Wb/skr/یارھواں سیپارہ

سورۃ التوبۃ

او لوک تُہاݙے اَڳوں عُذر آ کریسِن ڄݙاں جو تُساں اُنھاں دو (جہاد کنُوں) وَل آسو، صاف صاف آکھ ݙے جو بہانے نہ ٻݨاؤ، تُہاݙی کوئی ڳالھ نِسے منیندے کیوں جو اَساکوں تاں اللہ تُہاݙیاں ساریاں خبراں ݙے ݙِتِن، اَجھو اللہ تے اُوندا رسول تُہاݙے عملاں کُوں ٻِیا وِی ݙیکھ گِھنسِن، وَل تُساں اُوں دو گِھن آئے ویسو جِہڑا جو غیب دا عِلم تے تُہاݙیاں ظاہر دِیاں ڳالھیں ڄاݨدا کھڑے ٻَس او تُہاکوں ݙسا ݙیسی، جو تُساں کیا کُجھ کریندے رِیہے وے (٩٤)۔ ٻَس ڄݙاں تُساں اُنھاں دو وَل آسو، تاں او تُہاݙے اَڳوں اللہ دِیاں قسماں چیسِن، تاں جو تُساں اُنھاں کنُوں درگزر کرو، ٻس تُساں اُنھاں کُوں اُنھاں دے حال تے چھوڑ ݙیوو، کیوں جو او اَصلوں پَلیت ہِن، اَتے اُنھاں دے رَہݨ کِیتے دوزخ ہے، اِیہ بدلہ ہے اُوندا جِہڑا جو عمل او کماندے رِیہن (٩٥)۔ او قَسماں کھاسِن تاں جو تُساں اُنھاں اُتے راضی تھی وَن٘ڄو، جیکر تُساں اُنھاں اُتے راضی وِی تِھی ڳیوہے تاں وِی اللہ تاں بیشک نافرمان قوم تے راضی نھیں تِھیندا (٩٦)۔ عرب بدّو کفر تے منافقت دے لحاظ نال ٻَہُوں سخت ہِن، اَتے اِیہ اِیں ݙا دے کائے نھیں، جو اِیہ (شریعت دِیاں) حَدّاں بَنیاں کُوں نہ ڄاݨ سڳِن جِہڑیاں اللہ اَپݨیں رسول اُتے نازل کِیتئن، اَتے اللہ تاں سب کُجھ ڄاݨݨ والا تے وَݙی حِکمت والا ہے (٩٧)۔ اَتے عرب بَدواں وِچوں کُجھ اِہجے وِی ہِن، جِہڑے جو (اللہ دِی راہ تے) کُجھ خرچ کرَݨ کُوں چَٹی سَمجھدے ہِن، اَتے تُہاݙے اُتے زمانے دِیاں مصیبتاں آن٘وݨ دِی تان٘گھ وِچ رَہندِن، حالانکہ خود اُنھاں اُتے ٻَہُوں گندی مصیبت آئی ہوئی ہے، اَتے اللہ چَن٘ڳی طرح سُݨدا تے ڄاݨدا کھڑے (٩٨)۔ اَتے عربی بَدواں وِچوں اِہڄے وِی ہِن، جِہڑے اللہ اُتے تے قیامت دے ݙین٘ہ اُتے اِیمان رَکھیندِن اَتے جِہڑا کُجھ خرچ کریندِن اُوکوں اللہ دے قرب دا اَتے رسول دِیاں دُعائیں دا وَسیلہ سَمجھدِن، ٹھیک ہے جو اِیہ انھاں کِیتے قرب دا موجب اِی ہے، بَس اِجھو اللہ اُنھاں کُوں آپݨیں رَحمت وِچ گِھن گِھنسے، بے شک اللہ بخشݨ ہار تے وَݙی رَحمت والا ہے (٩٩)۔ اَتے مہاجراں وِچوں تے اَنصار وِچوں جِنھاں اِیمان گِھن آوݨ وِچ ساریاں تُوں پہل کِیتی ہے اَتے او لوک جِنھاں نیک کماں وِچ اُنھاں دِی پَیروی کِیتی ہے، اللہ اُنھاں تے خوش ہے، اَتے او اللہ اُتے راضی ہِن، اَتے اُنھاں کِیتے اِہجے بہشتی باغ تیار ہِن، جِنھاں تلے نہراں وڳدیاں وہندیاں پیئن، او اُنھاں وِچ ہمیشہ رَہسِن، اِیہ ہِک وݙی مراد وندی والی ڳالھ ہے، (١٠٠)۔ اَتے عربی بَدواں وِچوں جِہڑے تیݙے نیڑے تیڑے رَہندِن، بعضے منافق ہِن، اَتے کُجھ مدینے والیاں وِچوں وِی ہِن، جِہڑے جو نفاق دِی آخری حَد توڑیں پُڄیئے ہوئِن، تُوں اُنھاں کُوں نِھیں ڄاݨدا اَساں ڄاݨدے ہَیں، اَجھو اَساں اُنھاں کُوں ݙوڑے عذاباں وِچ سٹیسوں وَل اُنھاں کُوں ہِک وَݙے عذاب دو ہَکّل ݙِتا ویسی (١٠١)۔ اَتے کُجھ ٻَئے لوک وِی ہِن، جِنھاں اَپݨیاں گناہاں کُوں بالکل مَن گِھدے، پَر اُنھاں رَلا مَلا ݙِتے اَپݨیں نیک عَملاں کُوں ݙوجھے گندے کرتُوتاں نال، اَجھو اللہ اُنھاں دِی توبہ قبول چا کریسے، بیشک اللہ بخشݨ ہار تے ہمیشہ رحمت کرݨ والا ہے (١٠٢)۔ اُنھاں دے مال متال وِچوں صدقہ (زکوٰۃ) گِھن گِھن، تاں جو تُوں اِیندے ذریعے اُنھاں کُوں ظاہری طور تے وِی صاف سُتھرا کر چھوڑ، اَتے اِنھاں کِیتے چَن٘ڳائی دِی دُعا من٘گ چھوڑ، بیشک اِیہ اُنھاں کِیتے تسلّی دا باعث ہے، اَتے اللہ چَن٘ڳی طرح سݨݨ والا تے ڄاݨݨ والا ہے (١٠٣)۔ کیا او نھیں ڄاݨدے، جو بیشک اللہ اِی اپݨیاں بندیاں دِی توبہ قبول کریندے، اَتے صدقہ خیرات گِھندے، اَتے بیشک اللہ اِی ہے جِہڑا ہمیشہ ٻَہُوں مہربانی کرݨ تے آ ویندے (١٠٤)۔ (اے رسول) آکھ ݙے جو (چَن٘ڳے) عمل کِیتی رَکھو، اَجھو اللہ، تے اُوندا رسول تے مومن لوک وِی تُہاݙے عملاں کُوں ݙیکھ گِھنسِن، اَتے اَلبتہ تُساں وَلائے ویسو، اُوں دو جِہڑا غیب کُوں وِی ڄاݨدے تے ظاہر کُوں وِی، ٻَس او تُہاکُوں چِتا ݙیسی، جِہڑا کُجھ تُساں کِیتی رَکھیئے (١٠٥)۔ اَتے ٻے کئی شخص ہِن جِنھاں کُوں اللہ دے حکم آوݨ تئیں ڈھِل ݙِتی ڳئی ہے، یا تاں اُنھاں کُوں عذاب ݙیسے، یا اُنھاں دِی توبہ قبول کر گِھنسے، اَتے اللہ چَن٘ڳی طرح ڄاݨݨ والا تے ٻَہُوں دانائی والا ہے (١٠٦)۔ اَتے جِنھاں لوکاں (دعوتِ حق کُوں) نقصان پُچاوَݨ کِیتے کُفر اِختیار کرݨ کِیتے، اَتے مومناں وِچ پِھٹ میلہ گھتݨ کِیتے ہِک مَسیت بݨائی ہے، اَتے ہر اُوں شخص کِیتے ہِک تاݙا بݨائے جیں کہیں اِیں کنُوں پہلے اللہ تے اُوندے رسول نال لڑائی کِیتی ہے، اِیندے باوجود قسماں کھاسِن جو اَساں تاں لوکاں نال بھلائی دے سِوا ٻِیا کوئی اِرادہ وِی نھیں کِیتا، پر اللہ گواہی ݙیندے جو اِیہ اَصلُوں کُوڑ مریندِن (١٠٧)۔ اِیندے وِچ (نماز کِیتے) کݙاہیں وِی کھڑا نہ تِھیوݨاں، اَلبتہ اُوں مَسیت دا جیندی بُنیاد پہلے ݙین٘ہ کنُوں تقوےٰ تے رَکھی ڳئی ہووے، زیادہ حق بݨدے، جو تُوں اُوندے وِچ (نماز کِیتے) وَںڄ کھڑا تِھیا کر، اُوندے وِچ تاں او لوک ہوندِن، جِہڑے نیک پاک رَہݨ پسند کریندِن، اَتے اللہ وِی نیک پاک لوکاں کُوں پسند کریندے (١٠٨)۔ بَھلا جئیں شخص اَپݨیں مَسیت دِی بُنیاد اللہ کنُوں ݙرݨ اَتے اُوندی رَضا مندی تے رَکھی ہووے، او اُوں کنُوں چَن٘ڳا نھیں، جِہڑا جو اَپݨیں عمارت دِی بنیاد دریا دِی بُھردی بَھر تے رَکھے، جِہڑی جو اُوندے بݨاوَݨ والے کُوں دوزخ دِی بَھاہ وِچ سَٹے اَتے اللہ اَپݨیں اُتے ظلم کرݨ والی قوم کُوں کوئی ہدایت (دین دِی سمجھ) نھیں ݙیندا (١٠٩)۔ اُنھاں دِی اِیں عمارت کُوں، جئیں اُنھاں دے دِلاں وِچ شک گَھت ݙِتّن ٻِیا تاں کوئی زوال کائے نھیں، سِوائے اِیندے جو اُنھاں دے دِلاں کُوں اَن٘ج اَن٘ج کر ݙیسی اَتے اللہ چَن٘ڳی طرح ڄاݨݨ والا تے وَݙی حِکمت والا ہے (١١٠)۔ بیشک اللہ مومناں کنُوں اُنھاں دِیاں جاناں تے اُنھاں دے مال متال مُل گِھن گِھدِّن، اِیندے بدلے اُنھاں کِیتے بہشت تیار ہے، او لوک اللہ دے راہ تے لڑائی کریندِن، مریندِن، یا مارے ویندِن (اِیں بہشت دا) اُنھاں نال سچّا وعدہ ہے، جِہڑا تَوریت، اَنجیل تے قُرآن وِچ وِی ہے، اَتے خُدا کنُوں زیادہ وعدہ پورا کرݨ والا کوݨ ہے، ٻَس خوش تِھیوُو اُوں سودے تے جِہڑا تُساں اُنھاں نال کر گِھدے اَتے اے ٻَہُوں وَݙی مراد وندی دِی ڳالھ ہے (١١١)۔ (اللہ دو) وَل آوݨ والے، اُوندی عبادت کرݨ والے، حمد پڑھݨ والے اُوندی راہ تے نِکل کھڑݨ والے، رکوع کرݨ والے، سَجدے ݙیوݨ والے، بَھلائی دا حکم کرݨ والے، تے بُرائی کنُوں ہَٹکَݨ والے اَتے اللہ دِیاں حَدّاں ٻَنیاں (پابندیاں) تے قائم رَہݨ والے، ٻَس اِہجیاں مومناں کُوں خوشخبری سُݨا ݙے (١١٢)۔ نبی واسطے اَتے اُنھاں واسطے جِہڑے اِیمان گِھن آئے ہِن، ٹھیک کائے نھیں جو او مشرکاں کِیتے بخشش دِی دُعا من٘گن، چاہے او اُنھاں دے سَوڑے سَکّے کیوں نہ ہووِن، خاص کر ڄَݙاں جو اُنھاں کِیتے اِیہ واضح تِھی چکئے، جو او دوزخ وِچ رَہݨ والے ہِن (١١٣)۔ اَتے اِبراہیم واسطے آپݨیں پِیو کِیتے بخشش منگݨ جائز نہ ہَئی پَر مجبوری اِیہ ہَئی جو اِنھاں اُوندے نال اِیندا وعدہ کِیتا ہوئیا ہَا ٻَس جِہڑے ویلے اُوندے متعلق پتہ لڳیا جو او اللہ دا دُشمن ہے تاں او اُوں کنُوں پَرے تِھی ڳئے، بیشک اِبراہیم وݙا دَرد مَند تے ٻَہُوں تَحمُّل والا ہَا (١١٤)۔ اَللہ تاں اِہجا کائے نھیں، جو کہیں قوم کُوں ہدایت ݙیوݨ دے بعد گمراہ قرار ݙے ݙیوے، جے توڑیں جو اُنھاں کُوں اِیہ چَن٘ڳی طرح ݙسا نہ ݙیوے جو کِہڑیاں شَئیں کنُوں بَچ تے رَہن، بیشک اللہ ہر شَئے کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨݨ والا ہے(١١٥)۔ بیشک اَسماناں تے زمین دِی بادشاہی اللہ دِی ہے اُوہو جِیویندے تے اُوہو مریندا وِی ہے اَتے تُہاݙے کِیتے اللہ کنُوں سِوا ٻِیا کوئی نِگہبان تے مَددگار ہے وِی کائے نہیں (١١٦)۔ بیشک اللہ نے نبی دے، مہاجراں دے اَتے اَنصار دے، حال تے توجہ کِیتی ہے جِہڑے تنگی تے مصیبت دے وقت وِی (نبی) دے نال تھئے ریہے ہِن، بلکہ اُنھاں دِی جِہڑی ٹولی دے دِل پِھر وَںڄݨ والے ہَن اُنھاں دے حال تے وِی توجہ کِیتی، بیشک اُنھاں کِیتے اللہ ٻَہُوں مہربان تے وݙے رَحم والا ہے (١١٧)۔ اَتے اُنھاں تریں ٣ شخصاں اُتے وِی (توجہ کِیتی) جِنھاں دا معاملہ خالی چھوڑ ݙِتا ڳیا ہا، اِیہ توڑیں جو اُنھاں کُوں زمین تنگ لڳݨ پَے ڳئی، توڑے جو او ٻَہُوں مُوکلی ہے، اَتے اُنھاں دِیاں جاناں وِی اُنھاں کُوں بار لڳدیاں ہِن، اَتے سَمجھ گِھدونیں جو اللہ کنُوں سِوا کہیں ٻَئی جاء اُنھاں کُوں پناہ نھیں ملݨیں، اللہ وِی اُنھاں اُتے مہربانی کِیتی، تاں جو او توبہ تائب تِھی تے اُوندو آ وَںڄن، بیشک اللہ توبہ قبول کرݨ والا تے وَݙی رحمت والا ہے (١١٨)۔ اے اِیمان گِھن آوݨ والو، اَللہ کنُوں ݙردے رَہوُو، اَتے راستباز (سچّے) بندیاں نال تَھئے رَہوُؤ (١١٩)۔ مدینے دے رَہݨ والیاں کِیتے، اَتے اُنھاں دے اِݙوں اُݙوں رَہݨ والے عَرب بَدواں کِیتے وِی مناسب نہ ہا، جو اللہ دے رسول کنُوں پِچُھوں گھر ٻَہہ وَںڄن اَتے نہ اِیہ جو او اَپݨیاں جاناں کُوں اُوندی جان کنُوں زیادہ پیارا رَکھن، اَتے اِیہ اِیں واسطے ہے جو جیکر اللہ دِی راہ تے نِکلے ہوئیاں کُوں تَریْہ لَڳدی ہے اَتے محنت کرݨیں پَوندی ہے اَتے ٻُکھ مَرݨاں پَوندے یا او اِہجی جاء دو وِیندِن جِتھاں کافر کَوڑِیج پوندِن ، اِیہ نہ دُشمن کنُوں کوئی شَئے کھسیندِن تاں اِہجی ہر ڳالھ دے بدلے اُنھاں دے ناں ہِک نیکی دا عمل لِکھ ݙِتا ویندے، بیشک اللہ نیکی کرݨ والیاں دا اَجر ضائع نھیں کریندا (١٢٠)۔ اَتے (اللہ دِی راہ تے) ڈھیر یا تھوڑا خرچ کریندِن اَتے (جہاد کِیتے) اُنھاں کُوں کوئی وادی طے کرݨیں پوندی ہے تاں اِیہ سَب کُجھ اِنھاں دے ناں لِکھ ݙِتا ویندے بیشک اللہ اُنھاں کُوں اِہجے عملاں دا سوہݨاں بدلہ ݙیسے جِہڑے جو او کریندے ہِن (١٢١)۔ اَتے نہ مومناں واسطے اِیہ مناسب ہے جو او سارے (جہاد کِیتے) نِکل آوݨ، بَھلا اُنھاں دے وَݙے فِرقے وِچوں محض ہِک ٹولی کیوں نہ نِکل آیا کرے تاں جو باقی دین (زندگی دے طور طریقے) کُوں سِکّھݨ سَمجھݨ، اَتے ڄَݙاں او اَپݨیاں لوکاں کولھ وَن٘ڄن تاں اَپݨیں قوم کُوں خبردار کِیتی وَںڄن شاید او اِیں طرح (غلطیاں کنُوں) بچے رَہن (١٢٢)۔ اَتے اِیمان گِھن آوݨ والو، اُنھاں لوکاں نال جنگ کرو، جِنھاں کافراں وِچوں تُہاکُوں وَلھیٹیا ہوئے تاں جو او تُہاݙے وِچ طاقت ݙیکھن، اَتے ڄاݨ گِھنو جو بے شک اللہ پرہیزگاراں نال ہے (١٢٣)۔ ڄݙَاں کݙاہیں کوئی سُورۃ بھیڄی ویندی ہے، تاں اُنھاں وِچوں بعضے (مذاق دے طور تے) پُچھدِن ، جو اِیندے نال تُہاݙے وِچوں کیندا اِیمان وَدھ ڳیا ہے، دَراَصل جِہڑے لوک اِیمان گھن آئِن، اُنھاں دا اِیمان ضرور وَدھ ڳئے اَتے او خوش ہِن (١٢٤)۔ اَتے جِہڑے لوکاں دے دِلاں وِچ (منافقت دا) روڳ ہے تاں اِیں اِنھاں دِی پَلیتی (شک) وِچ ٻِیا وِی پَلیتی دا وَدھارا کر ݙِتے، اَتے او موئے تاں وِی کافِر دے کافِر ہوسِن (١٢٥)۔ کیا او نھیں ݙیکھدے جو ہر سال ہِک واری یا ݙوں واری مصیبتاں وِچ سَٹ تے اُنھاں کُوں اَزمایا ویندے وَل وِی او توبہ نھیں کریندے اَتے نہ او نصیحت حاصل کریندِن (١٢٦)۔ اَتے جِہڑے وقت کوئی سُورۃ لَہائی وِیندی ہے، تاں اُنھاں وِچوں بعضے ہِک ٻئے کُوں اَکھ مریندِن، تے اَہدِن کیا تُہاکوں کوئی ݙیکھدا تاں نھیں کھڑا، تے او کِھسک ویندِن، اَللہ اُنھاں دے دِل پھیر ݙِتن، کیوں جو او ہِک اِہجی قوم ہِن، جِہڑی سمجھݨ دِی کوشش اِی نھیں کریندی (١٢٧)۔ تحقیق تُہاݙے کولھ تُہاݙے وِچوں اِہجا رسول بھیڄا ڳئے، جِہڑا تُہاݙی کہیں وِی تکلیف کنُوں مُںجھیج ویندے، اَتے او (تُہاݙی بَھلائی دا) ٻَہُوں خواہش مند ہے، مومناں کِیتے تاں ٻَہُوں رحمدِل تے خاص رحمت والا ہے (١٢٨)۔ وَل وِی جیکر او مُن٘ہ پھیر وَںڄن تاں (اے رسول) آکھ ݙے جو میکوں میݙا اَللہ کافی ہے، ٻِیا کوئی وِی معبود کائے نھیں سوائے اُوندے، مَیں اُوندے اُتے توکّل کِیتا ہوئے، اُوہو وَݙی عظمت والے عرش دا رَبّ ہے (١٢٩)۔

سورۃ یونس مکیہ

شروع اَللہ دے ناں نال جِہڑا جو ٻَہُوں مہربان تے وَݙی رحمت والا ہے

ا، ل، ر، اِیہ ہِک وَݙی دانائی والی کتاب دِیاں آیاتاں ہِن (١)۔ کیا انھاں لوکاں کوں اِیہ عجب جیہا لڳئے، جو اَساں اُنھاں وِچوں دے ہِک بندے کولھ وحی بھیڄی ہے، جو تُوں لوکاں کُوں (عذاب کنوں) ݙرا، اَتے اِیمان گِھن آوݨ والیاں کُوں خوشخبری سُݨا، جو انھاں کِیتے انھاں دے رَبّ کولھ سچّا تے اُچا درجہ ہے، پر کافر آہدِن جو اِیہ تاں کُھلا ݙُلا جادوگر ہے (٢)۔ دراصل تُہاݙا رَبّ تاں او ہے جَیں اَسماناں تے زمین کُوں چِھی ݙین٘ہاں وِچ پیدا کر گِھدا، وَل عرش (تختِ حکومت) تے جلوہ گر تِھیا، او ہر کم دِی مناسب تدبیر کریندے، کوئی وِی کہیں دِی سفارِش کرݨ والا کائے نھیں اُوندی اِجازت مِل وںڄݨ دے بعد (کر سڳدے) اِیہ ہے تُہاݙا اَللہ ، تُہاݙا پالݨ وَدھاوَݨ والا، ٻَس اِیندی عبادت کِیتی رَکھو، بَھلا تُساں سمجھدے سُوچنیدے کیوں نہوے (٣)۔ تُساں ساریاں اُوں دو وَںڄݨیں، اَللہ دا وعدہ سچّا تے یقینی ہے بیشک او پہلی واری مخلوقات کُوں پیدا کریندے، وَل وِی اِیکوں جِیوا کھڑا کریسی، تاں جو انھاں لوکاں کُوں اِنصافی طور تے بدلہ ݙیوے، جِہڑے جو اِیمان گِھن آئِن، اَتے چَن٘ڳے عمل کیتن، اَتے جِنھاں لوکاں کُفر اختیار کِیتے، اُنھاں کِیتے ٻڑکدا ہویا پاݨیں پیوݨ کِیتے ہوسے، اَتے دَرد ناک عذاب ہوسے، کیوں جو او کفر اِختیار کریندے رِیہن (٤)۔ او تاں اُوہو ہے، جیں سِجھ کُوں روشن تے چندر کُوں چمکدار بݨائے، تے اُوندیاں گھٹݨ وَدھݨ والیاں منزلاں مقرر کر ݙِتیاں ہینس، تاں جُو تُہاکوں سالاں دِی گنتری دا پَتہ لڳ سَڳے تے حساب جوڑ سڳو، اَللہ اِیہ سب کُجھ اِیویں پیدا نھیں کِیتا، بلکہ حق دے طور تے کِیتے، آیاتاں کُوں چَن٘ڳی طرح واضح کر تے اُوں قوم کِیتے بیان کِیتے جِہڑی اُنھاں کوں سمجھدی ہے (٥)۔ بیشک رات تے ݙین٘ہ دے ہِک ٻِئے دے اَڳوں پِچھوں آوݨ وِچ، اَتے جِہڑا کُجھ اَللہ اَسماناں تے زمین وِچ پیدا کِیتے اُوندے وِچ اُوں قوم کِیتے نشانیاں ہِن، جِہڑی اَللہ کنُوں ݙردی ہے (٦)۔ بیشک جِہڑے لوک اَساݙی ملاقات دِی توقع نھیں رَکھیندے او دُنیاوی زِندگی تے راضی تِھی ڳئے ہِن، تے اِیندے اُتے مطمئِن وِی ہِن، تے جِہڑے اَساݙیاں نشانیاں کنُوں وِی بے پروا ہِن (٧)۔ انھاں کِیتے ون٘ڄ رَہݨ کِیتے (دوزخ دِی) بَھا ہے، اِیہ اِیں واسطے ہے جو او کماندے وِی اِیہو کُجھ ہِن (٨)۔ بیشک جِہڑے لوک اِیمان گِھن آئِن اَتے نیک عمل کریندے رِیہن، اُنھاں کُوں انھاں دا رَبّ انھاں دے اِیمان دے سَببّوں سِدّھی راہ تے چلیسی انھاں کِیتے نعمتاں والیاں بہشتاں ہِن جنھاں تلے نہراں وَہندیاں وڳدیاں پَیاں ہوسِن (٩)۔ اُنھاں وِچ او سݙ تے اَکھیسن "اَے اَساݙے معبود! تُوں ہر شَئے کنُوں پاک ہیں"، اَتے انھاں دِی آپس وِچ وِی دُعا سلام وِی ہِک ٻِئے دِی سلامتی والی ہوسی، ہر مُکدی ڳالھ تے وِی اَکھیسِن، جو سب تعریفاں اَللہ کِیتے ہِن جِہڑا سارے جہاناں دا پالݨ ہار ہے (١٠)۔ اَتے جیکر اللہ لوکاں دِی بُرائی دے معاملے وِچ اُتی اُٻَہل کریندا جِتی او بَھلائی چَہوَݨ وِچ اُٻہل کریندِن تاں انھاں دِی اَجل (مقررہ معیاد) وِی آ چُکی ہُوندی ٻَس اَساں انھاں لوکاں کوں جِہڑے اَساݙی (قیامت والی) ملاقات دِی اُمید نھیں رَکھیندے پِھٹّا کریندے ہَیں تاں جو او اَپݨیں سرکشی وِچ وِٻلیئے وَدّے رَہن (١١)۔ اَتے ڄَݙاں انسان کُوں کوئی تکلیف تھیندی ہے، تاں رَبّ کنُوں پاسے بَھر لیٹے ہوئیں، بیٹھے ہوئیں تے کھڑے ہوئیں وِی دُعائیں من٘گدے، پر جِہڑے ویلے اَساں اُوں کنُوں اُوندا ݙُکھ ہَٹا گِھندے ہَیں، تاں وَل (آپݨیں حالت تے) آ ویندے، جیویں جو اَساں کنُوں آپݨیں اُتے تھئی ہوئی تکلیف کِیتے وِی دُعا نہ منگی ہووے اِیں طرح حد کنُوں ٹپ وںڄݨ والیاں کُوں، جِہڑے کرتُوت او کریندِن چَن٘ڳے لڳدِن (١٢)۔ اَتے تحقیق اَساں تُہاݙے کنُوں پہلے کئی قوماں تباہ کر چھوڑئِن ڄَݙاں وِی اُنھاں (کفر تے شِرک جیہے) ظلم اختیار کِیتِن، اَتے انھاں کولھ انھاں دے رسول کُھلیاں نشانیاں گِھن آئے ہِن، پر او اِہجے نہ ہَن، جو اِیمان گِھن آوِن ہا، اِہجے گنہگاراں دِی قوم کُوں سَزا ݙِتی وِیندی ہے (١٣)۔ وَل اَساں اُنھاں دے بعد تُہاکوں زمین اُتے آپݨاں کار مختار (خلیفہ) ٻݨایا، تاں جو اَساں وِی ݙیکھ گھنوں، جو تُساں کہجے کم کریندے وے (١٤)۔ اَتے ڄݙَاں اَساݙیاں صاف صاف آیاتاں انھاں اڳوں پڑھ تے سݨایاں ویندِن تاں جِہڑے لوکاں کُوں اَساݙی (قیامت والی) ملاقات دا یقین نھیں آندا، اَکھیندِن جو (اَے رسول) تُوں اِیندی بجائے کوئی ٻِیا قرآن گِھن آ، یا اِیندے وِچ کوئی تبدیلی کر ݙِکھا، تُوں آکھ ݙے، جو میݙے وَس وِچ کائے نھیں جو مَیں اِیکوں اَپݨیں طرفوں بَدل ݙیواں، میں تاں ٻَس اُوں وَحی دِی پیروی کرینداں، جِہڑے جو مَیں دو بھیڄی ویندی ہے، جیکر مَیں اَپݨیں رَبّ دِی نافرمانی کراں تاں میکوں وݙے سخت ݙین٘ہ دے عذاب کنُوں ݙر لڳدے (١٥)۔ آکھ ݙے جیکر اَللہ چہندا تاں نہ میں اِیکوں تُہاݙے اَڳوں پڑھدا اَتے نہ او تُہاکُوں اِیندا سُدھ پتہ ݙیندا مَیں تاں اِیں (قرآن) کنُوں پہلے تُہاݙے وِچ ہِک عمر گزار چُکیاں، کیا وَل وِی تُہاکوں سَمجھ نھیں آندی (١٦)۔ اُوں شخص کنُوں زیادہ ظالم کِہڑا ہوسی جِہڑا اَللہ اُتے کُوڑ مریندِن یا اُوندیاں نشانیاں کُوں کوڑا اَکھیندے، بیشک مجرم لوکاں کُوں چُھٹکارا نہ مِلسے (١٧)۔ اَتے اِیہ لوک عبادت وِی اَللہ دے سِوا کئی ٻِنھاں شئیں دِی کریندِن جِہڑیاں جو انھاں کوں نہ نقصان پُچا سڳدیاں ہِن، اَتے نہ اُنھاں کوں نفع ݙے سڳدیاں ہِن، اَتے اَہدِن، جو اِیہ شَئیں تاں ٻَس اَللہ دے اَڳوں اَساݙی سفارش کرݨ والیاں ہِن، (اَے رسول) آکھ ݙے، کیا تُساں اُوں شَئے دِی ڳالھ کریندو، جیندا وجود نہ اَسماناں وِچ ہے تے نہ زمین اُتے پاتا ویندے، او (اَللہ) تاں ہر ڳالھوں پاک ہے، تے انھاں شَئیں کنُوں پرے ہے جِہڑیاں کُوں اُوندا شریک گݨویندے وے (١٨)۔ اَتے اِیہ سارے لوک تاں ٻَس ہِکّی مِلت ہِن، ٻَس انھاں آپس وِچ اختلاف کِیتے چا، جیکر نہ ہوندی او ڳالھ (حکمت) جِہڑی تیݙے رَبّ دِی طرفوں پہلے طے تِھی چُکی ہے تاں جِہڑی ڳالھ وِچ او اِختلاف کریندِن، اُنھاں وِچ اِیندا فیصلہ تِھی چُکیا ہوندا (١٩)۔ اَتے او اَہدِن ، جو اِیں دو اِیندے رَبّ دِی طرفوں کوئی آیت نازل کیوں نھیں تِھیندی پئی ٻَس آکھ ݙے جو غیب دا عِلم اَللہ کُوں ہے، ٻَس تُساں اُوندی اِنتظار کرو، مَیں وِی تُہاݙے نال اِنتظار کرݨ والیاں وِچوں ہاں (٢٠)۔ اَتے ڄݙاں چَکھیندے ہَیں، اَساں لوکاں کُوں اَپݨیں رَحمت دا مزہ او وِی اُنھاں اُتے کہیں مصیبت دے آوݨ دے بعد، تاں اَساݙیاں نشانیاں دے معاملے وِچ چالبازیاں کرݨ لڳ پوندِن آکھ ݙے، جو اَللہ تاں چال چلݨ وِچ تُساں کنُوں تیز ہے، بیشک اَساݙے بھیڄے ہوئے فرشتے لکھدے رَہندِن جِہڑیاں چالبازیاں تُساں کریندے وَدیوے (٢١)۔ او تاں اُوہُو ہے، جِہڑا تُہاکوں خشکی تے وِی، تے سَمندر وِچ وِی ٹُریندے پِھریندے، اِیہ توڑیں جو تُساں ٻیڑیاں وِچ سوار تھی ویندے وے تاں او تُہاکوں چا تے موافق ہوا نال ٹُر پوندیاں ہِن، اَتے مسافر اُنھاں اُتے خوش تِھیندِن وَل انھاں ٻیڑیاں کُوں ڄَݙاں تیز جکھڑ آ وَلٹیندے تے ہر پاسوں سیڑھاں (لہراں) اُٹھݨ پَے ویندِن، اُوں ویلے انھاں کوں پتہ لڳدے، جو او اُنھاں وِچ پَھس ڳئن تاں او آپݨیں دِین کُوں اَللہ کِیتے خالص کر تے اُوں کنُوں دُعائیں من٘گدِن جو جیکر اَساکوں اِیں مصیبت کنُوں ٻچا گِھنیں تاں اَساں شُکر کرݨ والے بندیاں نال رَل مِل وِیسوں (٢٢)۔ ٻَس ڄَݙاں اَساں اُنھاں کُوں نِجات ݙے ݙِتی، تاں او زمین اُتے حق کنُوں ہَٹ تے نافرمانی کرݨ لڳ پَے، لوکو، بیشک تُہاݙی نافرمانی تُہاݙے آپݨیں خلاف پوندی ہے، اِیہ ٻَس دُنیاوی زندگی دے مزے ہِن، وَل تاں تُساں اَساں دو آسو، (اُوں ویلے) اَساں تُہاکوں ݙَسیسوں، جو تُساں کیا کُجھ کریندے ہاوے (٢٣)۔ بیشک دُنیاوی زندگی دِی مثال اُوں مین٘ہ وان٘گُوں ہے جیکوں اَساں اَسماناں تُوں وَسایا، (جیندے نال) زمین دِی پیداوار گھاٹی ڄَم تے وَدّھی پَھلی، جیکوں اِنساناں تے حیواناں کھادا، اِیہ توڑیں جو زمین اَپݨیں رونق تے آڳئی تے سوہݨیں لڳݨ لڳ پَئی، اَتے اِیندے مالکاں سَمجھ گِھدا جو اَساں اِیندے اُتے پورا اِختیار رَکھیندے ہَیں (اچاچیت) اَساݙا حُکم آندے، رات ہَئی بھاویں ݙین٘ہ ہا، ٻَس اَساں اُوکوں بالکل مُنیا تُنیا پَدّھر بݨا ݙیندے ہَیں جِیویں جو کل تَئیں اِتھاں کُجھ ہا وِی نہ! اِیں طرح اَساں آپݨِیں آیاتاں کُوں سَمجھا سَمجھا تے بیان کریندے ہَیں اُوں قوم کِیتے، جِہڑی کُجھ سَمجھدی سوچیندی ہے (٢٤)۔ اَتے اَللہ تُہاکوں سَلامتی والے گھر دو سَݙیندے اَتے جیکوں چہندے سِدّھا رَستہ وِی ݙیکھا ݙِیندے (٢٥)۔ جِہڑے لوک نیک عمل کریندِن اُنھاں کِیتے چَن٘ڳائی ہے بلکہ حِصّے کنُوں وِی زیادہ اَتے نہ اُنھاں دے مُونھاں کُوں کوئی کالوِݨ لڳ سَڳسِی، تے نہ اُنھاں کِیتے کوئی ذِلّت تے خواری ہوسی، اِیہے لوک جَنّتی ہِن، اِیہ اُوندے وِچ ہمیشہ کِیتے رَہسِن (٢٦)۔ اَتے جنھاں لوکاں بُرائیاں کمائیاں ہِن، اُنھاں کِیتے اُنھاں دِی بُرائی وان٘گوں برابر بدلہ ہے، اَتے انھاں کُوں ذِلّت تے خواری وَلھیٹ گِھنسی، اُنھاں کِیتے اَللہ کنُوں کوئی بچاوَݨ والا وِی نہ ہوسی، اِیں سمجھ جو انھاں دے مُونھاں اُتے کالی اَندھاری رات دے پَردے سَٹ ݙِتے ویسِن، اِیہے لوک دوزخِی ہِن، اِیہ اُوندے وِچ ہمیشہ کِیتے رَہسِن (٢٧)۔ اَتے جیں ݙین٘ہ اِنھاں ساریاں کُوں کَٹھا کِیتا وِیسی، تاں وَل اَساں اُنھاں لوکاں کُوں اَکھیسوں جِنھاں شِرک اِختیار کِیتا ہا، جو تُساں تے تُہاݙے شریک اَپݨیں اَپݨِیں جاء تے کھڑ رَہو، ٻَس انھاں کُوں نکھیڑ تے (آمݨیں سامݨیں) گِھن آسُوں، اَتے انھاں دے شریک اَکھیسن، جو تُساں تاں اَساݙی عبادت کریندے وِی نہ ہاوے (٢٨)۔ ٻَس اَللہ اِی اَساݙے تے تُہاݙے درمیان گواہ دے طور تے کافِی ہے، اَساکوں تَاں تُہاݙِی عبادت دا پتہ اِی نھیں لڳیا (٢٩)۔ اُتھاں ہر شخص آپݨیں عملاں نال اَزمائش کر گھنسے، جِہڑے کُجھ اُوں اَڳوں کِیتے بھیڄے ہوسِن، اَتے او اَللہ دو پھیرے ویسِن، جِہڑا اُنھاں دا حقیقی مالک ہے، اَتے انھاں کنوں او سَب کُجھ ویندا رَہسی جِہڑا بُہتان ٻدھیندے ہِن (٣٠)۔ (اَے رسول) پُچھ جو تُہاکوں اَسمان کنُوں تے زمین کنُوں وِی کوݨ روزی ݙیندے یا کوݨ ہے جِہڑا تُہاݙے سُݨݨ (کنّاں) تے ݙیکھݨ (اَکّھیں) اُتے اختیار رَکھیندے اَتے موئی ہوئی شَئے کنُوں جِیندی شَئے کُوں پیدا کریندے اَتے جیندی ہوئی شَئے کنُوں موئی ہوئی شَئے کُوں پیدا کریندے اَتے (جہان دُنیا دے) کَم کار کُوں چلائی رَکھدے، ٻَس اَکھیسن چا جو اَللہ! ٻَس آکھ ݙے جو ول تُساں خُدا کنُوں کیوں نھیں ݙردے (٣١)۔ ٻَس اِیہو اَللہ تاں ہے تُہاݙا حقیقی رَبّ! ٻَس حق کُوں چھوڑݨ نال تُہاݙا باقی کیا رِہ ویندے، چَھڑّی گُمراہی! ٻَس تُساں کیݙے وَلیے ویندو (٣٢)۔ اِیں طرح تیݙے رَبّ دِی اِیہ ڳالھ اُنھاں لوکاں اُتے جِہڑے جو نافرمان تِھی ڳیئن، سچ ثابت تِھیندی ہے جو اِیہ تاں اَصلُوں اِیمان نہ گِھن آسِن (٣٣)۔ پُچھ جو کیا تُہاݙے بݨائے ہوئے شریکاں وِچوں کوئی پہلی واری (مخلوقات کُوں) پَیدا کر سَڳدے، تے وَلا وِی اُوِیں کر ݙِکھالے، آکھ ݙے، جو اَللہ اِی پہلی واری پَیدا کریندے تے وَلا وِی پَیدا کر سَڳدے وَل تُساں کݙے حق کنوں پھیریے ویندے وے (٣٤)۔ پُچھ جو تُہاݙے بݨائے ہوئے شریکاں وِچوں کوئی ہے جِہڑا حق (حقیقت) والے پاسے دا رَاہ ݙِیکھاوے، آکھ ݙے جو اَللہ اِی حق والے پاسے دا رَاہ ݙِیکھیندے، کیا جِہڑی ہستی حق والے پاسے دا رَاہ ݙِیکھیندی ہے، اُوہا حق نھیں رَکھیندی، جو اُوندی پَیروی کِیتی وَںڄے یا اُوندی جِہڑا سِدھا رَاہ ݙیکھا وِی نھیں سَڳیا، سوائے اِیندے جو خود اُوکوں سِدھے راہ تے لایا وَںڄے، ٻَس کیا تِھی ڳئے تُہاکوں جو اِہجے (پُٹھے) فیصلے کریندو (٣٥)۔ اَتے انھاں وِچوں ڈھیر آدمی محض وہم و گمان پِچھُّوں لڳ پوندِن، بیشک وہم و گمان سچ دے مقابلے وِچ ذری وِی کم نھیں آندا، بیشک اَللہ چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے، جِہڑا کُجھ او کریندے وَدِّن (٣٦)۔ اَتے اِیہ قرآن اِیہو جہی شَئے کائے نھیں، جیکوں اَللہ کنُوں سِوا ٻِیا کوئی بݨا گِھنے، بلکہ اِیہ تاں اُوں دی تصدیق کریندے، جِہڑا کُجھ اِیں کنُوں پہلے لَتّھا ہا، اَتے اَلکتاب (احکامِ اِلٰہیہ) کُوں وِی کھول تے بیان کریندے، اِیندے وِچ کوئی شَک کائے نھیں، جو اِیہ سارے جہاناں دے رَبّ دِی طرفوں ہے (٣٧)۔ کیا اِیہ اِیہو کُجھ آہدِن، جو اِیکوں گھڑ گھدا ڳئے تُوں آکھ ݙے، جو اِیندے وان٘گوں اِی کوئی ہِک سورت تاں گِھن آؤ، اَتے (مَدد کِیتے) سَݙ گِھنو اَللہ کنُوں سِوا جیکوں وِی سݙ سَڳدو، جیکر واقعی تُساں سَچ آہدے وے تاں (٣٨)۔ بلکہ انھاں تاں اُوں شَئے کُوں کُوڑا آکھیئے جیندا او کوئی عِلم وِی حاصل نھیں کرسڳیئے، اَتے اِنھاں اُتے اَڄݨ اُوندی اَصل حقیقت وِی نھیں کُھلی، اِیں طرح انھاں کنُوں پہلے دے لوک وِی کُوڑا آکھ ڳیئن، ٻَس ݙیکھ گِھن، اُنھاں ظالماں دِی عاقبت کِیویں خراب تَھئی (٣٩)۔ اَتے انھاں وِچوں بعضے تاں اِیندے اُتے اِیمان گِھن آسِن، اَتے بعضے اِیندے اُتے اِیمان گِھن وِی نہ آسِن، اَتے تیݙا رَبّ فسادی لوکاں کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑے (٤٠)۔ اَتے جیکر تیکوں کُوڑا آکھدِن، تاں آکھ ݙے جو میݙے عملاں دا مَیں ذِمّے وار ہاں، اَتے تُہاݙے عمل تُساں بھوڳو! تُساں بَری ہِیوے اُوں کنُوں جِہڑا کُجھ مَیں وَدَّا کرینداں اَتے مَیں بَری ہاں اُوں کنُوں جِہڑا کُجھ تُساں کریندے وَدّے وے (٤١)۔ اَتے انھاں وِچوں بعضے تیݙیاں ڳالھیں کُوں سُݨدے نظردِن، پر کیا تُوں اِنھاں ٻوڑیاں کُوں سُݨا سڳدیں، توڑے جو او سُݨدے سَمجھدے وِی نہ ہووِن (٤٢)۔ اَتے انھاں وِچوں بعضے تَئیں دو ݙیکھدِن، پَر کیا تُوں اَندھیاں کُوں رَاہ لا سَڳدیں، توڑے جو (اَصل وِچ) ݙیکھ اِی نہ سَڳدے ہووِن (٤٣)۔ بیشک اَللہ اِنساناں اُتے ذری وِی بے اِنصافی نھیں کریندا بلکہ انسان خود اِی اَپݨیں آپ اُتے ظلم کریندِن (٤٤)۔ اَتے جِہڑے ݙین٘ہ انھاں کُوں کٹھا کِیتا ویسی (اِیویں لڳسی) جیویں جو او سارے ݙین٘ہ وِچوں ہِک گھڑی کِیتے ہِک ٻئے کُوں سُںڄاݨݨ واسطے رِیہے ہووِن، تحقیق او لوک گھاٹے وِچ رَہسِن جِنھاں اَللہ دے کولھ وَںڄݨ کُوں وِی کُوڑا آکھیا ہَا تے او سِدّھے راہ چلݨ والے نہ بݨیئے (٤٥)۔ اَتے بھاویں اَساں تیکوں (زندگی وِچ) تھوڑی جہی وِی ݙیکھا ݙیوُوں، جِہڑی شَئے دا اَساں اُنھاں نال وَعدہ کریندے ہَیں، یا تیکوں فوت کر چھوڑوں بہر حال اُنھاں اساں دو اِی وَل آوݨیں، ٻِیا اِیہ جو اَللہ اُوندے اُتے گواہ ہے جِہڑا کُجھ کریندے وَدِّن (٤٦)۔ اَتے ہر اُمت کِیتے ہِک رَسُول ہے، ڄَݙاں وِی انھاں دا رَسُول آن٘دے تاں انھاں وِچ انصافی فیصلہ کر ݙِتا ویندے، اَتے انھاں اُتے کوئی زیادتی نھیں کِیتی ویندی (٤٧)۔ اَتے پُچھدِن جو اِیہ (قیامت والا) وعدہ کݙاں پُورا تِھیسی، جیکر تُہاݙی اِیہ ڳالھ سَچی ہے تاں (٤٨)۔ (اَے رسول) تُوں آکھ ݙے جو مَیں تاں اَپݨیں کِیتے وِی کوئی اختیار نھیں رَکھیندا، نہ نقصان دا تے نہ نفع دا! سِوائے اُوندے جِہڑا کُجھ اَللہ چَہندے، ہر اُمّت (کِیتے مُہلت دا) ہِک وقت (اَجل) ہے، ڄَݙاں وِی اَجل آ ویندے تاں وَل نہ ہِک پَل وِی دیر کِیتی وَںڄ سَڳدی ہے ، تے نہ اُٻہل کِیتی وَںڄ سَڳدِی ہے (٤٩)۔ آکھ ݙے جو کیا تُساں سوچے جو جیکر تُہاݙے اُتے اُوندا عذاب رات کُوں یا ݙین٘ہ کُوں آ اِی وَںڄے (تاں کیا کر سَڳسو) بَھلا اِیہ گُنہگار کیوں اِتی جلدی پَے کریندِن (٥٠)۔ کیا جِہڑے ویلے او عذاب آ ویسی، ہُوں ویلے اُوکوں مَنیسو؟ (اُوں ویلے کیا کر سڳسو؟) حالانکہ تُساں اِیندے کِیتے ٻَہُوں جَلدی کریندے ہاوے (٥١)۔ وَل اُنھاں لوکاں کُوں جِہڑے ظلم کریندے ہِن، آکھیا ویسے جو ہمیش دے عذاب دا مَزہ چَکھدے رَہوُو! تُہاکوں کہیں ٻَئی شَئے دِی سَزا نہ ݙِتی وِیسی سوائے اُوندے جِہڑا کُجھ تُساں کِیتا کَمتّا ہوسے (٥٢)۔ اَتے تَیں کنُوں پُچھدِن، جو کیا واقعی اِیہ سَچ ہے آکھ ݙے جو " ہا " اَتے میکوں رَبّ دِی قسم ہے جو اِیہ اَصلوں سَچّ ہے، اَتے تُساں اُوکوں بے وَسا (عاجز) نھیں کر سَڳدے (٥٣)۔ بلکہ ہر ہِک جِی واسطے جَئیں ظلم کِیتے جِہڑا کُجھ زَمین تے ہے اُوندا بدلہ نھیں تِھی سَڳدا، اَتے ڄَݙاں او عذاب سامݨیں ݙیکھسِن، تاں شرمساری کنُوں آپݨاں مُن٘ہ (مَتھا) لُکائی رَہسِن، پر اُنھاں وِچ اِنصافی فیصلہ کر ݙِتا ویسی، اَتے انھاں اُتے کوئی زیادتی نہ کِیتی ویسی (٥٤)۔ سُݨ گِھن، جِہڑا کُجھ اِی اَسماناں وِچ ہے تے زمین تے ہے بیشک اَللہ دا ہے، (اِیہ وِی) سُݨ گِھن جو اَللہ دا (قیامت والا) وعدہ بالکل سَچّا ہے، پر انھاں لوکاں وِچوں اکثر اِتی وِی نھیں ڄاݨدے (٥٥)۔ اُوہو جیویندے، تے اُوہو مریندے، اَتے ہُوں دو وَل وَںڄݨیں (٥٦)۔ اَے لوکو، تحقیق تُہاݙے رَبّ کنُوں تُہاݙے کولھ نصیحت آڳئی ہے (اِیہ قرآن) تُہاݙے دِلاں دے روڳ دا عِلاج ہے اَتے اِیکوں قبول کر گِھنݨ والیاں کِیتے ہدایت وِی ہے تے رحمت وِی (٥٧)۔ (اَے رسول) آکھ ݙے ، جو اَللہ دے فضل تے اُوندی رَحمت نال اِیہ شَئے (لَتّھی) ہے ٻَس اِیندے اُتے خوش تِھیوݨاں چاہیدا اے اِیہ انھاں ساریاں شَئیں کنُوں بہتر ہے، جِہڑیاں کٹھیاں کریندے وَدّو (٥٨)۔ آکھ ݙے جو تُساں ݙیکھو تاں سَہی اَللہ تُہاݙے کِیتے رِزق دے طور تے کیا کُجھ لَہائے پَر تُساں تاں اِنھاں (شَئیں) وِچوں حلال تے حرام بݨا گِھدیاں ہِن، پُچھو، جو کیا اَللہ تُہاکوں اِیں ڳالھ دِی اِجازت ݙِتی ہے؟ یا اِیویں اَللہ اُتے بُہتان ٻدھیندے وے (٥٩)۔ اَتے او لوک جِہڑے اَللہ اُتے کُوڑا بُہتان ٻَدھیندِن، قیامت دے ݙین٘ہ اُتے کیا گُمان کریندِن، بیشک اَللہ تاں اِنساناں اُتے فضل کرݨ والا ہے پَر اُنھاں وِچوں ڈھیر سارے (اُوندا) شُکر اَدا نھیں کریندے (٦٠)۔ (اَے رسول) تُوں جِہڑے وِی حال وِچ ہوندیں، یا قرآن وِچوں کُجھ پڑھ سُݨیںدیں ! یا (اَے لوکو) تُساں جِہڑا کوئی عَمل کریندے وے، تاں اَساں تُہاݙے اُتے (چشم دید) گواہ ہوندے ہَیں، جِہڑے ویلے جو تُساں اُوندے وِچ ݙاڈھے رُدھیے ہوئے ہوندے وے ! اَتے تیݙے رَبّ کنُوں ذری جِتّی وِی کوئی شَئے نھیں لُک سَڳدی، چاہے او زمین وِچ ہے، چاہے اَسماناں وِچ ہے، اَتے اِنھاں وِچوں چاہے ٻَہُوں چھوٹی ہے چاہے ٻَہُوں وَݙی، او سَب کُجھ اِیں روشن (واضح) کتاب وِچ لکھیا ہویا ہے (٦١)۔ سُݨ گِھنّو، جو بیشک اَللہ دے یاراں اُتے کوئی خوف کائے نھیں تے نہ او مُونجھے تِھیسِن (٦٢)۔ (اِیہے لوک) اِیمان گِھن آئِن، اَتے انھاں پرہیزگاری اختیار کِیتی ہے (٦٣)۔ انھاں کِیتے اِیں دُنیا وِچ وِی، اَتے اَڳلے جہان وِی خوشخبری (بشارت) ہے، اَللہ دِیاں ڳالھیں (کݙاھیں) نھیں بَدلدِیاں، اِیہا ہِک وَݙی کامیابی ہے (٦٤)۔ انھاں دِی ڳالھ ڳالھ تے مُونجھا وِی نہ تِھی، بیشک ساریاں عزّتاں (طاقتاں) اَللہ کولھ ہِن، او ٹِھیک ٹِھیک سُݨݨ تے ڄاݨݨ والا ہے (٦٥)۔ سُݨ گِھنو، بیشک جو کُجھ اَسماناں وِچ ہے تے جو کُجھ زمین وِچ ہے سَب کُجھ اَللہ دا ہے او لوک جِہڑے اَللہ کنُوں سِوا بݨائے ہوئے شریکاں کُوں (مدد کِیتے) سݙیندِن، کہیں شَئے دِی پیروی نھیں کریندے او تاں محض گُمان پِچُھوں لڳیئے ہوئِن، محض اٹکلاں کریندے وَدّے ہِن (٦٦)۔ (تُہاݙا رَبّ) اُوہو تاں ہے جئیں تُہاݙے کِیتے رات بݨائی ہے تاں جو اُوندے وِچ آرام کرو، اَتے ݙین٘ہ ٻݨائے تاں جو ݙیکھ بَھال سَڳو بیشک اِیندے وِچ نشانیاں ہِن اُوں قوم کِیتے جِہڑی (دعوتِ حق) سُݨدی ہے (٦٧)۔ لوک آہدِن جو اَللہ کہیں کُوں پُتر بݨا گِھدے، اَللہ تاں (اِہجی شَئے کنُوں) پاک ہے او تاں کہیں دا محتاج وِی کائے نھیں ، ہُوندا اِی ہے جو کُجھ اَسماناں وِچ ہے تے جِہڑا کُجھ زمین وِچ ہے، تُہاݙے کولھ (تُہاݙے کُوڑ دا) کِہڑا پَکّا ثبوت ہے کیا تُساں اَللہ دے متعلق او کُجھ نھیں پَے اَکھیندے جِیندا تُہاکوں پَتہ وِی کائے نھیں (٦٨)۔ (اَے رسول) آکھ ݙے جو بیشک جِہڑے لوک اَللہ اُتے کُوڑے بُہتان ٻَدھیندِن اُنھاں نال کوئی بَھلائی نہ تِھیسے (٦٩)۔ (اُنھاں کِیتے) دُنیا وِچ کُجھ مزے تاں ہِن، پَر وَل وِی اُنھاں اَساں دو آوݨیں، وَل اِنھاں کُوں ٻَہُوں سَخت عذاب دا مزہ چَکھیسوں، کیوں جو او (دینِ حق) کنُوں اِنکار کریندے ہِن (٧٠)۔اَتے اِنہاں کُوں نُوح دا حال سُݨا، ڄݙاں جو اُوں آپݨِیں قوم کُوں آکھیا ہَا، جو اَے میݙی قوم ! جیکر میݙا اِتھاں (دِینِ حق کِیتے) کھڑا تِھیوݨ اَتے اَللہ دِیاں آیاتاں نال تُہاکوں نصیحت کرݨ نِھیں بَھاندا، تاں مَیں اَللہ تے توکّل کِیتے، تُساں اَپݨِیں معاملے وِچ آپݨِیں ٻَݨے ہوئے شریکاں سَمیت ہِکّی ڳالھ تے آوَن٘ڄو، وَل تُہاݙے اِیں کَم وِچ تُہاݙے کِیتے شَک دِی کوئی گُنجائش نہ رَہے، تاں وَل (میݙے خلاف) کُجھ کر ݙِیکھاؤو اَتے میکوں مُھلت وِی نہ ݙیوو (٧١)۔ (اِیندے باوجود) تُساں پِھر ڳیوے، مَیں تاں تُساں کنُوں آپݨاں اَجر نِھیں من٘گیا، میݙا اَجر تاں محض اَللہ دے ذِمے ہے، اَتے میکوں تاں حُکم ݙتا ڳئے، جو مَیں فرمانبرداراں (مسلماناں) وِچوں دا بَݨ تے رَہواں (٧٢)۔ وَل انھاں (نوح کُوں) کُوڑا آکھیا، ٻَس اَساں اُوکوں تے جِہڑے اُوندے نال ٻِیڑی وِچ ہَن (طوفان کنُوں) بچا گِھدا، اَتے اَساں انھاں کُوں آپݨاں مختارِ کار (خلیفہ) ٻݨا ݙِتا ، اَتے انھاں لوکاں کُوں غرق کر چھوڑیا، جنھاں آساݙیاں نِشانیاں کُوں کُوڑا آکھیا، ٻَس ݙیکھ گِھن، جِنھاں کُوں ݙسایا ݙرایا وِی ڳیا ہَا، اُنھاں دِی عاقبت کِہجی خراب تَھئی ہے (٧٣)۔ وَل اَساں اُوندے بعد وِی انھاں دی قوم دو رَسول بھیڄیندے رِیہے، ٻَس او واضح نشانیاں وِی گِھن آندے ہِن، پَر او اِہجے نہ ہِن، جو اِیہ اُوندے اُتے اِیمان گِھن آندے، جیکوں اُنھاں اِیں کنوں پہلے کُوڑا آکھ ݙِتا ہا، ٻَس اَساں حَد کنُوں ٻاہر نِکل وَن٘ڄݨ والیاں دے دِلاں تے مُہر (ٹَھپہ) لَا ݙیندے ہَیں (٧٤)۔ وَل اُنھاں دے بعد موسیٰ کُوں تے اُوندے بِھرا کُوں اَساں فرعون تے اُوندے سرداراں دو اَپݨیاں نِشانیاں ݙے تے بھیڄیا، پَر اُنھاں وَݙپ (تکبر) چا کِیتا تے او مُجرماں دِی قوم ٻَݨ ڳئے (٧٥)۔ ٻَس ڄَݙاں اُنھاں کولھ اَساݙی طرفوں حق آ ڳیا، تاں آکھیونے، جو اِیہ تاں بالکل کُھلا ݙُلا جادو ہے (٧٦)۔ موسیٰ آکھیا، جو جِہڑے ویلے حق تُہاݙے اَڳوں آ ڳئے تُساں کَیا پَے آکھیندے وے، بَھلا اِیہ کوئی جادو ہے حالانکہ جادوگراں کُوں تاں کݙاہیں کامیابی (فلاح ) حاصل نھیں تِھیندی (٧٧)۔ انھاں آکھیا، کیا تُوں اَساݙے کولھ اِیں واسطے آئیں، جو اَساکوں تُوں اُوں راہ کنُوں پھیر گِھنیں، جِیندے اُتے اَساں آپݨِیاں پِیؤ ݙاݙیاں کُوں ݙِہدے آئے ہَیں، (تُوں تاں) چَہندیں جو اِیں زمین تے تُساں ݙوں بِھراواں دِی پُھوت بَݨ وَن٘ڄے، اَساں تاں نھیں بݨدے تیݙے اُتے اِیمان گِھن آوَݨ والے (٧٨)۔ اَتے فرعون آکھیا، گِھن آؤ میݙے اَڳوں ہر مَنّیے منائے تے سیاݨیں جادوگر کُوں (٧٩)۔ ٻَس جِہڑے ویلے جادوگر آڳئے، تاں موسیٰ اُنھاں کُوں آکھیا، سَٹ ݙیؤو جِہڑا کُجھ تُساں سَٹݨ چہندے وے (٨٠)۔ ٻَس جِہڑے ویلے انھاں (اَپݨیں رَسّے سوٹے) سَٹ گَھتے، تاں موسیٰ آکھیا جِہڑا کُجھ تُساں گِھن آئیوے ٻَس اِیہو جادو ہے، بیشک اَللہ اِیکو ہُݨیں اُݙا پُݙا تے رَکھ ݙیسی، بیشک اَللہ فسادی لوکاں دے عمل کُوں کامیاب نھیں کریندا (٨١)۔ اَللہ حق کُوں اپݨِیں کلمات دے ذریعے ثابت کر ݙیکھیسے، توڑے جو مجرم لوکاں کُوں اِیہ چَن٘ڳا نھیں لڳدا (٨٢)۔ پَر او موسیٰ اُتے اِیمان نہ گِھن آئے، سوائے اُوندی قوم وِچوں دے تھوڑے جیہے نِینگر چُھوہراں دے! اُوہے وِی فرعون تے آپݨیاں سرداراں کنُوں ݙردیں ݙردیں! تاں جو اُنھاں کُوں کہیں مصیبت وِچ نہ پا ݙیون، اَتے بے شک او حَدّوں ٹَپ وَن٘ڄݨ والا ہَا (٨٣)۔ اَتے موسیٰ آکھیا، اَے میݙی قوم تُساں اَللہ اُتے اِیمان گِھن آئے وے، تاں اُوندے اُتے توکّل کِیتی رَکھو، جیکر تُساں فرمانبردار (مسمان) بَݨ ڳے وے تاں (٨٤)۔ ٻَس اُنھاں آکھیا، اَساں تاں اَللہ تے توکّل کر گِھدے اَساݙے رَبّ آ! اَساکوں ظالماں دِی قوم دِی کہیں مصیبت وِچ نہ پاویں (٨٥)۔ اَتے اَساکوں اَپݨیں رحمت نال کافراں دِی قوم کنُوں چُھڑا گِھن (٨٦)۔ اَتے اَساں موسیٰ تے اُوندے بِھرا دو وَحی بھیڄی، جو تُساں ݙوہیں اَپݨِیں قوم کِیتے مصر دے ملک وِچ جَاء ٹِکاݨیں بَݨا گِھنو، اَتے اَپݨیاں گھراں کُو قِبلہ سَمجھ گِھنو، اَتے نماز قائم کِیتی رَکھو، اَتے مومن لوکاں کُوں خوشخبری سُݨا ݙیوو (٨٧)۔ اَتے موسیٰ آکھیا میݙے رَبّ آ بیشک تَیں فرعون تے اُوندے سرداراں کُوں اِیں دُنیاوی زندگی وِچ وَݙی دَھڄ وڄ ݙِتی ہے، تے مال متال ݙِتے، تاں جو اَساݙے رَبّ آ! اِیہ تیݙے راہ کنُوں گُمراہ کرِن، اَساݙے رَب آ، اُنھاں دے مال متال کُوں برباد کر چھوڑ، اَتے انھاں دے دِلاں کُوں ٻَہُوں سَخت کر ݙِتے اِیہ تاں اِیمان وِی نہ گِھن آسِن، جے توڑیں جو دردناک عذاب کُوں نہ ݙیکھ گِھنسِن (٨٨)۔ اَللہ آکھیا، تحقیق میں تُساں ݙوہائیں دِی دُعا کُوں قبول کر گِھدے، ہُݨ پَکّے تِھی رَہو، اَتے انھاں لوکاں دِی پَیروی نہ کراہے، جِنھاں کُوں (حقیقت دا) کوئی پَتہ وِی کائے نھیں (٨٩)۔ اَتے اَساں اِسرائیل دِی اولاد کُوں سَمندر دے پار ٹَپا چھوڑیا، ٻَس فرعون تے اُوندے لشکراں، ظلم تے زیادتی دِی خاطر انھاں دا پیچھا کِیتا اِیہ توڑیں جو او غرق تِھیوَݨ لڳیا، تاں آکھیُس جو اِیمان گِھن آیاں، جو بیشک اُوں کنُوں سِوا ٻِیا کوئی معبود کائے نھیں جیندے اُتے اِسرائیل دِی اولاد اِیمان گِھن آئی ہے، اَتے مَیں وِی مسلماناں (فرمانبرداراں) وِچوں تِھی ڳیاں (٩٠)۔ ہُݨ ہُوش آئی! حالانکہ پہلے تاں تُوں نافرمانی کر چُکیں، اَتے فسادی لوکاں وِچوں تِھی ڳیا ہاویں (٩١)۔ ٻَس اَڄ تیݙے بَدن کُوں اِی بَچا گِھندے ہَیں، تاں جو تُوں آپݨیں پِچھُوں آوَݨ والیاں کِیتے (عبرت دِی) نشانی بݨیا رَہویں، بیشک ڈھیر سارے لوک اَساݙیاں نشانیاں کنُوں بے پروا ہِن (٩٢)۔ اَتے تحقیق اَساں اِسرائیل دِی اولاد کُوں ٻَہُوں چَن٘ڳے جاء ٹکاݨیں ݙِتے اَتے پاک صاف چیزاں وِچوں رِزق ݙِتا، پَر اُنھاں مخالفت کِیتی رَکھی، توڑے جو انھاں کُوں علم وِی تِھی ڳیا ہَا، بیشک تیݙا رَبّ قیامت دے ݙین٘ہ انھاں ڳالھیں دا فیصلہ کر ݙیسی، جِنھاں وِچ او اِختلاف کریندے رِیہے ہِن (٩٣)۔ ٻَس جیکر تُوں اُوندے متعلق شَک وِچ ہِیں، جِہڑا کُجھ اَساں تَیں دو نازِل کِیتے، تاں اُنھاں لوکاں کنُوں پُچھ گِھن، جِہڑے (اَللہ دِی) کتاب کُوں تَیں کنُوں پہلے دے پڑھدے آندِن، تحقیق تیݙے کولھ تیݙے رَبّ دِی طرفوں حق آڳئے ٻَس شَک کرݨ والیْاں وِچوں نہ تِھی وَن٘ڄ (٩٤)۔ اَتے انھاں لوکاں وِچوں وِی نہ تِھی وَن٘ڄݨاں جِہڑے اَللہ دِیاں نشانیاں کُوں کُوڑا آہدِن، نہ تاں تُوں وِی نقصان چاَوݨ والیاں وِچوں تِھی ویسیں (٩٥)۔ بیشک او لوک جِنھاں اُتے تیݙے رَبّ دا قول ٹِھیک ٻَہندے، اَصلوں اِیمان نہ گِھن آسِن (٩٦)۔ بَھاویں اُنھاں کولھ کوئی نِشانی وِی کیوں نہ آ وَن٘ڄے، جے توڑیں او درد ناک عذاب آن٘دا نہ ݙیکھ گِھنّن (٩٧)۔ بَھلا کیوں نہ کوئی اِہجی وَستی تَھئی جیٔں اِیمان آندا ہووے پر اُوندے اِیمان اُوکوں نفع نہ پُچایا ہووے، سِوائے یونس دِی قوم دے! ڄݙاں جو او اِیمان گِھن آئے تاں اَساں اِیں دُنیاوی زندگی وِچ اُنھاں دے اُتوں رسوائی (ذِلّت) دے عذاب کُوں ہَٹا گِھدا، اَتے انھاں کُوں اَساں کُجھ مدت تَئیں دُنیاوِی شَئیں نال رَڄائی رَکھیا (٩٨)۔ اَتے جیکر تیݙا رَبّ چَہندا تاں زمین اُتے دے سارے لوک کَٹھے اِیمان گِھن آئے ہوندے، کیا تُوں لوکاں تے سَختی کرݨ چَہندیں، تاں جو اِیہ اِیمان والے بَݨ وَن٘ڄݨ (٩٩)۔ اَتے کہیں وِی جی کِیتے اِیمان گِھن آوَݨ ممکن نھیں تِھی سَڳدا سِوائے اِیندے جو اَللہ اُوندے کِیتے حُکم چا کرے، اَتے اُنھاں لوکاں تے (گُمراہی دِی) گندگی چھنڈک چھوڑیندے جِہڑے عقل کنُوں کَم نِھیں گِھندے (١٠٠)۔ (اَے رسول) آکھ ݙے، جو جِہڑا کُجھ اَسماناں وِچ ہے، تے زمین تے ہے، اُوکوں غور نال ݙیکھو تاں سَہی، اَتے جِہڑی قوم اِیمان گِھن آوَݨ نھیں چَہندی، انھاں اُتے نشانیاں یا ݙراوے، دھمکاوے کوئی اَثر نھیں کریندے (١٠١)۔ کیا اِیہ اِنتظار پَے کریندِن، اُنھاں لوکاں دے بُرے ݙین٘ہاں وان٘گوں دے ݙین٘ہ ݙیکھݨ دا، جِہڑے انھاں کنُوں پہلے گُزر ڳئِن، آکھ ݙے فیصلے دا اِنتظار کرو، مَیں وِی تُہاݙے نال اِنتظار کرینداں (١٠٢)۔ وَل اَساں آپݨیاں رسولاں کُوں اَتے انھاں لوکاں کُوں جِہڑے اِیمان گِھن آندے رِیہن ٻچا گِھندے رِیہے ہَیں اَساݙا اِیہو طریقہ ہے، اَساݙے اُتے مومناں کُوں بَچا گِھنݨ دِی ذمّہ داری ہے (١٠٣)۔ آکھ ݙے جو اَے لوکو! جیکر تُساں میݙے دِین وِچ شَک کریندو، تاں (ڄاݨ گِھنو) جو مَیں اُنھاں دِی بندگی نھیں کریندا، جِنھاں دِی اَللہ کُوں چھوڑ تے تُساں کریندے وے، بلکہ مَیں تاں ٻَس اُوں اَللہ دِی عبادت کرینداں ، جِہڑا تُہاکوں فوت کریندا رَہندے، میکوں تاں اِیہو حُکم ݙِتا ڳئے، جو مَیں مومناں وِچ شامل تِھی تے رہاں (١٠٤)۔ اَتے اِیہ جو (ساریاں طریقیاں کنُوں) ہِک پاسے تِھی تے اِیں (خالص) دین تے قائم رہیں، تے مشرک لوکاں وِچوں نہ تِھی وَن٘ڄیں (١٠٥)۔ اَتے اَللہ دے سِوا کہیں ٻَے کُوں نہ سَݙیں، جِہڑا جو تیکوں نہ نفع ݙے سڳے، اَتے نہ تیکوں نقصان پُچا سَڳے، ٻَس جیکر تَیں اِیویں کِیتا، تاں اُوں ویلے تُوں وِی ظالم لوکاں وِچوں تِھی ویسیں (١٠٦)۔ اَتے جیکر اَللہ تیکوں کہیں مصیبت وِچ سَٹّے تاں وَل اُوکوں سِوائے اُوندے کوئی پَرے کرݨ والا کوئی نھیں، اَتے جیکر او تیݙے نال بَھلائی دا اِرادہ کرے تاں اُوندے فضل کُوں کوئی نھیں روک سَڳدا، او آپݨیاں بندیاں وِچوں جیکوں چاہے اُوکوں ٻَچا گِھندے او بخشݨ ہار تے ٻَہُوں رَحمت والا ہے (١٠٧)۔ آکھ ݙے جو اَے لوکو، تحقیق تُہاݙے کولھ تُہاݙے رَبّ کنُوں حق آڳئے ٻَس جِہڑا سِدّھے رَاہ لڳ ڳیا تاں اُوں آپݨیں آپ کِیتے فائدہ چاتے، جِہڑا کوئی گُمراہ تَھئے، تاں او آپݨیں آپ کِیتے، اَتے مَیں تُہاݙا ذِمے دار نھیں مقرر کِیتا ڳیا (١٠٨)۔ (اَے رسول) پَیروی اُوں ڳالھ دِی کر جِہڑی تَیں دو وحی کریندے ہَیں صبر نال اُوندے اُتے ڄَمیا رَہ، او توڑیں جے توڑیں اَللہ فیصلہ نہ کر ݙیوے اَتے اُوہو ساریاں تُوں چَن٘ڳا فیصلہ کرݨ والا ہے (١٠٩)۔

سورۃ ہُود مکیہ

شروع کرینداں نال ناں اَللہ دے جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے وَݙے رَحم والا ہے

اَلف، لام، رآ، اِیہ ہِک اِہجی کتاب ہے جیندیاں آیاتاں پَکیاں بُنیاداں والیاں ہِن، وَل اِنھاں کُوں اُوندی طرفوں کھول تے بیان کِیتا ڳئے، جِہڑا وَݙِی حکمت والا تے سَب کُجھ ڄاݨݨ والا ہے (١)۔ ٻَس اَے لوکو! اَللہ کنُوں سِوا کہیں ٻَے دِی عبادت نہ کرو، مَیں اُوندی طرفوں تُہاکوں خبردار کرݨ والا ہاں تے خوشخبری سُݨاوَݨ والا ہَاں (٢)۔ اَتے اِیہ جو تُساں آپݨیں رَبّ کنُوں بخشش من٘گو، وَل اُوں دو پُورا رَجوع کِیتی رَکھو، او تُہاکوں ہِک خاص مدّت تَئیں چَن٘ڳے مال متال نال رَڄائی رَکھسی، اَتے زیادہ چَن٘ڳے عمل کرݨ والے اُتے آپݨاں وݙا فضل کریسی، اَتے جیکر پِھر ویسو تاں مَیں ݙرداں جو تُہاݙے اُتے ہِک وَݙے ݙین٘ہ دا عذاب نہ آ وَن٘ڄے (٣)۔ تُہاکوں اَللہ دو وَل وَن٘ڄݨیں، اَتے او ہر شَئے اُتے پُوری قدرت رَکھیندے (٤)۔ ݙیکھ گِھنو، اِیہ لوک آپݨیاں سِینیاں اُتے کپڑے وَلھٹیندِن تاں جو اُوں کنُوں لُک وَن٘ڄن، پَر سُݨ گِھنو، جِہڑے ویلے او آپݨیں آپ کُوں کپڑیاں وِچ وَلھیٹ گِھندِن، تاں وِی او ڄاݨ گِھندے جِہڑا کُجھ او لُکیندِن، تے جِہڑا کُجھ او ظاہری طور تے کریندِن بیشک او اُنھاں دے دِلاں دے اَندر دے بھیداں کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑے (٥)۔