Wn/shn/ဢိင်ႇသၼ်ႇ တီႈၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇပွတ်းဢွၵ်ႇ ထၢႆႇဝၢၼ်း ၵူၼ်းလႆႈလုတၢႆၸဵပ်းမၢတ်ႇ

ဝၼ်းပုတ်ႉ၊ ဢေႇပရႄႇ 3၊ 2024 

တီႈဢိင်ႇသၼ်ႇ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇပွတ်းဢွၵ်ႇ ထၢႆႇဝၢၼ်း

ယွၼ်ႉဢိင်ႇသၼ်ႇ လႄႈ တိူၵ်ႈၵုၼ်ႇၵိူင်း

ဢိင်ႇသၼ်ႇ ဢၼ်မီး တၢင်းႁႅင်း 7.2 မႅၵ်ႉၼိၵျုတ်ႉ ၼႆႉ လႆႈသၼ်ႇၶွၼ်းၵႂႃႇတီႈ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇပွတ်းဢွၵ်ႇ ၵုၼ်ထၢႆႇဝၢၼ်းသေ ၵူၼ်းလုတၢႆ မီးၵႂႃႇ 11 ၵေႃႉ လႄႈ ၵူၼ်းလႆႈတၢင်းၸဵပ်းမၢတ်ႇ မီးၵႂႃႇ 700 ပၢႆ လႄႈ ၵူၼ်းဢၼ်တိုၵ်ႉၶမ်ၺႃးယူႇတႂ်ႈ ၸိူဝ်းလူႉလႅဝ်ၼၼ်ႉ မီးယူႇ 77 ၵေႃႉၼႆ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၵၢၼ်ၶႄၽႆးထၢႆႇဝၢၼ်း လႆႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႆႉၼင်ႇၼႆ။ ၶုၼ်ၸတ်းၵၢၼ် ႁွင်ႈၵၢၼ်ဢိင်ႇသၼ်ႇ (ၽႅၼ်ႇလိၼ်ဝႆ) ထၢႆႇပေႇ လၢတ်ႈဝႃႈ ဢိင်ႇသၼ်ႇၵမ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ဢိင်ႇသၼ်ႇ ဢၼ်ႁႅင်းတီႈသုတ်း ၼႂ်းၵႃႈ ဢိင်ႇသၼ်ႇဢၼ်ယၢမ်ႈ ပဵၼ်မႃး တီႈထၢႆႇဝၢၼ်း ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 25 ပီမႃးၼၼ်ႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

“ဢိင်ႇသၼ်ႇၼႆႉ မၼ်းၸမ်ၵၼ်တင်း ၵွင်းလိၼ်ဢေႃႈ။ ပဵၼ်ဢိင်ႇသၼ်ႇတိုၼ်ႈ။ ပဵၼ်ဢိင်ႇသၼ်ႇ ဢၼ်ၵုၼ်ထၢႆႇဝၢၼ်းတင်းၵုၼ် လႄႈ ၵုၼ်ၸိူဝ်းႁိမ်းႁွမ်း လႆႈႁူႉယိၼ်းၸွမ်းမူတ်းမူတ်းယဝ်ႉ" ၼႆ ဝူသျၼ်ၾု လႆႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈ ၽူႈဢဝ်ၶၢဝ်ႇၶဝ် ဝႃႈၼၼ်ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1999 ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢိင်ႇသၼ်ႇ ဢၼ်မီး တၢင်းႁႅင်း 7.6 လႆႈသၼ်ႇၶွၼ်းမႃးလႄး ၵူၼ်းလႆႈတၢႆၵႂႃႇ 2,400 သေ တိူၵ်ႈႁိူၼ်းယေး လႆႈလုလႅဝ်ၵႂႃႇ 50,000 ပၢႆယဝ်ႉ။ ဢိင်ႇသၼ်ႇ ဢၼ်သၼ်ႇၶွၼ်းၵႂႃႇ မိူဝ်ႈ ဢေႇပရႄႇ 3 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပိုၼ်ႉတိူၵ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈၶွၼ်းဝႆၵႂႃႇ။ တီႈၼႂ်းငဝ်းတူင်ႉ ဢၼ် တီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ငဝ်းႁၢင်ႈသဵင် ၶဝ် ပိုၼ်ဢွၵ်ႇၼၼ်ႉ တီႈဢၼ်ၸမ် သုၼ်ၵၢင်ဢိင်ႇသၼ်ႇ တီႈ ပွတ်းဢွၵ်ႇႁႂႃလျၢၼ်းၶွင်ႇတီႇ တီႈဢၼ် ၵူၼ်းယူႇႁၢင်ႈၼၼ်ႉ တိူၵ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈႁၼ်ၵိူင်း ပေႃးၸမ်လူမ်ႉၵႂႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တီႈဝဵင်းထၢႆႇပေၼၼ်ႉတႄႉ ဢွင်ႈတီႈမၢင်ၸိူဝ်း သၢႆၾႆးၾႃႉလႆႈၶၢတ်ႇၵႂႃႇသေ ဢၼ်မၼ်းသၼ်ႇၶွၼ်းၵႂႃႇၼႆႉ ပဵၼ်တီႈပူၼ်ႉ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇပွတ်းဢွၵ်ႇထၢႆႇဝၼ်း တႂ်ႈလိၼ် တၢင်းလိုၵ်ႉ 15.5 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢိင်ႇသၼ်ႇဢၼ်ၼႆႉ လႆႈသၼ်ႇၶွၼ်းၵႂႃႇ မိူဝ်ႈ လိူၼ်ဢေႇပရႄႇ 3 ဝၼ်း ၶၢဝ်းယၢမ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၵၢင်ၼႂ် 7 မူင်း 58 မိၼိတ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽူၼ်လူမ်းၵျႃႇပၢၼ်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ႁွၼ်ၼမ်ႉသူႇၼႃႇမီႇဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ႁွတ်ႈမႃးထိုင်တီႈ ပွတ်း ထုင်ႉ ဢူဝ်ႇၵီႇၼႃႇဝႃႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈတွၼ်ႈၸဝ်ႉၼၼ်ႉ လႆႈမီး လွင်ႈပၼ်ၽၢင်ႉသူႇၼႃႇမီႇမႃး​သေတႃႉ ဝၢႆးလင်မႃး လႆႈၶိုၼ်း ယွၼ်ႇၸၼ်ႉမၼ်းမႃး ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ တီႈသႅၼ်ႇတႃႇပၼ်ၽၢင်ႉသူႇၼႃႇမီႇပၸိၽိၵ်ႉ ၵေႃႈ မွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ယၢမ်းလဵဝ် ဢမ်ႇမီး လွင်ႈလွၵ်ႇငိူတ်ႈ သူႇၼႃႇမီႇယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

တီႈမိူင်း ၾီလိပ်ႈပိၼ်းၵေႃႈ လႆႈၶိုၼ်းႁုပ်ႈသိမ်း လွင်ႈပၼ်ၽၢင်ႉသူႇၼႃႇမီႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈတွၼ်ႈၸဝ်ႉၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းမီး တီႈၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်မီးတီႈ ၸႄႈမိူင်း ၿႃႇတႃႇၼႅတ်ႉ၊ ၵႃႇၷႃယႅၼ်ႇ၊ ဢီႇလူဝ်ႇၵွသ်ႉၼၢတ်ႉ၊ ဢိသ်ႇပႄႇလ်လႃႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈပၼ်ၶေႃႈၸီႉသင်ႇ တႃႇၶၢႆႉၵႂႃႇယူႇ တီႈလွတ်ႈၽေး ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇရၢႆႉတႃႇ လၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈတႄႉ တီႈထၢႆႇပေႇၼႆႉ တိုၵ်ႉလႆႈယိၼ်း ဢိင်ႇသၼ်ႇၸိူဝ်းမႃးလင်မၼ်းထႅင်ႈယူႇဝႃႈၼႆ။ တီႈၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽူၼ်လူမ်းထၢႆႇဝၢၼ်ႇ လႆႈတၢင်ႇၽိုၼ်မၢႆဝႆႉဝႃႈ ဢိင်ႇသၼ်ႇ ဢၼ်မႃးလင်ၼၼ်ႉ သၼ်ႇၶွၼ်းၵႂႃႇ ဢမ်ႇယွမ်း 25 ၵမ်း ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

သႅၼ်ႇတႃႇသၢၼ် ဢိင်ႇသၼ်ႇၶႄႇ လၢတ်ႈဝႃႈ ဝၢႆးသေ ဢိင်ႇသၼ်ႇႁူဝ်တိုင်းမၼ်းသၼ်ႇၶွၼ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ ၼႂ်းၵႃႈၶၢဝ်းတၢင်း ၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမူင်းၵူၺ်း တီႈထၢႆႇဝၢၼ်းၼႆႉ ဢိင်ႇသၼ်ႇ ဢၼ်မီး တၢင်းႁႅင်း 5 မႅၵ်ႉၼိၵျုတ်ႉ လႆႈသၼ်ႇၶွၼ်းၵႂႃႇထႅင်ႈ တႃႇ ႁႃႈၵမ်းဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဝဵင်းလူင်ထၢႆႇပေႇ ဝႃႈတႄႉ ၶဝ်ပႆႇႁပ်ႉလႆႈၶၢဝ်ႇ လွင်ႈလူႉလႅဝ်သင် ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ တၢႆႇပႃႇဝႃႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၵၢၼ်ပၼ်ၾႆးၾႃႉ လႆႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ ႁူဝ်ႁိူၼ်းထၢႆႇဝၢၼ်း 87,000 ပၢႆၼႆႉ ၾႆးၾႃႉတိုၵ်ႉၶၢတ်ႇဝႆႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ငိူၼ်ႈငဝ်ႈတိုၼ်း

• Cna. "Taiwan hit by strongest quake in 25 years, four deaths reported" — CNA, April 3, 2024
• Ben Blanchard and Yimou Lee. "Taiwan's strongest earthquake in 25 years kills seven, traps 77" — Reuters, April 3, 2024
• Wayne Chang and Helen Regan. "Taiwan searches for dozens trapped by strongest quake in 25 years as casualties mount" — CNN, April 3, 2024