Wb/skr/گزر ڳئی گزران (تیرہواں حصہ)

میں ایف اے کرݨ دے بعد رحیم یار خاں ٻہوں گھٹ رھئ ھاں، ابا جی، چوھدری فرزند علی ݙوں دفعہ ایم پی اے منتخب تھے، انھاں لاھور اچ کوٹھی گھن گھدی باقی تعلیم میں لاھور تے لندن اچوں حاصل کیتی، ول پریکٹیکل لائیف اچ پھس تے رھے ڳیم، مائزہ بی بی، مرشد غلابی شاہ کوں مخاطب تھئ آکھیا مرشد، بندہ جیݙا وݙا تھی ونجے دنیا اچ جتھاں وی چلا ونجے اونکوں آپݨی جنم بھومی کݙاھیں نی بھلدی، مرشد، ساݙے پر ݙاݙے تاں حیاتی چکنمبر27اچ گزاری لیکن میݙے ݙاݙا سیں چوھدری محمد بوٹا صاحب رحیم یار خاں شہر اچ گھر گھن گھدا ھوں زمانے حالی رحیم یار اچ کالونیاں کائیناں ھن، بھٹی صاحب ، ساݙا گھر محلہ قاضیاں اچ ھا، میݙیاں بچپن دیاں ساریاں سہیلیاں ہیں محلے دیاں ھن، اتھوں کانونٹ سکول وی نال ھا، سچی ڳالھ اے ھݨ او ڳلیاں او گھر او ھمساے ݙاڈھے یاد آندن، او کالج جتھوں میں ایف اے کیتی، کالج اچ بزم ادب دی جرنل سکریڑی رھیم، ھݨ ݙاڈھا یاد آندے، جیا بی بی ، ایہو تاں کمال اے تساں سوکھ ساول دی ڳول اچ آپݨا وطن وسیب چھوڑ دور دراز دے ملکاں چلے ویندے وے، معاشی اسودگی وی حاصل کر گھندے وے، لیکن جینویں جینویں وقت گزردے عمر ڈھلدی اے تہاکوں آبائ گھر، ابائ محلہ محلے دیاں ڳلیاں، بچپن دے سنگتی یاد آندن لیکن تساں وقت دے ہتھوں مجبور تھی ویندے وے، بھٹی صاحب، سچ فرماے وے میں پہلے زیادہ تر لاھور راھندی ھم ھݨ اسلام آباد. پچھوں سارا کم کار منیجرز سنبھلیندن سال بعد ونجݨ نصیب تھیندے جیڑھیلے میں اتھاں ویندی ھاں ول واپس اسلام آباد ولݨ دل نی کریندا، بھٹی صاحب، ساݙے زمانےہک محلہ کانجواں ھا، ہک محلہ سادات تے ہک محلہ وشنو داس، ھݨ تاں رحیم یار خاں اچ ٻہوں ساریاں جدید کالونیاں بݨ ڳن، پچھلے 20,25سالاں اچ رحیم یار خاں بلکل بدل ڳے، ٻہوں ساری انڈسڑی لڳ ڳی اے، ݙاݙا سیں ڈسیندے ھن جو ریاست دے زمانے ݙوں وݙے کارخانے لڳے ھن، ہک تاں ھا،، یونی لیور،، تےݙوجھا،، عباسیہ ٹکسٹایل ملز،، جیابی بی، وقت، وقت دی ڳالھ ہے، ایں دوران غلابی شاہ ٻولیا یار، توں رحیم یار خاں دے شاعراں، ادیباں دی ڳالھ کریندا پیا ھانویں ھا یار، مئو مبارک اچ جدید سرائیکی غزل دا ناں ھا قیس فریدی انھاں دی قبر وی مولوی لطف علی سیں دے مزار اچ ھے ݙکھ دے سوا آسمان توں ملدا ھے کیا آسمان توں دھرتی دا مجرم ھاں تاں کیوں پانواں سزا آسمان توں قد کپ تے میݙا آکھدے ھݨ تارے لہا آسمان توں واہ بھٹی صاحب کیا بات اے بی بی، قیس سیں دی ہک ٻئ غزل یاد آندی پئ اے آکھیں موٹ تے ݙیکھاں تیکوں ہر ویلے ٻہہ سوچاں تیکوں میں محتاج تے توں لکھ ݙاتا کیوں نہ تئیں توں منگاں تیکوں خوشبو، خوشبو، تیݙیاں جھوکاں وانگ ھوا دے ڳولاں تیکوں نہ توں وݨ ہیں، نہ پتھر ہیں پوجاں تاں کیا پوجا ں تیکوں بی بی، قیس فریدی نہ چھڑا رحیم یار خاں بلکہ سرائیکی تل دا سوجھل چہرہ ھے، ݙیکھو ایہ ہک شعر یاد آندا پے، واہ واہ قیس سیں شالا جنت اچ جاء ھووی، بی بی، شعر سݨو بلبلیں ککریں دے جھر اچ ونج لکین باغ دا ایجھاں حشر کانویں کیتے مائزہ بی بی رحیم یار خاں دی دھرتی تے،، بھٹہ واھݨ،، اچ ہک شاعر ڄایا ھا ناں ھس،، ممتاز حیدرخاں ݙاھر، واہ کیا شاعر ھا، انھاں جدید سرائیکی غزل تے نظم کوں ماݨ بشکیا، میکوں ھک شعر یاد آندا پے اساکوں بزرگیں دی تقسیم توں زخم اڳڑین جنھاں کوں سنبھیندے، ہتھیکا کریندے حیاتی گزر ڳئ، وؤے ظالم آں توں احمد پوری ہیں پتہ تیکوں سارے وسیب دا ہے، بی بی، سݨاؤ کیا خیال ہے مرشد کمال ہے، کمال ہے میں مائزہ بی بی کوں رحیم یار دی گزری وہاݨی سݨیندا ٻیٹھا ھم تے او حیران تھی سݨدی ٻیٹھی ھئ، ایں دوران مرشد غلابی شاہ وی پوری چس جیندا رھے ڳیا آخر ٻولیا بھٹی صاحب، آ

لڳدے کاں کھادی ودیں، ھݨ بس کر سر کھا ڳئئیں،  یار تیکوں تاں ہک فارغ بندے دی لوڑ ھوندی اے جیڑھا تیݙے قصے سݨےٻیٹھا، جیڑھا گھروں فارغ ھووے، 

نہ نہ مرشد ایں نہ آکھو، تساں خوش قسمت ھیووے تہاݙے کمرے اچ مہان لوک آندن، اتھاں علم، ادب دی ڳالھ تھیندی ہے، میں تاں بھٹی صاحب دی دیوانی تھی ڳئ ہاں، مرشد زور دا ٹہکارا ماریا تے آکھیس یونیورسٹی دے زماے،، ثمینہ،، وی ایویں دیوانی تھئ ھئ، ول ایہ اڳوں اڳوں ھوندا ھا تے اساں ایندے پچھو، ول آخر تھیا کیا ایں کنوں پچھو تاں سہی، نہ مرشد ھݨ تساں لڑھ نہ ماروں میکوں آپݨے وطن وسیب، وسیب دے لوکاں بارے کجھ ڄاݨݨ ݙیو، جی جی کامریڈ شروع کرو اڄاں کؤئ کثر رھے ڳئ ھووے تاں، جیا سیں ٻہوں کجھ راھندے، میں مرشد دے منہ دو ݙٹھا ول مائزہ بی بی، دو ݙٹھا تے ٻولیم بی بی، ݙٹھے وے ھݨ ایندی طبعیت خراب تھیندی ویندی ہے، سیں میݙا اڄاں لمبا قصہ راھندے، جے حکم ھووے تاں ڳالھ اڳوں تے ٹوراں، ٹورؤ سیں ٹورو، تساں ٹر پوؤ تاں ول تہاکوں کون جھلے بسم اللہ، بی بی، ݙٹھے وے ایہ ھݨ سڑدا ٻیٹھے، چے بازی کریندا ٻیٹھے، خندکاں ٻیٹھا ݙیندے،، کائیناں کامریڈ ، اللہ دی قسم چس اچ ھاں، یار، سچی ڳالھ اے ٻہوں ساریاں ڳالھیں دا میکوں وی پتہ نہ ھا، مرید حسین قیس فریدی دا ناں میں سݨیا ھویا ھا لیکن مولوی لطف علی دی ڄاݨ سنڄاݨ تے ݙوں وݙے لوکاں دا ہمسایہ ھووݨ، ول انھاں ہکے احاطے اچ قبر ھووݨ میݙے کیتے وݙی ڳالھ ہے، یار، تئیں میکوں حیران کرݙتے ول جیڑھا بند تئیں پڑھیے دھاڑ وؤ کیا زبان اے، کیا لغت اے کیا منظر نامہ یے، مرشد مثنوی سیفل ملوک پڑھݨ تے غور کرݨ دے شے یے، ݙوں سو سال پراݨی زبان اے، ھݨ میں سیں کوں مثنوی دا ہک بند سݨوینداں لیکن ہک شرط اے توں ایندے معنی نہ پچھسیں، سیں سیں ارشاد،

کھولیا مرد مجردی دا مضبوط مصمم چوتا ہک ہیرے دی نوک سیتی، شہ اݨ پوتا در پوتا پیک صبا دا غنچے توں مس مار نکھتا غوطہ لطف علی، خوش آب سیتی، شاہ حرف ہجر دا دھوتا

وؤے ظالم آں ایندا پس منظر وی ݙس، مرشد ھݨ ہک عورت ٻیٹھی اے ہیں سانگوں میں پہلے تیکوں بکواس کیتی اے ایں بند دی وضاحت نہ منگیں، مرشد میݙی ڳالھ سݨ کناں کوں ہتھ لایا مجال اے کامریڈ بھل پیاں، بس ھݨ ڈھیر لڑھ نہ ماریں، حاضر سیں بی بی، تساں پتݨ منارا ݙٹھے ھا بھٹی صاحب،

او تاں میں کئ واری ابا سیں نال ول کالج دے ٹرپ نال، ول ہک واری آپݨے قائد میاں اعزاز شریف نال وی اتھاں ڳئی ھم ݙوجھا تہاکوں ݙساں چاء پتݨ منارے دے بلکل نال کھٻے پاسوں کوئ پنج سو میٹر دے فاصلے تے میݙے جنت مکانی بابا سیں. چوھدری فرزندعلی ݙاھراں کنوں تراے مربعے رقبہ مل گھدا ھا، او ھݨ وی ساݙے کول ہے، 

واہ بی بی واہ ایں پتݨ منارے تلے ایں تل دی صدیاں دی تاریخ دفن ہے، جݙاں ہاکڑہ واھندا ھا، روھی آباد تے شاد ھئ، اݨ ڈدھے دھݨ چھڑدے ھن، بھیݙاں بکریاں دا تاں کوئ انت نہ ھوندا ھا، جا جاء وڳ ݙاچیاں دے ودے ھوندے ھن، وسدی روھی اچ ہر پاسے ہرݨاں دے ٻک چھانگا مریندے، پتݨ منارا ھوں زمانے دا،، ہیڈ پنچند،، ھا اچھا جیا بی بی، ھوں زمانے سڑکاں دا نٹ ورک تاں موجود ھا لیکن او کچا ہا، ساری تجارت دریاواں دے زریعے تھیندی ھئ، پتݨ منارا ہک وݙی بندر گاہ ھئ عرب عجم تئیں دے بحری جہاز اتھاں لنگر انداز آ تھیندے ھن، ایں پتݨ تے وݙی منݙی لڳدی ھئ دور پرے دے وپاری آپݨا مال آ وچیندے ھن،. تلوچڑ وی وپار وٹا کریندے، مال ݙیندے مال گھندے، اللہ سیں دی قدرت ڈیکھؤ جتھاں ہزاراں لوک. تےسینکڑے جہاز آ لنگر انداز تھیبدے ھن، آڄ اتھاں ددڑ اݙدی اے، ھے ھے بی بی، ددڑ دے لفظ توں ہک روھیلے شاعر صادق جنید ھوت دے کجھ شعر یاد آ ڳن جے اجازت ھووے تاں عرض کراں ضرور ضرور کامریڈ آڄ تیݙی اللہ سݨ گھدی اے توں کم کوں چھک رکھ بی بی ݙٹھے وے اینکوں کتنی تکلیف تھیندی پئ اے، نہ نہ مرشد نہ بھٹی صاحب کوں ہتھ تے نہ ٻلواؤ، جی جی سیں عرض کرو، بی بی،

جئیں وی ساݙے نانویں لکھیے، ددڑ، مٹی خاکا ݙیکھیں، ہک ݙینہہ او وی تھیسی ددڑ، مٹی، خاکا تیݙے گھر دو ویندیاں سڑکاں شیشے وانگوں چمکن، میݙے گھر دے سارے رستے ددڑ، مٹی خاکا،

توں پاݨی دا مالک وارث، فضلاں تیݙیاں ٻانھیاں میݙی روہی، ٹوبھے، ٹٻے، ددڑ، مٹی خاکا،

ساݙا سال دا کیتا پورھیا چاندی روپا فضلاں ہر نت ساݙے حصے آوے ددڑ، مٹی، خاکا

لکھ سفیلاں کوں کھڑ چھنڈکوں، تھالیاں منگر مانجوں سیت اچ لکھیا، کیویں مسے، ددڑ، مٹی خاکا، غزل دے ایہ شعر سݨ مرشد غلابی شاہ تے منہ اچوں دھاڑ نکلی، وؤے ظالم آں آڄ بھن گھتی، ھے ھے ھے صادق جنید ھوت دی غزل سݨ مایزہ بی بی، ٻولی بھٹی صاحب، کمال اے، ایجھیں غزل کوئ روھی وسدا ای لکھ سڳدا ہا، بھٹی صاحب، میں بھانویں شہراں اچ ودھی پھلی تے پڑھی ہاں لیکن ساݙے وݙ وݙیریاں دی رت تے پگھر وی روھی دی ریت اچ شامل ھے، میݙے ݙاݙا سیں، چوھدری محمد بوٹا ݙسیندے ھن جو انھاں کیوں روھی آباد کیتی،. جݙاں میں چھوٹی ھم او میکوں روز رات سمݨ ویلے روھی اچ گزریے آپݨی جوانی دے حال سݨیندے ھن،او آپݨے ابا سیں نال برابر دی محنت کریندے ھن بھر پور جوان ھن، اوݙسیندے ھن ساݙے کول پاݨی تاں وافر پڄ ڳیا ھا، میݙے ݙاݙا سیں ݙسیندے ھن مایزہ بی بی، جے نواب صاحب ہیڈ پنجند نہ بݨیندے تاں آڄ سارا رحیم یار خاں جنگل بر ھووے ھا، اوݙسیندے ھن ساݙے کول چھڑا ݙاند ھوندے ھن، باقی ھل، کراھا، پھٹا، میڑھا تے ݙوجھیاں زرعی چیزاں دیسی تے ٻہوں پراݨیاں ھن، اساں راتیں کوں اچے ٹٻیاں تے سمدے ھاسے، راتیں کوں گیدڑ تے نہر آ ویندے، شور کریندے انھاں کوں بھڄاوݨ کیتے انھاں ݙوں کتے پال گھدے، میݙے ݙاݙا سیں ݙسیندے ھن جو اساں پیؤ پتر رات کوں ہک ٹٻے تےسموں ھا تے رات کوں ھوا گھلے ھا،. یا وا جھلوڑے آون ھا، تاں ساکوں اندھاری چاء تے ݙوجھے ٹٻے تے سٹ آوے ھا، ݙاݙا سیں ݙسیندے ھن رات تاں سوھݨی گزردی ھئ رات کوں روھی دی ریت ٹھر ویندی ھئ، ݙینہہ قیامت ھوندا ھا، جیڑھیلے لکھاں گھلدیاں تاں ساݙے بت سڑ ویندے، ݙوجھا روھی اچ کوئ وݙے درخت نہ ھوندے ھن، بھٹی صاحب ݙاݙا سیں ݙسیندے ھن، اتھاں جالیں، کرینہہ تے کنڈے دے علاوہ کرڑ، ، ٻوئ، پھوڳ، لاݨے تے کترݨ عام ھوندی ھئ، ھݨ تساں آ کھیسو جو میکوں روھی دے درختاں. تے جڑی ٻوٹیاں دے ناں کیویں یاد رھے ڳن، بھٹی صاحب،

ایہ روز دے قصے ھوندے ھن، ݙاݙا سیں ݙسیندے ھن انھاں دی ہک روھیلے مہر اللہ ݙتے نال یاری لڳ ڳئ، او ٻہوں امیر ھن، انھاں کول کم از کم ست سو ڳائیں تے ھک ہزار،،  بولیاں،،  بھیݙاں ھن، 

بھٹی صاحب، میں،، بولی بھیݙ دا ناں سݨ ٻہوں کھلی ھم، جو ایہ کیا ناں ھے ول ݙاݙا سیں ݙسایا، بیٹا، ایہ روھی دی خاص بھیݙ ہے توں ناں تے کھلدیں، روھیلے ہر سال . گرمیاں آوݨ توں پہلے انھاں دی اون کتیر تے وچیندے ھن ملتان اچوں وپاری آ تے گھن ویندے ھن، ایہ ٻہوں مہانگی وکدی ھئ تے ول دلی دی منڈی تئیں ویندی ھئ، ݙاݙاسیں دی مہر صاحب نال یاری لڳ ڳی انھاں ݙسایا جو، ھک ݙینہہ مہر اللہ ݙتہ ست لیاریاں ڳائیں گھن تے ساݙے چک آ ڳیا تے آکھیس چوھدری صاحب، تہاݙے نکے نکے ٻال ھن حالی زمیناں نویاں نویاں بݨدیاں ودن انھاں کوں سنبھالو، جݙاں سکھے تھی ویسو ول ݙٹھی ویسی، بھٹی صاحب، میݙے ݙاݙا جی ایہ ڳالھ سݨ ٻہوں حیران تھے ، انھاں ݙسیا ٻچہ، میں ٻہوں نیہں کیتی. تاں مہر صاحب آکھیا، چوھدری صاحب انھاں دے گھاہ پٹھے دی فکر نہ کرو ایں دفعہ ساوݨ زور دا وسیے روھی اچ گھاہ پٹھا عام اے، پاݨی نال ٹوبھے بھریڄ ڳن، ایہ ڳائیں مسکین جانور ھن جیڑھیے پکا گھر کر ڳیاں، تھلا پکا ڳیاں، ایہ آپے چر تے شام کوں ول آندیاں راھسن، تہاکوں کوئ محنت نہ کرنی پوسی، بھٹی صاحب، ساݙا مہر اللہ ݙتے دے ٻالاں نال آڄ وی تعلق ھے، مہر اللہ ݙتے دا ھک پوترا میٹرک کر ڳیا ھا، میݙے ابا سیں اونکوں محکمہ نہر اچ پٹوری لوا ݙتا ھا، مہراں نال ساݙا خلق اخلاق دا رشتہ آڄ وی قائم ھے مرشد غلابی شاہ ڈھیر دیر میݙی تے مایزہ بی بی دی گفتگو سݨدا رھے ڳیا آخر ٻولیا کامریڈ، میں ولدی ݙتی مرشد، آپ تاں مرشد بݨ ڳیؤ تے اساں حالی وی کامریڈ ہیں بلکل وجہ،

جے توں مرشد بݨ سڳدیں اساں کیوں نی بݨ سڳدے، وؤے بھاڑ دے تل آ اساں سید ہیں تساں امتی ھیووے، ساݙے بزرگ حضرت کھٻڑ فقیر رحمتہ اللہ علیںہ دی ست سو سال پراݨی درگاہ ہے تہاݙے پلے کیا ہے، ݙوں ٹکے دا سرکاری ملازم، واہ، زات دی کرڑی تے شتہیر کوں چنبے، 

ھا مرشد،

ایہ ڳالھ تاں ٹھیک ہے اساں ساری عمر شاعراں، ادیباں، سوجھواناں نال گزاری اے، ول تہاݙی ایہ ڳالھ وی برحق ہے جو اساں امتی ہیں لیکن مرشد ھݨ تاں ڈھیر سارے امتی وی صاحب درگاہ تھی ڳن، انھاں وی تکیے تے آستانے بݨا گھدن، 

کامریڈ مصیبت ایہ ہے آبادی بے تحاشہ ودھ ڳئ اے، لوکاں دے گھریلو مسائل وی ودھ ڳن ݙوجھا کامریڈ تساں نوکری اچ پے ڳے ووے جنھاں کاروبار کیتن، جنس سٹاک کیتی اے، کھاد سپرے بلیک تے ویچیے، اوآڄ چساں اچ ھن کروڑاں ارباں اچ کھیݙدن،عمرے کریندن، حج پڑھدن، نعت دیاں محفلاں کرویندن الیکشن لڑدن، ، خلق خدا انھاں کوں سلام کریندی اے، تے او ول ایجھیں نام نہاد پیراں کول پناہ ونج گھندن، مائزہ بی بی ٻولی مرشد خیر ھے چنگا بھلا میݙے وطن، وسیب رحیم یار خاں دی ڳالھ تھیندی پئ ھئ تساں ول آپݨا فلسفہ شروع کر ݙتے بی بی میں کیا شروع کیتے ایں تہاݙے سامݨے مرشد بݨݨ دی بکواس کیتی اے، ایندے دل دی ڳالھ ایندی زبان تے آ ڳئ اے، نہ مراد سیداں نال مقابلہ کریندے، مائزہ بی بی ٻولی چلو مرشد راھݨ ݙیو لیکن ہک ڳالھ اے جݙاں دا انھاں نال ملاقات تھئ اے تہاݙے، ساݙے، ماضی. دیاں یاداں دے درؤازے کھل ڳن، ھا بی بی، ایں نا مراد کوں ایہ ہنر تاں آندے ڳالھیں ڳالھیں اچ بندیاں کوں رھا گھندے، کتواں ݙینہہ تھی ڳے تہاکوں رھئ ودے، ایں،، ثمینہ،، کوں وی ایویں ڳالھیں نال پھسایا ھا، مرشد ایں تاں نہ آکھو، تساں خوش قسمت ھیووے ایجھاں بندہ تہاݙا کلاس فیلو ہے، بی بی، تہاݙی ایہ ڳالھ تاں ٹھیک ہے لیکن ایں ساری عمر کیتا کیا ہے بݨایا کیا ہے بی بی، کامیاب انسان او ھوندے جیڑھا آپݨے ٻالاں دا مستقبل سوچے انھاں کیتے مال مݙی بݨاوے ایہ ظالم یونیورسٹی دے زمانے وی یکا ادب، ادب کھیݙدا ھا ھݨ وی ایہو حال ھس، بس کر مرشد، بس کر ساکوں آپݨی دانشوری نہ سکھا، میں ہک ڳالھ ڄاݨداں جیڑھا کم کریسی اوھو زندہ راھسی باقی پیؤ ماء دی بݨی جائیدادآخر مک ویندی اے، سیاݨے آکھ ڳن جو، کھادے کھوہ کھٹ ویندن، مائزہ بی بی ٻولی، بھٹی صاحب تساں وی مرشد نال مقابلہ شروع کرݙتے، کیا میݙے رحیم یار خاں دا قصہ مک ڳے، کئیناں بی بی، تساں ݙیہدے تاں ٻیٹھے وے ایویں خامخواہ لڑھ مار ݙتس اچھا یار ایہ ݙیکھ میں ہتھ ٻدھی ٻیٹھاں توں بی بی کوں رحیم یار. زخاں دا حال سݨوا، میݙی جان چھوڑ، مرشد ٻولیا بی بی، مصیبت ایہ ہے جو ایندا ٹائیم تھی ڳے ھݨ مردے، مایزہ بی بی، زور دا ٹہکارا ماریا تے ٻولی اچھا اچھا میں وی آکھاں مرشد کیوں،،،،، بس بی بی آڄ کوئ لوڑ نی، آڄ صرف رحیم یار دا قصہ اوکے، شاندار،. ھا بی بی، انویں تاں سارا وطن وسیب واہ واہ ہے لیکن رحیم یار خاں تے ایندے نال لڳدڑ علاقیاں اچ جیڑھے شاعر، ادیب پیدا تھن انھاں دی کیا بات ہے، بی بی، سنجر پور تہاݙی شوگر مل دے بلکل سامݨے ہک سڑک،، پیر دے ڳؤٹھ،، ویندی اے،. اتھاں ہک بزرگ پیدا تھے ناں ھا انھاں دا سید مبارک شاہ، واہ جو اللہ د ا ولی ھا ہک ایہ سید تہاݙے سامݨے ٻیٹھے ہک او ھا جئیں 1926ء اچ آپݨی وستی اچ،، مبارک لائیبرری،، دی بنیاد رکھی، اللہ واکبر، کیا بندہ ھا اردو شاعراں، ادیباں دا دیوانہ، ھوں زمانے ریاست بہاول پور اچ شیت کیہں وݙے بندے دی لائیبریری ھووے انویں تاں جمال دین والی دے مخدوم الملک غلام میراں شاہ. تے انھاں دے پتر سید حسن محمود دی زاتی لائیبریری ھئ، لیکن پیر مبارک شاہ دی لائیبریری دا کوئ مقابلہ نی، بی بی، تساں حسن محمود صاحب دا ناں سݨیا ھوسی، جیا جیا، بھٹی صاحب او ساڈے ضلعے دے وݙے جاگیر دار تے ملک دے وݙے سیاست دان ھن،. جیا بی بی، ایندے اچ کوئ شک نی لیکن شایت تہاکوں پتہ نہ ھووے 1970ء دے الیکشن اچ سیں زولفقار علی بھٹو دی پیپلز پارٹی ہر جاء جیتی ھئ لیکن پوری ریاست اچ ہف ڳئ ھئ، ، ہیں زمانے مشرقی پاکستان انج تھیا، ون یونٹ ترٹیا تے سابقہ مملکت خدا داد بہاول پور کوں پنجاب شریف اچ رلا ݙتا ڳیا، ایندے بعد ساری ریاست اچ بہاولپور کوں صوبہ بݨاوݨ دی ہک زور دار تحریک چلی، اللہ واکبر ہر چھوٹے وݙے شہر اچ روز جلسے جلوس نکلدے ھن، تے پوری ریاست بہاول پور کوں صوبہ بݨاؤݨ کیتیے ووٹ ݙتے، لیکن کیہں ڳالھ نہ سݨی تے. بہاولپوری پنجاپی تھی ڳے، بی بی، سݨدے ٻیٹھے ووے جیا جیا بھٹی صاحب، میں ٻہوں چھوٹی ھم لیکن میکوں یاد ہے میݙے ݙاݙا سیں چوھدری محمد بوٹا صاحب بہاول پور صوبے دی حمایت کیتی تے،، بہاول پور صوبہ محاز دے ٹکٹ تے ایم پی اے بݨیے، ول ہک زبردست تحریک وی چلی، اچھا بی بی، شیت تہاکوں. یاد ھووے جو ریاست دے ݙوں نامور سیاست داناں، میݙا مطلب اے مخدوم حسن محمود تے چوھدری طارق بشیر چیمہ صاحب دے ابا سیں چوھدری بشیر چیمہ بہاول پور صوبے دی سخت مخالفت کیتی، ارمان ایہ ھے مخدوم صاحب بہاول پور دے عبوری سیٹ آپ اچ وزیر اعلی تے چوھدری بشیر صاحب اسمبلی دے سپیکر ھن، اچھا اچھا، بھٹی صاحب میکوں ایں ڳالھ دا پتہ نہ ھا، مرشد غلابی شاہ غور نال میݙی گفتگو سݨدا رھیا ول ٹھڈا ساہ بھر ٻولیا بی بی، نہ مراد آھدا سچ اے جے ھوں زمانے بہاول پور صوبہ بݨ ویندا تاں اساں آڄ وی کمال اےپراݨے زخم تازے کر ݙتے نی، ڳالھ تاں ھئ رحیم یار خاں دے ادیباں، شاعراں دی توں بھاہ لڳی سیاست کوں وچ گھن آئیں مرشد چیزاں ہک ݙوجھے نال جڑیاں ھویاں ھوندن، میکوں آڄ ٻہوں ساریاں چیزاں دی جان کاری تھئ ہے واہ بھٹی صاحب واہ، جیا بی بی

کیہں پاسوں ھیل ھوا دی آوے پئ

وستی، شالا وستی نال آلاوے پئ،

بی بی،. کتھوں ڳالھ شروع تھئ تے کتھ آ ڳی سنجر پوری پیراں دا زکر وچ رھے ڳیا، اچھا او وی سݨو،

مایزہ بی بی نال رحیم یار خاں دے شاعراں، ادیباں بارے ڳالھ تھیندی، تھیندی سابقہ. مملکت خدا داد بہاولپور دی سیاست دے ݙوں اھم نانواں تئیں پڄ ڳئ مایزہ بی بی پچھیا بھٹی صاحب،

حیرانگی دی ڳالھ اے جو سارے ریاست دے سوجھوان تے عوام ہک پاسے تے سیں،، حسن محمود،، تے،،  چوھدری بشیر چیمہ، صاحب ہک پاسے،آخر ایندی کؤئ تاں وجہ ھوسی،  بی بی، سدھی ڳالھ اے مخدوم حسن محمودصاحب ہک وݙا ناں ھا او،، پنجاپ شریف،، دا وزیر اعلی بݨݨ چاھندا ھا جݙاں جو چیمہ صاحب دا بظاہر موقف ایہ ھا جو پنجاپ ھک ترقی یافتہ صوبہ ھے جے اساں پنجاپ اچ رلسوں تاں بہاول پور ڈھیر ترقی کریسی، ھݨ ݙوھیں صاحبان اللہ سیں کوں پیارے تھی ڳن، لیکن تاریخ گواہ ھے او غلط ھن اتھوں دی عوام سچی ھئ. بہاول پور تے پنجاپ دے قبضے دے بعد جیڑھی ترقی تھئ اے او تہاݙے سامݨے ہے، پچھلے پنچھتر سالاں اچ صوبہ تاں کیا بݨنا ھا، ھک ضلع وی نی بݨیا، باقی رھے ڳے زمیناں تے قبضے، او میں ڄاݨداں، میݙا خدا ڄاݨدے، یا روھیلے ڄاݨدن، 

بھٹی صاحب ، میں تہاکوں ݙسیے، میݙے ݙاݙا سیں چوھدری محمد بوٹا صاحب،. بہاول پور صوبہ محاذ توں الیکشن لڑیے تے باری اکثریت نال کامیاب تھے انھاں دا مؤقف ھا جو ݙاݙھا ھیݨے کوں مار ݙیندے، وݙی مچھی چھوٹی مچھی کوں کھا ویندی ہے، بھٹی صاحب،

میں چوھدری محمد بوٹا صاحب دی تریجھی نسل اچوں ھاں ایہ وطن وسیب ساݙا ھے تے میں آپݨے وطن وسیب نال ھاں

بھٹی صاحب، اساں آرائیں یاری لاوݨ تے نبھاوݨ ڄاݨدے ہیں، ھک ڳالھ تہاکوں میں صاف صاف ݙس ݙیواں اساں آرائیں برادری، برادری رڄ تے کھیݙے ہیں آپݨی برادری نال ہر حال کھڑدے ہیں میݙے ݙاݙا سیں1940ءاچ رحیم یار خاں اچ،، انجمن آرئیاں،، بݨائ ھئ جیڑھی آڄ تئیں قائم ھے، بھٹی صاحب، ایہ ساݙے بزرگاں دی محنت ھئ جو ھݨ لوک رحیم یار کوں،، آرائیں آباد،، وی سݙیندن،

میݙے ݙاݙا سیں نہ چھڑا آرائیاں دے ٻالاں دے رشتے آرائیاں اچ کراے بلکہ آپݨی برادری دے پڑھے لکھیے ٻالاں کوں نوکریاں ݙیوایاں، نہ چھڑا آرئیاں دے ٻالاں کوں بلکہ روھی دے مہراں، چنڑاں، پنواراں دے ٻالاں کوں وی سرکاری نوکریاں ݙیوایاں، ول اڳوں میݙے ابا سیں، چوھدری فرزند علی وی ایہ سلسلہ جاری رکھیا

بھٹی صاحب اساں ایویں نی تراے نسلاں کنوں شاھی کریندے کھڑے، تہا کوں پتہ ھووے ساݙے حلقے دا چھیکڑی ٻناں روھی نال رلدے، بھٹی صاحب،

انھاں دی وی کمال اے اوآڄ تک ساݙے نال کھڑن، 

غلابی شاہ ݙھیر دیر صبر کر ساݙی گفتگو سݨدا رھے ڳیا انت ٻول پیا وؤے کامریڈ، جے تئیں ھݨ سیاست بارے ڳالھ کیتی تاں تاں میں ایہ بوتل تیݙے سر اچ گھمکا ݙیساں، اوں میز تے پئ خالی بوتل کوں ہتھ ماریا یار، پرے بھاہ لا سیاست کوں چنگی بھلی علم، ادب دی ڳالھ تھیندی پئ ھئ، شاباش او سیں مبارک شاہ سیں دا قصہ سݨا ھا مرشد، سید مبارک شاہ کؤئ اللہ دارتا ھا، اوں سنجر پور اچ لائیبریری بݨائ، آپنے ٻالاں کوں،، جامعیہ ملیہ دلی، پڑھݨ کیتے بھڄوایا،. انھاں داھک پتر جنت مکانی،، سید انیس شاہ جیلانی کراچی اردو دے نامور ادیب رئیس احمد جعفری کول پڑھݨ تے اردو زبان سکھݨ. ڳیا، سیں انیس شاہ جیلانی اردو اچ ایں رنگیا جو چوڑی دار پاجامہ پیندا ھا تے چٹا چولا سر تے قراقلی ٹوپی، اردو ایویں ٻولیندا ھا جیویں پکا لکھنوی ھووے، جنت جاء ھووس انیس شاہ ݙھیر پڑھیا نہ لیکن اردو ٻولݨ تے لکھݨ اچ ایں تاخ تھیا جو خود مہاجر بھرا منہ اچ انگلیں پاء ٻاھندے ھن،. بی بی،

میں انھاں کوں ھک واری بھٹہ واھݨ بھشتی ممتاز خاں ݙاھر دے ورھیݨے تے ݙٹھا ھا، ملیا ھم جنت مکانی پورا مہاجراں وانگوں ابے کیا کر ریا ھے، ابے ادھر مر بیٹھ

اللہ دی قسم اݨ سونھاں بندہ اصلوں نہ سنڄاݨ سڳدا ھا جو انس شاہ سرائیکی ھے یا مہاجر بی بی ول پتہ نی کیا تھیا جو انھاں سرائیکی نثر لکھݨ شروع کر ݙتی،، حضرت مجن سرکار سجادہ نشین، درگاہ. عالیہ حضرت سرکار راز تاجدار جتؤی فیض آباد خان پور شریف آھدے جو میں سید صاحب کوں سرائیکی لکھݨ پڑھݨ آلے پاسے گھن آیاں میݙے کول تے کجھ دوستاں کول ایں سلسلے خط موجود ھن جنھاں اچ انھاں آمنا کیتے جو، میکوں مجاھد جتوئ سرائیکی لکھݨ تے مجبور کیتا، مایزہ بی بی ، سید انیس شاہ کیا سرائیکی لکھد ا ھا بھل بھل ساݙے کناں کوں ہتھ لڳ ڳے، انھاں دی لائیبریری اچ آڄ وی سینکڑاں قلمی نسخے، تےلکھاں کتاباں موجود ھن، بی بی سید کوئ عجب بندہ ھا اوں آپݨے ٻالاں دے ناں، ابواکلام،. ابولبشر، ابو الحسن رکھیے، نہ چھڑا ٻالاں دے ناں بلکہ آپݨے باغ اچ امباں دے ناں وی شاعراں، ادیباں دے ناں تے رکھیے، انھاں دی باغ اچ، مرزا غالب، میر تقی میر، ابواکلام آزاد، شبلی نعمانی، خواجہ غلام فرید، خرم بہاول پوری، تے مولوی لطف علی دے ناں دے امب آڄ وی موجود ھن، مایزہ بی بی،

میݙیاں ڳالھیں سݨ حیران تے پریشان تھی ڳئ، ٹھڈا شکارا بھر ٻولی باسط صاحب، 

تیݙے ٻچے جیون، افسوس، میݙے گھر دے نال ایݙا وݙا بندہ راھندا ھا،ایݙی وݙی لائیبریری موجود ھے اور میں آڄ تئیں اتھاں نی ونج سڳی، بھٹی صاحب، ھݨ میں جݙاں وی رحیم یار خاں ڳیم ہر حال سنجر پور پیر دے ڳوٹھ ویساں، غلابی شاہ وی سیںد انیس شاہ بارے ڳالھیں سݨ ݙآڈھا خوش تھیا تے ٻولیا وؤے کامریڈ، خواجہ سیں فرمایا ھا گھول گھتاں میں

فخر جہاں توں

جنت،. حور، قصور کامریڈ ، میݙا دل آھدے میں آپݨے آپݨے آپ کوں تیݙے سر توں وتا سٹاں ظالم آں،

میں تیکوں آکھیا ھا، سید، سید ھوندے، امتی، امتی ھوندے، ھݨ تاں من گھن، 

،،تیکوں،، ثمینہ،، دی قسم مرشد. یار میکوں، ثمینہ، دی قسم ݙے مار گنتیندیں، ایہ ڳالھ سݨ، مایزہ ٻولی بھٹی صاحب ڳالھ اچوں ڳالھ نکلی تے کتھاں دی کتھاں پڄ ڳئ، میݙا ثمینہ،. بارے تجسس ودھ ڳے، ھݨ کݙاھیں میکوں وی ایہ رام کہاݨی سݨاؤ،