Wn/vi/Kẽ hở khiến Covid-19 lây lan ở Mỹ
Chủ nhật, ngày 26 tháng 7 năm 2020
nCoV đã "lợi dụng" kẽ hở trong lá chắn y tế công cộng của Mỹ để âm thầm lây lan, đó là vấn đề liên quan đến xét nghiệm.
Mỹ ghi nhận 103 người nhiễm nCoV, 6 người tử vong. Hàng chục bệnh nhân ở một số bang có thể đã lây nhiễm virus trong cộng đồng (nhiễm nCoV mặc dù không đến vùng dịch, không tiếp xúc với người từng ra nước ngoài hoặc người đã được xác nhận nhiễm virus). Số ca nhiễm gia tăng không chỉ vì virus đang lan rộng mà còn vì các quan chức liên bang cho nhiều người làm xét nghiệm hơn.
Lượng người được phát hiện dương tính với nCoV ngày càng nhiều đang đặt ra câu hỏi về cách xử lý ban đầu của giới chức: Tại sao không cho nhiều người xét nghiệm sớm hơn? Có bao nhiêu người đang mang mầm bệnh? Liệu có phải việc thiếu dụng cụ xét nghiệm đã tạo ra kẽ hở để nCoV có cơ hội lây lan ở Mỹ mà không bị kiềm chế không?
"Rõ ràng có vấn đề trong việc triển khai xét nghiệm", Thomas Frieden, cựu giám đốc CDC, nói. "Rất nhiều bác sĩ, bệnh nhân và sở y tế thất vọng".
Hồi đầu tháng hai, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch (CDC) đưa ra phương pháp xét nghiệm ba bước và phân phối các bộ dụng cụ xét nghiệm đến các phòng thí nghiệm y tế của các bang và địa phương. Nhưng một số thành phần bộ dụng cụ bị lỗi và cho kết quả không đúng.
CDC hứa sẽ cung cấp hàng thay thế nhưng vài tuần trôi qua, lời hứa không được thực hiện. Cơ quan không giải thích rõ mà chỉ nói có lỗi trong khâu sản xuất. Do đó, xét nghiệm chỉ được tiến hành tại phòng thí nghiệm của cơ quan tại Atlanta.
CDC cuối cùng đưa ra phương pháp thử nghiệm hai bước và cho phép một vài phòng thí nghiệm, nơi đã có các bộ dụng cụ đạt chuẩn, tiếp tục xét nghiệm. Nhưng nhiều phòng khác vẫn không thể tự chẩn đoán bệnh nhân.
Mỗi khi gửi mẫu cho CDC, giới chức phải chờ vài ngày mới nhận được kết quả và không phải ai nghi nhiễm cũng được làm xét nghiệm. Họ có tiêu chuẩn rất khắt khe: bệnh nhân phải đến Trung Quốc gần đây hoặc tiếp xúc với người đã xác nhận nhiễm bệnh.
Các bác sĩ trên toàn quốc đã phàn nàn về vấn đề này. CDC cho biết họ có khả năng xét nghiệm khoảng 400 mẫu mỗi ngày. "Tiêu chí quá khắt khe nên nhiều người không được xét nghiệm", Lauren M. Sauer, từ Đại học Y Johns Hopkins, nói.
Đến cuối tuần trước, khi những trường hợp lây nhiễm nCoV trong cộng đồng bắt đầu xuất hiện ở California và bang Washington, CDC đã mở rộng tiêu chí bệnh nhân đủ điều kiện xét nghiệm, bao gồm người trở về từ những ổ dịch mới như Hàn Quốc và Italy, cho những bệnh nhân có triệu chứng nặng chưa rõ nguyên nhân nhập viện.
"Chúng tôi thực sự thất vọng, bởi vì các phòng thí nghiệm y tế công cộng lẽ ra phải luôn trong tình trạng "Vào vị trí! Sẵn sàng! Hành động!" còn chúng ta thì "Vào vị trí! Sẵn sàng! Chờ đợi!", Scott Becker, giám đốc điều hành của Hiệp hội các Phòng thí nghiệm Y tế Công cộng, nói.
Cuối tuần trước, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) ủy quyền cho các phòng thí nghiệm của bang và địa phương tự làm xét nghiệm. Nếu các phòng thí nghiệm đã tự phát triển được cách xét nghiệm, họ có thể sử dụng nó để chẩn đoán thay vì dựa vào phiên bản của CDC. Động thái này đã gia tăng đáng kể số người được xét nghiệm trên toàn quốc.
Tuy nhiên, đến thời điểm đó, cơ quan này mới thử nghiệm chưa đến 500 người Mỹ nghi nhiễm. Trong khi đó, các quốc gia khác đã xét nghiệm hàng chục nghìn người. Trung Quốc có thể đã xét nghiệm hàng triệu người. "Tại sao Hàn Quốc có thể làm 10.000 xét nghiệm một ngày mà chúng ta không thể", Ralph Baric, tại Đại học Bắc Carolina, nói.
"Chúng ta biết là virus có thể lây trong thời kỳ ủ bệnh và nó đã lây lan mạnh ở Trung Quốc, tại sao Mỹ lại không thực hiện hàng chục nghìn xét nghiệm?", ông nói.
Thực tế, ngay sau khi dịch bắt đầu bùng phát ở Trung Quốc, CDC đã phát triển biện pháp xét nghiệm. "Thông thường, CDC là bên cung cấp phương pháp xét nghiệm cho thế giới", Frieden nói.
Nhưng trong trường hợp này, các nhà nghiên cứu Đức đã đi trước một bước, phát triển được biện pháp xét nghiệm riêng, được WHO chấp nhận và nhanh chóng phân phối trên toàn thế giới.
Sau khi phiên bản của CDC bị phát hiện có lỗi, cơ quan này tiếp tục tìm cách sửa chữa, mặc dù bộ dụng cụ của người Đức đã được sử dụng rộng rãi. "Họ đã chọn cách tiếp cận rất Mỹ. Họ nghĩ rằng 'chúng tôi là người Mỹ, là cơ quan y tế công cộng lớn của Mỹ và chúng tôi sẽ không phải làm theo bên khác", Michael Mina, nhà dịch tễ học tại Đại học Harvard, nói.
Các bộ dụng cụ mới đã được phân bổ vào cuối tuần qua và sẽ được tiếp tục cung cấp trong thời gian tới, Bộ trưởng Y tế và Dân sinh Mỹ Alex M. Azar II nói hôm 1/3.
Nhưng vẫn có nhiều người chưa được xét nghiệm. "Có vẻ như chúng tôi sẽ không được làm xét nghiệm", Jennifer Knight, người trở về từ Milan cùng một nhóm bạn, nói. Một số thành viên của nhóm đã bị ốm ở Milan ngay sau khi trở về Mỹ. Knight bị đau nửa đầu và đau họng, bạn trai của cô cũng bị sốt và ho. Nhân viên tại một phòng khám khẩn cấp nói với cô qua điện thoại rằng họ không làm xét nghiệm nCoV. Một bệnh viện ở Brooklyn cũng vậy.
"Bất cứ khi nào chúng tôi xin làm xét nghiệm, chúng tôi đều bị 'tống ra khỏi cửa", cô nói. Cô và bạn trai hiện tự cách ly ở nhà.
Ở Rhode Island, Onésimo T. Almeida, giáo sư tại Đại học Brown, đã bị ho, hắt hơi và sốt trong gần một tuần sau khi tham dự một hội thảo ở Bồ Đào Nha. Một người bạn cũng tham dự sự kiện này dương tính với nCoV. Nhưng khi Almeida gọi cho Sở Y tế Rhode Island và yêu cầu xét nghiệm, ông được thông báo rằng mình không phù hợp với tiêu chí.
Ngày 2/3, sở y tế gọi cho Almeida và yêu cầu ông lái xe đến bệnh viện, cho biết nhân viên y tế sẽ vào xe của ông vào buổi chiều và làm xét nghiệm ngay tại bãi đỗ. Một bác sĩ đã lấy dịch ngoáy miệng, mũi và họng qua cửa sổ xe. Almeida cảm thấy mình giống như được kiểm tra nồng độ cồn thay vì xét nghiệm virus.
Số lượng người nghi nhiễm được làm xét nghiệm có thể tăng trong vài tuần tới. Nhưng điều đó có thể quá muộn vì những người không có triệu chứng đã làm nCoV lây lan trong cộng đồng.
"nCoV đã âm thầm len lỏi trong cộng đồng ở Mỹ và nó sắp không còn âm thầm nữa", Michael Osterholm, nhà dịch tễ học tại Đại học Minnesota, nói.