Wn/shn/G20 ဢိၼ်းတီးယႃး - ပၢင်ၵုမ်တေႇလီႇ ဢၼ်ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇႁူမ်ႈၵၼ် ဢွၵ်ႇမႃး

ဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉ၊ သႅပ်ႇ​ထႅမ်ႇပႃႇ 10၊ 2023 

လူဝ်ႇၵူဝ်ႇ G20 ဢိၼ်းတီးယႃး 2023

ၽွင်းလူင် ၵၢၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်း ၵျႃႇပၢၼ်ႇ လႄႈ ဢိၼ်းတီးယႃး

ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၸွမ်ၽွင်းလူင်ဢိၼ်းတီးယႃး ၼႃႇရၼ်တြႃႇမူဝ်ႇတီႇ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ မိူဝ်ႈ ပၢင်ၵုမ် ဝၼ်းထိၼိုင်ႈၼၼ်ႉဝႃႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလႆႆႈ ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၽွမ်ႉႁူမ်ႈ တီႈ ပၢင်ၵုမ်လူင် G20 ဢၼ် မိူင်းၵၢၼ်ၸၢၵ်ႈႁႅင်းယႂ်ႇ 19 မိူင်း လႄႈ ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈယူးရူပ်ႉ ၶဝ် ၶဝ်ႈပႃးၼၼ်ႉယဝ်ႈ ဝႃႈၼႆ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တီႈၼႂ်းၵႄႈ မိူင်းၶဝ်ႈၸုမ်းၼၼ်ႉ လႆႈမီး လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်းဝႆႉလႄႈ ၽူးထတ်းသၢင်ၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈတႄႉ တႃႇတေ ဢွၵ်ႇလႆႈၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇသေဢၼ်ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းတေယၢပ်ႇဝႃႈၼႆလႄႈ ၽိူဝ်ႇဝႃႈ မီး ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇမႃး ၼင်ႇၼႆ ပဵၼ်ဢၼ်လႆႈ ဢၢမ်းဢေႃးဝႆႉယဝ်ႈ။

မိတ်ႇသတႃႇမူဝ်ႇတီႇ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ မီးၶၢဝ်ႇငၢဝ်းလီ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မီးလွင်ႈႁူမ်ႈသၢင်ႈတင်းသဵင်ႈ သေ မီးလွင်ႈသႂ်ႇၸႂ်ၶတ်းႁႅင်းတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ လႄႈ ၸင်ႇၸၢင်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလႆႈ ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ လွင်ႈၽွမ်ႉၸႂ်ၵၼ်ၼႆႉယဝ်ႈ ဝႃႈၼႆ။

ဝၢႆးသေ မိတ်ႇသတႃႇမူဝ်ႇတီႇ မွၵ်ႇလၢတ်ႈ ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸိူင်ႉၼႆယဝ်ႉ တီႈၼႂ်း ႁွင်ႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ သဵင်တူပ်းမိုဝ်း ပေႃးႁွၼ်ႈလူင်ၵႂႃႇၼႆ လႆႈႁၼ်တီႈၼႂ်းငဝ်ႈႁၢင်ႈသဵင် ဢၼ်ပိုၼ်ဢွၵ်ႇပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

တီႈ ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇႁူမ်ႈၵၼ် ၼၼ်ႉ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈပၢင်သိုၵ်းယူႇၶရဵၼ်ႈသေ လႆႈမီးလွင်ႈၽွမ်ႉၸႂ်ၵၼ်ၼိူဝ် ဢၼ်တေလႆႈသိုပ်ႇမႆႈၸႂ်ဝၢႆးလင်ၼႆ ၵျၢႆႇသျၼ်ႇၵႃႇ ၽွင်းလူင်ၵၢၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်း ဢိၼ်းတီးယႃး လႆးမွၵ်ႇၸူး ၽူႈဢဝ်ၶၢဝ်ႇၶဝ် တီႈ ပၢင်ၸႅင်ႈၶၢဝ်ႇ ဝၢႆးပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ပၢင်ၵုမ် G20 မိူဝ်ႈပီၵၢႆ ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းမႃးတီႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ပၢင်သိုၵ်း ယူႇၶရဵၼ်းသေ မိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၸိူဝ်းဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇ လႄႈ တင်း ၼႂ်းၵႄႈ ရတ်ႈသျႃးၶဝ် မီးဝႆႉ လွင်ႈထဵင်မေႃးၵၼ်လႄႈ ဢမ်ႇပေႃးလႆႈမီး ၶေႃႈၽွမ်ႉၸႂ်ၵၼ်သေ ၵူၺ်းၸၢင်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလႆႈ ၶေႃႈၽွမ်ႉၸႂ် မဵဝ်းၸၢင်ႈတႅပ်းတတ်းလႆႈ ၽႂ်းၽႂ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ဢၢင်ႈဢိင်ၼၼ်ႉသေ ၽူႈဢဝ်ၶၢဝ်ႇ ပီႇပီႇၸီႇ လႆႈတွင်ႈထၢမ်ဝႃႈ ပေႃးၼိူင်းၵၼ်တင်း ၶေႃႈၽွမ်ႉၸႂ် ပႃႇလီႇ ပီၵၢႆၼၼ်ႉသေ ၶေႃႈၽွမ်ႉၸႂ် ပီၼႆႉ ၼႆႉ မီးလွင်ႈမၼ်ႈၵႅၼ်ႇၸိူင်ႉႁိုဝ် ၼႆယဝ်ႈ။

ၵျၢႆႇသျၼ်ႇၵႃႇ ၽွင်းလူင်ၵၢၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်း တႄႉ တွပ်ႇၶိုၼ်းဝႃႈ "ပႃႇလီႇ ၵေႃႈ ပဵၼ်ပႃႇလီၵူၺ်း၊ ၼိဝ်းတေႇလီႇၵေႃႈ ပဵၼ်ၼိဝ်းတေႇလီႇၵူၺ်း။ ပႃႇလီႇၼႆႉ ပဵၼ်ပီ ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉၵူၺ်း။ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ သၢႆငၢႆမၼ်းၵေႃႈ ပိူင်ႈၵၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႈ။ တီႈၼႂ်းၵႄႈၼႆႉ သၢႆငၢႆမၼ်း လႅၵ်ႈလၢႆႈၵႂႃႇတင်းၼမ်ယဝ်ႈ။" ဝႃႈၼႆ။

တီႈၶေႃႈၽွမ်ႉၸႂ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး ၶၵ်ႉတွၼ်ႈ ပႅတ်ႇၶၵ်ႉသေ တႃႇၸဵတ်းၶၵ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ် ၽင်ၸႂ်လၢတ်ႈဝႆႉ လွင်ႈ ယူႇၶရဵၼ်းၼႆ မိတ်ႇသတႃႇၵျၢႆႇသျၼ်ႇၵႃႇတႄႉ မွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈၼၼ်ယဝ်ႈ။

ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မိူင်းၵမ်ႈၽွင်ႈ မွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈတႄႉ ၶေႃႈၽွမ်ႉၸႂ် ဢၼ် ဢိၼ်းတီးယႃး ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇပီၼႆႉၼႆႉ လွင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၶေႃႈၵႂၢမ်းမၼ်း တႅတ်ႈတေႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်းဝႆႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႈ။

ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇႁူမ်ႈၵၼ် တေႇလီႇ သေ ဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈပၼ်တၢင်းၶႆႈၸႂ်ၸိုဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ ၵျဵၼ်ႉသႃႇလီႇဝႅၼ်ႇ လႆႈယွင်ႈဢၢမ်း ဝႃႈ "ဢိၼ်းတီးယႃး ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၼႆႉ ၶဝ်ႁဵတ်းလႆႈမႃး သဝ်ႁိၼ်ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ" ဝႃႈၼႆ။ မၼ်းသိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ပၼ်လႆႈလွင်ႈယုမ်ႇယမ် ဢၼ်ဝႃႈ G20 ၼႆႉ ၸၢင်ႈႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်သေ ၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃ ႁႂ်ႈမၼ်းထိုင်တီႈမၼ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉယူႇ။

ၸွမ်ၽွင်းလူင်ပရိတ်ႉတဵတ်ႇ ရီႇသျီးသူးၼႅတ်ႉၵေႃႈဝႃႈ ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇႁူမ်ႈၵၼ်တေႇလီႇၼႆႉ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ပၢင်သိုၵ်းယူႇၶရဵၼ်းသေ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႆႉ ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၼႆယဝ်ႉ။

ရီႇသျီးသူးၼႅတ်ႉဝႃႈ "တီႈၶေႃႈၽွမ်ႉၸႂ်ၼၼ်ႉ လႆႈဢဝ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းသေ ပိူင်းၼႄဝႃႈ ၽွၼ်းပၢင်သိုၵ်းၼႆႉ မၼ်းမီးလွင်ႈယွၼ်ႈထိုင်ၼိူဝ် ၵႃႈၶၼ်ၵုၼ်ႇသိၼ်တၢင်းၵိၼ် လႄႈ လွင်ႈၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်ၵုမ်ႇထူၼ်ႈ" ၼႆယဝ်ႈ။

ပၢင်ၵုမ်လူင် G20 ဢၼ်မိူင်းႁႅင်းၸၢၵ်ႈယႂ်ႇ 19 မိူင်း လႄႈ ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ယူးရူပ်ႉ ၶဝ် ၶဝ်ႈပႃးၼႆႉ လႆႈၸတ်းႁဵတ်းတီႈ ဝဵင်းၼိဝ်းတေႇလီႇ၊ မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး တႄႇ ဝၼ်းထိ သႅပ်ႇထႅမ်ႇပႃႇ 9 ဝၼ်း တေႃႇ သႅပ်ႇထႅမ်ႇပႃႇ 10 ဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ဝၢႆးသေ ၶၢဝ်းယၢပ်ႇယဵၼ်း လွင်ႈငိုၼ်းတွင်း ဢေးသျႃး ဢၼ်လႆႈပဵၼ်မႃး မိူဝ်ႈ 1999 ၼၼ်ႉသေ တွၼ်ႈတႃႇ ႁူမ်ႈႁွမ်းဢုပ်ႇဢူဝ်း လွင်ႈ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ၵူႈမိူင်းမိူင်း လႄႈ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်း ပၢႆးငိုၼ်းတွင်းသေ ၸင်ႇလႆႈ ယိူင်းဢၢၼ်း ၽွတ်ႈႁႅၼ်း G20 မႃးယဝ်ႈ။ တီႈၼႂ်းၸုမ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး မိူင်း 19 မိူင်း လႄႈ ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈယူးရူပ်ႉသေ မိူင်းသပဵၼ်ႇတႄႉၵေႃႈ ၵႆႉၽိတ်ႈမွၵ်ႇပဵၼ် မိူင်းၶႅၵ်ႇ မႃးယူႇတႃႇသေႇယဝ်ႈ။

G7 ဢၼ်ပဵၼ် ၸုမ်းမိူင်းပၢႆးၸၢၵ်ႈႁုၼ်ႈမုၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇယဝ်ႉၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းၶဝ်ႈပႃး ၸိူဝ်းပဵၼ်မိူင်း ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးႁုၼ်ႈမုၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ ၶႄႇ၊ ပရႃႇၸီး လႄႈ ဢိၼ်းတီးယႃး ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႈ။

ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈတႄႉ လွင်ႈတႅမ်ႈတၢင်တူဝ်မိူင်းဢၼ်မီးယူႇ တီႈၽၢႆႇၼႃႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မိူင်းၼၼ််ႉ ဢိၼ်းတီးယႃးၼႆႉ ၶဝ်ဢမ်ႇတႅမ်ႈ ဢိၼ်းတီးယႃးသေ လႆႈႁၼ် လႅၵ်ႈလၢႆႈၸႂ်ႉဝႆႉ ၿႃရတ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ လႆႈမီးၶေႃႈထၢမ်မႃးဝႃႈ ဢိၼ်းတီးယႃးၼႆႉ ၶဝ်တေလႅၵ်ႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈမိူင်းၶဝ် ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ယဝ်ႉႁႃ၊ လႅၵ်ႈလၢႆႈဝႆႉယူႇႁႃႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

မိူဝ်ႈပႆႇထိုင်ၼႆႉၵေႃႈ တီႈလိၵ်ႈၽိတ်ႈမွၵ်ႇ ဢၼ်သူင်ႇတွၼ်ႈတႃႇ ပၢင်ၵုမ် G20 ၼၼ်ႉၵေႃႈ မိတ်ႇသတႃႇမူဝ်ႇတီႇၼႆႉ မၼ်းၸႂ်ႉတူဝ်မၼ်းဝႃႈ "ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ မိူင်းၿႃရတ်ႉ" ၼႆသေ ၽိတ်ႈမွၵ်ႇမႃးယဝ်ႉ။

တီႈၽႃႇသႃႇႁိၼ်ႇတူႇတႄႉၵေႃႈ ၿႃရတ်ႉၼႆႉ မၼ်းမၢႆထိုင် ဢိၼ်းတီးယႃးသေ ၶေႃႈၵႂၢမ်းၼႆႉတႄႉ မၼ်းၵေႃႈ လႆႈႁၼ်ၸႂ်ႉဝႆႉ ၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင်ယဝ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ပေႃးပဵၼ် ၽႃႇသႃႇဢိင်းၵလဵတ်ႈ လႄႈ တီႈဢၼ်ၸႂ်ႉပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်တႄႉၵေႃႈ တိုၼ်းၸႂ်ႉမႃး ဢိၼ်းတီးယႃး ၼႆၵူၺ်း။

ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈတႄႉ ဢၼ်ပဵၼ်ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈဢႃႇၾရိၵ ဢၼ်ထုၵ်ႇၽိတ်ႈမွၵ်ႇတႃႇၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ပၢင်ၵုမ်ထႅၼ်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈဝၼ်းပၢင်ၵုမ်ထိၼိုင်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်း လႆႈပဵၼ်မႃး ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်ႈတႃႇသေ ၶွင် G20 ယဝ်ႈ။

တီႈပွင်ႇ ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈဢႃႇၾရိၵ လႆႈပဵၼ် ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းတႃႇသေ G20 ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းတေတၢင်တူဝ် သဵင်ပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ဢၼ်မႃးတီႈ လိုမ်ဢႃႇၾရိၵတင်းဢၼ် ဢၼ်မီးႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း 1 ၸုတ်း 4 ပီႇလီႇယႅၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

မိူင်း G20 ဢၼ်ပဵၼ် မိူင်းႁႅင်းၸၢၵ်ႈယႂ်ႇ 19 မိူင်း လႄႈ ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈယူးရူပ်ႉၼႆႉ ပေႃးမႃးႁူမ်ႈၵၼ်ၼႆႉ ၵႃႈၶၼ် လွင်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇၵုၼ်ႇသိၼ်လူၵ်ႈၼႆႉ မီး ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 85 သေ ဢၼ်ပဵၼ် လွင်ႈၵႃႉၵုၼ်ႇလူၵ်ႈၼႆႉ မီးယူႇ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 75 သေ ပေႃးဢဝ် ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၼႂ်းလူၵ်ႈဝႃႈၵေႃႈမီးယူႇ 3 ပုၼ်ႈ 2 ပုၼ်ႈယဝ်ႈ။ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ဢႃႇၾရိၵ ၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇတင်း ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈယူးရူပ်ႉသေ ပဵၼ်မႃး မိူင်းၶဝ်ႈၸုမ်းတႃႇသေ ၶွင် G20 ယဝ်ႈ။

မိူင်းၼၢႆႇၵျီးရီးယႃး ဢၼ်ပဵၼ် မိူင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးဢဵၼ်ႇႁႅင်းယႂ်ႇသုတ်း ၶွင် ဢႃႇၾရိၵ ၼၼ်ႉတႄႉ ၶဝ်ႁပ်ႉတွၼ်ႈၼိူဝ် လွင်ႈတႅပ်းတတ်း G20 သေ "လိုမ်လူင်ဢၼ်ၼိုင်ႈၼႆႉ ဢဝ်ဢွင်ႈတီႈၸုမ်း G20 သေၵေႃႈ တေၸၢင်ႈဢဝ် ၵၢင်ၸႂ် ပၢႆးဝူၼ်ႉ လိုမ်ဢႃႇၾရိၵသေ တိူဝ်းယုၵ်ႉသုင်ႁဵတ်းသၢင်ႈလႆႈတီႈၼိူဝ် ၶူင်ႇၸၢတ်ႈလူၵ်ႈယဝ်ႉ" ဝႃႈၼႆ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ဢႃႇၾရိၵၼႆႉ လႆႈဢွင်ႈတီႈၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းတႃႇသေ တီႈ G20 လႄႈ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ လွင်ႈတုၵ်းယွၼ်းဢႃႇၾရိၵ ဢၼ်ပဵၼ် တႃႇႁႂ်ႈမူၼ်းမႄးလႅၵ်ႈလၢႆႈ ပိူင်ငိုၼ်းတွင်းလူၵ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈမုင်ႈမွင်း တေတိူဝ်းႁႅင်းယႂ်ႇမႃး ဝႃႈၼႆယဝ်ႈ။

မိူင်းဢႃႇၾရိၵ ၶဝ် ယိၼ်းဝႆႉဝႃး တႄႇဢဝ် ယေးငိုၼ်းလူၵ်ႈ တေႃႇထိုင် ၸုမ်းငိုၼ်းၵွင်ၵၢင်ၵူႈမိူင်းမိူင်းၼၼ်ႉ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ လွင်ႈၵူႈငိုၼ်း လႄႈ လွင်ႈသၢႆႈငိုၼ်းၶိုၼ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈပၼ် ႁႂ်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၼႆယဝ်ႈ။

ပၢင်ၵုမ် G20 ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်း တီႈ ဢိၼ်းတီးယႃးၼႆႉ ပေႃးဢဝ် တီႈ ဢေးသျႃးပွတ်းၸၢၼ်းဝႃႈ ပဵၼ် ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်း ပွၵ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်းသေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၸွမ်ၸိုင်ႈဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ ၵျူဝ်းပၢႆႇတႅၼ်ႇ လႄႈ ၸွမ်ၽွင်းလူင်ပရိတ်ႉတဵင်ႇ ရီႇသျီးသူးၼႅတ်ႉ၊ ၸွမ်ၸိုင်ႈၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ မႅၵ်ႇၶရုၼ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ် ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈဝႆႉယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၸွမ်းၼင်ႇ ဢၼ်လႆႈႁူႉဝႆႉထႃႈၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၸွမ်ၸိုင်ၶႄႇ သျီႇၵျိၼ်ႉၽျိၼ်ႇ လႄႈ ၸွမ်ၸိုင်ႈရတ်ႈသျႃး ဝလႃႇတီႇမႃႇပူႇတိၼ်ႇ ၶဝ် ဢမ်ႇလႆႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈမႃးတေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈတၢင်တူဝ်ၶဝ် ၸွမ်ၽွင်းလူင်ၶႄႇ လီၵျႅၼ်း လႄႈ ၽွင်းလူင်ၵၢၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်း ရတ်ႈသျႃး လႅတ်ႉဝရေႃႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈမႃႈယဝ်ႈ။

ၸဵမ်မိူဝ်ႈပႆႇတႄႇ ပၢင်ၵုမ်လူင် ၼၼ်ႉ တေႃႇထိုင် ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ တီႈႁိမ်းႁွမ်း တေႇလီႇၼၼ်ႉ ပၢႆးႁူမ်ႇလူမ်ႈၶဝ် လႆႈတမ်းဝႆႉၼမ်ၼမ်ယဝ်ႈ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် ႁူင်းႁဵၼ်း၊ လုမ်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢိုတ်းဝႆႉသေ တီႈၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈမီးၵူၼ်းသေ တီႈၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် တီႈၼႂ်းဝဵင်းၵေႃႈ မီးလွင်ႈႁႄႉၵင်ႈဝႆႉတဵမ်ၵႂႃႇမူတ်းယဝ်ႈ။

တီႈၵၢင်ဝဵင်းတေႇလီႇ ဢၼ်ပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ထႅၼ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တမ်းဝႆႉလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၼမ်ၼမ်သေ ႁႅင်းတပ်ႉႁူမ်ႇလူမ်ႈၵေႃႈ မီးဝႆႉဢၢၼ်ႇႁူဝ်ပၢၵ်ႇမၼ်းယဝ်ႈ။

မိူဝ်ႈၼႆႉတႄႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မိူင်းၶဝ် တိုၵ်ႉဢုပ်ႇဢူဝ်း တႃႇထတ်းသၢင်ႈၶိုၼ်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်း လွင်ႈရႃႇသီႇၽိင်ႈၾႃႉလႅၵ်ႈလၢႆႈ၊ လွင်ႈၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်ၵုမ်ႇထူၼ်ႈ လႄႈ လွင်ႈပၼ်ႁႃ ၼီႈ ၶွင် မိူင်းၵွတ်းၽၢၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ၸွမ်ၽွမ်းလူင်ဢိၼ်းတီးယႃး ၼႃရၼ်တြႃႇမူဝ်ႇတီႇ တႄႉ မိူဝ်ႈပႆႇထိုင် ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၵူႈထၢၼ်ႈ ဢိၼ်းတီးယႃး ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ ပၢင်ၵုမ်ထႅၼ်ႈၼႆႉသေ မီးၵၢင်ၸႂ် တႃႇယုၵ်ႉဢဝ် ၽၢင်ႁၢင်ႈဢိၼ်းတီးယႃး ႁႂ်ႈပဵၼ် မိူင်းဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇ မိူင်းၼိုင်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

တွၼ်ႈတႃႇတေႃႇသူႈလႆႈ တေးတၢင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ၶွင် မိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉ တီႈၼႂ်းၵႄႈ မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး၊ မိူင်းသေႃႇတီႇဢႃႇရေးပီးယႃး၊ ယူႇဢေႇဢီး လႄႈ မိူင်းဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ လႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း လွင်ႈပွင်ႇၸႂ်ၵၼ် MOU ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ တႄးတၢင်းမႂ်ႇၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ ဢၼ်တေတဝ်ႉႁႅင်းၼိူဝ် သဵၼ်ႈသၢႆတၢင်းၼမ်ႉ လႄႈ သၢႆတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ တီႈၼႂ်း ၶပ်ႉမၢႆၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး ဢီးယူႇ လႄႈ မိူင်း G20 တင်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ၸွမ်ၸိုင်ႈဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ ၵျူဝ်းပၢႆႇတႅၼ်ႇ လႆႈၽွမ်ႉၸႂ် တေးတၢင်းမႂ်ႇပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ဢၼ်ယိူင်းဢၢၼ်း တႃႇၵပ်းသိုပ်ႇတင်း ဢိၼ်းတီးယႃး၊ ပွတ်းဢွၵ်ႇတွၼ်ႈၵၢင် လႄႈ ယူးရူပ်ႉ ၼၼ်ႉသေ မၼ်းၸႂ်ႉဝႃႈ "ၵိုၵ်းပိုၼ်း" ၼႆယဝ်ႈ။ ၸွမ်ၸိုင်ႈဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇမႃးပႃးဝႃႈ ၽွတ်ႈႁႅၼ်းပႃး တေးတၢင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ဢိၼ်းတီးယႃး-ပွတ်းဢွၵ်ႇတွၼ်ႈၵၢင်-ယူးရူပ်ႉ ၼႆယဝ်ႈ။

ၵႅမ်ၽူႈပၼ်တၢင်းၶႆႈၸႂ် ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ ၵျွၼ်ႇၾီႇၼႃႇဝႃႈတႄႉ လွင်ႈတႅပ်းတတ်းဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းတေႁႂ်ႈ မိူင်း ၸိူဝ်းမီးငိုၼ်းၶဝ်ႈဢႄႇ လႄႈ ငိုၼ်းၶဝ်ႈပၢၼ်ၵၢင်ၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃး ၽႂ်းၽႂ်းၼႆ လႆႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈၸူး ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ AP ဝႃႈၼၼ်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ မိူင်း G20 တင်ႇၸိူဝ်းတႄႉ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈၼႆႉသေ ဢမ်ႇပႆႇႁၼ်ပၼ်ၵႂၢမ်းမၢႆထိုင်သင်။

ၽူႈထတ်းသၢင်ၶဝ်ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈတႄႉ လွင်ႈတႅပ်းတတ်းဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းတေပဵၼ် ယၢင်ႈတိၼ်ႁူဝ်းတေး ဢၼ်တေတေႃႇသူႈ ၽႅၼ်ၵၢၼ်တၢင်း လႄႈ တူင်ႇဝိူင်း Belt and Road ၶွင် မိူင်းၶႄႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႈ။

ယဝ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁၼ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ တီႈ ပၢင်ၵုမ်ထႅၼ်ႈၼႆႉ မီးလွင်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းႁူဝ်ယွႆႈမၼ်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈ သိုင်ႇဝႅတ်ႉလူမ်ႉသၽႃႇဝႃႈတင်းလူၵ်ႈ ၼႆသေတႃႉ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉသေ ဢမ်ႇပႆႇႁၼ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၶပ်ႉမၢႆဢၼ်ၼႄႉၼွၼ်းမၼ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ပၢင်ၵုမ်ႇၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ပၢင်ၵုမ် ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ တွၼ်ႈတႃႇ ၵႄႇလိတ်ႈပၼ်ႁႃ ငိုၼ်းတွင်းတင်းလူၵ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ဢိၼ်းတီးယႃးတႄႉ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ငိုၼ်းတွင်းဢိၼ်ႇတႃႇၼႅတ်ႉသေ ၶဝ်ၶႂ်ႈႁႂ်ႈ ယေးငိုၼ်းလူၵ်ႈ လႄႈ ၸုမ်းငိုၼ်းၵွင်ၵၢၼ်ၵူႈမိူင်းမိူင်းၶဝ် တမ်းဝၢင်းပၼ်လၵ်းၵၢၼ်ဢၼ်ၵဵဝ်ႇတင်းလူၵ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ငဝ်ႈငႃႇ

• BBC News. "What is the G20 and what was achieved at the Delhi summit?" — BBC News, September 10, 2023
• BBC News. "G20 အိန္ဒိယ - ပူးတွဲကြေညာချက်ထွက်လာတဲ့ ဒေလီဆွေးနွေးပွဲ" — BBC News, September 10, 2023