Wb/skr/پندرھواں سیپارہ

سورۃ بنی اِسرائیل مکیہ

شروع اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے ہمیشہ رَحم کرݨ والا ہے

پاک ہے او ذات جِہڑی رات و رات اَپݨیں ٻانھے کُوں مسجدِ الحرام کنُوں مسجدِ اَقصٰے تَئیں گِھن ڳئی، جِیندے آسُوں پاسُوں برکت کِھن٘ڈی ہوئی ہے، تاں جو اَساں اُوکُوں آپݨیاں نِشانیاں ݙِیکھاؤں، بیشک او تاں سَب کُجھ سُݨݨ والا تے ݙیکھݨ والا ہے (١)۔ اَتے اَساں مُوسیٰ کُوں کتاب ݙِتی، جیکُوں اَساں اِسرائیل دِی آل اَولاد کِیتے ہدایت دا ذریعہ ٻݨایا، جو میݙے سِوا کہیں ٻے کُوں آپݨاں کارساز نہ بݨاہے (٢)۔ تُساں اُنھاں لوکاں دِی آل اَولاد ہِیوے، جِنھاں کُوں اَساں نُوح نال (ٻِیڑی تے) سَوار کر گِھدّا ہَا، بیشک او ٻَہُوں شُکر گزار بَندہ ہَا (٣)۔ اَتے اَساں بنی اِسرائیل کُوں اُوں کتاب وِچ چِتا ݙِتا ہَا، جو تُساں زمین اُتے ݙُوں واری فساد کھڑے کریسُو، اَتے وَݙی سرکشی ݙیکھیسو (٤)۔ ٻَس ڄَݙاں اِنھاں وِچُوں دِی پہلی سَرکشی دا وَقت آیا، تاں اَساں تُہاݙے اُتے جان مار تے لڑݨ والے بندے چَڑھا ݙِتے، ٻَس او شہراں وِچ وَڑ ڳئے، اَتے اِیں طرح اِیہ چِتاوݨِیں پُوری تِھی تے رَہی (٥)۔ وَل اَساں ݙُوجھی واری تُہاکُوں اُنھاں اُتے غلبے دا موقع ݙِتا، اَتے تُہاݙی مَدد کِیتی، مال متال نال وِی، اَتے پُتراں دے ذریعے وِی، اَتے تُہاݙا ڈھیر بندیاں والا لَشکر ٻݨا ݙِتا (٦)۔ اَتے جیکر تُساں چَن٘ڳے کَمّ کِیتے ہِن، تاں او تُہاݙے آپݨیں کِیتے ہِن، اَتے جیکر گندے کَم کِیتے ہِن، تاں او وِی تُہاݙے ذِمّے ہِن، اَتے ڄَݙاں ݙُوجھی چِتائی ہوئی ڳالھ دا وَقت آیا، تاں (تُہاݙے) دُشمناں کُوں بھیڄیا تاں جو مار مار تے تُہاݙے مُن٘ہ وِڳاڑ (بَھن٘وا) چھوڑِن، اَتے او مَسیت وِچ وَڑ وَن٘ڄݨ جِیویں جو پہلی واری وَڑ ڳئے ہَن اَتے اُوکُوں تباہ کر چھوڑِن جِہڑی شَئے اُتے اُنھاں دا وَسّ چَلّے (٧)۔ تِھی سَڳدے جو تُہاݙا رَبّ تُہاݙے اُتّے رحم چا کرے پَر جیکر تُساں وَل اُووِیں کِیتا تاں اَساں وِی اُوہُو سلوک کریسُوں، اَتے اَساں کافراں کِیتے دَوزخ کُوں ہِک قید خانہ بݨا رَکھیئے (٨)۔ بیشک اِیہ قرآن اُوں رَاہ تے چَلیندے جِہڑا ساریْاں تُوں سِدّھا ہے اَتے مومن لوکاں کِیتے جِہڑے جو نیکی دے کَمّ کریندِن خوشخبری ݙیندے جو بیشک اُنھاں کِیتے ہِک وَݙا اَجر ہے (٩)۔ اَتے بیشک اُنھاں لوکاں کِیتے، جِہڑے جو آخرت اُتے اِیمان نھیں گِھنّ آندے اَساں دَرد ناک عذاب تیار کر رکھیئے (١٠)۔ اَتے انسان بُرائی کِیتے وِی اُووِیں (جَتّن) کریندے جِیویں جو او بَھلائی کِیتے کریندے، اَتے انسان ٻَہُوں اُٻہلا ہے (١١)۔ اَتے اَساں رات کُوں تے ݙین٘ہ کُوں ݙُوں نشانیاں بݨایا ہوئے رات دِی نشانی کُوں اَندھارا بݨائے اَتے ݙین٘ہ دِی نشانی کُوں سوجھلا بݨایا ہوئے، تاں جو تُساں آپݨیں رَبّ دا فضل (روزی) لَبھ سَڳُو، اَتے سالاں دِی گِنتری کر سَڳو، اَتے حِساب لا سَڳو، اَتے اَساں ہر شَئے کُوں کھول کھول تے بیان کر ݙِتا ہے (١٢)۔ اَتے ہر انسان دِی ڳِچّی وِچ اُوندا اعمال نامہ پَکّھی وان٘گُوں لٹکا ݙِتے اَتے قیامت دے ݙین٘ہ اُوندے اَڳُوں او کتاب کڈھ ݙیکھیسُوں، او آپݨِیں اِیں کتاب کُوں کُھلیا ہوئیا ݙیکھسے (١٣)۔ (آکھیا ویسے) پڑھ آپݨِیں کتاب کُوں، اَڄ دے ݙین٘ہ تُوں اَپݨیں آپ دا لیکھا موکھا خود چُکاوَݨ جوگا ہیں پِیا (١٤)۔ جِہڑا کوئی ہدایت اُتے چَلدے، ٻَس او خود آپݨیں فائدے کِیتے سِدّھے رَاہ تے چَلدے، اَتے جِہڑا گُمراہی دے رَاہ تے لَڳ پوندے ٻَس بیشک گُمراہی خود آپݨیں آپ کِیتے اختیار کر گِھندے، اَتے کوئی شخص کہیں ٻے دا بار کائے نہ چیسی، اَتے اَساں ہرگز عذاب نِسّے ݙیندے، جے توڑِیں جو اَساں کوئی رَسول نہ بھیڄُوں (١٥)۔ اَتے ڄَݙَاں اَساں کہیں وَستی دے تباہ تے برباد کرݨ دا اِرادہ کریندے ہَیں تاں (پہلے) اُتُّھوں دے خوشحال لوکاں کُوں (نیکی کرݨ دا) حُکم بھیڄیندے ہَیں، پَر او فِسق فجور وِچ لڳ ویندِن ٻَس اُنھاں اُتّے (عذاب دا) حُکم لاڳو تِھی ویندے، تاں اَساں اُنھاں کُوں بُری طرح بَرباد تے تباہ کر چھوڑیندے ہَیں (١٦)۔ اَتے اَساں نُوح دے بعد کئی نَسلاں (اُمتّاں) کُوں تَباہ تے برباد کر چھوڑیے اَتے تیݙا رَبّ آپݨیاں بَندیاں دے گُناہاں کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨݨ تے ݙیکھݨ جوگا ہے پِیا (١٧)۔ جیکر کوئی جَلدی مِل وَن٘ڄݨ والا فائدہ چَہندے تاں اَساں وِی اُوکُوں جَلدی ݙے ݙیندے ہَیں، جِہڑا کُجھ اَساں چَہندے ہَیں، اَتے جِیندے کِیتے اِرادہ کریندے ہَیں، پِچّھے اُوندے کِیتے دَوزخ بݨا رَکّھی ہے، جِیندے وِچ او ملامتاں چَا تے، رحمت کنُوں محروم تِھی تے داخِل تِھیسے (١٨)۔ اَتے جِہڑا چَن٘ڳی آخرت دا خواہشمند ہوسے، اَتے اُوندے کِیتے کوشش کریندے جِتّی اُوکُوں کرݨِیں چاہِیدی ہے، تے او مُومِن وِی ہے، تاں اِہجے لوکاں دِی کوشش کامیاب رَہندی ہے (١٩)۔ اَساں اِنھاں کُوں ، تے اُنھاں کُوں (ݙوہائیں وِچُوں) ہَر کہیں کُوں تیݙے رَبّ دِی بخشش وِچُوں مَدد ݙیندے ہَیں، بلکہ تیݙے رَبّ دِی بخشش تاں کہیں اُتے وِی بند کر تے نھیں رَکھی ڳئی (٢٠)۔ ݙیکُھو جو اَساں کِیں طرح بعضیاں کُوں بعضیاں اُتّے وَدّھ فضیلت (بزُرگی) ݙِتی ہوئی ہے، اَتے آخرت دے سَب درجیاں تُوں ٻَہُوں اُچّا دَرجہ ہے اَتے بزُرگی دے لحاظ نال وَدّھ تے ہے (٢١)۔ اَللہ دے نال کہیں ٻے کُوں معبود نہ بݨاوݨاں، نہ تاں ملامتاں سُݨ تے شودا بَݨ تے ٻَہ رَہسیں (٢٢)۔ اَتے تیݙے رَبّ حُکم ݙے ݙِتے جو اُوندے سِوا کہیں ٻے دِی عبادت نہ کرو، اَتے پِیؤ ماء نال چَن٘ڳا سلوک کِیتا کرو، جیکر تیݙے سامݨیں انھاں وِچُوں کوئی ہِک یا ݙوہائیں ٻُڈھیپے کُوں پُڄ وَن٘ڄِن، تاں انھاں نال تنگی ترشی نہ کِیتی کرو اَتے نہ انھاں کُوں جھݨک تے جواب ݙِتا کرو، بلکہ انھاں نال ڳالھ وِی اَدب نال کِیتی کرو (٢٣)۔ اَتے رحم دے جَذبے نال انھاں دے اَڳُوں (عاجزی دِیاں) ٻاں٘ہاں جِھکیاں کِیتی رَکّھو، اَتے دُعا کِیتی کرو، جو رَبّ آ، انھاں اُتے اِیویں رحم کر جَیں طرح انھاں میکُوں چھوٹے لا شفقت نال پَالیا پوسیا ہَا (٢٤)۔ تُہاݙے رَبّ کُوں چَن٘ڳی طرح پَتہ ہے جِہڑا کُجھ تُہاݙے دِلّاں وِچ ہے، جیکر تُساں نیک بَݨ تے رِیہوئے، تاں ٻَس او وِی اُوندو رجوع کرݨ والیاں کُوں بخش ݙیوݨ والا ہے (٢٥)۔ اَتے حق اَدا کِیتی رَکّھو اَپݨیاں سوڑیاں سَکّیاں دا، مسکیناں غریباں دا، تے مسافراں دا، اَتے کوئی وِی فضول خرچی اَصلُوں نہ کِیتی کرو (٢٦)۔ بیشک فضول خرچی کرݨ والے تاں شیطاناں دے بِھرا ہِن، خود شیطان (اَللہ دِیاں نعمتاں دِی) بے قدری کرݨ والا ہے (٢٧)۔ اَتے جیکر تُساں اںھاں دو توجّہ نہ ݙے سَڳّو، اِیں وَجّہ کنُوں جو اَڄݨ آپݨیں رَبّ دِی طرفُوں مِلّݨ والی رحمت لَبھدے وَدے وے تاں وِی انھاں کُوں نرمی نال جواب ݙیوُو (٢٨)۔ اَتے نہ ہَتّھ کوں (کنجوسی کِیتے) اَپݨِیں ڳِچّی نال ٻَدّھی رَکھیا کرو، اَتے نہ اُوکُوں اَصلُوں کھول ݙِتا کرو، نہ تاں ملامتاں چا تے، حسرتاں کھا تے ٻَہ رَہسُو! (٢٩)۔ بیشک تیݙا رَبّ رِزق کُھلّا کر ݙیندے جِیندے کِیتے چَہندے، اَتے مناسب مقدار وِچ وِی ݙیندے، بیشک او اپݨیاں بندیاں دِی چَن٘ڳی خبر رَکھݨ والا، ݙیکھݨ بھالݨ والا ہے (٣٠)۔ اَتے آپݨیاں اَولاداں کُوں غریبی دِی وَجّہ کنُوں قتل نہ کِیتا کرو، اَساں اِی انھاں کُوں تے تُہاکُوں رِزق ݙیندے ہَیں، اِیندے وِچ کوئی شَک نھیں جو انھاں کُوں قتل کر چھوڑݨ ٻَہُوں وَݙا قصور ہے (٣١)۔ اَتے زنا دے نیڑے وِی نہ وَن٘ڄو، بیشک اِیہ ٻَہُوں بے حیائی ہے اَتے ٻَہُوں گَندہ رَاہ ہے (٣٢)۔ اَتے اُوکُوں قتل نہ کرو، جیکُوں اَللہ عزّت حُرمت والا ٻݨائے سِوائے اِیندے جو تُساں حق اُتے ہووُو، اَتے جِہڑے شخص کُوں ظلم کر تے قتل کِیتا وَن٘ڄے، تاں اَساں اُوندے وَلّی وارث کُوں اختیار ݙے ݙِتے، جو او عِوضانہ (قصاص) گِھنّے، پر او قتل وِچ شَرعی حَد کنُوں زیادتی نہ کرے، بیشک اُوندی مَدد کِیتی ویندی ہے (٣٣)۔ اَتے یتیم دے مال دے نیڑے وِی نہ وَن٘ڄو، سِوائے اُوں نیّت دے جِہڑی جو ٻَہُوں چَن٘ڳی ہووے، او وِی او توڑِیں جے توڑِیں او پُوری جوانی نہ چَڑھ وَن٘ڄے، اَتے وَعدے کُوں پُورا کِیتا کرو، بیشک وَعدے دے متعلّق جواب ݙیوݨاں پوسے (٣٤)۔ اَتے ڄَݙاں کوئی شَئے کَچھ تے ݙیوݨ لڳو تاں پُورا پُورا کَچّھ تے ݙِتا کرو، تول تے ݙیوݨ لڳو، تاں (ترکڑی دِی ݙَنّی) سِدّھی رَکّھ تے تولیا کرو، اِیہ ٻَہُوں چَن٘ڳا طریقہ ہے تے اِیندا اَنجام ٻَہُوں چَن٘ڳا ہے (٣٥)۔ اَتے اُوں شَئے دے پِچُّھوں نہ لَڳ، جِیندے متعلّق تیکُوں کوئی پَتہ وِی کائے نھیں، کَنّ، اَکّھ تے دِلّ ہر کہیں (دے عملاں) دَا حِساب گِھدّا ویسے (٣٦)۔ اَتے زمین تے اکڑیج تے نہ ٹُریا کرو، بیشک نہ زمین کُوں ݙال سَڳدو، اَتے نہ اُچّا تِھی تے پہاڑ دِی چوٹی تَئیں پُڄ سَڳدو (٣٧)۔ انھاں وِچُوں ہر ہِک بُرائی تیݙے رَبّ دے نزدیک اَصلُوں ناپسند ہے (٣٨)۔ اِیہ اُوں دانائی دِیاں ڳالھِیں ہِن، جِہڑیاں تیݙے رَبّ تَیں دو وَحی کر بھیڄِن، اَتے اَللہ دے نال ٻِیا کوئی معبود نہ بݨا، نہ تاں تیکُوں ملامت کر تے، اَتے دَرگاہ وِچُوں کڈھ تے دَوزخ وِچ سَٹ ݙِتا ویسے (٣٩)۔ کیا تُہاݙے رَبّ تُہاکُوں تاں پُتر ݙیوݨ پسند کِیتِن، اَتے فرشتیاں وِچُوں آپݨیاں دِھیّاں بݨا گِھدیاں ہِن، بیشک تُساں ہِک سخت نا معقول ڳالھ کریندو (٤٠)۔ اَتے تحقیق اَساں اِیں قرآن وِچ ڳالھیں کُوں کئی کئی طرح بیان کریندے ہَیں، تاں جو لوک (سوچ سَمجھ تے) نصیحت حاصل کرِن، پَر او تاں ٻِیا وِی پَرّے بَھڄدے ہِن (٤١)۔ (اَے رسول) چِتا ݙے جو جیکر اُوندے نال ٻَے معبود وِی ہوندے جِیویں جو اِیہ (مُشرک) اَہدِن، تاں او عَرش دے مالک تَئیں پُڄݨ دا ضرور کوئی رَاہ کڈھ گِھندے (٤٢)۔ او تاں (انھاں ڳالھوں) پاک ہے، اَتے جِہڑا کُجھ اِیہ اَہدِن اِیں کنُوں تاں اُوندا ٻَہُوں اُچّا دَرجہ ہے (٤٣)۔ سَب اُوندی پاکی بیان کریندے ہِن، اِیہ سَتّے اَسمان، تے زمین تے جِہڑا کُجھ انھاں وِچ ہے کوئی وِی اِہجا کائے نھیں، جِہڑا اُوندیاں تعریفاں سَمیت اُوندی پاکی بیان نہ کریندا ہووے، پَر تُساں انھاں دِی طرفُوں (رَبّ دِی) پاکی بیان کرݨ کُوں نِھیوے سَمجھدے، بیشک او وَݙے تَحمُّل والا تے بخشݨ ہار ہے (٤٤)۔ اَتے جِہڑے ویلے قرآن پڑھدیں، تاں اَساں تیݙے اَتے انھاں لوکاں دے درمیان جِہڑے جو آخرت اُتے اِیمان نھیں گِھن آندے، ہِک نظر نہ آوَݨ والا پَردہ سَٹ ݙیندے ہَیں (٤٥)۔ اَتے انھاں دے دِلّاں اُتے پَردہ سَٹ ݙیندے ہَیں تاں جو او کُجھ نہ سمجھ سڳِن، اَتے انھاں دے کَنّاں وِچ ٻوڑ پَیدا کِیتا ہوئے، اَتے (اَے رسول) ڄَݙاں تُوں اَپݨیں ہِک دے ہِک رَبّ دا ذِکر قرآن وِچُوں پَڑھ سݨیندیں، تاں او کن٘ڈ وَلا تے (حق کنُوں) پَرے بھڄ ویندِن (٤٦)۔ اَساں ڄاݨدے کھڑے ہَیں جو او کَنّ لا تے (دَراَصل) کیا سُݨدِن ڄَݙاں وِی تیݙی ڳالھ سُݨدے ہِن، اِیہ کَنّاں وِچ کُھسّ پُھسّ کریندِن اِیہ ظالم اَہدے ہِن، جو تُساں تاں ہِک اِہجے شخص دِی پَیروی کرݨ لڳے وے جِیندے اُتے کوئی جادو تِھی ڳئے (٤٧)۔ ݙیکھ، جو تیݙے کِیتے کَیں طرح دِیاں مِثالاں گھڑیندِن، ٻَس اِیہ گُمراہ تِھی ڳئِن، اِیں واسطے کوئی رَاہ نہ لَبھ سڳسِن (٤٨)۔ اَتے اَہدے ہِن جو کیا ڄَݙاں اَساں مَر تے ہَݙیاں تِھی ویسُوں تے ڳل پِھل ویسُوں، کیا اَساں نویں سِرُّوں پَیدا کر تے اُٹھا کھڑے کِیتے ویسُوں (٤٩)۔ (اَے رسول) آکھ ݙے توڑے جو تُساں پَتّھر کیُوں نہ تِھی وَن٘ڄو یا لُوہا (ضرور اُٹھی کھڑسو) (٥٠)۔ یا کوئی ٻَئی شئے جِہڑی جو تُہاݙے خیال وِچ اِیں کنُوں وِی ٻَہُوں سخت ٻݨائی ڳئی ہے! وَل تاں جَلدی پُچّھݨ لڳ پوسِن جو کُوݨ اَساکُوں وَلا جِیوا کھڑا کریسی، آکھ ݙے جو اُوہو جَیں تُہاکُوں پہلی واری پَیدا کِیتا ہَا، او تُہاݙے اَڳُوں سر ہَلیسِن تے پُچّھسِن جو اِیویں کَݙاں تِھیسی آکھ ݙے جو ممکن ہے جو اَجھو اِی اِیویں تِھی وَن٘ڄے (٥١)۔ اِیہ اُوں ݙین٘ہ تِھیسی ڄَݙاں او تُہاکُوں سݙیسے، ٻَس تُساں تاں اُوندی تعریف کریندے ہوئیں حاضِر تِھی ویسُو، اَتے تُہاکُوں اِیویں لڳسے جو (دُنیا وِچ) تھوڑی جہی دیر کِیتے رِیہے ہِیوے (٥٢)۔ اَتے (اَے رسول) میݙے بندیاں کُوں آکھ ݙے، جو اِہجی ڳالھ کِیتی کرِن، جِہڑی ٻَہُوں چَن٘ڳی ہووے، شیطان اِنھاں وِچ فَساد گَھتّوا ݙیندے، بیشک شیطان اِنسان دا کُھلّم کُھلّا دُشمن ہے (٥٣)۔ تُہاݙا رَبّ تُہاکُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدا کھڑے، جیکر چَہوے تاں تُہاݙے اُتّے رحم چَا کرے، یا چَہوے تاں تُہاݙے اُتّے عذاب بھیڄ ݙیوے اَتے اَساں تیکُوں انھاں دا ذِمّے وار بݨا تے نھیں بھیڄا (٥٤)۔ اَتے تیݙا رَبّ خُوب ڄاݨدے جِہڑا کُجھ اَسماناں تے زمین وِچ ہے، اَتے تحقیق اَساں بعض نَبیاں کُوں بعضیاں اُتّے فضیلت (بُزرگی) ݙِتی ہے، اَتے اَساں داؤد کُوں زبور ݙتی ہَئی (٥٥)۔ آکھ ݙے جو سَݙ گِھنّو انھاں کُوں جِنھاں اُتے اَللہ کنُوں سِوا تُہاکُوں (معبود ہووݨ) دا گُمان ہے او تاں کوئی وِی اختیار نھیں رَکھیندے نہ تُساں کنُوں کہیں ݙُکھ دَرد کُوں ہَٹاوَݨ دا، اَتے نہ اُوندے بَدل ݙیوݨ دا (٥٦)۔ اِیہ تاں جِنھاں کُوں سݙیندے وَدّے ہِن، او خود آپݨیں رَبّ تَئیں پُڄݨ دا وسیلہ لَبھدے وَدِّن، جِہڑا جو (اَللہ دے) زیادہ قریب ہووے، اَتے اُوندی رحمت دے اُمیدوار ہِن، اَتے اُوندے عذاب کنُوں ݙردے وَدِّن، بیشک تیݙے رَبّ دا عذاب تاں ݙَرݨ دِی شَئے ہے (٥٧)۔ اَتے کوئی وَستی (آبادی) اِہجی کائے نھیں، جیکوں اَساں قیامت کنُوں پہلے تباہ و برباد نہ کریسُوں، یا اُوندے اُتّے سخت عذاب نہ بھیڄ ݙیسُوں، اِیہ سَب کُجھ کتاب (لوحِ محفوظ) وِچ لِکھیج چُکیا ہے (٥٨)۔ اَتے اَساں آیاتاں بھیڄݨ اِیں واسطے روک ݙِتے جو اَڳلے لوکاں انھاں کُوں کُوڑا آکھی رَکّھیا، اَتے ثمود کُوں ہِک ݙَاچی انھاں دِی اَکّھ کھولݨ کِیتے ݙِتی پَر اُنھاں اُوندے اُتّے ظلم کِیتے، اَتے اَساں نِشانیاں بھیڄیندے ہَیں تاں محض ݙَراوَݨ کِیتے (٥٩)۔ اَتے (اَے رسول) اَساں تیکُوں آکھ ݙِتا ہَا، جو بیشک تیݙے رَبّ لوکاں کُوں پُوری طرح ہَتّھ وِی کِیتا ہوئے، اَتے جِہڑا کُجھ اَساں تیکُوں ݙِیکھائے او کُجھ وِی کائے نھیں، ٻَس لوکاں کِیتے ہِک قسم دِی اَزمائِش ہے، اَتے اُوں دُرخت کُوں وِی، جِیندے اُتے قرآن وِچ لعنت بھیڄی ڳئی ہے، اَتے اَساں انھاں کُوں ݙریندے ہَیں پر انھاں دِی سخت نافرمانی ٻئی وِی وَدّھ ویندی ہے (٦٠)۔ اَتے ڄَݙاں فرشتیاں کُوں اَساں آکھیا جو آدم کُوں سَجدہ کرو، تاں انھاں سجّدہ کِیتا چا، پَر سِوائے اِبلیس (شیطان) دے ، اُوں آکھیا، کیا مَیں اِہجے کُوں سَجدہ کراں جیکُوں تَیں مِٹی وِچُوں پَیدا کِیتے؟ (٦١)۔ آکھیُس تُوں ذرا ݙیکھ گِھن جو (اِیہ ہے کیا) جیکوں تَیں میݙے اُتے عِزّت (فضیلت) ݙِیوائی ہے (او اِیں) طرح جو تُوں میکُوں قیامت دے ݙین٘ہ توڑِیں مُہلت چَا ݙے وَل مَیں اُوندیاں نَسلاں کُوں وکیڑ گِھنسّاں، سوائے تھوڑے جیہاں دے (٦٢)۔ اَللہ آکھیا، اَچّھا نِکّل اِتُّھوں ، انھاں وِچُوں جِہڑا وِی تیݙی پَیروی کریسی، تاں تُساں ساریاں کِیتے دَوزخ وِی بَھرپور ہے (٦٣)۔ اَتے نسنگ پَھسا گِھن آپݨیں سَݙئیں، انھاں وِچُوں جِنھاں اُتے تیݙا دَا چَلّے، اَتے انھاں اُتے آپݨیں سواراں تے پَیدلاں کُوں چڑھا ݙے، اَتے انھاں دے ٻالاں تے اَولاداں وِچ وِی شریک ٻݨ وَن٘ڄ، انھاں نال وَعدے وِی کِیتی رَکھ، پَر جِہڑا وَعدہ شیطان انھاں نال کریندے او اَصلُوں دھوکا ہے (٦٤)۔ بیشک جِہڑے میݙے خاص بندے ہِن، انھاں اُتے تیݙا کوئی وَسّ نھیں چلݨاں، اَتے (اَے رسول) تیݙا رَبّ ٻَہُوں وَݙا کارساز ہے (٦٥)۔ تُہاݙا رَبّ تاں او ہے ڄِہڑا تُہاݙے کِیتے سَمندر وِچ ٻیڑیاں چلیندے، تاں جو اُوندے فضل وِچُوں حاصل کر سَڳو، بیشک او تُہاݙے کِیتے خاص رحمت والا ہے(٦٦)۔ اَتے ڄَݙاں تُہاکُوں سمندر وِچ کوئی مصیبت (آفت) آ ویندی ہے، تاں جِنھاں کُوں اَللہ دے سِوا سݙیندے وے، سارے ڳُم سُم تِھی ویندِن، وَل ڄَݙاں او تُہاکُوں بَچا تے خُشکی دو گِھنّ آندے، تاں تُساں مُن٘ہ پھیر گِھندے وے، دَر اَصل اِنسان تاں ہے وِی ٻَہُوں نا شُکرا (٦٧)۔ کیا تُساں آپ کُوں اِیں ڳالھ کنُوں اَمن وِچ سَمجھدے وے، جو کتھائیں تُہاکُوں سُکّی زمین وِچ نہ لَہا ݙیوے، یا تُہاݙے اُتے پَتھراؤ کرݨ والی ہَوا نہ بھیڄ ݙیوے، وَل تُساں آپݨیں کِیتے کوئی بچاوَݨ والا (کارساز) وِی نہ پا سَڳو (٦٨)۔ یا اِیں ڳالھ کنُوں وِی اَمن وِچ تِھی ڳیُوہے جو کِتھائیں تُہاکُوں ݙُوجھی واری اُوندے وِچ نہ گِھن وَن٘ڄے، وَت تُہاݙے اُتّے ٻَہُوں تِکّھی اَندھاری نہ گھول ݙیوے اَتے تُہاکُوں تُہاݙے کُفر دِی وَجہ کنُوں غرق نہ کر ݙیوے، وَل تُساں اَپݨیں کِیتے اَساں کنُوں بچاوَݨ والا کوئی مَددگار وِی نہ پا سَڳُو (٦٩)۔ اَتے تحقیق اَساں آدم دِی اَولاد کُوں عزّت بخشی اَتے انھاں کُوں چَڑھݨ کِیتے خُشکی تے سمندر وِچ سواری ݙِتی، اَتے پاک تے سُتھریاں شَئیں وِچُوں روزی ݙِتی، اَتے جِنھاں کُوں اَساں پَیدا کِیتے، انھاں وِچُوں ڈھیر (ساری مخلوقات) اُتے اَساں اُوکُوں فضیلت (فوقیّت) ݙِتی ہے (٧٠)۔ جِہڑے ݙین٘ہ اَساں ساریاں لوکاں کُوں اُنھاں دے اماماں (مذہبی رہنماواں) سمیت سݙیسُوں، جیندا اَعمالنامہ اُوندے سَڄّے ہَتھ وِچ ݙِتا ڳیا، ٻَس او اَپݨیں اعمالنامے کُوں (خُوشی نال) پَڑھے، اَتے انھاں کِیتے سُتّر جِتّی وِی ظلم نہ کِیتا ویسے (٧١)۔ اَتے جِہڑا شخص اِیں دُنیا وِچ اَندھا تِھی تے رِیہا، او آخرت کُوں وِی اَندھا اِی ہوسی، بلکہ سِدّھے رَاہ کنُوں وِی ٻَہُوں تھڑکیا ہوئیا ہوسی (٧٢)۔ اَتے اِیہ لوک اِیں ڳالھ توڑیں آڳئے ہِن جو تیکُوں اُوں شَئے کنُوں تھڑکاوِن جیکوں اَساں تیݙے کولھ بھیڄا ہے، تاں جو تُوں اَساݙے اُتّے اِیں کنُوں ٻِیا کُوڑا بُہتان ٻَدھ گِھن آویں، اَتے اُوں ویلے تیکُوں آپݨاں یار بݨا گِھندے (٧٣)۔ اَتے جیکر اَساں تیکُوں تکڑا نہ بݨایا ہوئیا ہوندا، تاں تُوں ضرور تھوڑا جیہا اُنھاں دو ڈھلک وَن٘ڄیں ہَا (٧٤)۔ وَت تاں اَساں تیکُوں مَزّہ چَکھیندے زندگی وِچ وِی ݙوڑے عذاب دا، اَتے موت دے ݙوڑے عذاب دا وِی! وَل تُوں اَساݙے خِلاف کوئی وِی آپݨاں ٻیلی (مَددگار) نہ لَبھ سَڳدا (٧٥)۔ اَتے قریب ہَا، جو اِیہ لوک تیکُوں اِیں مُلک کنُوں ݙراوِن ݙُرُووِن ہَا، تاں جو تیکُوں اُوندے وِچُّوں کڈھ سَڳِن، تے اُوں ویلے تیݙے پِچُّھوں او خود وِی سِوائے تھوڑے جیہاں دے نہ رَہندے (٧٦)۔ اِیہُو رِیہے اَساݙا دَستُور اَپݨیں رَسُولاں نال جِنھاں کُوں اَساں تَیں کنُوں پہلے بھیڄا ہَا، اَتے تُوں اَساݙے دَستُور وِچ کوئی تبدیلی نہ ݙیکھسیں (٧٧)۔ سِجّھ ڈھلݨ کنُوں لا تے رات دے اَندھارے توڑِیں نمازاں قائم کِیتی رَکّھو، اَتے فجر دِی نماز وِی، بیشک فَجر دِی نماز دِی قرأت دا ویلا تاں فرشتیاں دے اُتّھاں موجود ہووݨ دا ویلا ہے (٧٨)۔ اَتے رات کُوں تہجّد (دِی نماز) وِی پڑھی کِیتی کر اِیں طرح اِیہ تیݙے کِیتے وَادھو نماز ہے، ٻَہُوں جلدی تیݙا رَبّ تیکُوں اُوں جَاء وَن٘ڄ پُچیسے، جِہڑی جو تعریف کرݨ دے ݙا دِی ہے (٧٩)۔ اَتے (اَے رسول) آکھ جو میݙے رَبّ آ! میکُوں کِتھائیں داخل کریں تاں سوہݨِیں طرح داخِل کریں، اَتے کتَھائیں کڈھیں تاں سوہݨِیں طرح کَڈھیں، اَتے اَپݨِیں طرفُوں دِی طاقت کُوں میݙا مَددگار بݨا چَا (٨٠)۔ اَتے آکھ ݙے جو حَق آ ڳیا ہے تو باطِل (کُوڑ بَھتوڑ) خَتم تِھی ڳئے، بیشک کُوڑ بَھتُوڑ پُھٹ وَن٘ڄݨ والا ہے (٨١)۔ اَتے اَساں قرآن وِچ او شئے نازِل کریندے ہَیں، جِہڑی مومناں کِیتے شِفا ہے اَتے رحمت ہے، اَتے ظالماں دے حق وِچ اِیندے نال کُجھ وَدّھدے تاں اُنھاں دا گھاٹا اِی وَدّھدے (٨٢)۔ اَتے ڄَݙاں اَساں انسان کُوں نعمتاں ݙیندے ہَیں تاں وَل مُن٘ہ پھیر ویندے، اَتے پاسا کر ویندے اَتے جِہڑے ویلے کوئی مصیبت آ ویندی ہے تا بے اُمید تِھی ویندے (٨٣)۔ (اَے رسول) آکھ جو ہر کوئی اَپݨِیں ڈھنگ دَا عَمل کریندا وَدّے، ٻَس تُہاݙا رَبّ اِی چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے، جو کوݨ ساریاں کنُوں سِدّھے رَاہ تے ٹُردا وَدّے (٨٤)۔ اَتے تَیں کنُوں رُوح دے متعلق پُچھدِن، آکھ ݙے جو رُوح میݙے رَبّ دے حُکم نال آندی ہے، اَتے اَساں تُہاکُوں عِلم تاں ݙِتا وِی کائے نھیں، ݙِتے تاں اَصلُوں تھوڑا جیہا ݙِتے (٨٥)۔ اَتے جیکر اَساں چَہندے تاں چَا گِھندے او شَئے جیکُوں تَیں دو وحی کِیتی ہے، تُوں اَساݙے مقابلے تے آپݨاں کوئی مَددگار وِی نہ پیسیں (٨٦)۔ پَر تیݙے رَبّ دِی طرفُوں اِیندا ہُووَݨ ہِک رحمت ہے، بیشک اُوندا فضل تیݙے کِیتے ٻَہُوں سارا ہے (٨٧)۔ آکھ ݙے جو اِنسان جِن کٹھے تِھی تے اِیں قرآن جیہا گِھنّ آوَݨ چَہوِن، تاں وِی اِیں جیہا نہ گِھن آ سَڳسِن، توڑے او ہِک ٻَئے دِی کن٘ڈ کیُوں نہ ٹَھپّی رَکّھن (٨٨)۔ اَتے تحقیق اَساں لوکاں کِیتے اِیں قرآن وِچ ہَر طرح دِیاں مِثالاں کھول کھول تے بیان کر ݙِتِّن، پَر ڈھیر لوک مَنّݨ دِی بَجائے اِنکار کر ݙیندِن (٨٩)۔ اَتے اَکھیُونیں جو اَساں تیݙے اُتّے اِیمان نہ گِھن آسُوں، جے توڑِیں تُوں اَساکوں زمین وِچُوں چَشمہ کڈھ تے نہ وَہا ݙیکھاویں (٩٠)۔ یا تیݙے کِیتے کھجّیاں تے اَنگوراں دا باغ بَݨ وَن٘ڄے، ٻَس اُوندے وِچ تار متاراں نہراں کَھٹ تے گِھن آ (٩١)۔ یا تُوں اَسمان دے ٹوٹے ٹوٹے کرتے اَساݙے اُتّے آ سَٹ، جیویں جو تُوں آہدا رَہندیں، یا وَت اَللہ تے فرشتیاں کُوں اَساݙے سامݨیں گِھن آ کھڑا (٩٢)۔ یا تیݙے کِیتے سونے دا گھر بَݨ وَن٘ڄے، یا تُوں اَسمان اُتے چَڑھ ݙِیکھا، پر تیݙے چَڑھ وَن٘ڄݨ کُوں وِی نہ مَنیسُوں، جے توڑِیں توں کوئی اِہجی کِتاب اَساݙے اُتّے نہ لَہا آویں، جیکوں اَساں پَڑھ سَڳُوں! آکھ ݙے ، جو پاک ہے میݙا رَبّ! مَیں تاں سِوائے بَشر دے کُجھ وِی نھیں، ٻَس رسول بݨا تے بھیڄ ݙِتا ڳیاں (٩٣)۔ اَتے لوکاں کُوں مَنع کرݨ والی کوئی ڳالھ وِی نہ ہَئی جیکر او اِیمان گِھن آندے جِہڑے ویلے جو اُنھاں کُولھ ہدایت وِی آ چُکی ہَئی، سِوائے اِیں ڳالھ دے جو اَہدے ہَن کیا اَللہ نے بَشر کُوں اِی رسول بݨا تے بھیڄݨاں ہَا (٩٤)۔ آکھ ݙے، جو جیکر زمین اُتے فرشتے سَوکھے سَولّے رَہندے سَہندے ہوندے، تاں اَساں اُنھاں اُتے وِی اَسمان کنُوں کوئی فرشتہ اِی رسُول بݨا تے بھڄیندے (٩٥)۔ آکھ ݙے جو میݙے تے تُہاݙے دَرمیان گواہ دے طور تے اَللہ اِی کافِی ہے، بیشک او اَپݨیاں بَندیاں کُوں خُوب ڄاݨدا تے ݙیکھدا کھڑے (٩٦)۔ اَتے جیکوں اَللہ ہدایت ݙیندے ٻَس اُوہُو سِدّھے رَاہ تے ٹُردے، اَتے جِہڑے کُوں او گُمراہ کر چھوڑے، تاں ٻَس اُوں کنُوں سِوا کہیں ٻَے کُوں تُوں اُوندا مَددگار نہ پیسیں، اَتے اَساں اُنھاں کُوں قیامت والے ݙین٘ہ اَندھے، ڳونگے تے ݙَورے بݨا تے ، مُن٘ہ دے بَھر کَٹھا کریسُوں، انھاں دا ٹِکاݨاں دَوزخ ہے، جِہڑے ویلے اُوندی بَھا مَٹّھی تِھیسی، اَساں اُوکُوں ٻِیا وِی بَھڑکا چھوڑیسُوں (٩٧)۔ اِیہا سَزا ہے اُنھاں کِیتے جو او اَساݙیاں آیاتاں دا اِنکار کریندے ہَن اَتے آہدے ہِن، جو ڄَݙاں اَساں مَر تے ہَݙیاں تے مِٹی سُؤا تِھی ویسُوں ، تاں کیا واقعی اَساں نوّیں سِرُوں وَلا پَیدا کر کھڑائے ویسُوں (٩٨)۔ کیا او نھیں ݙیکھ چُکئے، جو بیشک اَللہ اِی ہے جَیں اَسماناں تے زمین کُوں پَیدا کِیتے، او اِیں ڳالھ دِی وِی قُدرت رَکھیندے، جو اِنھاں جیہے وَلا پَیدا کر گِھنّے، پَر اُنھاں کِیتے اَجل مُقرر ہے جِیندے وِچ کوئی شَک وِی کائے نھیں ٻَس ظالماں اِنکار کرݨ کنُوں سِوا کُجھ وِی قبول نھیں کِیتا (٩٩)۔ آکھ ݙے، جو جیکر میݙے رَبّ دِی رحمت دے خزانے تُہاݙی ملکیت وِچ ہوندے تاں اِیں ݙَر کنُوں تُساں ہَتّھ وِی نہ لیندے جو مَتاں او خرچ تِھی وَن٘ڄن، اَتے انسان تاں دِل دا ٻَہُوں سَوڑا ہے (١٠٠)۔ اَتے تحقیق اَساں موسیٰ کُوں نَوں٩ روشن نِشانیاں ݙِتیاں، بنی اِسرائیل کنُوں وِی پُچّھ گِھن، جو ڄَݙاں او اُنھاں کولھ آیا، تاں فِرعون اُوکُوں آکھیا جو بیشک مَیں خیال کریندا جو اَے موسیٰ! تیݙے اُتے تاں جادو کر ݙِتا ڳئے (١٠١)۔ (مُوسیٰ) آکھیا، تحقیق تیکُوں تاں پَتہ ہے جو انھاں کُوں تُہاݙیاں اَکّھیں کھولݨ کِیتے کہیں ٻئے نھیں نازِل کِیتا، سِوائے اَسماناں تے زمین دے رَبّ دے، اَتے مَیں تیݙے متعلّق خیال کرینداں جو فِرعون آ! تیݙی تاں شامت آڳئی ہے (١٠٢)۔ ٻَس (فِرعون) اِرادہ کِیتا جو مُلک وِچُوں انھاں دا پَیرا پَٹ چھوڑے پر اَساں اُوکُوں تے اُوندے سَن٘گتِیاں ساتھیاں ، ساریْاں کُوں غرق کر چھوڑیا (١٠٣)۔ اَتے اِیندے بعد اَساں بنی اِسرائیل کُوں آکھیا جو تُساں اِیں مُلک وِچ اِی رَہُو ٻَہُو، ٻَس ڄَݙاں آخرت دے وعدے دا وقت آویسے تاں اَساں تُہاکُوں وَلا وَلُو تے کَٹھا کر گِھنسُوں (١٠٤)۔ اَتے اَساں اِیکوں وِی حق دے نال نازِل کِیتے، اَتے اِیہ حقّی طور تے نازِل تھئے، اَتے (اَے رسول) اَساں تیکُوں محض خوشخبری سُݨاوَݨ والا تے ݙَراوَݨ والا بݨا تے بھیڄے (١٠٥)۔ اَتے اَساں قرآن کُوں تھوڑا تھوڑا کر تے نازِل کِیتے تاں جو تُوں لوکاں کُوں جَھل جَھل تے سُݨاویں اَتے اَساں وِی اِیکُوں وَقت وقت تے نازِل کِیتے (١٠٦)۔ (اَے رسول) آکھ اِیندے اُتے اِیمان گِھن آؤ یا اِیکُوں مَنُّو وِی نہ، بیشک اِیں کنُوں پہلے جِنھاں لوکاں کُوں عِلم ݙِتا ڳیا ہَا، انھاں کُوں ڄَݙاں جو اِیہ قرآن پَڑھ تے سُݨایا ویندے تاں او کھاݙِی دے بَھرنے سَجدے وِچ ڈھے پوندِن (١٠٧)۔ اَتے اَکھیندِن ، جو اَساݙا رَبّ تاں پاک ہے (ہر ڳالھ کنُوں) بیشک اَساݙے رَبّ دا وَعدہ تَاں پُورا تِھی تے رَہݨ والا ہوندے (١٠٨)۔ اَتے او روندیں ہوئیں کھاݙِی دے بَھر ڈھے پوندِن (اِیں طرح اُنھاں وِچ) عاجزِی ٻَئی وِی وَدّھ ویندی ہے (١٠٩)۔ آکھ ݙے جو چَاہے تُساں اُوکُوں ، اَللہ دے ناں نال سَݙو یا رحمٰن دے ناں نال سَݙو، تُساں جِہڑے ناں نال اِی سَݙُو، اُوندے کِیتے اِیہ سارے ناں ٻَہُوں سوہݨیں ہِن اَتے آپݨِیں نماز کُوں نَہ ٻَہُوں اُچّی اَواز نال پَڑھ، اَتے نہ اُوکُوں اَصلُوں جِھکی اَواز نال پَڑھ، بلکہ ݙوہائیں دے درمیان والی اَواز نال پَڑھ (١١٠)۔ اَتے آکھ ݙے جو ساریاں تعریفاں اَللہ کِیتے ہِن، جَیں نہ تاں کہیں کُوں آپݨاں پُتر ٻݨائے اَتے نہ کوئی اُوندی بادشاہی وِچ اُوندا حِصّہ دار ہے اَتے نہ او عاجز ہے جو اُوکُوں کہیں مَددگار دِی ضرورت پُووے، اُوندی وَݙائی بیان کر، جیویں جو وَݙائی بیان کرݨ دا حق ہے (١١١)۔

سورۃ کہف مکیہ

شروع اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے ہمیشہ رحمت کرݨ والا ہے

ساریاں تعریفاں اَللہ کِیتے ہِن ، جَیں آپݨیں بَندے اُتے اِیہ خاص کِتاب لَہائی ہے، اَتے اِیندے وِچ کوئی ݙِن٘گ شِن٘گ وِی کائے نھیں (١)۔ اِیہ اِیں ڳالھ تے قائم ہے جو لوکاں کُوں اُوں سَخت عَذاب کنُوں ݙراوے جِہڑا اُوندی طرفُوں آوَݨ والا ہے اَتے مومناں کُوں خُوشخبری سُݨاوے جِہڑے نیک عَمل کریندِن جو اںھاں کِیتے ٻَہُوں سوہݨاں اَجر ہے (٢)۔ جیندے او ہمیشہ مَزّے گِھندے رَہسِن (٣)۔ اَتے انھاں لوکاں کُوں ݙَراوے، جِہڑے اَہدِن جو اَللہ (کہیں کُوں) آپݨاں پُتر بݨا گِھدّے (٤)۔ انھاں کُوں تاں اَصلُوں اِیندی کوئی خبر وِی کائے نھیں، اَتے نہ انھاں دے پِیو ݙاݙیاں کُوں ہَئی، اِیہ ٻَہُوں گَندی ڳالھ ہے جِہڑی اُنھاں دے مُن٘ہ کنُوں نِکلدی ہے، بیشک او کُجھ اَہدے وِی نھیں، سِوائے کُوڑ بَھتُوڑ دے (٥)۔ شاید تُوں (اَے رسول) انھاں دے پِچُّھوں آپݨیں آپ کُوں غَم وِچ مُکا نہ چھوڑیں، محض اِیں ڳالھوں جو مَتاں او اِیندے اُتّے اِیمان نہ گِھن آوِن (٦)۔ بیشک جِہڑا کُجھ وِی زمین اُتے ہے اَساں اُوکُوں اُوندے کِیتے رونق دِی شَئے بݨائے، تاں جو لوکاں کُوں اَزماؤں جو کوݨ انھاں وِچُوں چَن٘ڳے عَمل کرݨ والا ہے (٧)۔ اَتے جو کُجھ اِیندے اُتّے ہے، بیشک اَساں سُن٘ڄ بیابان تے غیر آباد بݨا ݙیسُوں (٨)۔ (اَے رسول) کیا تُوں خیال کریندیں جو غار والے اَتے اُکری ہوئی تختی اَساݙیاں نِشانیاں وِچُوں کُجھ عجیب جیہاں لڳدِن (٩)۔ ڄَݙاں او جَوان غار وِچ وَڑ ڳئے تاں دُعا مَن٘گیُونیں جو اَساݙے رَبّ آ ، اَساکُوں اَپݨِیں طرفُوں رحمت بخش، اَتے اَساݙے معاملے ٹھیک تِھی وَن٘ڄن دا کوئی تَدارُک (تدبیر) کر (١٠)۔ ٻَس اَساں انھاں دے کَنّاں تے کئی سالاں تَئیں اُوں غار وِچ پَردہ سَٹی رَکھیا (١١)۔ وَل اَساں اُنھاں کُوں جَگا کَھڑایا، تاں جو معلوم کروں جو انھاں دِیاں ݙُوں ٹولیاں وِچُوں کِہڑی زیادہ صحیح ڳݨ سَڳدِی ہے جو او اتھاں کِتّی دیر رِیہے (١٢)۔ اَساں تیکُوں (اَے رسول) اُنھاں دا وَاقعہ صحیح صحیح بیان کریندے پَے ہَیں، دَراَصل او کُجھ جوان ہِن، جِہڑے جو آپݨیں رَبّ تے اِیمان گِھن آئے ہِن، جِہڑا اَساں اُنھاں کُوں ٻَئی وِی زیادہ ہدایت ݙِتی (١٣)۔ اَتے انھاں دے دِلّاں کُوں ٻِیا وِی تَکڑا کر ݙِتا، ڄَݙاں اُٹھیئے تاں اَکھیُونیں جو اَساݙا رَبّ تاں اَسماناں تے زمین دا رَبّ ہے، اَساں اُوں کنُوں عِلاوہ ٻَئے کہیں کُوں اَپݨاں معبود اَصلُوں نہ سَݙیسُوں، (نہ تاں) عقل کنُوں ٻَہُوں ہَٹ تے اَساݙی ڳالھ ہوسی (١٤)۔ اَساݙی قوم دے انھاں لوکاں اُوں کنُوں سِوا ٻئے معبود بݨا گِھدّن، اَچھا اِیہ لوک اُوندے متعلّق کوئی تکڑی دلیل کیوں نھیں پیش کریندے، بَھلا اُوں کنُوں وَدّھ ظالم وِی کوئی تِھی سڳدے جِہڑا جو اَللہ اُتے کُوڑا بُہتان ٻَدھ ݙیوے (١٥)۔ اَتے ڄَݙاں تُساں ہِک پاسے تِھی ڳیوے، انھاں (مُشرکاں) کنُوں اُتے جِنھاں شَئیں دِی اَللہ کنُوں سِوا عبادت کریندِن، انھاں کنُوں، تاں وَل آپݨاں ٹِکاݨاں غار وِچ ٻݨا گِھنّو، تُہاݙا رَبّ تُہاݙے اُتّے آپݨِیں رحمت دَا مِینہ وَسا ݙیسے، اَتے تُہاݙے معاملے وِچ تُہاݙے کِیتے سہولتاں پَیدا کر ݙیسے (١٦)۔ اَتے تُوں ݙیکھدیں جو ڄَݙاں سِڄّھ اُبھردے، تاں تیکُوں اِیں نظردے جو او غار والیاں دے سَڄّے پاسُوں چَڑھدے اَتے ڄَݙاں لَہݨ لڳدے تاں انھاں کنُوں شُمال والے (کَھٻّے) پاسے کنُوں ڈھل ویندے، اَتے او اُوندی ہِک کُھلّی جاء وِچ رَہندے ہِن، اِیہ اَللہ دِیاں نشانیاں وِچُوں ہِک نِشانی ہے اَللہ جیکوں ہدایت ݙیوے تاں اُوہو ضرور ہدایت پاویندے، اَتے جیکُوں او گُمراہ کر ݙیوے، تاں تیکوں اُوندے کِیتے کوئی رَاہ لاوَݨ والا یار نہ لبھسے (١٧)۔ اَتے تُوں خیال کریندیں، جو او جاڳدے پئین، پَر او سُتّے پَئے ہِن، اَتے اَساں اُنھاں کُوں اُنھاں دے سَڄّے کھَٻّے پاسے تے وَلائی پرتائی رَکھیئے اَتے انھاں دے کُتّے غار دے مُن٘ہ تے آپݨیاں اَڳلیاں ڄَنگھاں کُوں دگھیری رَکھیئے، جیکر تُوں انھاں کُوں جَھاتی پا تے ݙیکھدا تاں انھاں کنوں کَن٘ڈ وَلا تے بَھڄ ویندا، اَتے تُوں اُنھاں دِی (ہیبت) وِچ آ ویندا (١٨)۔ اَتے اِیں طرح اَساں انھاں کُوں اُٹھا کھڑایا، تاں جو ہِک ٻَئے کنُوں پُچِّھن ڳُچِّھن، ٻَس پُچھݨ والیاں وِچُوں ہِک پُچھیا، اَساں اِیں حال وِچ کِیتی دیر رِیہے ہِیسے؟ انھاں آکھیا، ٻَس اَساں ہِک ݙین٘ہ کنُوں وِی گَھٹ، آخر فیصلہ تِھیا، جو اَساݙا رَبّ اِی چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے، جو اَساں کِتّی دیر اِیں حال وِچ رِیہے ہِیسے، ٻَس تُساں اَپݨِیں وِچُوں کہیں ہِک کُوں اِیہ روپیہ (سِکّہ) ݙے تے شہر بھیڄو، اُتّھاں او ݙیکھے جو کِہڑا کھاݨاں ساریْاں تُوں زیادہ پاک صاف ہے ٻَس او اَساݙے کھاوَݨ کِیتے اُوندے وِچُّوں کُجھ گِھن آوے، اَتے انھاں نال میل جول (نَرمی) والی ڳالھ مہاڑ کرے، تاں جو اَساݙے متعلّق کہیں ہِک کُوں وِی پَتہ نہ لڳݨ ݙیوے (١٩)۔ کیوں جو جیکر اُنھاں دَا ہَتّھ اَساݙے اُتّے پُڄ ڳیا تاں اَساکوں پَتھر مار تے مار گَھتین، یا اَپݨیں مَذہب دو (زبردستی) وَلا گِھنّن، تے اَساں کݙاہِیں وِی اُنھاں کنُوں نہ چُھٹ سَڳسُوں (٢٠)۔ اَتے اِیں طرح اَساں انھاں لوکاں کُوں اِطلاع کر ݙِتی، تاں جو او ڄاݨ گِھنّن جو اَللہ دا وعدہ سَچّا ہوندے، اَتے (قیامت دِی) گھڑی وِچ تاں کوئی شَک وِی کائے نھیں، ڄَݙاں اُنھاں آپس وِچ اِیں مُعاملے دے متعلّق تنازع گھت ݙِتا، تاں آکھݨ لڳے (ڳالھِیں چھوڑو) جو ٻَس انھاں کِیتے مکان بݨا کھڑاؤ (اَصل وِچ) اُنھاں دا رَبّ اُنھاں دے متعلّق خُوب ڄاݨدے ، جِہڑے لوک اِیں معاملے وِچ تَکڑا ہَتّھ رَکھیندے ہَن، آکھݨ لڳے جو اَساں تاں اِیں جاء تے مَسیت چَا بَݨیسُوں (٢١)۔ ہُݨ اِیہُو اَکھیندِن، جو او (غار والے) تَرائے ہَن تے چوتھا اُنھاں دا کُتّا ہَا، اَتے بعضے اَکھیندِن جو او پَنج ہَن، تے چِھیواں اُنھاں دا کُتّا ہَا، ٻَس بغیر ݙِٹّھے تُکّے چَلائی رَکھدِن، اَتے بعضے تاں اِیہ وِی اَکھیندِن جو او سَتّ ہِن، تے اَٹّھواں اُنھاں دا کُتّا ہَا، (اَے رسول) آکھ ݙے، جو میݙا رَبّ اِی انھاں دِی گِنتری کُوں خُوب ڄاݨدے، اِیکُوں کوئی ٻِیا ڄاݨدا وِی کائے نھیں، ڄاݨدِن تاں ٻَہُوں تھوڑے ڄاݨدِن، ٻَس تُوں اُنھاں نال ڈھیر بحثا بحثی نہ کِیتی کر، ٻَس سرسری جہی ڳالھ کر ݙِتی کر، اَتے نہ اُنھاں دے متعلّق اُنھاں دے کہیں بَندے کنُوں پُچّھ (٢٢)۔ اَتے کہیں کَم کِیتے اِیہ نہ آکھیا کر جو مَیں اِیکُوں فجر کر ݙیساں (٢٣)۔ بلکہ آکھ جو اُوکُوں اَللہ چاہیا تاں، اَتے اَپݨِیں رَبّ کُوں یاد کر گِھدّا کر جِہڑے ویلے وِی کوئی بُھل چُک تِھی وَن٘ڄے تاں ! اَتے آکھ جو اُمید ہے جو میݙا رَبّ میکُوں اِیں معاملے وِچ اِیں کنُوں کوئی زیادہ چَن٘ڳی رہنمائی کریسے (٢٤)۔ اَتے او آپݨِیں غار وِچ تَرائے سَو سال رِیہے ، بلکہ نَوں سال ٻئے وِی وَدھا تے ݙَسئے ویندِن (٢٥)۔ آکھ جو اَللہ چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے جو او کِتّی مُدّت رِیہِن، اَللہ کُولھ ہِن آسماناں تے زمین دِیاں غیب دِیاں ڳالھِیں اَتے او ٹِھیک ٹِھیک ݙیکھݨ والا تے صاف صاف سُݨݨ والا ہے، اَتے انھاں لوکاں دا کوئی ٻِیا کارساز نھیں سِوائے ہُوندے، اَتے او اَپݨِیں حکومت وِچ کہیں کُوں حِصّے دار نھیں بݨیندا (٢٦)۔ اَتے اَپݨیں رَبّ دِی ݙِتی کتاب کُوں جِہڑی جو تَیں دو وحی کِیتی ڳئی ہے (اُووِیں دا اُووِیں) پَڑھ تے سُݨایا کر، اُوندے کلام (فرماناں) کُوں کوئی نھیں بَدل سڳدا اَتے اُوں کنُوں سِوا تُوں کہیں ٻئی جاء پَناہ وِی نھیں پَا سَڳدا (٢٧)۔ اَتے اُنھاں نال دِلّ لائی رَکھ جِہڑے آپݨیں رَبّ کنُوں سویرے تے شام کُوں وِی دُعائیں مَن٘گدے رَہندِن، اِیہے اُوندی رَضا چَہندِن اَتے آپݨیں دِید اُنھاں کنُوں ٻے پاسے نہ پھیر، (پھیریسیں تاں) دُنیاوی زِندگی دِی زیب زینت دَا اِرادہ تِھی ویسی آ، اَتے اُوں شَخص دا آکھیا وِی نہ مَنّیں، جِیندے دِلّ کُوں اَساں اَپݨِیں یاد کنُوں غافِل کر چھوڑے، اَتے او اَپݨیاں خواہشاں اُتّے چَلدا وَدّے اَتے اُوندا معاملہ اَصلُوں حَد کنُوں وَدّھ چُکیئے (٢٨)۔ اَتے آکھ ݙے جو تُہاݙے رَبّ کنُوں حق آڳئے، ٻَس جِہڑا چَہوے اِیندے اُتے اِیمان گِھن آوے، اَتے جِہڑا چَہوے اِیندا اِنکار کر ݙیوے، بیشک اَساں ظالم لوکاں کِیتے اِہجی بھا تیار کر رَکّھی ہے، جِیندیاں لِمبیَاں انھاں کُوں گھیرا گھت گِھنسِن، اَتے او (پاݨِیں کِیتے) فریاد کریسِن، تاں انھاں دِی فریاد دا جواب اِہجے ٻَڑکدے، تل والے تیل وانگوں دے پاݨِیں نال ݙِتا ویسے، جِہڑا مُن٘ہ سَار گَھتیسی، اِیہ پِیوَݨ کِیتے ٻَہُوں گَندہ پاݨِیں ہوسے اَتے انھاں دا ٹِکاݨاں وِی ٻَہُوں بُرا ہوسے (٢٩)۔ بیشک جِہڑے لوک اِیمان گِھن آئِن اَتے نیک کَمّ وِی کریندے رِیہِن تاں اَساں چَن٘ڳے کَمّ کرݨ والیاں دا اَجر اَصلُوں ضائع نِسّے کریندے (٣٠)۔ اِیہے لوک ہِن، جِنھاں کِیتے ہمیشہ کِیتے (سَدا بہار) بہشتی باغ ہوسِن جِنھاں وِچ نَہراں وَہندِیاں وَڳدِیاں پِیاں ہوسِن، اُوندے وِچ انھاں کُوں سونے دے کن٘گَݨ پَوائے ویسِن، اَتے اَطلس تے دیبا جیہے (موٹے پتلے) ریشمی سادے کپڑے پَوائے ویسِن، اُچّے تخت تے تکیئے دی ٹیک لَا تے ٻیٹھے ہوسِن، اِیہ ٻَہُوں وَدّھایا اَجر (ثواب) ہے، اَتے ٻَہُوں سوہݨاں ٹِکاݨاں ہے (٣١)۔ اَتے (اَے رسول) انھاں کُوں مثال دے طور تے انھاں ݙُوں شخصاں دَا حال ݙَسا، جِنھاں وِچُوں ہِک کُوں اَساں اَنگوراں دے ݙُوں باغ ݙِتے، اَتے اُنھاں دے ٻَاہروں ٻاہروں کھجّیاں دا لوڑھا جیہا ڄَما ݙِتا ہَا، تے اَساں انھاں ݙوہائیں وِچ رَڑھ پَیدا کر ݙِتی (٣٢)۔ ݙُوہائیں باغاں کُوں ٻَہُوں پَھل لڳدے ہَن، تے انھاں کُوں پَھل پُھل لڳَݨ وِچ کوئی کَمی نہ آندی ہَئی، اَتے انھاں ݙُوہائیں وِچ ہِک نہر وِی جاری کر ݙِتّی ہَئی (٣٣)۔ اَتے اُوکُوں اُنھاں دا چَن٘ڳا بَھلا پَھل (نفع) مِلدا رَہندا ہَا ٻَس (ہک واری) اُوں آپݨیں یار کُوں آکھیا، جِہڑا جو اُوندے نال بحثا بحثی کریندا ٻیٹھا ہَا، جو مَیں تَیں کنُوں مال وِچ وِی زیادہ ہَاں تے بندیاں دِی نفری سان٘گوں عِزّت وِچ وِی وَدّھ ہَاں (٣٤)۔ (اِیہ آکھ تے) او آپݨیں باغ وِچ وَڑ ڳیا او آپݨیں آپ کِیتے ظالم تِھی ڳیا ہَا، کِیُوں جو اُوں آکھ ݙِتا، جو مَیں تاں گُمان وِی نھیں کریندا، جو اِیہ باغ کݙائیں اُڄِڑ ویسی (٣٥)۔ اَتے مَیں اِیں ڳالھ تے وِی شَک کریندا جو کݙائیں قیامت دِی گھڑی وِی سِر تے آویسی، اَتے جیکر میکُوں آپݨیں رَبّ دو ون٘ڄݨاں پِیا، تاں وِی میکُوں اُتّھاں وَن٘ڄ رَہݨ دا اِیں کنُوں وِی چَن٘ڳا ٹِکاݨاں مِل ویسے (٣٦)۔ تاں اُوندے اُوں یار آکھیا، جِیندے نال ڳالھِیں کریندا ہَا، جو کیا تُوں اُوں ہَستی دا اِنکار کریندیں، جَیں تیکُوں پہلے مِٹی وِچُوں وَل نُطفے کنُوں پَیدا کِیتے تے وَل ٹِھیک ٹھاک جُوان بݨا کھڑائے (٣٧)۔ پَر مَیں تاں اِیہُو کُجھ اَکھیساں جو اِیہُو اَللہ تاں ہے میݙے پالݨ والا، اَتے میں کہیں ٻَے کُوں آپݨیں رَبّ دَا شریک نھیں بݨیندا (٣٨)۔ بَھلا ݙَسا جو جِہڑے ویلے تُوں آپݨیں باغ وِچ داخِل تِھیا ہَاوِیں، تاں اِیں کیُوں نہ آکھیا ہَاوی جو جِہڑا کُجھ اَللہ چَہسی تِھیسے (ماشاء اللہ) اَللہ کنُوں سِوا کہیں کُوں کوئی طاقت حاصل کائے نھیں (لا قُوّۃ اِلّا بِااللہ) جِہڑے ویلے جو تَیں میکُوں ݙِٹھا ہَا، جو مَیں تَیں کنُوں گَھٹ ہَاں، مال وِچ وِی تے آل اَولاد وِچ وِی (٣٩)۔ وَت وِی اِیہ تِھی سڳدے، جو میݙا رَبّ میکُوں تیݙے باغ کنُوں وِی چَن٘ڳا (باغ) بخش کر ݙیوے، اَتے تیݙے باغ اُتے اَسمان کنُوں کوئی آفت بھیڄ ݙیوے تے او صفن صفا میدان تِھی وَن٘ڄے (٤٠)۔ یا اُوندا (نہر دا) پاݨِیں اَصلُوں سُک وَن٘ڄے تے تُوں اُوکُوں وَلا گِھنّ وِی نہ آ سَڳیں (٤١)۔ ٻَس اُوندے سارے پَھلّاں کُوں کہیں آفت وَلھیٹ گِھدّا، ٻَس اوں جِہڑا کُجھ مال اُندے اُتّے خرچ کِیتا ہوئیا ہَا اُوندے اُتّے ہَتّھ ملیندا رَہ ڳیا، تے (اَنگوراں دِیاں) وَلھیں اَپݨیاں ڈھاریاں اُتّے سَڑیاں سُکّیاں ڈَٹّھیاں پِیاں ہَن (اِیہ سَب کُجھ ݙیکھ تے) آکھیُس اَفسوس جو مَیں کہیں ہِک کُوں وِی اَپݨیں رَبّ دا شریک نہ بݨیندا (٤٢)۔ اَتے کوئی جماعت وِی اَللہ کنُوں سِوا نہ ہَئی، جِہڑی جو اُوندی مَدد کریندی نہ آپ اِیں آفت دا مقابلہ کر سَڳیا (٤٣)۔ اِتھاؤں پَتہ لڳدے جو ساری کارسازی خُدائے بَرحق دے ہَتّھ وِچ ہے، اُوندی طرفُوں ݙِتا، ثواب وِی ٻَہُوں چَن٘ڳا ہے، تے اُوندا ݙیکھایا اَنجام وِی! (٤٤)۔ اَتے (اَے رسول) انھاں کُوں دُنیاوی زندگی دِی مثال اِیہ ݙے جو اَساں اَسمان کنُوں پاݨِیں وَسیندے ہَیں، زمین دِی پَیداوار اُوکُوں چُوپ تے گھاٹی تِھی ویندی ہے، پَر آخر وِچ او تِیلی تِیلی تے بھُوں تِھی ویندی ہے، جیکُوں ہَوائیں اُݙائی وَدِّیاں ہوندِن، اِیں طرح اَللہ تاں ہَر شَئے اُتے پُوری قدرت رَکھیندے (٤٥)۔ مال متال تے پُتر تاں دُنیاوِی زندگی دِی عارضی رونق ہِن، پَر اَصل وِچ تاں نیکیاں باقی رَہݨ والیاں ہِن، تیݙے رَبّ دے نزدیک او ٻَہُوں چَن٘ڳے ثواب دے ݙا دِیاں ہِن، اَتے ساریاں آساں اُمیداں رَکھݨ دے ݙَا دِیاں ہن (٤٦)۔ اَتے جِہڑے ݙین٘ہ اَساں پَہاڑاں کُوں سوریسوں ہَٹیسُوں، اَتے تُوں زمین کُوں صفن صفا ݙیکھسیں، اَتے اَساں انھاں لوکاں کُوں کَٹھا کر گِھنسُوں، ٻَس انھاں وِچُوں کہیں ہِک کُوں وِی نہ چُھوڑیسُوں (٤٧)۔ اَتے انھاں کُوں قطاراں بݨا تے تیݙے رَبّ دے رُوبرو پیش کِیتا ویسے، (آکھیا ویسے) جو تُساں اَساݙے کولھ اُووِیں آ ڳیُوے جِیویں اَساں تُہاکُوں پہلی واری پَیدا کِیتا ہَا، بلکہ تُہاکُوں تاں گَھمن٘ڈ ہَا، جو اَساں تُہاݙے اُتّے کہیں وعدے وعید دا وقت وِی نہ آنیسوں (٤٨)۔ وَل (عَملاں والی) کِتاب کھول تے رَکّھی ویسی، تاں مُجرماں گُنہگاراں کُوں ݙیکھسُو! جو جِہڑا کُجھ اُوندے وِچ لِکھیا ہوئے اُوں کنُوں ݙر ویسِن اَتے اَکھیسِن ہائے شامت اَساݙی! اِیندے وِچ تاں نہ کوئی چھوٹی ڳالھ چھوڑی ڳئی ہے، تے نہ کوئی وَݙی! ٻَس انھاں کُوں تاں (اِیندے وِچ) دَرج کر گِھدّا ڳئے، اَتے جِہڑے جہڑے عَمل کِیتے ہَانے، او سامݨیں آویسِن، اَتے تیݙا رَبّ کہیں ہِک تے وِی ظُلم نھیں کریندا (٤٩)۔ اَتے ڄَݙاں اَساں فرشتیاں کُوں آکھیا، جو آدم کُوں سجدہ کرو، تاں اِبلیس دے سِوا ساریاں سَجدہ کِیتا، او جِنّاں وِچُوں ہَا، ٻَس اُوں آپݨیں رَبّ دے حُکم دِی نافرمانی چَا کِیتی، کیا تُساں میݙی بجائے اُوکوں تے اُوندی اولاد (چیلیاں چانٹیاں) کُوں آپݨاں یار و مَددگار بݨیندو حالانکہ او تُہاݙے دُشمن ہِن، ظالماں کِیتے اَللہ دِی یاری نال اِیہ اَدّل بَدّل ٻَہُوں گَندہ ہے (٥٠)۔ مَیں نہ تاں اُنھاں کُوں اَسماناں تے زمین کُوں پَیدا کرݨ ویلے سَݙ کَھڑیا ہَا، اَتے نہ خُود انھاں دے پَیدا کرݨ ویلے! اَتے مَیں اِیہُو جیہا نہ ہَم جو گُمراہ کرݨ والیاں کُوں آپݨاں ٻان٘ہ بیلی بݨیندا (٥١)۔ اَتے جِہڑے ݙین٘ہ (اَللہ) اَکھیسے جو سَݙ آؤُو میݙے نال شریک بݨائے ہوئیاں کُوں جِنھاں دا تُہاکُوں زُعم (دعویٰ) ہَا، او اُنھاں کُوں سݙیسِن، پَر او اُنھاں کُوں کوئی جواب نہ ݙیسِن اَتے اَساں انھاں کِیتے ہِکّو چِخا (ہلاکت دا) بݨایا ہوئے (٥٢)۔ اَتے گُنہگار (دوزخ دِی) بھا کُوں ݙیکھسِن، تاں پَتہ لڳسنے جو او اَصلُوں اِیندے وِچ سَٹیے وَن٘ڄݨ والے ہِن، اَتے او اِیں کنُوں بَچّ وَن٘ڄݨ دا کوئی رَاہ وِی نہ لَبھ سَڳسِن (٥٣)۔ اَتے اَساں اِیں قرآن وِچ لوکاں کِیتے طرح طرح نال ہَر ہِک مِثال کُوں بیان کر ݙِتا ہے پر انسان ڈھیر ساریاں معاملیاں وِچ جھیڑے گَھتّݨ والا ہے (٥٤)۔ اَتے لوکاں کُوں کِہڑی شَئے مَنع کِیتا ہَا اِیمان گِھن آوَݨ کنُوں اَتے آپݨیں رَبّ کنُوں بخشش مَنگݨ کنُوں ڄَݙاں جو انھاں کولھ ہدایت وِی پُڄ ڳئی ہَئی، او تاں چَہندے ہَن جو، انھاں نال وِی پہلے دِیاں قوماں والا معاملہ کِیتا وَن٘ڄے یا وَت اُنھاں دے سامݨیں عذاب گِھن آیا وَن٘ڄے (٥٥)۔ اَتے اَساں رسُولاں کُوں نھیں بھڄیندے سِوائے اِیندے جو او لوکاں کُوں خوشخبری سُݨاوِن تے عذاب کنُوں وِی ݙَراوِن، اَتے جِنھاں لوکاں کُفر اِختیار کِیتا ہوئے او باطِل (کُوڑ) دے حربِیاں (ہَتھیاراں) دے زور تے لڑدے جھگڑدے رَہندِن، تاں جو اِیں طرح او حق کنُوں تِھڑکا گِھنّن اَتے اَساݙیاں آیاتاں اَتے جِہڑی شَئے نال اِنھاں کُوں ݙرایا ڳئے اُوندے اُتّے کِھلّاں (مخول) کرِن (٥٦)۔ اَتے اُوں کنُوں زیادہ ظالم کوݨ ہے جیکُوں اُوندے رَبّ دِیاں آیاتاں نال سَمجھایا وَن٘ڄے، پَر او انھاں کنُوں مُن٘ہ پھیر گِھنّے اَتے جِہڑا کُجھ آپݨیاں ہَتّھاں نال اَڳُوں کِیتے بھیڄ چُکیا ہے (اُوندے بُرے انجام کُوں) وِسار ݙیوے، بیشک اَساں اُنھاں دے دِلّاں اُتے پَردے سَٹ ݙِتِن، تاں جو او اِیکُوں (قرآن کُوں) سَمجھ نہ سَڳِن، اَتے انھاں دے کَنّاں وِچ ٻُوڑ گھٹ ݙِتے ، اَتے جیکر تُوں انھاں کُوں ہدایت والے پاسے کِتنا کِیُوں نہ سَݙیں پِیا، او کݙائیں وِی ہدایت والے پاسے نہ آسِن (٥٧)۔ اَتے تیݙا رَبّ بخشݨ ہار ہے، ٻَہُوں رحمت بھیڄݨ والا ہے جیکر او اُنھاں کُوں پَکڑیندا بہ سَبب اُوندے جِہڑا کُجھ او کماندے وَدِّن، تاں جلدی اُنھاں اُتّے عذاب بھیڄ ݙیندا، پَر انھاں کِیتے ہِک وقت دا وَعدہ کِیتا ہوئے (جِیندے بعد) عذاب کنُوں بَچَݨ کِیتے کوئی پَناہ دِی جاء نہ لَبھ سَڳسِن (٥٨)۔ اِیہ او وَستِیاں ہِن جِنھاں کُوں اَساں برباد کر ݙِتے، ڄَݙاں جو انھاں ظلم کِیتا اَتے انھاں دے تباہ کر ݙیوݨ دا ہِک وقت وِی مُقرر کِیتا ہوئیا ہے (٥٩)۔ اَتے مُوسیٰ آپݨیں ٻیلی کُوں آکھیا جو مَیں اَصلُوں نہ رُکساں جے توڑِیں جو مَیں ݙُوں دَریاواں دے ہِک ٻئے نال مِلݨ دِی جاء تے نَہ پُڄ ویساں، چاہے میکُوں کئی سال ٹُرݨاں وِی کِیُوں نہ پُووے (٦٠)۔ ٻَس ڄَݙاں او ݙُوں دَریاواں دے ہِک ٻے نال مِلݨ والی جاء تے وَن٘ڄ پُڄّے تاں اُتھاں آپݨیں مَچّھی کُوں بھل ڳئے، تے او مَچّھی دَریا وِچ سُرنگ وانگ آپݨاں رَاہ بَݨا تے ٹُر ڳئی (٦١)۔ ٻَس ڄَݙاں اَڳُوں تے کُجھ پَندھ کر ڳئے تاں مُوسیٰ آپݨیں ٻیلی کُوں آکھیا، میکوں میݙا کھاݨاں چا ݙے، اَصل وِچ مَیں اِیں سفر وِچ ٻَہُوں تَھک ڳِیاں (٦٢)۔ ٻیلی آکھیا، کیا تُساں ݙِٹھا نہ ہَا، جو ڄَݙاں اَساں (لمبے چوڑے) پَتھر کولھ آرام کِیتا ہَاسے، تاں مَیں مَچّھی اُتھائیں بُھل آیا ہَم، اَتے میکُوں کہیں ٻئے نھیں بھلوایا، سِوائے شیطان دے، جو مَیں اُوں (مَچّھی) دے متعلق تُہاکُوں ݙَساواں ہَا، اَتے او دَریا وِچ ہِک عجب جیہے طریقے نال وَڑ ڳئی ہَئی (٦٣)۔ مُوسیٰ آکھیا، اُوہَا تاں جاء ہَئی، جیکوں اَساں لَبھدے وَدّے ہاسے، ٻس او ݙوہائیں پِچھلے پَیریں اُوں جَاء تے وَل آئے (٦٤)۔ اُتّھاں اَساݙے ٻانھیاں وِچُوں ہِک ٻانھے کُوں مِلئے، جیکوں اَساں آپݨِیں طرفُوں رحمت بخشی ہوئی ہَئی، اَتے اُوکُوں آپݨِیں طرفُوں ہِک عِلم وِی سِیکھایا ہوئیا ہَا (٦٥)۔ مُوسیٰ اُوکُوں آکھیا، کیا مَیں تیݙے نال رَہ سڳداں، تاں جو تُوں میکُوں اَپݨیں عِلم وِچُوں او اُچّیاں ڳالھِیں سِکھا ݙیویں، جِہڑیاں تُہاکُوں سِکھائیاں ڳیاں ہِن (٦٦)۔ اُوں آکھیا، جو اِیہ حقیقت ہے، جو تیݙے وِچ اِتّی ہِمّت کائے نھیں، جو تُوں میݙے نال صبر کر تے رَہ سَہ سَڳیں (٦٧)۔ اَتے تُوں کِیویں اُوں ڳالھ تے صبر کر سڳدیں جِیندی تیکُوں خبر اِی کائے نھیں (٦٨)۔ مُوسیٰ آکھیا، تُوں میکُوں اِنشاء اللہ صابر پیسیں، اَتے بیشک مَیں تیݙے حُکم دِی نافرمانی وِی نہ کریساں (٦٩)۔ اُوں آکھیا، جیکر تُوں میݙے نال رَہݨ چَہندیں تاں مَیں کنُوں کوئی ڳالھ نہ پُچھیسیں، جے توڑِیں جو مَیں خود اُوندا ذِکرہ تیݙے نال نہ کراں (٧٠)۔ ٻَس ݙوہِیں ٹُر پَئے، آخر او ڄَݙاں ہِک ٻیڑی وِچ سوار تِھی ڳئے، تاں اُوں ٻیڑی دا ٹنگ چا کڈھیا، مُوسیٰ آکھیا تَیں اِیندے وِچ اِیں ڳالھوں ٹنگ چَا کڈھیے جو اِیندے سواراں کُوں غرق کر ݙیویں، تحقیق تَیں اِیہ خراب کَمّ کِیتے (٧١)۔ اُوں آکھیا مَیں آکھیا نہ ہَم، جو بے شَک تُوں میݙے نال رَہ تے صبر نہ کر سَڳسیں (٧٢)۔ مُوسیٰ آکھیا، تُوں میکُوں سَزا نہ ݙے، مَیں بُھل پِیاں، اَتے میݙے کہیں ڳالھ اُتّے اِتّی سختی وِی نہ کِیتی کر (٧٣)۔ وَل او ݙُوہائیں اَڳُوں تے ٹُر پیئے اِیہ توڑِیں جو (رَہ وِچ) ہِک چُھوہر مِلیا، تاں اُوں شَخص اُوکُوں قتل کر چھوڑیا، مُوسیٰ آکھیا کیا تَیں ہِک بے گُناہ چُھوہَر کُوں قتل نھیں کِیتا، حالانکہ اُوں کوئی قتل نھیں کِیتا ہویا، ضرور تَیں ٻَہُوں گَندہ کَم کِیتے (٧٤)۔