Wb/skr/چوتھا سیپارہ

سورۃ آلِ عمران (مدنی)

تُساں بَھلائی کرݨ جوگے ہرگز نہ تِھی سڳسو، جیتوڑیں تُساں اُوں شَئے کُوں (خدا دِی راہ تے) خرچ نہ کریسو، جیکوں تُساں ݙاڈھے چَہندے وے، اَتے کہیں شَئے وِچوں جو کُجھ تُساں خرچ کریندو تاں بیشک اللہ کُوں اُوںدا چن٘ڳی طرح علم ہوندے (٩٢)۔   بنی اِسرائیل کِیتے سارے کھاݨیں حَلال ہَن، سوائے اُوندے جیکوں اِسرائیل (حضرت یعقوب) آپݨیں اُتے حَرام کر چھوڑیا ہا، اِیہ تورات دے لَہَݨ کنُوں پہلے دِی ڳالھ ہے، آکھ ݙے، جو تَورات کُوں چا آؤ، اَتے اِیکوں پَڑھ تے ݙَساؤ، جیکر تُساں سچے ہِیوے (٩٣)۔   اِیں ڳالھ دے بعد دِی جِہڑے لوک اَللہ اُتے کُوڑے بُہتان لا ݙین٘دِن پس اِیہے تاں بے اِنصافے سݙیندِن (٩٤)۔   آکھ ݙے، جو اَللہ سَچ اِی فرمائے، ٻَس اِبراہیم دے دِین دِی پَیروی دِل لاتے کرو، اَتے او مشرکاں وِچوں کائے نہ ہا (٩٥)۔  بیشک لوکاں کِیتے سب تُوں پہلے جِہڑا (خُدا دا) گھر تیار کِیتا ڳیا ہا، او مَکّے وِچ ہے، برکتاں والا ہے تے سارے جہاناں دِی ہدایت کِیتے ہَے (٩٦)۔   اِیندے وِچ اِبراہیم دے قیام کرݨ دِیاں وِی کُھلیاں ݙُلیاں نِشانیاں موجود ہِن، اَتے جِہڑا کوئی اِیندے وِچ داخل تِھیندے، او اَمن چَین وِچ آ ویندے اَتے اُنھاں لوکاں اُتے جِہڑے جو اِیندے سَفر دے خرچ دِی حیثیت رَکھیںدِن اِیں گھر دا حج کرݨ اَللہ دِی طرفوں حق بݨدے، اَتے جَیں (وَل وِی) نہ مَنیا تاں سَمجھ گِھنو، بیشک اللہ کُوں وِی کُل جہاناں دِی لوڑ کائے نھیں (٩٧)۔  آکھ ݙے جو اَے کتاب والو !  تُساں اللہ دِیاں نشانیاں کنُوں اِنکار کیوں کریندے وے؟ اَتے اللہ تاں ݙیکھدا کھڑے جِہڑا کُجھ تُساں کریںدے وَدّو (٩٨)۔   آکھ ݙے، جو اے کتاب والو!  تُساں اُوں شخص کُوں اللہ دِی راہ کنُوں کیوں جَھلیںدے ہو جِہڑا جو اِیمان گِھن آندے، چَہندو جو او وِی پُٹّھے راہ لڳ وَن٘ڄے، تُساں خود (اُوندے سِدّھے ہُووݨ دے) گواہ ہِیوے، اَتے اللہ تُہاݙے اُنھاں عَملاں کنُوں غافل کائے نھیں، جِہڑے جو کریندے وَدّو !  (٩٩)۔  اے لوکو جِہڑے جو اِیمان گِھن آئیوے، جیکر تُساں اِہجی ٹولی دا آکھیا مَن گِھدا جِہڑی اُنھاں لوکاں وِچوں ہے جِنہاں کُوں کتاب ݙِتی ڳئی ہے، تاں او تُہاکوں اِیمان گِھن آوݨ دے بعد وِی وَلا کافر بَݨا گِھنسِن (١٠٠)۔   اَتے تُساں کِیویں کُفر اِختیار کر گِھنسو، ڄَݙاں جو تُہاکوں اللہ دِیاں آیاتاں پڑھ تے سُݨایاں وِیندِن اَتے اُوندا رسول وِی تُہاݙے وِچ موجود ہے، اَتے جِہڑے جو اللہ دے پَکّے بندے تِھی وِیںدِن تاں بیشک اُنھاں کُوں سِدھی راہ دِی ہدایت کر ݙِتی ویسی (١٠١)۔   اے اِیمان گِھن آوݨ والے لوکو!  اللہ کنُوں ݙرو جیویں جو اُوں کنُوں ݙرݨ دا حق ٻݨدے، اَتے اِیہ جو تُہاکوں موت جِہڑے ویلے وِی آوے ٻَس تُساں اِسلام اُتے ہُووُو (١٠٢)۔   اَتے اللہ دے (ہدایت دے) رَسّے کُوں کٹھے تِھی تے تکڑا پکڑی رَکھو، اَتے فرقے فرقے نہ تِھی وَن٘ڄائے، اَتے یاد کِیتی رَکھائے، آپݨیں اُتے وِی اللہ دِی اُوں نعمت کُوں جو جِہڑے ویلے تُساں ہِک ٻَئے دے دشمن ہاوے، تاں اُوں تُہاݙے دِلاں وِچ مہر محبت گَھت ݙِتی ، ٻَس تُساں اُوندی اِیں نعمت نال ہِک ٻے دے بِھرا بݨ ڳیوہے، اَتے تُساں بَھا دے بَھرئیے کھݙے دِی مَݨ تے ہاوے، ٻَس تُہاکوں اُوں کنُوں بچا گِھدا ڳیا، اَتے اِیں طرح اللہ تُہاݙے کِیتے آپݨیاں نشانیاں کھول تے بیان کریندے، تاں جو تُساں ہدایت دِی راہ تے آ وَن٘ڄو!  (١٠٣)۔   اَتے تُہاݙے وِچوں ہِک اِہجی جماعت وِی ہووݨیں چاہیدی ہے جِہڑی جو بَھلائی والے پاسے دو سَݙّے، اَتے چن٘ڳیاں کماں دا حکم کرے، اَتے گندے کمّاں کنُوں روکے، اَتے اِیہے لوک کامیاب رَہݨ والے ہِن (١٠٤)۔   اَتے اُنھاں لوکاں وان٘گُوں نہ تِھی وَن٘ڄاہے، جِہڑے فِرقے فِرقے تِھی ڳیئن اَتے آپس وِچ اِختلاف کرݨ لڳ پِئن (او وِی) اِیں ڳالھ دے بعد جو اُنھاں کولھ کُھلیاں ݙُلیاں دَلیلاں (نشانیاں) وِی پُڄ ڳیاں ہِن اَتے اِیہے لوک ہِن جِنہاں کِیتے وَݙا عذاب ہے (١٠٥)۔   اُوں (قیامت دے) ݙین٘ہ بعضے مُن٘ہ چِٹّے بَکھدے ہوسِن، اَتے بعضے مُںہ کالے سیاہ ہوسِن، ڄݙاں جنہاں لوکاں دے مُںہ کالے سِیاہ ہوسِن، اُنھاں کنُوں پُچھیا وِیسی، کیا تُساں اِیمان گِھن آوݨ دے بعد وِی کافِر تِھی ڳیوہے؟  ٻَس ھُݨ چکّھو عذاب اِیں ڳالھ دا جو تُساں کفر کریںدے رِیہے ہِیوے (١٠٦)۔   اَتے جنھاں لوکاں دے مُن٘ہ چِٹّے بَکھدے ہوسِن ٻَس او اللہ دِی رحمت وِچ ہوسِن، او ہمیشہ اِیں حالت وِچ رَہسِن (١٠٧)۔   اِیہ اللہ دِیاں آیاتاں ہِن، اَساں تیکوں اِیہ ٹھیک ٹھیک پڑھ تے سُݨیندے پَے ہَیں، اَتے اللہ مخلوقات اُتے ظلم کرݨ دا کوئی اِرادہ نھیں رَکھیںدا (١٠٨)۔   اَتے جِہڑا کُجھ زمین وِچ ہے، سَب اللہ دا ہے، اَتے ساریاں معاملیاں دا اَنجام وِی اللہ دے ہَتھ وِچ ہے (١٠٩)۔   تُساں اُنھاں وِچوں سَب تُوں چن٘ڳی اُمت ہِیوے جِہڑیاں لوکاں واسطے (ہدایت کِیتے) بݨائیاں ڳیئن، کیوں جو تُساں چَن٘ڳے کَمّاں کِیتے اَہدو، اَتے گندے کمّاں کنُوں روکیںدو، اَتے اللہ اُتے اِیمان رَکھیںدو، اَتے جیکر اِیہ اہلِ کتاب وِی اِیمان گِھن آندے تاں اُنھاں کِیتے ٻَہُوں چَن٘ڳائی ہوںدی، توڑے جو اُنھاں وِچوں بعضے اِیمان والے ہِن، پر اُنھاں وِچ ڈھیر سارے نافرمان ہِن (١١٠)۔   اِیہ لوک تُہاکوں کوئی نقصان نہ ݙے سَڳسِن، سوائے معمولی تکلیف دے اَتے جیکر اُنھاں تُہاݙے نال لڑائی وِی کِیتی تاں تُہاݙے اَڳوں کن٘ڈ کر ویسِن، ٻِیا اِیہ جو اُنھاں کُوں کوئی مدد نہ ݙِتی ویسی (١١١)۔   اُنھاں کوں جِتھاں وِی ݙیکھسو، ذِلّت وِچ ݙیکھسو، سوائے اِیں ڳالھ دے جیکر اللہ اُنھاں کُوں پناہ ݙِتی تاں! اَتے (مسلمان) لوکاں دِی پناہ وِچ آڳئے تاں!  اَتے اِیہ اللہ دِی طرفوں غضب وِچ آئے ہوئِن، اَتے انھاں کوں مسکینی تے فقیری چمبڑ ڳئی ہے، اِیہ اُنھاں تے اِیں وجہ کنُوں ہے ، جو اِیہ اللہ دِیاں نشانیاں کُوں نھیں مَنیںدے، اَتے پیغمبراں کُوں نا حق مار گھتیںدے رِیہِن، اِیہ اِیں واسطے وِی ہے جو او نافرمانی کریںدے ہن، تے حدّوں باہر نکل ویندے ہِن (١١٢)۔   اِیہ سارے ہِکّو جِیہے کائے نھیں، اِہلِ کتاب وِچوں ہِک اِہجی پَکّی جماعت وِی ہے، جِہڑی رات دے وقتاں وِچ اللہ دِیاں آیاتاں پَڑھدی ہے اَتے او (اللہ دے اَڳوں) سَجدے کریںدی ہے (١١٣)۔   او اللہ اُتے اَتے آخرت اُتے اِیمان رَکھیںدِن اَتے نیک کمّاں دے کرݨ کِیتے اَکھیںدِن اَتے گندے کمّاں کنُوں رُوکیںدِن، اَتے بھلائی دے کمّاں وچ جُتّے رَہندِن، اَتے اِیہے لوک اِی نیک بندیاں وِچوں ہِن (١١٤)۔   اَتے اِیہ نیکی دا جِہڑا کَم وِی کریسِن اُوندی بے قدری نہ کِیتی ویسی، اَتے اللہ پرہیز گاراں کُوں چن٘ڳی طرح ڄاݨدے (١١٥)۔   بیشک جِہڑے کُفر کریںدِن، اُنھاں کُوں اُنھاں دا مال اَتے اُنھاں دِی اَولاد اللہ کنُوں ذری وی بے نیاز نھیں کر سڳدی، اَتے اِیہے لوک بَھا وِچ رَہݨ والے ہِن، اِیہ اُوندے وِچ ہمیشہ کِیتے رَہسِن (١١٦)۔   اِیہ لوک جِہڑا کُجھ دُنیا دِی زندگی وِچ خرچ کریںدے پِیئن، اُوندی مثال اُوں ہوا واںڳوں ہے جِیندے وِچ ککّر پالا ہووے، اُوں قوم دِی رڑھ اُتے گُھلے جِہڑی جو آپ اُتے ظلم کریندی ہے، وَل اُوکوں تباہ تے برباد کر تے رَکھ ݙیوے، اُنھاں اُتے اللہ ظلم نھیں کِیتا بلکہ او خود آپݨیں آپ اُتے ظلم کریندے وَدّن (١١٧)۔   اے لوکو جِہڑے جو اِیمان گِھن آئیوے!  آپݨیاں کنُوں ٻاہر دے بندیاں کُوں رازدار نہ بݨاؤ، اِیہ تُہاکوں تباہ تے برباد کرݨ وِچ اَصلوں نہ چُکسِن اِیہ تاں او ڳالھ چہںدِن جِہڑی تُہاکوں ݙُکّھا کرے، بیشک اُنھاں دے مُںہ کنُوں بُغض تے عناد ظاہر تِھی وِی چُکیئے، اَتے جِہڑا کُجھ اُنھاں سِینیاں وِچ لُکایا ہوئے او تاں ڈھیر کُجھ ہے، جیکر تُساں عقل کنُوں کَم گِھنّو، تاں تحقیق اَساں تُہاݙے کِیتے آپݨیاں نشانیاں کھول پاڑ تے بیان کر ݙِتئِن (١١٨)۔   تُساں تاں اِہجے وے جو اُنھاں لوکاں نال یاری ڳنڈھیںدے وے پَر او تُہاݙے نال یاری نھیں لیندے، توڑے جو تُساں پوری دِی پوری کتاب اُتے اِیمان رَکھیندے وے، جِہڑے ویلے او تُہاکوں مِلدِن تاں آہدِن جو اَساں (تُہاݙی کتاب اَتے تُہاݙے رسول اُتے) اِیمان گِھن آئیسے، اَتے جِہڑے ویلے کَلھے تِھیںدِن تاں تُہاݙے اُتے کاوڑ کنُوں آپݨیاں انگلیں دے ݙوݙے ٹُکݨ پَے ویںدِن آکھ ݙے جو شالا آپݨیں اِیں کاوِڑ وِچ اِی مرو، بیشک اَللہ تُہاݙے سِینے دے رازاں کُوں چن٘ڳی طرح ڄاݨدے (١١٩)۔   جیکر تُہاݙی چن٘ڳائی دِی کوئی شَئے تُہاکوں نصیب تِھیوے تاں او سڑ بُھڄ ویندِن، جیکر تُہاݙے اُتے کوئی بُرائی یا مصیبت آ وَن٘ڄے تاں او اُوندے اُتے خوش تِھیںدِن، اتے جیکر تُساں ثابت قَدم ریہوے اَتے پرہیز گاری اِختیار کِتی رَکھیوہے، تاں اُنھاں دا مَکر تُہاکُوں کُجھ وِی نقصان نہ ݙے سڳسی، بیشک جِہڑا کُجھ او کریندِن، اللہ کنُوں ٻاہر کائے نھیں (١٢٠)۔   اَتے او وقت یاد کر!  ڄݙاں سویلے سَویلے تُوں آپݨیں گھر کنُوں ٻاہر لنگھ ڳیا ہاویں تاں جو مسلماناں کُوں جنگ (اُحد) دے مقررہ مورچیاں تے ٻَہلاویں تے اَللہ سَب کُجھ سُݨدے تے ݙَاڈھا ڄاݨدے (١٢١)۔  یاد کر ڄِہڑے ویلے تُہاݙے وِچوں ݙُوں ٹولیاں نے بُزدِلی تے بے ہمتی ݙِکھاوَݨ  دا خیال کِیتا، تاں اَللہ اُنھاں دِی مَدد کرݨ والا بݨیا اَتے اِیمان والیاں  کُوں تاں اللہ اُتے اِی توَکّل کرݨاں چاہیدا ہے (١٢٢)۔  اَتے بیشک اللہ بَدر دِی جنگ وِچ تُہاݙی مَدد کِیتی ہَئی، ڄݙاں جو تُساں کمزور تے عاجز ہاوے، ٻَس اَللہ کنُوں ݙردے رَہوو، تاں جو اُوندا شکر اَدا کرݨ جوگے تَھئے رَہو (١٢٣)۔   یاد کر، جِہڑے ویلے تُوں مسلماناں کُوں اَکھیندا ہاویں جو کیا تُہاݙے کِیتے اِیہ کافی نھیں، جو تُہاݙا رَبّ ترائے ہزار فرشتے تَلے بھیڄ تے تُہاݙی مَدد کرے ہا (١٢٤)۔   جیکر تُساں دِل تَکڑا کرو اَتے اَللہ کنُوں ݙردے رَہوُو، اَتے او یَکدم جوش نال تُہاݙے اُتے چڑھ آوِن ، تاں اُتھاں تُہاݙا رَبّ خاص نشانی والے فرشتیاں وِچوں پنج ہزار فرشتیاں نال تُہاݙی مَدد کریسی (١٢٥)۔ اَتے اللہ اِیہ (نظام) اِیویں نھیں کِیتا، اِیہ تُہاݙے کِیتے ہِک خوشخبری ہے، تاں جو تُہاݙے دِلاں کُوں اِیندے نال تَسلّی تِھیوے، اَتے اِیہ مدد وِی اللہ دِی طرفُوں ہَئی۔ جِہڑا جو غالب تے حکمت والا ہے (١٢٦)۔  تاں جو اُنھاں لوکاں وِچوں جِنھاں جو کُفر کِیتا ہوئے ، ہِک ٹولے کُوں اَنج کر ݙیوے، یا اُنھاں کُوں ذلیل خوار کر ݙیوے تاں جو ناکام تے نامراد تِھی تے وَل وَن٘ڄݨ (١٢٧)۔   اِیں کَم وِچ تیکوں کُجھ وِی اِختیار کائے نھیں، یا تاں اَللہ اُنھاں کُوں معاف کر ݙیوے، یا اُنھاں کُوں عذاب ݙیوے، کیوں جو او تاں ہِن وی ظالم (١٢٨)۔  اَتے اللہ دا ہے جِہڑا کُجھ آسماناں وِچ ہے، اَتے جِہڑا کُجھ زمین تے ہے، او بخش ݙیندے جیکوں چَہندے، اَتے عذاب ݙے ݙیندے جیکوں چَہندے، اَتے اللہ ٻَہُوں بخشݨ والا ہے، تے ٻَہُوں مہربان ہے (١٢٩)۔   اے لوکو جِہڑے اِیمان گِھن آئیوے!  تُساں سُود کُوں ݙوڑا چَوڑا وَدھا تے نہ کھاؤ، اَتے اللہ کنُوں ݙرو، تاں جو تُساں نِجات پا سڳو ! (١٣٠)۔   اَتے اُوں بَھا کنُوں ݙرو، جِہڑی جو کافِراں کِیتے تیار کِیتی ڳئی ہے (١٣١)۔   اَتے اللہ تے رسول دِی فرمانبرداری کرو، تاں جو تُہاݙے اُتے رَحم کِیتا وَن٘ڄے (١٣٢)۔  اَتے آپݨیں رَبّ دِی بخشش والے پاسے تِکھائی کرو، اَتے اُوں بہشت والے پاسے وِی جِہڑی جو سارے اَسماناں تے زمین توڑیں دَرگّھی ہوئی ہے، او پرہیزگاراں کِیتے تیار کِیتی ڳئی ہے (١٣٣)۔   جِہڑے جو خوشحالی تے تنگدستی وِچ (اللہ دِی راہ تے) خرچ کریندِن، اَتے کاوِڑ کُوں پِی وَن٘ڄݨ والے ہِن، اَتے لوکاں (دے قصور) کُوں معاف کر ݙیوݨ والے ہِن۔ اَتے اَللہ اِہجیاں نیکیاں کرݨ والیاں کُوں پیارا رَکھیندے (١٣٤)۔   اَتے او لوک جِہڑے جو ڄَݙاں بے حیائی کر ٻَہندِن ، یا اَپݨیں حق وِچ خود کوئی بُرائی کر کھڑدِن، تاں اَللہ کُوں یاد کریںدِن تے آپݨیاں گناہاں دِی معافی منگدِن، بَھلا اَللہ کنُوں سِوا ٻِیا کوݨ گناہ بخشیندے، اَتے او جِہڑا کُجھ کر کھڑدِن اُوندے اُتے اَڑ نھیں وَیںدے اَتے او تاں اِیہ ڳالھیں ڄاݨدِن (١٣٥)۔   اِیہ او لوک ہِن جِنھاں دِی جزا اُنھاں دے رَبّ دِی طرفوں اِنھاں دِی بخشش ہے، اَتے او بہشتاں ہِن، جنھاں تلے نہراں پِیاں وڳدِن او اُنھاں وِچ ہمیشہ رَہݨ والے ہوسِن، اَتے (نیک) عمل کرݨ والیاں کِیتے ٻَہُوں چَن٘ڳا اَجر ہے (١٣٦)۔   تحقیق تُساں کنُوں پہلے وِی کئی طرح دے دَور (سُنتاں، شریعتاں) گزر چکن، ٻَس زمین اُتے ٹرو پِھرو تے ݙیکھو جو (حق) کُوں کُوڑا آکھݨ والیاں دِی عاقبت کِہجی تَھئی ہے (١٣٧)۔   اِیہ (قرآن) لوکاں کِیتے کُھلیا بیان تے ہدایت ہے، اَتے پرہیزگاراں کِیتے وعظ (نصیحت) ہے (١٣٨)۔   اَتے نہ ݙِھلّے تِھیوُو، تے نہ مُونجھے تِھیوُو، جیکر تُساں مومن ہِیوے، تاں تُساں اِی جِیتݨ والے ہوسو (١٣٩)۔   جیکر تُہاکُوں دَھک پَھٹ لڳیے، تاں تحقیق اُوہو جِیہا دَھک پَھٹ (تُہاݙی مخالف) قوم کُوں وِی لڳ چُکیئے، اَتے اِہجے مقدری ݙیہاڑے اَساں لوکاں وِچ واری واری تے پِھریندے رَہںدے ہَیں، تاں جو اَللہ اُنھاں لوکاں کُوں ظاہر کرے جِہڑے اِیمان گِھن آئِن، اَتے تُہاݙے وِچوں حق دے گواہ وِی بݨا گِھنے، اَتے اَللہ ظالم لوکاں کوں یار نھیں بݨیندا (١٤٠)۔   اَتے اِیہ جو اَللہ انھاں لوکاں کُوں خالص تے کھرّا قرار ݙے گِھنے جِہڑے اِیمان گِھن آئِن اَتے کافراں دا سر کُٹ چھوڑے  (١٤١)۔   کیا تُساں اِیہ سَمجھیا جو تُساں بہشت وِچ داخل تِھی ویسو، حالانکہ اَڄݨ توݨیں نہ اَللہ انھاں دا نکھیڑا کِیتے جِنھاں تُہاݙے وِچوں جہاد کِیتے، اَتے نہ ثابت قدم رَہݨ والیاں دا نکھیڑا کِیتے (١٤٢)۔   اَتے تحقیق تُساں تاں موت دِی سِک کریندے ہاوے، اِیں کنُوں وِی پہلے جو موت تُہاکوں آ ٹَکرے، ٻس تحقیق (ہُݨ) تُساں اُوکوں ݙیکھ گِھدے، تاں مہلت چَہںدے ہو (١٤٣)۔   اَتے محمدؐ ٻِیا کُجھ نھیں سوائے اِیندے جو رسول ہے، تحقیق اِیں کنُوں پہلے وِی کئی رسول گزر چُکن۔ بَھلا جیکر او مر وَن٘ڄے یا قتل تِھی وَن٘ڄے، تاں تُساں اَپݨیاں کُھریاں اُتے پِھریے ویسو، اَتے جیکر کوئی اَپݨیاں کُھریاں اَتے پِھر وِی کھڑے تاں او اَللہ کُوں کُجھ وِی گھاٹا نھیں ݙے سڳدا، اَتے اَلبتہ اَللہ شکر کرݨ والیاں کُوں ضرور جزا خیر ݙیسی (١٤٤)۔   اَتے کہیں جِی کِیتے اِیہ کوئے نھیں جو بغیر اللہ دے حکم دے مر سڳے، اَجل دا وقت لِکھیج چُکیئے، اَتے جیکر کوئی دُنیا دے ثواب دا اِرادہ رَکھیندے تاں اُوکوں اِیندے وِچوں ݙیسوں چا، اَتے جیکر کوئی آخرت دا ثواب چہندے تاں اُوکوں اُتھاؤں ݙیسوں چا، اَتے اَلبتہ شکر کرݨ والیاں کُوں جلدی جزا ݙیسوں (١٤٥)۔  اَتے کئی نبی جن٘گاں لڑئیے، رَب دے ڈھیر سارے بندے وِی اُنھاں نال تھئے ہَن اَتے انھاں کُوں اللہ دِی راہ وِچ تکلیف وِی پہنچی، پَر او نہ ڈھلّے پَئے ، اَتے نہ ہیݨیں تھئے، اَتے نہ اُنھاں کنُوں دَبِیجے، اللہ ثابت قدم رَہݨ والیاں کُوں پیار کریندے (١٤٦)۔   اَتے نہ ہِی اُنھاں دِی کوئی ڳالھ، سوائے اِیندے ہے جو اُنھاں آکھیا اَساݙے رَبّ آ، اَساݙے گناہ اَتے اَساݙے ذمے لائے کم وِچ اَساݙیاں زیادتیاں اَساکوں بخش ݙے، اَتے اَساکوں ثابت قَدم رَکھ اَتے کافراں دِی قوم دے خلاف اَساݙی مدد کر (١٤٧)۔   (اِیں ڳالھوں) اَللہ اُنھاں کُوں دنیا وِچ بدلہ وِی ݙِتا، اَتے آخرت (دے ݙین٘ہ) وِی ٻَہُوں چن٘ڳا ثواب ݙیسی، اَتے اللہ چن٘ڳے کم کرݨ والیاں کُوں پیار کریندے (١٤٨)۔   اے لوکو جِہڑے جو اِیمان گِھن آئیوے!  جیکر تُساں اُنھاں لوکاں دا جِہڑے کافر تَھئے ہوئِن آکھیا مَنیّا ، تاں او تُہاکوں تُہاݙے پِچھلے پیریں (اِسلام کنُوں) پِھیر گِھنسِن، اُلٹا تُساں وَݙے گھاٹے وِچ گَھت ݙِتے ویسو (١٤٩)۔   بلکہ اَللہ تُہاݙے کَم ٹورݨ والا ہے ، اَتے او مدد ݙیوݨ والیاں وِچوں سَب تُوں وَدھایا ہے (١٥٠)۔ ٻَہُوں جلدی اَساں اُنھاں لوکاں دے دِلاں وِچ تُہاݙا رُعب سَٹ ݙیسوں جِہڑے جو کافر تَھئے ہِن، کیوں جو او اللہ نال اُوں شَئے کُوں شریک بݨیںدِن، جیندیں کِیتے کوئی دلیل (سَند) نِھیں لَہائی ڳئی، اَتے اُنھاں دا ٹِکاݨاں بَھا وِچ ہے، اَتے ظالماں دے رَہݨ دِی جَا ٻَہُوں گندی ہے (١٥١)۔   اَتے تحقیق اَللہ نے تُہاݙے نال آپݨاں کِیتا ہویا وعدہ سَچّا کر ݙِکھائے، جِہڑے ویلے جو تُساں اُوندے حکم نال اُنھاں کُوں تہس نہس کِیتی ویندے ہاوے، اِیہ توڑیں ڄݙاں جو تُساں خود ہمّت ہار ڳِیوہے، اَتے اَصل معاملے دے متعلق آپس وِچ جھیڑا گَھت ݙتوہے، اَتے تُساں نافرمانی کِیتی ، باوجود اِیں ڳالھ دے جو جِہڑا کُجھ تُساں چَہندے ہاوے تُہاکُوں نظر آوݨ پَے ڳیا ہَا، تُہاݙے وِچوں کوئی تاں دُنیا کُوں چَہندے ہَن، اَتے تُہاݙے وِچوں کوئی آخرت منگدے ہَن، وَل تُہاکُوں اُنھاں کنُوں پِچھّوں تے ہٹا ݙتا ڳیا، تاں جو تُہاݙی اَزمائش کِیتی وَن٘ڄے، اَتے اَلبتہ تُہاکُوں معاف کر ݙِتا ڳیا، اَتے اَللہ مومناں اُتے ٻَہُوں فضل کرݨ جوگا ہے (١٥٢)۔   او ویلا (وِی یاد کرو) جِہڑے ویلے تُساں اُتلے پاسے دو بَھنّے ویندے ہاوے، اَتے کہیں کُوں وَل تے ݙیکھدے وِی نہ ہاوے، اَتے رسول تُہاݙے پِچھُّوں تُہاکوں سݙیندا کھڑا رِیہا، ٻَس تُہاکُوں مصیبت دے بعد مصیبت وَلھیٹ گِھدا، تاں جو تُساں اُوں شَئے تے جِہڑی جو تُہاݙے ہَتھ نھیں لڳدی ، اَتے جِہڑی مصیبت آندی ہے اُوندے اُتے مونجھے نہ تِھیوُو، اَتے اَللہ اُوندی چن٘ڳی طرح خبر رَکھیندے جِہڑا کُجھ تُساں کریندو (١٥٣)۔   وَل غم تے ݙُکھ دے بعد تُہاݙے اَمن تے سکون کِیتے نِندر بِھیڄی جیندے وِچ تُہاݙے وِچوں ہِک جماعت کُوں گِھلّاں آوݨ پَے ڳیاں، اَتے ہِک جماعت کُوں آپݨیاں جاناں دِی فکر کھادی ویںدی ہَئی، او اَللہ دے متعلق ناحق گُمان کریندے ہِن، اِیہ گُمان (یا شک) جاہلیت والا ہَا، او آہدے ہَن، بَھلا اِیں معاملے وِچ اَساݙے اختیار وِچ وِی کوئی شَئے ہے؟ آکھ ݙے، جو اِیہ اختیار تاں سارے دا سارا اَللہ کولھ ہے، او آپݨیں دِلاں وِچ اُوں شَئے کُوں لُکائی وَدِّن، جِہڑی تیݙے اَڳوں ظاہر نھیں کریندے، او اِیہ اَہدِن جو جیکر اَساکوں کُجھ وِی اِختیار حاصل ہوندا، تاں اَساں اِتھاں قتل اِی نہ کِیتے وَن٘ڄُوں ہا، آکھ ݙے، جیکر تُساں آپݨیاں گھراں وِچ اِی وڑیے رَہندے، تاں وِی او لوک جِنھاں دا قتل تِھی وَن٘ڄݨاں مقدّر تِھی چُکیا ہا او نِکل تے آپݨیاں قتل گاہیں تے ضرور آ ویندے، تاں جو اللہ اَزماوے، جو کُجھ تُہاݙیاں سِینیاں وِچ ہے، اَتے جو کُجھ تُہاݙیاں دِلاں وِچ ہے، اُوکوں ٹِھیک تے پاک کر ݙیوے، تے اللہ سِینے دے رازاں کُوں چن٘ڳی طرح ڄاݨݨ والا ہے (١٥٤)۔   بیشک جِہڑے لوک تُساں کنُوں اُوں ݙین٘ہ کَنڈ وَلا ڳئے ہَن ڄَݙاں جو ݙُوں (مخالف) جماعتاں آپس وِچ ٹکر ݙِتّی انھاں کُوں دراَصل شیطان نے انھاں دِیاں بعض بدعملیاں دِی وجہ کنُوں تُھڑکا چھوڑیا، اَتے اللہ اُنھاں کُوں معاف کرݙِتا، بیشک اللہ وَݙا بخشݨ ہار تے وَݙے تحمل والا ہے (١٥٥)۔   اے او لوکو جِہڑے اِیمان گِھن آئیوے اُنھاں لوکاں وان٘گوں نہ بݨ وَن٘ڄائے، جِہڑے کافر تھئے ہوئِن، اَتے آپݨیں بھراواں دے متعلق اہدن جو جِہڑے ویلے او زمین تے ٹُردے پِھردِن یا لڑائی کریندے ہوندِن جیکر او ساݙے نال رہ ویندے تاں او نہ مردے، اَتے نہ قتل کِیتے ویندے، اِیہ اِیں واسطہ ہے تاں جو اللہ انھاں دے دِلاں وِچ حسرت بھر ݙیوے، اَتے اللہ اِی جِیویندے تے مریندے اَتے جِہڑا کُجھ تُساں کریندے وَدّو، اَللہ چن٘ڳی طرح ݙیکھدا کھڑے (١٥٦)۔   اَتے جیکر تُساں اللہ دِی راہ وِچ قتل تِھی وَن٘ڄو یا تُساں مر وَن٘ڄو تاں اللہ دِی طرفوں بخشش تے رحمت اُوں شَئے کنُوں کِتھائیں بہتر ہے، جِہڑی لوک کَٹھی کریندِن (١٥٧)۔   اَتے جیکر تُساں مر وَن٘ڄو یا قتل کر ݙِتے وَن٘ڄو، بہر حال اللہ دے اَڳوں ضرور کٹھے کِیتے ویسو (١٥٨)۔   ٻَس اللہ دِی رحمت دِی وَجہ کنُوں تُوں اُنھاں کِیتے نرم دِل تِھیُوں ، اَتے جیکر تُوں سخت مزاج تے کُراڑے دِل والا ہوندا، تاں اِیہ تیݙے کنُوں پرے بَھڄ ویندے، ٻَس اُنھاں کُوں معافی ݙے ݙے، اَتے اُنھاں کِیتے بخشش من٘گ اَتے کم کار وِچ اُنھاں کنُوں صَلاح گِھدی کر ، ٻس جِہڑے ویلے تُوں (کہیں ڳالھ دا) پَکّا اِرادہ کر گِھنیں تاں اللہ تے توکّل رکھیں بے شک اللہ توکل کرݨ والیاں کُوں پیار کریندے (١٥٩)۔   اَتے جیکر اَللہ تُہاݙی مَدد کُوں آ وَن٘ڄے تاں تُہاݙے اُتے کوئی غالب نھیں آ سڳدا اَتے جیکر تُہاکوں چھوڑ ݙیوے، تاں اُوندے سِوا کوݨ ہے جِہڑا تُہاݙی مَدد کر سڳدے، اَتے ٻَس اِیمان والیاں کُوں اللہ اُتے توکّل کرݨاں چاہیدا ہے (١٦٠)۔   اَتے کہیں نبی کِیتے اِیہ نھیں تِھی سڳدا، جو او بد دیانتی کرے، اَتے جِہڑا کوئی بد دیانتی کریسی، تاں جِہڑی بد دیانتی کِیتی ہوسِس، قیامت دے ݙین٘ہ نال چا آسی، وَل ہر کہیں  کُوں جِہڑا کُجھ اُوں کِیتا ہوسی اُوندا پُورا پُورا بَدلا ݙتا ویسی، اَتے اُنھاں اُتے ظلم کائے نہ کِیتا ویسی (١٦١)۔   وَل جِہڑا اَللہ دِی رضا مندی اُتے ٹُرایا ہووے، کیا او اُوں شخص وان٘گوں تِھی سڳدے جِہڑا جو اَللہ دِی طرفوں غضب وِچ آیا ہویا ہووے، اَتے اُوندا ٹِھکاݨاں دوزخ ہووے، تے او وَن٘ڄ رَہݨ کِیتے ݙاڈھی گندی جاء ہے (١٦٢)۔   اُنھاں کِیتے اَللہ کولھ مختلف دَرجے مقرر ہِن، اَللہ چن٘ڳی طرح ݙیکھݨ والا ہے جِہڑا کُجھ او کریندِن (١٦٣)۔   اَلبتہ تحقیق اَللہ مومناں اُتے ٻَہُوں احسان کِیتے ڄَݙݨ جو اُنھاں وِچ رسول بھیڄیُس جِہڑا خود اُنھائیں وِچوں ہے اُنھاں کُوں اُوندیاں آیاتاں پڑھ سݨیندے اَتے اُنھاں کُوں نیک پاک بݨا ݙیندے، اَتے اُنھاں کُوں کتاب اَتے دانائی دِیاں ڳالھیں سِکھیندے اَتے تحقیق او لوک اِیں کنُوں پہلے کُھلی گُمراہی وِچ ہَن (١٦٤)۔ اِیہ کیا جو ڄݙاں تُہاݙے اُتے مصیبت آئی ، تُساں چِیک پِیوے، جو اِیہ کِتھوں آ ڳئی ہے، حالانکہ تُساں ایں کنوں ڈوڑی مصیبت (دشمن کوں جنگِ بدر وچ) پُچائی ہے، آکھ ڈے جو ایہ خود تہاڈی اپڑیں کیتی کنُوں ہے، بے شک اللہ ہر شَئے اُتے قادر ہے (١٦٥)۔   اَتے جِہڑا کُجھ ݙُکھ تُہاکوں ݙوں جماعتاں دے آپس وِچ لَڑ پَووݨ والے ݙین٘ہ تِھیا ہا تَاں او اَللہ دِی منشا نال تِھیا ہا تاں جو اِیمان والیاں کُوں وِی ݙیکھ گِھنے اَتے اُنھاں کُوں وِی ݙیکھ گھنے جِنھاں منافقت کِیتی(١٦٦)۔   اَتے اُنھاں کُوں آکھیا ڳِیا ہا جو آؤ اللہ دے راہ تے لڑو یا دُشمن دے حملے کُوں روکو !  تاں اُنھاں آکھیا، جیکر اَساں لڑائی لڑݨ ڄاݨدے تاں ضرور تُہاݙے نال ڄُلدے، اُوں ݙین٘ہ او اِیمان دے مقابلے وِچ کُفر دِی حالت دے زیادہ قریب ہَن او آپݨیں مُونھوں او کُجھ کڈھیندے ہَن، جہڑا کُجھ اُنھاں دے دِلاں وِچ نہ ہوندا ہا اَتے اللہ چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے جِہڑا کُجھ او لُکیندِن (١٦٧)۔   جِہڑے جو آپ تاں (گھراں وِچ) ٻِیٹھے رہندے ہَن پر آپݨیاں بِھراواں دے متعلق آکھ ݙِتا ہا جو جیکر اِیہ اَساݙا آکھیا من گِھندے تاں قتل نہ تِھیندے آکھ ݙے جو جیکر تُساں سَچے ہیوے !  تاں آپݨیاں جاناں کنُوں موت کُوں ذری ٹال تاں ݙِکھاؤُو (١٦٨)۔   اَتے اِیہ نہ سمجھو، جو جہڑے لوک اَللہ دِی راہ وِچ ماریے ڳِئن او مُردہ ہِن، بلکہ او جِیندے وَدِّن، اُنھاں دے رَبّ دِی طرفوں اُنھاں کُوں رِزق ݙِتا ویندا پَئے (١٦٩)۔   خوش ہِن اُوں شَئے کنُوں جِہڑی اَللہ اُنھاں کُوں آپݨیں فضل نال ݙِتی ہے، اَتے اُنھاں لوکاں دے متعلق وِی خوش ہِن جِہڑے اُنھاں دے پِچھُّوں آ تے اُنھاں نال نھیں مِل سڳیے، کیوں جو اُنھاں کُوں نہ تاں کہیں ڳالھ دا خوف ہوسی، اَتے نہ او مُونجھے تِھیسِن (١٧٠)۔   اَللہ دِی نعمت تے فضل اُتے وِی خوشیاں مَنیندے ہِن، بے شک اللہ مومناں دے اَجر کُوں نھیں وَن٘ڄیںدا (١٧١)۔   جِنھاں لوکاں زخمی یا پھٹل تِھی وَن٘ڄݨ دے بعد وِی اَللہ تے رسول دا آکھیا مَنیے، اُنھاں وِچوں جِہڑے لوک، نیکی کریندِن، اَتے پرہیزگاری کریندِن، اُنھاں کِیتے وَݙا ثواب ہے (١٧٢)۔   او لوک جِنھاں کُوں ٻِنھاں لوکاں آکھیا، جو یقیناً تُہاݙے خلاف (کفار) لوک کٹھے تِھی ڳِیئن، ٻَس اُنھاں کنُوں ݙر وَن٘ڄو، پر او تاں ہَتھوں اِیمان وِچ زیادہ تکڑے تِھی ڳئے تے اَکھیُونیں جو اَساکوں اَللہ کافِی ہے تے او سب تُوں وَدھایا کارساز ہے (١٧٣)۔   ٻَس او اَللہ دِی نعمت تے فضل نال واپس وَل آئے اُنھاں کُوں کوئی تکلیف وِی نہ تَھئی اَتے او اَللہ دِی رَضا مندی تے ٹُریے، تے اللہ وݙے فضل تے کرم والا ہے (١٧٤)۔   اِیں کنُوں زیادہ کُجھ نھیں، جو شیطان (تُہاکوں) آپݨیاں چیلیاں چاںٹیاں کنُوں ݙریندے، ٻَس اُنھاں کنُوں نہ ݙرو، بلکہ میں کنُوں ݙردے رَہوُو، جیکر تُساں ایمان والے ہِیوے (١٧٥)۔   اَتے اُنھاں لوکاں اُتے وِی مُونجھا نہ تِھی، جِہڑے جو کُفر والے پاسے ٻَھڄ ویندِن، تحقیق او لوک اَللہ کُوں ذرا وِی نقصان نھیں ݙے سڳدے، اَللہ اِیہ چہندے جو اُنھاں واسطے آخرت وِچ کوئی حصّہ نہ رَکھے، بلکہ اُنھاں کِیتے ٻَہُوں وݙا عذاب ہے (١٧٦)۔   بے شک جِہڑے لوک اِیمان ݙے تے کُفر دا سودا کر گِھندِن، او اَللہ کُوں ذری وِی نقصان نھیں ݙے سڳدے، اَتے اُنھاں کِیتے ٻَہُوں ݙکھ ݙیوݨ والا عذاب ہے (١٧٧)۔   جِہڑے لوک جو کافر تِھی ڳیئن اِیہ گُمان وِی نہ کرِن، جو اَساں اُنھاں کُوں جِہڑی ڈھِل ݙِتی ہوئی ہے، اِیہ اُنھاں دے آپݨیں کِیتے چن٘ڳی شَئے ہے، دراَصل اَساں تاں ڈھِل اِیں واسطے ݙِتی ہوئی ہے تاں جو آپݨیں گناہ وَدھا گِھنّن اَتے اُنھاں کِیتے ذلیل کر چھوڑن والا عذاب ہے (١٧٨)۔   اِیہ ڳالھ وِی کائے نھیں جو اَللہ اِیمان والیاں کُوں اِیں حالت وِچ اِی چھوڑ ݙیوے، جِہڑی حالت وِچ تُساں ہُݨ ہِیوے جے توڑیں او خبیث تے ناپاک کُوں نیک تے پاک کنُوں نکھیڑ نہ ݙیوے، اَتے اِیہ وِی کائے نھیں جو اَللہ تُہاکوں غیب دا پتہ ݙے ݙیوے، پر اَللہ آپݨیاں پیغمبراں وِچوں جیکوں چَہندے (اِیں کِیتے) چُݨ گِھندے ٻَس اَللہ اَتے اُوندے پیغمبراں اُتے اِیمان گِھن آؤ اَتے جیکر تُساں اِیمان گِھن ایوہے اَتے پرہیزگاری کِیتی رَکھیوہے تاں تُہاݙے کِیتے ٻَہُوں وَݙا اَجر ہے (١٧٩)۔   اَتے اِیہ گمان وِی نہ کرو، جو جِہڑی اُنھاں کُوں اَللہ آپݨیں فضل نال ݙِتی ہے بخیلی کریندِن اُنھاں کِیتے اِیہ چن٘ڳا کَم ہے بلکہ اِیہ تاں اُنھاں کِیتے ٻَہُوں گندی ڳالھ ہے اَلبتہ  جِہڑی شَئے وِچ اُنھاں بُخل کِیتے ، جلدی قیامت دے ݙین٘ہ اُنھاں کُوں اُوندا ڳلان٘واں بݨا تے پوایا ویسی، اَتے اَسماناں تے زمین دِی وِراثت اَللہ کِیتے ہے جو کُجھ تُساں کریںدے وَدے وے، اَللہ کُوں چن٘ڳی طرح پتہ ہے (١٨٠)۔   البتہ تحقیق اَللہ اِنھاں لوکاں دِی (اُݙا بازی دِی) ڳالھ سُݨ گِھدی ہے جِہڑے اَہدِن جو یقیناً اَللہ فقیر ہے تے اَساں اَمیر ہَیں، ہُݨ اَساں لِکھ گِھندے ہَیں، جو کُجھ او اَہدِن اَتے پیغمبراں کُوں اُنھاں دے ناحق قتل کرݨ کُوں وِی لِکھیا ہوئے ، اَتے اَساں اَکھیسوں جو تُساں ٻَلدی ٻَھاہ وِچ سَڑݨ دا عذاب چَکھو (١٨١)۔   اِیہ اُوندی وجہ کنُوں ہے جِہڑا کُجھ تُساں آپݨیاں ہتھاں نال آپݨیں کنُوں اَڳوں بِھڄیندے رِیہے ہِیوے اَتے بیشک اَللہ آپݨیاں بندیاں اُتے ظلم کرݨ والا کائے نھیں (١٨٢)۔   اِیہ لوک جِہڑے اَہدِن جو بیشک اَللہ تاں اَساں کنُوں وعدہ گِھدا ہوئے جو اَساں او توڑیں کہیں رسول تے اِیمان ہرگز نھیں گِھن آوݨاں جے توڑیں او اَساݙے کولھ اِہجی قربانی نہ آ کرے، جیکوں بَھا کھا گِھنے، آکھ ݙے ، تحقیق تُہاݙے کول مَیں کنُوں پہلے وِی کئی رسول کُھلیاں نشانیاں گِھن تے آندے ہَن اَتے ہر او نشانی وِی جِہڑی تُساں من٘گدے ہاوے، وَل جیکر تُساں سَچّے ہاوے تاں اُنھاں کُوں تُساں کیوں قتل کر چھوڑیندے ہاوے (١٨٣)۔   ٻَس جیکر (اے محمدؐ) اِیہ تیکوں کُوڑا اَکھیںدِن تاں تحقیق تَیں کنُوں پہلے وِی اِیہ اُنھاں رسولاں کُوں کُوڑا اَہدے رِیہن جِہڑے جو کُھلیاں نشانیاں اَتے چھوٹیاں کتاباں (صحیفے) اَتے راہ ݙِکھاوَݨ والی کتاب گِھن تے آئے ہَن (١٨٤)۔  ساہ رَکّھݨ والا ہر کوئی موت دا سواد چَکھݨ والا ہے ، اَتے قیامت دے ݙین٘ہ تُہاکوں تُہاݙے اَجر پورے دے پورے ݙے ݙِتے ویسِن ٻَس جیکوں بَھا کنُوں بچا گِھدا ڳیا اَتے بہشت وِچ داخل کر ݙِتا ڳیا، تاں یقیناً اُوں آپݨِیں مراد پا گِھدی، اَتے دُنیاوِی  زندگی تاں کُجھ وِی نھیں، اِیہ تاں محض دھوکے فریب دِی مَݙی ہے (١٨٥)۔  اَلبتہ تُساں آپݨیاں مالاں مَݙیاں اَتے آپݨیاں جاناں دے متعلق اَزمائے ویسو، اَتے اُنھاں لوکاں کنُوں ٻَہُوں ݙُکھ ݙیوݨ والیاں ڳالھیں سُݨسو جِنھاں شرک کِیتا ہوئے اَتے جیکر تُساں ثابت قَدم رِیہے  اَتے پرہیزگاری کِیتی رَکھی ، تاں بے شک اِیہ وِی ہمت والے کمّاں وِچوں ہِک کَم ہوسی (١٨٦)۔  اَتے ڄݙاں اَللہ اُنھاں لوکاں کنُوں جنھاں کُوں کتاب ݙِتی ہَس، ہِک پَکّا وعدہ گِھدا جو او اِیکوں لوکاں کنُوں کھول پاڑ تے سمجھیسِن اَتے اِیکوں لُکا تے نہ رَکھیسِن، پر اُنھاں اِیکوں آپݨیں کَن٘ڈ پِچھوں سَٹ گھتیا تے تھوڑے جیہے پیسیاں نال اِیندا سودا کر چھوڑیا، ٻَس ٻَہُوں بُرے ہِن جِہڑے کُجھ پیسے اُنھاں وَٹیے ہَن (١٨٧)۔   اُنھاں لوکاں اُتے جِہڑے جو آپݨیاں کرتوتاں اُتے پُھن٘ڈدِن، اَتے دِلوں چہندِن جو تعریف کِیتی وَن٘ڄے اُنھاں دے اُوں کَم دِی جِہڑا او نھیں کریندے، اُنھاں دے عذاب کنُوں چُھٹ وَن٘ڄݨ دا اَصلوں گمان اِی نہ کر، اُنھاں کِیتے تاں ٻَہُوں ݙُکھ ݙیوݨ والا عذاب ہے (١٨٨)۔   اَتے اَسماناں دِی، تے زمین دِی بادشاہی اَللہ دِی ہے اَتے اللہ ہر شَئے اُتے قدرت رَکھیندے (١٨٩)۔   بیشک اَسماناں تے زمین دے پَیدا کرݨ وِچ اَتے رات تے ݙین٘ہ دے اَدلݨ بَدلݨ وِچ سَمجھ والیاں کِیتے نشانیاں موجود ہِن (١٩٠)۔   جِہڑے لوک کھڑے تِھی تے، اَتے ٻَہ تے اَتے پاسیاں دے بھر لیٹ تے اَللہ دا ذکر کریںدِن اَتے اَسماناں تے زمین دِی پیدائش اُتے ٻَہُوں سوچ بِچار تے فکر کریندِن (اَہدِن) ساݙے رَبّ آ، تَیں اُنھاں کُوں اَڄائی پیدا نھیں کِیتا اِہجی ڳالھوں پاک ہیں تُوں ٻَس اَساکوں بَھا دے عذاب کنُوں بچاویں (١٩١)۔   اَساݙے رَبّ آ بیشک جیکوں تَیں دوزخ دِی بَھا وِچ داخل کِیتا ٻَس اُوکوں ذلیل تے خوار کِیتا اَتے اِہجے ظالماں واسطے کوئی مددگار کائے نھیں (١٩٢)۔   ساݙے رَبّ آ !  بیشک اَساں سݙݨ والے دا سَݙ سُݨیے، جِہڑا جو اِیمان والے پاسے سَݙیندے، جو آپݨیں رَبّ اُتے اِیمان گِھن آؤ ٻَس اَساں اِیمان گِھن آئے ہَیں ساݙے رَبّ آ ٻَس اَساݙے گناہ اَساݙی خاطر بخش ݙے اَتے اَساݙے کنُوں اَساݙیاں بَدیاں کُوں پرے ہَٹا گِھن، اَتے اَساکوں نیک بندیاں نال ماریں (١٩٣)۔   اَساݙے رَبّ آ، اَتے اَساکوں او شَئے ݙے جِیندا تَیں اَساݙے نال آپݨیاں رسولاں دے ذریعے وعدہ کِیتے اَتے اَساکوں قیامت دے ݙین٘ہ ذلیل تے خوار نہ کریں، بیشک تُوں (آپݨیں) وعدے دے خلاف کُجھ وِی نھیں کریندا (١٩٤)۔   اَتے اُنھاں دے رَبّ اُنھاں دِی دُعا قبول کر گِھدی جو مَیں تُہاݙے وِچوں کہیں عمل کرݨ والے دا عمل ضائع نھیں کریںدا، چاہے کوئی جُوان ہووے، چاہے کوئی ذال ہووے، بعضے تُہاݙے بعضیاں وِچوں ہِن، ٻَس جِنھاں لوکاں ہجرت کِیتی اَتے اُنھاں کُوں اُنھاں دے گھروں کڈھ ݙِتا ڳیا، اَتے میݙی راہ وِچ اُنھاں کوئی ݙُکھ ݙِتے ڳیئن، اَتے او لڑئیے تے مارئیے وِی ڳئے تاں جو اُنھاں کنُوں اُنھاں دِیاں بَدیاں ہٹا چھوڑاں ، اَتے اُنھاں کُوں اِہجیاں باغاں وِچ داخل کریساں جِنھاں تَلے نہراں وڳدِیاں پِیاں ہوسِن، اِیہ اَللہ دے طرفوں اَجر ہے اَتے او اَللہ اِی ہے جیندے کولھ ٻَہُوں چن٘ڳا ثواب ہے (١٩٥)۔  (اے نبی) انھاں لوکاں دا جِہڑے جو کافر تِھی ڳیئن، مُلکاں، شہراں وِچ ٹُرݨ پِھرݨ تیکوں بُھلیکے وِچ نہ سَٹ ݙیوے (١٩٦)۔   اِیہ تھوڑا جِیہا فائدہ ضرور ہے اَوّل اُنھاں دا ٹِھکاݨاں دوزخ ہے اَتے اِیہ ٻَہُوں بُری پتھاری ہے (١٩٧)۔   پر جِہڑے لوک آپݨیں رَبّ کنُوں ݙردے رَہندِن، اُنھاں کِیتے باغ ہِن جِنھاں تلے نہراں وڳدیاں پِئن، اُنھاں دا اُنھاں وِچ رَہݨ اَللہ دِی طرفوں مہمانی ہوسی، اَتے جِہڑا کُجھ اَللہ دے کُولھ ہے او نیک لوکاں کِیتے ٻَہُوں وَدھائی شَئے ہے (١٩٨)۔   اَتے بیشک اِہلِ کتاب وِچوں اِہجے وِی ہِن، جِہڑے جو اَللہ اُتے اَتے جو کُجھ تُہاݙے اُتے لَتّھے اَتے جِہڑا کُجھ اُنھاں اُتے لَہایا ڳئے اُوندے اُتے اِیمان گِھن آئِن، او لوک اَللہ دے اَڳوں عاجزی کرݨ والے ہِن، اَللہ دِیاں آیاتاں کُوں تھوڑے جیہے مُل دی خاطر نھیں وِچیندے، اِیہ اِہجے لوک ہِن جِنھاں کِیتے اُنھاں دے رَبّ دِی طرفوں اُنھاں دا اَجر ہے ، بیشک اَللہ جلدی حساب چُکاوَݨ والا ہے (١٩٩)۔   اے او لوکو!  جِہڑے جو اِیمان گِھن آئیوے ! صبر کنُوں کَم گِھنو، تکڑے تھی رَہوُو تے ہِک ٻِئے دے جُٹ تِھی رَہوُو، تے اَللہ کنُوں ݙردے رَہوُو، تاں جو تُساں کامیاب تِھی وَن٘ڄو (٢٠٠)۔

سورۃ النساء مدنیہ

شروع ہَے اَللہ دے ناں نال جِہڑا وَݙا مہربان تے ٻَہُوں رَحم کرݨ والا ہے ۔

اَے لوکو آپݨیں رَبّ کنُوں ݙردے رَہو، جیں تُہاکوں ہِکے جِی وِچوں پیدا کِیتے، اَتے خود اُوں وِچوں اِی اُوندا جُٹ پیدا کِیتے، اَتے اُنھاں ݙوہائیں کنُوں ٻَہُوں سارے جُوان تے ذالیں کِھن٘ڈائِن، اَتے اُوں اَللہ کنُوں ݙردے رَہوُو، جیندے ناں تے تُساں ہِک ٻِئے کنُوں حق منگدیوے، اَتے پیٹ دے سکیاں دے حق حقوق کنُوں وِی ݙردے رَہوُو، بیشک اَللہ تُہاݙے اُتے اَکھ رَکھی کھڑے (١)۔  اَتے یتیماں کُوں اُنھاں دے مال وَلا ݙیوو، اَتے تُساں اُنھاں دِی چن٘ڳی شَئے کُوں گندی شَئے نال وَٹا نہ گِھنو، اَتے اُنھاں دے مالاں کُوں آپݨیاں مالاں وِچ رَلا مِلا تے نہ کھاؤ (اِیہ اَصلوں) ہِک وَݙا گُناہ ہے (٢)۔  اَتے جیکر تُہاکُوں ݙر لڳے، جو یتیم (ذالیں) نال انصاف نہ کر سڳسو، تاں ٻِیاں جِہڑیاں تُہاکوں چن٘ڳیاں لڳن اُنھاں وِچوں ݙوں ݙُوں، ترائے ترائے، چار چار نال نِکاح کر گِھنو، وَل جیکر تُہاکوں ݙر لگے جو تُساں اِنھاں نال عدل نہ کر سڳسو، تاں ہِک نال (کرو چا) یا اُوں نال جِہڑی تُہاݙے سَڄّے ہتھ دِی ٻَدّھِل (قبضے وِچ) ہُووے، اے اِیں ڳالھ دے زیادہ قریب ہے جو تُساں بے اِنصافی نہ کر سڳسو (٣)۔ اَتے اُنھاں ذالیں کُوں اُنھاں دے حق مہر خوشی نال اَدا کِیتے کرو، جیکر او تُہاکوں اُوندے وِچوں کوئی شَئے آپووں خوشی نال ݙیون تاں اُوکوں مزے نال تے خوش تِھی تے کھا ہَن٘ڈا سڳدیوے (٤)۔  اَتے بھولیاں (پاڳلاں) دے حوالے آپݨیں مال نہ کر ݙیوو، کیوں جو اَللہ اِیکوں تُہاݙی گزراݨ دا سبب بݨایا ہوئے، اَلبتہ اِیں وِچوں اُنھاں کُوں کھواؤ، پِلواؤ تے پواؤ، ہنڈھواؤ، اَتے اُنھاں نال چن٘ڳی سوادی ڳالھ کِیتی کرو (٥)۔  اَتے یتیماں دِی آزمائش تے رَکھوالی کِیتی رَکھو او توڑیں جو او نِکاح دِی عمر کُوں پُڄ وَن٘ڄن، جیکر اُنھاں وِچ عقل تے اہلیت ݙیکھو تاں اُنھاں دے مال اُنھاں دے حوالے کر ݙیوو، اَتے اُنھاں دے مال فضول طریقے نال جلدی جلدی نہ کھا پی وَن٘ڄو، اِیں ݙر کنُوں جو او کِتھائیں وݙے تِھی ون٘ڄݨ اُتے جِہڑا (مُتولّی) غنی یا اَمیر ہووے، ٻَس اُوکوں اِیں ڳالھ کنُوں پَرے رَہوݨاں چاہیدا ہے، اَتے جِہڑا غریب یا فقیر ہووے، ٻَس مناسب طریقے نال (اُوں وِچوں) کھاوے ٻَس جِہڑے ویلے اُنھاں دے مال اُنھاں دے حوالے کرݨ لڳو، تاں اُنھاں اُتے اِیں ڳالھ دے گواہ بَݨا گِھنو، اَتے اَللہ کہیں دے حساب گِھنّݨ وِچ پُورا تے کافی ہے (٦)۔  جواناں واسطے اُوں مال وِچوں ہِک حِصّہ ہے جِہڑا جو اُنھاں دے پِیو ماء یا ٻَہُوں سوڑے سنگ والے چھوڑ مردِن، اَتے تریمتیں کِیتے وِی اُوں مال وِچوں ہِک حِصہ ہے جِہڑا جو اُنھاں دے پِیو ماء تے ٻَہُوں سَوڑے سنگ والے چھوڑ مردِن، چاہے اُوں وِچوں اِیہ حصّہ تھوڑا آوے یا ڈھیر آوے، اِیہ حصہ (اللہ دِی طرفوں) مقرر کِیتا ہوئے (٧)۔  اَتے جیکر مال وَںڈݨ ویلے ٻَہُوں سوڑے سنگ والے اَتے یتیم، اَتے غریب آون٘ڄن تاں اُنھاں کُوں وِی اُوندے وِچوں کُجھ کھاوݨ کُوں ݙیو، اَتے اُنھاں نال بَھل منسائی دِی ڳالھ کرو (٨)۔  اَتے اِہجے لوکاں کُوں اُوہو جِیہا فِکر کرݨاں تے ݙرݨاں چاہیدا ہے جیویں جو او خود آپݨیں کِیتے فِکر کریندِن جو شالا آپݨیں پِچھُّوں بے سہارا ٻال ٻچے نہ چھوڑ مَرن، ٻَس اَللہ کنُوں ݙردے رَہوِن اَتے دِل بھاوݨِیں ڳالھ کِیتی کرن (٩)۔  اَتے جِہڑے لوک یتیماں دے مالاں کُوں بغیر کہیں حق دے کھان٘دِن در اَصل او آپݨیں پیٹاں وِچ بَھا گھت کھاندِن، اَتے او جلدی بھڑکدی بَھا وِچ سَٹیے وِیسِن (١٠)۔  تُہاکُوں اَللہ تُہاݙی اولاد دِی وراثت دے متعلق وَصیّت کریندے جو ہِک پُتر دا حِصّہ ݙوں دِھیاں دے برابر ہے، جیکر ݙوں یا ݙوں کنُوں زیادہ دِھیاں ہووِن تاں جو ترکہ ہے اُنھاں کِیتے اُون٘دیاں ݙُوں تریہائیاں حصہ ہے اَتے جیکر ہِک دِھی ہووے تاں اُوندے کِیتے (ترکے دِی) آدھل ہے، اَتے اُوندے ماء پِیو وِچوں ہر ہِک کِیتے اُوندا چِھیواں حصہ ہے، جو کُجھ او چھوڑ مریئے، اِیہ اُوں ویلے ہے ڄَݙاں اُوندی اولاد وِی ہووے، جیکر اُوندی اولاد نہ ہووے، ٻَس ماء پِیو اِی اُوندے وارث ہووِن، تاں اُوندی مَاء کِیتے تریجھا حِصّہ ہے جیکر اُوندے بِھرا وِی ہووِن تاں اُوندی ماء کِیتے چِھیواں حِصہ ہے، پر اِیہ وَن٘ڈارا اُوندی کِیتی ہوئی وصیّت کُوں پُورا کرݨ تے اُوندا قرض اَدا کر ݙیوݨ دے بعد دا ہے، تُہاݙے پِیو ماء تے دِھیاں پُتر وِی ہِن، پر تُساں نہوے ڄاݨدے جو اُنھاں وِچوں نفع دے لحاظ نال کوݨ تُہاݙا زیادہ قریبی ہے (اِیہ حصّے) اَللہ دِی طرفوں فرض کِیتے ڳیئن، بیشک اَللہ ٻَہُوں ڄاݨݨ والا تے وݙِی حکمت والا ہے (١١)۔  اَتے تُہاݙے کِیتے اُوندی آدِھل ہے جِہڑا کُجھ تُہاݙیاں ذالیں چھوڑ مرئِن پر شرط اِیہ ہے جو اُنھاں دِی اولاد نہ ہووے جیکر اُنھاں دِی اولاد ہووے تاں جو کُجھ او چھوڑ ڳیئن تُہاݙے کِیتے اُوں وِچوں چوتھا حِصّہ ہے، پر اِیہ وَن٘ڈارا اُنھاں دِی کِیتی ہوئی وَصیّت کُوں پُورا کرݨ تے اُنھاں دا قرض ادا کر ݙیوݨ دے بعد دا ہے، اَتے جِہڑا کُجھ تُساں چھوڑ وَن٘ڄو اُوندے وِچوں اُنھاں (تُہاݙیاں ذالیں) کِیتے چوتھائی  ہے پر شرط اِیہ ہے جو تُہاݙی اولاد نہ ہووے، اَتے جیکر تُہاݙی اَولاد وِی ہووے تاں جو کُجھ تُساں چھوڑ وَن٘ڄو اُوندے وِچوں اُنھاں کِیتے اَٹھوڳ ہے، پر اِیہ ون٘ڈارا اُنھاں دِی کیتی وصیّت کُوں پورا کرݨ تے اُنھاں دا قرض اَدا کر ݙیوݨ دے بعد دا ہے، جیں جُوان یا ذال دِی وِراثت جِنہاں وِچ وںڈیجݨی ہووے، اَتے اُوندا بِھرا یا بھیݨ وِی ہووے تاں اُنھاں وِچوں ہر ہِک کِیتے چھِیواں حِصّہ ہے پر جیکر اِیں کنُوں زیادہ ہووِن تاں او تریہائی دے برابر دے شریک ہِن پر اِیہ ون٘ڈارا اُنھاں دِی وصیّت پُوری کرݨ تے اُنھاں دا قرض اَدا کر ݙیوݨ دے بعد دا ہے، تاں جو کوئی گھاٹے وِچ نہ رہے، اِیہ وَن٘ڈارا اَللہ دِی طرفوں وصیّت کِیتا ڳئے، اَتے اَللہ ڈھیر کُجھ ڄاݨݨ والا ہے اَتے وَݙی حِکمت والا ہے (١٢)۔  اِیہ اَللہ دِیاں بݨیاں حدّاں ہِن، اَتے جیں کہیں اَللہ اَتے اُوندے رسول دِی فرمانبرداری کِیتی تاں اُوکوں اِہجے بہشتاں وِچ داخل کِیتا ویسی جنھاں تلے نہراں وَڳدیاں ہوسِن، او اُنھاں وِچ ہمیشہ کِیتے رَہسِن، اَتے اِیہ ہِک وَݙی کامیابی ہے (١٣)۔  اَتے جِہڑا کوئی اَللہ اَتے اُوندے رسول دِی نافرمانی کریسی، اَتے اُوندیاں حَدّاں ٻَنّیاں کنُوں ٹَپ ویسی، اُوکوں بَھا وِچ داخل کِیتا ویسی او اُوندے وِچ ہمیشہ رَہسی، اَتے اُوندے کِیتے ہِک ذلیل تے خوار کر چھوڑݨ والا عذاب ہے (١٤)۔  اَتے تُہاݙیاں ذالیں وِچوں جِہڑیاں بے حیائی تے آوَن٘ڄن تاں اُنھاں اُتے آپݨیاں وِچوں چار بندیاں دِی گواہی گِھنو، جیکر او گواہی ݙے وَن٘ڄن تاں اُنھاں کُوں گھراں وِچ ڈھک رَکھو، اِیہ توڑیں جو اِنھاں کُوں موت آوَن٘ڄے، یا اَللہ اُنھاں کِیتے کوئی رَستہ کَڈھ ݙیوے (١٥)۔  اَتے تُہاݙے وِچوں جِہڑے ݙوں جوان (بے حیائی) تے آون٘ڄن، تاں اُنھاں کُوں چن٘ڳی مار پِلاؤ، ٻَس جیکر توبہ چا کرِن، اَتے آپݨیں آپ کُوں سُدھار گِھنن تاں اُنھاں ݙوہایں کوں چھوڑ ݙیوو بیشک اَللہ توجہ کرݨ والا تے ٻَہُوں مہربان ہے (١٦)۔  دَر اَصل اَللہ انھاں لوکاں دِی توبہ قبول کرݨ دا ذمّہ دار ہے جِہڑے جو بے سمجھی وِچ بُرائی کر کھڑدِن، وَل جلدی توبہ تائب تِھی ویندِن، ٻَس اِہجے لوک ہِن جِنھاں اُتے اَللہ وَلا وَلا مہربانی فرمیندے اَتے اَللہ سب کُجھ ڄاݨݨ والا تے حکمت والا ہے (١٧)۔  اَتے اُنھاں لوکاں دِی کوئی توبہ قبول نھیں ہوندی جِہڑے جو بُرائیاں کِیتی رَکھدِن، اِیہ توڑیں جو اُنھاں وِچوں کہیں ہِک دے سامݨے موت آ کھڑدی ہے تاں آہدِن اصل وِچ ہُݨ میں توبہ کر گِھدی ہے اَتے اُنھاں لوکاں دِی توبہ قبول نھیں تھیندی جِہڑے جو مر ویندِن اَتے او کافر اِی رہندِن اِیہ اِہجے لوک ہِن جِنھاں کِیتے اَساں درد ناک عذاب تیار کِیتا ہوئے (١٨)۔  اَے لوکو جِہڑے جو اِیمان گِھن آئیوے !  تُہاݙے واسطے اِیہ حلال کائے نھیں جو تریمتیں دے زورے ساعین وارث بݨ وَن٘ڄو، اَتے اُنھاں کُوں (گھر وِچ) وِی نہ جَھلّی رَکھو، تاں جو اُنھاں کنُوں اُوندے وِچوں کُجھ چِھک گِھنّو جِہڑا کُجھ تُساں اُنھاں کُوں ݙِتا ہوئے، سِوائے اِیندے جو اُنھاں وِچ کُھلی ݙُلی بے حیائی آوَن٘ڄے ، اَتے تُساں آپݨیاں ذالیں نال چنگی گزراݨ رَکھو، ٻَس جیکر اُنھاں کنُوں کریہت کرو، تاں اِیہہ تِھی سڳدے جو تُساں اِنھاں کنُوں تھوڑی جیہی کریہت کرو، اَتے اَللہ اُنھاں وِچ ڈھیر ساری چن٘ڳائی رَکھ ݙِتی ہووے (١٩)۔  اَتے جیکر تُساں چَہوُو جو ہِک ذال دِی جا تے ݙوجھی ذال بَدل گِھنو اَتے تُساں پہلی کُوں ڈھیر سارا مال وِی ݙِتا ہویا ہووے،تاں وِی اُوں کنُوں کوئی ذری جئی شَئے وَلا نہ گِھنو، کیا تُساں بُہتان لیندیں، اَتے کُھلم کُھلا گناہ کریندیں ہوئیں اُوں کنُوں گِھن گِھنسو (٢٠)۔  اَتے کیویں گِھن سڳسو!  حالانکہ تُساں ہِک ٻِئے نال صحبت وِی کر چکیئے وے، اَتے او تُساں کنُوں پکّا قول وِی گِھن چُکیئن (٢١)۔  اَتے اِنھاں تریمتیں نال نِکاح نھیں کرݨاں جِنھاں نال تُہاݙے پِیو، ݙاݙے، (یا نانے) نِکاح کِیتا ہویا ہووے، سوائے اُوندے جِہڑا کُجھ پہلے تِھی چُکیئے بیشک اِیہ بے حیائی تے خُدا دِی ناراضگی دِی ڳالھ ہئی ، اِیہ ٻَہُوں گندہ طریقہ ہا (٢٢)۔  تُہاݙے اُتے حرام کِیتیاں ڳیئن، تُہاݙیاں مان٘واں، اَتے تُہاݙیاں دِھیاں، اَتے تُہاݙیاں بھیݨیں، اَتے تُہاݙیاں بُوئیاں، اَتے تُہاݙیاں ماسیاں، اَتے بھتریجیاں، اَتے بھݨیجیاں، اَتے تُہاݙیاں او مان٘واں جِنھاں تُہاکوں تَھن٘ڄ پِلائی ہے، اَتے تُہاݙیاں تَھن٘ڄ شریک بھیݨیں، اَتے تُہاݙیاں ذالیں دِیاں مان٘واں، اَتے تُہاݙیاں مترائیاں دِھیاں جِہڑیاں تُہاݙیاں جھولیاں وِچ پَلیئن تے تُہاݙیاں اُنھاں ذالیں وِچوں ہِن جِنھاں نال صحبت کر چُکئے وے، ٻَس جیکر تُساں  (اُنھاں نال) صحبت نھیں کِیتی، تاں وَل تُہاݙے اُتے کوئی گُناہ کائے نھیں، اَتے تُہاݙے اُنھاں پُتراں دِیاں ذالیں (وِی حرام ہِن) جِہڑے تُہاݙی نَسل وِچوں ہِن، اَتے ݙُوں بھیݨیں کُوں کَٹھا کرݨ (وِی حرام ہے) سوائے اُوندے جِہڑا کُجھ پہلے تِھی چُکیئے، بیشک اَللہ وَݙا بَخشݨ والا تے ہمیشہ رَحم کرݨ والا ہے (٢٣)۔