%), an' oda (0.13%). Likl paat (0.06%) no speesifaay an dey et'nik.

Baat kawnchri a birt' pan Baabyuuda, oba 18 kawnchri an' teritri shuo-op eena 2011 sensas. De top faiv kawnchri an' teritri weh sen mos naiga baan aotsaid Baabyuuda a: Gayana (2.76%), Domineeka (1.50%), Jamaika (1.19%), Yunaitid Steit an dey (1.07%), an' Voerjin Ailan an dey (Yunaitid Steit an dey) (0.63%).

Noutabli, Baabyuuda gat hai paashan a an dey popolieshan (89.28%) baan eena Aanteega an' Baabyuuda; wen unu kaampia wid Sen Jaan Siti weh gat loowa persen' (62.66%) a rizidant baan eena kawnchri.

Wen unu luuk pan spisifik et'nik bakgraun' baan pan kawnchri a birt', de dieta shuo se mos a Aanteega an' Baabyuuda baan naiga a Aafrikan disendaant (97.12%). Saim so, Gayana baan (86.36%), Domineeka baan (91.67%), Yunaitid Steit an dey baan (88.24%), an' Jamaika baan (100.00%) — aal a an dey maaja-paati Aafrikan disendaant. Baat Voerjin Ailan an dey (Yunaitid Steit an dey) baan, 70.00% mix blak/wait, 30.00% Aafrikan.

De towtal popolieshan pan Baabyuuda eena Maach 2025 eestimeet 2,233.

Hausin an laan an dey

Bout 34.31% a Baabyuudan haus-oul an dey a onli wan naiga; 18.35% gat tuu naiga; 16.51% gat tree; de res' gat four ar muor. Mos haus (72.84%) yuuza kongkrit/blok az main matiryal fu aota waa'l; 12.48% yuuza wud. Baat dwaelin kaain, 93.58% a seprit haus; 3.49% a biznes-an'-dwaelin. Lik aal Aanteega an' Baabyuuda, 93.76% a Baabyuuda haus yuuza sheet met'l az main ruufin; 3.12% yuuza wud shingl. Muova, 98.53% a haus an dey stap pan oun/freehiel lan — da fram Baabyuuda Lan Ax weh set waahn yunik komyunial lan-ounaship sistim.^[2]

Edikieshan

67.46% a Baabyuuda naiga (aal ej) no gat no kaain a edyukaishan egzaam. De mos kaa-man egzaam, reach bai 7.90%, a de GCE 'O' levl/CXC Jeneral egzaam. Een de 18–59 ej gruup — de laajis set eena de kawnchri — 50.95% no gat no levl a egzaam. Kaampia: Sen Jooj gat de louis' paashan wid no egzaam (21.88%). Eena dis ej gruup: 3.70% gat skuul-leevin seetifiket; 5.16% gat hai-skuul seetifiket; 7.07% duu Kembrij Skuul/CXC; 13.69% paas GCE 'O' levl/CXC Jeneral; 0.79% get GCE 'A' Lev'l ar CAPE; 6.51% gat kalij seetifiket; 2.81% gat asosheet digree; 2.13% gat baachla digree; 0.22% gat pous'-graajuit diploma; 0.67% gat prafeshanal seetifiket; 0.34% gat maasta ar daktara digree; 5.95% no nuo ar no staet an dey egzaam staetas.

'elt

Een 2011, sensas reepoot 'elt staatistix pan Baabyuuda. No kes a AIDS rekod; 10.75% gat alaji; 6.58% gat asma; 0.32% gat kanza. Muova, 6.45% gat diabietiz; no kes a HIV rekod. Ovaa an dey weh gat alaji, 92.94% a Aafrikan disendaant.

Baat dizabiliti: 77.62% no gat dizabiliti; 16.87% gat dizabiliti wid som difikalti; 4.83% gat lodz a difikalti ar kyahn du som ting at aal; 0.69% no staet. Spesifik bredoun: 193 naiga gat ai-sait dizabiliti — 35.45% se a oud ej, 22.75% se a siknis. 68 gat ierin dizabiliti — 35.82% no nuo wa mek, 26.87% se oud ej. 121 gat waakin dizabiliti — 35.29% se siknis, 29.41% oud ej, 15.97% axiden. 35 gat self-kiaa dizabiliti — 38.24% no nuo wa mek, 26.47% se siknis, 23.53% se oda reezan. 111 gat ri-memba dizabiliti — 33.94% oud ej, 26.61% no nuo, 14.68% siknis, 11.01% fram baan, 4.59% axiden.

Yung peepl

Een 2011, 33.92% a Baabyuuda popolieshan — dat a 551 naiga — ina ej 0–17. Bredoun: 0–4 a 10.91% (177); 5–9 a 10.03% (163); 10–14 a 7.52% (122); 15–19 a 7.65% (124). Een de 0–4, 94.25% Aafrikan disendaant; 2.87% mix blak/wait; 2.87% ada mix. Ada yuut ej gruup an dey mos Aafrikan ar mix.

Rilijin

Een 2011, Baabyuuda shuo 16 rilijin niem. Maaja paat a popolieshan eeden-tifaay az: 26.71% Pentikos-tal; 17.66% Aanglikan; 17.54% Wesleean Ouulinis; 11.94% Baptis'; 3.90% irelijias; 3.77% “oda”; 3.39% Rastafarian. De res' mosli Katolik, Jiova Witnis, an' Ivaanjelikal.

Ekaanaamee

Biznis an dey

Een 2011, 94 bizniz-ouna deh. Monklie ernins bredoun: 26.09% aan-da EC$1,000; 16.30% EC$1,000–$1,999; 15.22% EC$2,000–$2,999; 20.65% EC$3,000–$4,999; 21.74% EC$5,000 ar muor. Aamong de bizniz-ouna, 60 a man; 34 a uuman.

Fu man-ouna bizniz: 27.12% aan-da EC$1,000; 15.25% EC$1,000–$1,999; 11.86% EC$2,000–$2,999; 25.42% EC$3,000–$4,999; 20.34% EC$5,000+. Fu uuman-ouna: 24.24% aan-da EC$1,000; 18.18% EC$1,000–$1,999; 21.21% EC$2,000–$2,999; 12.12% EC$3,000–$4,999; 24.24% EC$5,000+.

Emploimen

Een de 2011 sensas, 1,162 naiga ansa baat jaab staetas. 75.55% wuk; 9.99% a gou skuul; 7.10% ritaad; mos a de res' kyahn wuk.

Aamong de 859 weh ansa baat plek a wuk: 80.31% gat fix plek a wuk aotsaid haus; 3.56% wuk a haus; 15.78% no gat fix plek; 0.36% no nuo ar no staet.

Wuk kaind: 61.33% paed gavament implooy; 3.68% statyutri baadi; 21.83% prai-vet implooy; 0.36% prai-vet haus implooy; 3.08% self-implooy wid paed implooy; 8.66% self-implooy wid-out paed implooy; 0.59% ada woka staetas; 0.47% no nuo ar no staet. (Bies pan de 859 ansa an dey.)

Trienin

Een 2011, 486 naiga paat-tek, trai, ar kompleet variuos kaain a trein-in. 70.65% don dun; 9.01% stap eena trein-in; 17.61% trai; 2.73% no shoa shoa ar no staet.

Trein-in kaain bredoun (kompleet): 50.10% pan-de-jaab; 9.64% aprentis-ship; 1.89% karispondens koos; 1.05% sekondri-skuul jaab-trein-in; 24.32% vokeshanal/teknikal/treed; 0.21% kamaashal/sekretarial; 2.10% bizniz/kampyuta; 4.19% yunivasiti/kaampas; 1.26% prai-vet stadi; 3.56% ada kaain; de res' no nuo ar no staet weh kaain.

Turizm

Baabyuuda klaimet, prastin bich an' jiografi draa turis lang taim. Turizim akoun' fu mo dan haaf Aanteega an' Baabyuuda GDP, 40% a inves'ment, an' mo dan 46% a naashanal implooymen (dairek an' in-dairek). Baabyuuda serb bai Buoton–Nibz Intanashanal Eapout; a feri servis run go Aanteega. Popyula aotdoa axhans fu turis: swimin, snoklin, fishin, keivin. Ada spot an dey: Frigit Buod Sankchuwari eena Kaadringtin Laguun; Maartelo Towa (19-senchri faat); 'Indyan Keiv wid tuu rok-kaav petroglif.

Ada sayt a intris: Pink San Bich; Daabi Keiv — waahn sink-oul wid tropikal raan-farest insaid; Hailan Haus (lokal niem “Wileebob”) — ruin a di 18-senchri Kaadringtin faamili haus; an' de Divaidin Waa'l weh seprait di ritch faamili fram an dey slaiv. Yiez afta Huriken Luis, een Aagast 2017, did onli tuu rizaat a run pan de ailan; plan did a mek fu ada rizaat an dey bifa Irma.

Kulcha

Festibl an spuot

Teenij Pajent, Karibana Kwin Sho, kaiyipso kampitishan, an' wik-en bich paati an dey nomalee paat a de yieli Baabyuuda Karibana Festivaal, weh tek pleis eena Mei (somtaim eerli Juun).

Fram smal, skuul pikni enkarij fu tek paat eena spots. Tuu Baabyuuda Kaansil woka a dedikeit fu sapoot spots eena de ereya. Sins Irma, baxetbaal an' tenis kuot resoofis. Atletix, krikit, an' aas-reisin poupla, an' yaa-raoun fishin kampitishan, traialan, an' ada spots axhan an dey.

Baabyuuda gat nuf labsta, kank, an' ada seefud — a aavat-tek res-ponsabli bai lou-impak fishin weya an dey gro up ova jenereishan. Baabyuudan aaf-en go fish fu biga speeshiz laik kingfish, daalfan/mahi-mahi, tuna, an' barakuda; an dey ketch an' sel go hotel an dey tru di seezn. Jienarali, an dey biga fish ya no kyar de Siguateera toxikitee weh limit nyam-aan eena ada paat a de Karibiyan. Big barakuda of-en si niar-sho; Baabyuuda nyam an dey wide. Aal fishin eena Baabyuuda waa-ta haafi du pan baat wid lokal fishin laisens.

Sins French, 'paanish, an' Briteesh a waa-waa fu tek ova de Karibiyan, aan-dreds a ship-rek lief aaf-sho a Baabyuuda, fram vaaria taim eena ailan istori. De Marin Eriyaa Aak laik-out an' pratek an dey. Baabyuuda flat an' “aad-fu-si” nature mek muor modan baat los an dey wey pan de dangarus reef weh raand de ailan.

Somtaim, afta 4 lokal taim pan Sondee, Baabyuuda Toaf Klab (aas-reisin) geda pan de trak eena Spring Vyu seka saut a eapout. Of-en four reis run, two ar tree aas eena wan-wan.

De Baabyuuda tenis kuot get inspaya bai Angweela prafeshanal tenis pragram; kuot opn aal dei, evri dei, fu eni-bady weh waan pley tenis. Skuul gruup yuuza am fu CXC spots egzaam. Wan taim wan livli tenis asosheeeshan puush hard fu link wid Aanteega, kip spots alive pan Baabyuuda, an' rayz moni tru kantribyuushan; Baabyuuda so pradius a fyuu talan-tid tenis pleya. Afta de kuot resoofis post-Irma, da grup mash-op; nou need waahn rijla tenis pragram plus som nyuu initiev.

De flad-lait baxetbaal kuot a weya Vipers, Young Wariraz, Rokaz, Flip-mo, Boars, an' Vaikings pli kyampeen lig-teibl; top teem muov go plie-of. Baxetbaal seezn pan Baabyuuda choozhali staat eena Aagast. Baabyuudan mek big suxes aabraad eena baxetbaal; nuf sain bai instityuushan eena Yunaitid Steit an dey an' ada kawnchri an dey.

De Aanteega Baabyuuda Traialan Baabyuuda leg laik-up endyuorans spots intris agen.

Ninyam

Wen labsta jus-ketch fram see, naiga of-en gril pan di roud. Deya nyam deer meet, laan' tuatl, seefud (labsta, krab, kank), lokal rayz-baif, laam ar gout. Plat an dey somtaim serb wid rayz, funji (laik Itaalian polenta), ar dumplin — paatikyula yaba dumplin. Jyuus: sowasap, jinja bia, pashan-froot, seemos, tamarin, an' ada lokal jyuus. Fresh fish an' labsta of-en sel pan di roud eena kuol-box ar pan fishariz pia wen baat an dey dok mos dei bitween 2 an' 4 p.m. Nohwidstan, no maakit deh pan Baabyuuda; somtaim lokal praadus sel eena Baabyuuda Kaansil agriakolcha bildin, an' lokal froot an' vejetebl sel pan di roud.

Refrens an dey

↑ "Revised Edition Of Amerindians Presence In Antigua Pre-history". www.anbanet.com. Archived from the original on August 1, 2023. Retrieved August 1, 2023.
↑ "Land tenure" (PDF). Archived from the original on August 2, 2023. Retrieved August 2, 2023.

[1] "Revised Edition Of Amerindians Presence In Antigua Pre-history". www.anbanet.com. Archived from the original on August 1, 2023. Retrieved August 1, 2023.

[2] "Land tenure" (PDF). Archived from the original on August 2, 2023. Retrieved August 2, 2023.

[1]

[2]