Wb/skr/ویہواں سیپارہ

سورۃ النمل مکیہ

بَھلا او کوݨ ہے؟ جیں اَسماناں تے زمین کُوں پَیدا کِیتے، اَتے تُہاݙے کِیتے اَسمان کنُوں پاݨِیں وَسائے، وَل اُوندے نال رونقاں والے باغ ڄَمائِن، تُہاݙے کِیتے تاں ممکن نَہ ہَا، جو تُساں اُنھاں دَرختاں کُوں ڄَمیندے، وَل کیا اَللہ دے نال کوئی ٻِیا معبود وِی ہے (کوئے نہ) بلکہ اِیہ تاں سِدّھے رَاہ کنُوں تُھڑکی ہوئی قَوم ہے(٦٠)۔ بَھلا او کَوݨ ہے جیں زمین کُوں رَہݨ ٻَہݨ دِی جاء بݨائے، اَتے اِیندے وِچ نہراں بݨائِن، اَتے اِیندے (تھرام) کِیتے پَہاڑ بݨائِن، اَتے ݙُوں (قِسم دے) سمندراں دے اَدّھ وِچ ہِک حَد ٻَنّاں (اوٹ) بݨائے کیا اَللہ دے نال کوئی ٻِیا معبود وِی ہے؟ (کوئے نہ) بلکہ انھاں دے ڈھیر تاں کوئی کُجھ ڄاݨدے وِی کائے نھیں(٦١)۔ بَھلا او کُوݨ ہے جِہڑا بے چین آدمی دِی دُعا قبول کریندے، ڄَݙاں جو او اُوکُوں سَݙیندے، اَتے اُوندے ݙُکھ دَرد کُوں پَرّے ہَٹیندے، اَتے تُہاکُوں زمین اُتے آپݨاں خلیفہ بݨائے، کیا اَللہ دے نال ٻِیا کوئی معبود وِی ہے تُساں تاں اِیں ڳالھ تے ٻَہُوں گَھٹ غور کریندو(٦٢)۔ بَھلا او کُوݨ ہے، جِہڑا تُہاکُوں خُشکی تے تَری دے اَندھاریاں وِچ رَاہ ݙِیکھیندے، اَتے اَپݨِیں رحمت (دے مِین٘ہ) کنُوں پہلے ہَوائیں کُوں خُوشخبری ݙے تے بھیڄیندے، کیا اَللہ دے نال ٻِیا کوئی معبود وِی ہے (کوئے نہ) اُوندی شان تاں اُوں کنُوں ٻَہُوں اُچّی ہے، جیکوں اِیہ لوک (اُوندا) شریک بݨیندِن(٦٣)۔ بَھلا او کَوݨ ہے جِہڑا پہلی واری خلقت کُوں پَیدا کریندے، تے وَلا وِی جِیوا کھڑا کریسے، اَتے کَوݨ ہے جِہڑا اَسمان کنُوں تے زمین وِچُوں رِزق ݙیندے، کیا اَللہ دے نال کوئی ٻِیا معبود وِی ہے؟ (اَے رسول) آکھ ݙے، تُساں سَچّے ہِیوے، تاں کوئی دلیل گِھن آؤ(٦٤)۔ آکھ ݙے جو کوئی ڄاݨدے اَسماناں تے زمین دے وِچ دِیاں اَݨ ݙِٹّھیاں شَئیں کُوں، سِوائے اَللہ دے، اَتے نہ اُنھاں لوکاں کُوں کوئی پَتہ ہے، جو کَݙاں اُٹَھا کھڑے کِیتے ویسِن(٦٥)۔ بلکہ اُنھاں دا عِلم آخرت دے متعلّق کُجھ ݙَسا وِی نھیں سَڳدا، او تاں اِیندے متعلّق شَک وِچ ہِن، بلکہ اُوندی (حقیقت کنُوں) اَصلُوں اَندھے ہِن(٦٦)۔ اَتے جِہڑے جو (حَقّ کنُوں) اِنکار کر چُکیئے ہِن، اَکھیندِن جو ڄَݙاں اَساں تے اَساݙے پِیؤ ݙاݙے مِٹّی تِھی چُکیئے ہوسُوں، کیا وَل وِی اَساں (قَبراں وِچُوں) ضرور کَڈھیے ویسُوں(٦٧)۔ اَلبتہ تحقیق اِیہ وَعدے اِیں کنُوں پہلے وِی اَساکُوں تے اَساݙے پِیؤ ݙاݙیاں کُوں وِی ݙِتّے ویندے رِیہن، اِیہ تاں محض پہلے گُزرے ہوئے لوکاں دِیاں کَہاݨیاں ہِن(٦٨)۔ (اَے رسول) آکھ ݙے، جو زمین تے ٹُرّو پِھرّو اَتے ݙیکھو جو گُنہگاراں دِی عاقبت کِیویں (خوار) تھئی ہے (٦٩)۔ اَتے تُوں اُنھاں دے (حال تے) غَم نَہ کر، اَتے نہ دِل وِچ اَوکھا پِیا تِھی، اُنھاں چالاں تے، جِہڑیاں ایہ چَلدے پِیئن(٧٠)۔ اَتے اِیہ لوک اَکھیندِن، جو ݙَساؤ جو اِیہ وَعدہ کَݙاں پُورا آ تِھیسی جیکر تُساں سَچّ آہدے وے تاں(٧١)۔ آکھ ݙے، جو شاید اُوں شَئے دا کُجھ حِصّہ تُہاݙی کَن٘ڈ پِچُّھوں آیا کھڑا ہُووے جِیندی تُساں جَلدی پَے کریندے وے(٧٢)۔ اَتے بیشک تیݙا رَبّ تاں لوکاں اُتے ٻَہُوں فضل کریندا رَہندے پَر اُنھاں وِچُوں ڈھیر کوئی شُکر نھیں کریندے(٧٣)۔ اَتے بیشک تیݙا رَبّ او سَب کُجھ ڄاݨدے، جِہڑا کُجھ او اَپݨِیں دِلّ وِچ لُکیندِن، اَتے جِہڑا کُجھ او ظاہر طور تے کریندِن(٧٤)۔ اَتے اَسمان تے زمین وِچ اَݨ ݙِٹّھی کوئی اِہجی شَئے کائے نھیں، جِہڑی جو واضح کِتاب وِچ (لِکّھی ہوئی) نَہ ہُووے(٧٥)۔ بیشک اِیہ قرآن بَنی اِسرائیل کُوں اَکثر او ڳالھِیں ݙَسیندے جِنھاں وِچ او لُڑھ مَریندے ہِن(٧٦)۔ اَتے بیشک اِیہ مومناں واسطے ہِدایت تے رحمت ہے(٧٧)۔ بیشک تیݙا رَبّ انھاں وِچ آپݨیں حُکم نال فیصلہ کر ݙیسی، اَتے او ٻَہُوں زبردست تے سَب کُجھ ڄاݨݨ والا ہے(٧٨)۔ ٻَس اَللہ اُتّے توکّل کر، بیشک تُوں کُھلّی حقیقت اُتے قائِم ہیں(٧٩)۔ بیشک تُوں آپݨاں سَݙ (پیغام) (مُردیاں کُوں) نھیں سُݨا سَڳدا، اَتے نہ ٻُوڑیاں کُوں سُݨا سَڳدیں، جِہڑے ویلے او کَن٘ڈ وَلا تے پِچَّھاں وِی ہَٹ ویندِن(٨٠)۔ اَتے نَہ تُوں اَندھیاں کُوں اُنھاں دِی گُمراہی وِچُوں کَڈھ تے سِدّھے رَاہ تے گِھن آسَڳسیں، اَلبتہ تُوں اُنھاں کُوں ضرور سُݨا سَڳدیں جِہڑے جو ساݙے آیاتاں اُتّے اِیمان گِھن آندِن، وَل تاں اِیہ فرمانبردار وِی تِھی ویندِن(٨١)۔ اَتے ڄَݙاں اِیہ ڳالھ (حُجّت) اُنھاں اُتے پُوری تِھیوَݨ لڳسِی، تاں اَساں اُنھاں کِیتے زمین وِچُوں ہِک جانور کَڈھیسُوں، جِہڑا اُنھاں نال ڳالھ کریسی، کِیُوں جو او اَساݙیاں آیاتاں اُتے اِیمان نَہ گِھن آندے ہَن(٨٢)۔ اَتے ہِک ݙین٘ہ اَساں ہَر اُمّت وِچُوں ٹولے دے ٹولے اِہجے بَندیاں دے کَٹّھے چَا کریسُوں، جِہڑے اَساݙیاں آیاتاں کُوں کُوڑا اَکھیندے ہَن، ٻَس اُنھاں دِی دَرجہ وار جماعت بندی کر ݙِتی ویسی(٨٣)۔ اِیہ توڑِیں جو ڄَݙاں سارے آ ویسِن تاں اَللہ پُچّھسے، کیا تُساں میݙیاں آیاتاں کُوں کُوڑا نَہ آہدے ہاوے، حالانکہ تُساں اَپݨیں عِلم دے مطابق انھاں دِی حقیقت کُوں سَمجھ وِی نہ سَڳے ہاوے، تُساں اِیہ کِیتا کِیا ہَا(٨٤)۔ اَتے اُوں (عَذاب دا) حُکم اُنھاں اُتے اُنھاں دے ظلم دِی وَجہ کنُوں پُورا تِھی تے رَہسی، اَتے او کُجھ وِی نہ آکھ سَڳسِن(٨٥)۔ کیا اُنھاں نھیں ݙِٹَّھا جو اَساں رَات کُوں اِیں واسطے بݨائے تاں جو اِیندے وِچ سکون تے اَرام حاصل کرِن، اَتے ݙین٘ہ ݙیکھݨ بھالَݨ کِیتے ہِک سوجھلا ہے، بیشک اِیں ڳالھ وِچ نِشانیاں ہِن مومن لوکاں کِیتے(٨٦)۔ اَتے جِہڑے ݙین٘ہ صُور پُھوکیا ویسے، ٻَس جو کُجھ اَسماناں وِچ تے زمین دے اُتّے تَلّے ہے، سارے ݙَر ویسِن، سِوائے اُنھاں دے جِنھاں کُوں اَللہ پُڄاوَݨ چَہسی، اَتے سارے عاجزی دِی حالت وِچ اُوندے کولھ لڳیے آسِن (٨٧)۔ اَتے (اَے رسول) تُوں پَہاڑاں کُوں ݙیکھدیں تاں اِیویں لڳدِن، جِیویں جو او (آپݨیں جَاء تے) ٹھکیئے کَھڑے ہِن، پر (اُوں ݙین٘ہ) بدّلاں وانگُوں اُݙدے پِھردے وَدّے ہوسِن، اِیہ اَللہ دِی قُدرت دَا کرشمہ ہوسی، جیں ہَر شَئے کُوں ٹِھیک بݨا جُوڑ کَھڑائے، بیشک او اُوں کنُوں ٻَہُوں با خَبر ہے، جِہڑا کُجھ تُساں کریندے وَدّے ہِیوے(٨٨)۔ جِہڑے کوئی نیکی کَما تے آسِن، تاں اُنھاں کُوں اُوں کنُوں بہتر بَدلہ ݙِتّا ویسے، اَتے اِیہ لوک (اُوں ݙین٘ہ) ہَر قِسم دے ݙَر ݙُکَّل کنُوں اَصلُوں بے خَوفے ہوسِن(٨٩)۔ اَتے جِہڑے کوئی بُرائی کَما تے آسِن، ٻَس اُنھاں کُوں مُن٘ہ دے بَھرنے بھا وِچ سَٹ ݙِتَّا ویسے، تُہاکُوں کیا مِلسے، سِوائے اُنھاں عَملاں دِی جَزا دے، جِہڑے تُساں کریندے رِیہے ہِیوے(٩٠)۔ بیشک میکُوں اِیں ڳالھ دا حُکم تَھئے، جو مَیں اِیں شَہر دے رَبّ دِی عِبادت کِیتی رَکّھاں، جیں اِیکُوں عِزّتاں والا بݨائے، اَتے ہَر شَئے دَا مالک وِی اُوہو ہے، اَتے اِیہ وِی حُکم تَھئے جو مَیں اُوندے فرمانبرداراں (مسلماناں) وِچُوں بَݨ تے رَہاں (٩١)۔ اَتے اِیہ وِی جو مَیں قُرآن پَڑھ تے سُݨینداں رَہواں، جیں ہدایت پا گِھدّی تاں بیشک اُوں آپݨیں آپ کِیتے ہدایت پاتی، اَتے جِہڑا گُمراہ تِھی ڳیا، تاں آکھ ݙے جو بیشک مَیں تاں محض نصیحت کرݨ والیاں وِچُوں ہَاں(٩٢)۔ اَتے آکھ ݙے جو ساریاں تعریفاں اَللہ کِیتے ہِن، اَجھو او تُہاکُوں آپݨیاں نِشانیاں ݙیکھیسے، وَت تُہاکُوں چَن٘ڳی طرح اُنھاں دِی سَمجھ پوسے، اَتے تیݙا رَبّ انھاں کنُوں غافِل کائے نھیں جِہڑے کَمّ تُساں کریندے وَدّے ہِیوے(٩٣)۔

سورۃ القصص مکیہ

شروع ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان ہے، ہمیشہ رحمت کرݨ والا ہے

طٓ، سٓ، مٓ(١)۔ اِیہ آیاتاں ہِن، ہِک ٻَہُوں واضح بیان کر ݙیوَݨ والی کِتاب دِیاں(٢)۔ (اَے رسول) اَساں مُوسیٰ تے فِرعون دَا ہِک سَچّا واقعہ تیکُوں سُݨیندے ہَیں، اُنھاں لوکاں (دے فائدے) کِیتے جِہڑے اِیمان گِھن آئِن(٣)۔ واقعہ اِیہ ہے جو فِرعون مُلک وِچ ٻَہُوں وَݙائی کِیتی ہوئی ہَئی، اُتُّھوں دے لوکاں کُوں ٹولیاں وِچ وَن٘ڈایا ہُوئیا ہَا، اُوں اُنھاں وِچُوں ہِک ٹولی کُوں کَمزور بݨا چھوڑیا ہَا، اُنھاں دے پُتراں کُوں کُوہ چھوڑیندا تے اُنھاں دِیاں ذالیں (دِھیّاں) کُوں جِیندا رَہݨ ݙیندا ہَا، اِیہ حقیقت ہے، جو فَساد مَچاوَݨ والیاں وِچُوں ہَا(٤)۔ اَتے اَساں اِرادہ کِیتا جو مُلک وِچ جِنھاں کُوں کَمزور (تے ذلیل) کر تے رَکھیا ڳیا ہَا، اُنھاں اُتے احسان کروں، اَتے اُنھاں کُوں (دِین دا) پیشوا تے (مُلک دا) وارث بݨاؤں(٥)۔ اَتے اُنھاں کُوں مُلک وِچ اِقتدار بَخشُوں، اَتے فرعون کُوں، ہامان کُوں تے اُنھاں ݙُوہائیں دے لَشکراں کُوں اِیں ٹولی دے ہَتُّھوں او شَئے ݙِیکھاؤں جیں کنُوں او ݙَردے وَدّے ہِن(٦)۔ اَتے اَساں مُوسیٰ دِی مَاء دو وَحی دے ذریعے اَکھوایا، جو تُوں اِیکُوں تَھن٘ڄ پِلائی رَکھ، وَل ڄَݙاں اِیندی جان دا خَطرہ محسوس کریں، تاں اِیکُوں دَریا وِچ سَٹ گَھتّیں، اَتے ݙَریں نَہ پَئی، اَتے نَہ مُونجھی تِھیویں، بیشک اَساں اِیکُوں تَیں دُو پُچا ݙیسُوں، اَتے اِیکُوں رسولاں وِچ شامل کر گِھنسُوں(٧)۔ آخر اِیکُوں فِرعون دے گھر والیاں (دَریا وِچُوں) کَڈھ گِھدّا، تاں جو اِیہ اُنھاں کِیتے دُشمن بݨیئے، تے ݙُکّھ پُچاوَݨ دَا باعِث تِھیوے، بیشک فِرعون تے ہامان تے اُنھاں ݙُوہائیں دے لَشکر غَلطی کَرݨ والے تِھی کَھڑے(٨)۔ اَتے فِرعون دِی ذال آکھیا، اِیہ میݙیاں تے تیݙیاں اَکّھیں دِی ٹَھاڈِل ہے، اِیکُوں قَتل نَہ کریں، شاید اِیہ اَساکُوں کوئی فائدہ پُچاوے، یا اَساں اِیکُوں آپݨاں پُتریلا بَݨا گِھنُّوں، پَر اُنھاں کُوں اِیں کَمّ دے اَنجام دا کوئی پَتہ نَہ ہَا(٩)۔ اَتے مُوسیٰ دِی مَاء دے دِل وِچ صَبر دِی جاء نَہ رَہی، اَجھو او مُوسیٰ والی ڳالھ کُوں ظاہر کر ݙیندی، اَساں اُوندے دِل کُوں تَکڑا کِیتی رَکھیا، تاں جو او مومناں وِچُوں تِھی رَہوے(١٠)۔ اَتے اُوں اُوندی بھیݨ کُوں آکھیا تُوں اِیندے پِچُّھوں پِچُّھوں لَڳی وَن٘ڄ، ٻَس او اُوکُوں پَرے پَرے کنُوں اِیں طرح ݙیکھدی ڳئی، جو اُنھاں (دُشمناں) کُوں اِیندا کوئی پَتہ نَہ لَڳیا(١١)۔ اَتے اَساں پہلے کنُوں اُوندے اُتّے دائیاں دِی تَھن٘ڄ حَرام (بَند) کر ݙِتّی، ٻَس اِیہ (ݙیکھ تے) اُوندی بھیݨ وَن٘ڄ آکھیا، کیا مَیں تُہاکُوں ہِک اِہجے گَھر والیاں دے متعلّق ݙَس ݙیواں، جِہڑے تُہاݙِی خاطر اِیکُوں پَالݨ، اَتے او اِیندے کِیتے ٻَہُوں خیر خواہ وِی ہُووِن(١٢)۔ اِیں طرح اَساں اُوکُوں اُوندی مَاء کولھ وَلا پُچَا ݙِتُّوسے، تاں جو اُوندیاں اَکّھیں ٹَھردِیاں رَہِن، اَتے او مُونجھی نَہ تِھیوے، اَتے ڄَاݨ گِھنّے جو بیشک اَللہ دَا وَعدہ سَچّا ہوندے، پَر اُنھاں دے ڈھیر کوئی (اِیں ڳالھ کُوں) نھیں ڄاݨدے(١٣)۔ اَتے ڄَݙاں او اَپݨِیں جوانی چَڑھیا، اَتے ہَر طرح تَکڑا تِھی ڳیا، تاں اَساں اُوکُوں فیصلہ کرݨ دِی قابلیت (حِکمت) ݙِتّی، تے عِلم ݙِتَّا، اَتے اَساں اِیں طرح نیک کَمّ کرݨ والیاں کُوں بَدلہ ݙیندے ہَیں(١٤)۔ (اَے ہِک ݙین٘ہ) او شہر وِچ اُوں ویلے آ وَڑیا ڄَݙاں جو شہر والے بے خَبر سُتّے پَے ہِن، تے اُوں اُوندے وِچ ݙُوں بَندیاں کُوں لَڑدیں بِھڑدیں ݙِٹَّھا، اِیہ ہِک تاں اُوندی اَپݨِیں برادری دَا ہَا، تے ٻِیا ہِک اُوندے دُشمناں وِچُوں ہَا، ٻَس اُوں شَخص نے جِہڑا اُوندی اَپݨِیں برادری دَا ہَا اُوکُوں دَھان٘ہ ݙِتّی اُوندے خِلاف جِہڑا اُوندا دُشمن ہَا، ٻَس مُوسیٰ اُوکُوں (چِھک تے) مُک ماری، تاں او اُتَھائیں قَضا تِھی ڳیا، مُوسیٰ آکھیا، جو اِیہ تاں ٻَس شیطان دَا کَمّ لڳدے، بے شک او کُھلّے طور تے گُمراہ کرَݨ والا دُشمن ہے(١٥)۔ (مُوسیٰ) آکھیا، میݙے رَبّ آ، بیشک مَیں اَپݨیں آپ اُتّے ظلم کر کھڑاں ٻَس میکُوں بَخش ݙے، چُنانچہ اُوکُوں مُعاف کر ݙِتا ڳیا، بیشک اَللہ تاں بَخشݨ ہَار تے ٻَہُوں رحمت کرݨ والا ہے(١٦)۔ (مُوسیٰ) آکھیا، میݙے رَبّ آ، کیوں جو تَیں میݙے اُتّے وَݙا اِحسان کِیتے، ٻَس آئندہ مَیں مجرماں دِی کَن٘ڈ نَہ تَھپیساں(١٧)۔ ٻَس شہر وِچ اُوں ݙَردیں تے لُکدیں چھہندیں سویر کِیتی تاں اَچا چیت اُوہو شَخص جیں پِچھلے ݙین٘ہ اِیں کنُوں مَدد مَنگی ہَئی، وَل اُوکُوں (مَدد کِیتے) سَݙ مریندا کَھڑے، مُوسیٰ آکھیا، جو تُوں تاں کوئی جھیڑے گھتاؤ شَخص ہیں(١٨)۔ ٻَس ڄَݙاں (مُوسیٰ) اِرادہ کِیتا، جو اُوں شَخص کُوں پَکڑے جِہڑا اُنھاں ݙُوہائیں دَا دُشمن ہَا، تاں او آکھݨ لَڳیا، اَے مُوسیٰ! کیا تُوں چَہندیں جو میکُوں وِی اُوں طرح قَتل کر چھوڑیں، جِیویں تَیں کَل ہِک شَخص کُوں مار گَھتیا ہَا، کیا تَیں اِیہُو اِرادہ کِیتا ہوئے جو اِیں زمین تے جابر تے ظالم تِھی وَن٘ڄیں، اَتے تُوں نھیں چَہندا جو صُلح کراوَݨ والیاں وِچُوں گِݨیا وَن٘ڄیں(١٩)۔ اَتے ہِک شخص شہر دے آخری سِرے کنُوں بھڄدا ہوئیا آیا، اُوں آکھیا، اَے مُوسی! بیشک اِتُّھوں دے سَردار تیݙے خِلاف مَشورے کریندے پِیئن، جو تیکُوں قَتل کر چھوڑِن، ٻَس تُوں (اِتُّھوں) بھڄ وَن٘ڄ! بیشک مَیں تیݙے خَیر خُواہاں وِچُوں ہَاں(٢٠)۔ ٻَس مُوسیٰ اِیں شہر وِچُوں ݙَردا، تے چَھہندا ہوئیا نِکل ڳیا، اُوں آکھیا، میݙے رَبّ آ، میکُوں ظالماں دِی قَوم کنُوں بَچا گِھن(٢١)۔ اَتے ڄَݙاں اُوں مَدیَن دو وَن٘ڄݨ کِیتے رجوع کِیتا، تاں آکھیُس جو ممکن ہے میݙا رَبّ میکُوں کہیں سِدّھے رَاہ تے لَا چھوڑے(٢٢)۔ اَتے ڄَݙاں اُوں مَدیَن دِی پاݨِیں والی جاء تے پُنّاں تَاں اُوں اُوندے اُتّے لوکاں دَا ہِک ٹولا ݙِٹَّھا ، جِہڑے (آپݨیاں جانوراں) کُوں پاݨِیں پِلیندے کَھڑے ہَن، اَتے اُنھاں کنُوں ہِک پاسے ݙُوں ذالیں ݙِٹّھیاں، جِہڑیاں آپݨیاں جانوراں (بکریاں) کُوں جَھلّی کَھڑیاں ہَن، مُوسیٰ پُچّھیا، تُساں ݙُوہائیں دَا کیا معاملہ ہے، اُنھاں آکھیا، اَساں پاݨِیں نِسّے پِلا سَڳدِیاں جے توڑِیں جو اِیہ آڄڑی آپݨاں اَڄڑ ہَٹا نَہ وَن٘ڄِن، اَتے اَساݙا پِیؤ ٻَہُوں ٻُڈھا تِھی ڳئے(٢٣)۔ ٻَس اُوں (اُنھاں دے جانوراں کُوں) پاݨِیں پِلا ݙِتَّا، وَل او چَھاں تَلّے وَن٘ڄ ٻیٹھا، ٻَس دُعا مَنگیُس جو میݙے رَبّ آ، بیشک تُوں جِہڑی کوئی بَھلائی (دِی شَئے) مَیں دو بھیڄیں، مَیں واقعی اُوندا ٻَہُوں حاجتمند ہَاں(٢٤)۔ وَل اُنھاں ݙُوہاہِیں وِچُوں ہِک ݙَاڈھے حَیا شَرم نَال اُوندے کولھ آئی تے آکھیُس، بیشک میݙا پِیؤ تیکُوں سَݙیندا پَے، تاں جو تیکُوں مَزدوری ݙیوے، اَساݙے جانوراں کُوں پاݨِیں پِلاوَݨ دِی! ٻَس جِہڑے ویلے او اُوندے کولھ آیا، اَتے سارا قِصّہ بیان کِیتا تَاں اُوں (ٻُڈھڑ) آکھیا ݙَر نَہ پِیا، (ہُݨ) تُوں ظالماں دِی قَوم کنُوں بچ آئیں(٢٥)۔ اُنھاں ݙُوہائِیں وِچُوں ہِک آکھیا" اَبَّا! اِیکُوں تنخواہ (مزدوری) تے کَھڑا گِھنّو، تُساں جِہڑا کوئی وِی نوکر رَکھیسُو بیشک اُنھاں وِچُوں بہتر نوکر تُہاݙے کِیتے اُوہو تِھی سَڳدے، جِہڑا طاقتور تے اِیماندار ہُووے(٢٦)۔ اُوں (ٻُڈھڑ) آکھیا، مَیں چَہنداں جو مَیں آپݨیاں دِھیاں وِچُوں ہِک دَا نِکاح تیݙے نال اِیں شَرط نال کر ݙیواں، جو تُوں اَٹّھ سالاں تَئیں میݙی خِدمت کِیتی رَکھسیں، وَل جیکر تُوں ݙَاہ سَال وِی پُورے کر چھوڑیسیں، تاں اِیہ تیݙی طرفُوں اِحسان ہوسی، اَتے مَیں کوئی تکلیف وِی نَہ ݙیوَݨ چَہساں، اَللہ چَاہیا تاں ٻَہُوں جَلدی تُوں میکُوں چَن٘ڳیاں بَندیاں وِچُوں ݙیکھسیں(٢٧)۔ (مُوسیٰ) آکھیا، اِیہ قَول قرار میݙے تے تیݙے دَرمیان ہے، ݙُوہاہِیں میعاداں وِچُوں مَیں جِہڑی وِی پُوری کَر گِھنّاں تاں وَل میݙے اُتّے کوئی ذِمے واری نَہ رَہسی! اَتے جو کُجھ قَول قرار اَساں کریندے پَے ہَیں، اَللہ اُوندا کارساز (پُورا کرَݨ والا) ہے(٢٨)۔ ٻَس ڄَݙاں مُوسیٰ او میعاد پُوری کر گِھدّی اَتے آپݨیں ٹَٻَّر کُوں نال گِھن ٹُریا، تاں طُور پَہاڑ والے پاسُوں بھا نَظر آیُس، آپݨِیں ٹَٻَّر کُوں آکھیُس تُساں کھڑو، مَیں سَچ مُچّ دِی بھا ݙِٹّھی ہے، شاید مَیں (رَستے دے متعلّق) کوئی پَتہ کر آواں، یا اُوں بھا وِچُوں کوئی چُوانتی چَا آواں، تاں جو تُساں بھا سیک گِھنُّو(٢٩)۔ ٻَس ڄَݙاں اُوندے کولھ پُنّاں، تاں اُوکُوں وادی دے سَڄّے پاسُوں ہِک بَرکتاں والی جاء دے ہِک وَݨ کنُوں آواز آئی، جو اَے مُوسیٰ! بیشک مَیں اِی اَللہ ہَاں، سارے جہاناں دا پاَلݨ ہَار! (٣٠)۔ ٻِیا اِیہ جو تُوں اَپݨِیں سوٹی سَٹ ݙیکھ ٻَس ڄَݙاں سوٹی کُوں ہَلدا ڄُلدا ݙِٹَّھا، تاں او تاں کوئی نان٘گ ہَا، اُوں کَن٘ڈ چَا وَلائی، تے وَل تے ݙِٹُّھس وِی نَہ! (آکھیا ڳیا) اَے مُوسیٰ، سامݨیں تِھی آ، ݙَر نَہ پِیا، بیشک تُوں اَمن اَمان ݙِتّے ڳئے لوکاں وِچُّوں ہیں(٣١)۔ تُوں آپݨاں ہَتّھ آپݨِیں گردن وِچ گَھتّ، او بغیر کہیں داغ دے چِٹَّا کھیر تِھی تے نِکلسے، اَتے خُوف کنُوں بَچَّݨ کِیتے اَپݨیاں ٻان٘ہاں اَپݨیں نال سَنگوڑ گِھن، ٻَس اِیہ ݙُوہاہِیں پَکیاں نِشانیاں تیݙے رَبّ دِی طرفُوں ہِن، فِرعون دو تے اُوندے سَرداراں دو (گِھن وَن٘ڄ) بیشک او نافرمان لوکاں دِی قَوم ہِن(٣٢)۔ (مُوسیٰ) آکھیا، میݙے رَبّ آ، مَیں تاں اُنھاں دے ہِک بَندے کُوں مَار گَھتّیا ہَا، ٻَس مَیں ݙَرداں جو او میکُوں نَہ مار گَھتّئِن(٣٣)۔ اَتے میݙا بِھرا ہارون مَیں کنُوں زبان دَا زیادہ سوہݨاں ٻُلیار ہے، ٻَس اُوکُوں میݙے نال اِمدادی بݨا تے بھیڄ، تاں جو او میݙی تصدیق کرے مَیں ݙَرداں جو میکُوں کُوڑا نَہ آکھ ݙیوِن(٣٤)۔ (اَللہ) آکھیا، اَساں اَجھو تیݙے بِھرا کُوں رَلا تے تیݙے ہَتّھ تَکڑے کر چھوڑیسُوں، اَتے تُساں ݙُوہاہِیں کُوں اِہجا اِقتدار چَا ݙیسُوں، جو او تُساں دو کائے نہ پُڄ سَڳسِن، اَساݙیاں نِشانیاں دے سَبّبُوں تُساں ݙُوہاہِیں اَتے جِہڑے تُہاݙی پَیروی کریسِن، او غَالب تِھی تے رَہسِن(٣٥)۔ وَل ڄَݙاں مُوسیٰ اَساݙِیاں کُھلّیاں نِشانیاں اُنھاں کولھ گِھن تے ڳِیا، اُنھاں آکھیا، اِیہ تاں ہِک آپُوں گَھڑے ہوئے جادو دے سِوا کُجھ نھیں، اَتے اَساں اِیہ ڳالھِیں تاں آپݨیاں پہلے والے پِیؤ ݙاݙیاں کنُوں وِی (کَݙائیں) نھیں سُݨیاں(٣٦)۔ اَتے مُوسیٰ آکھیا میݙا رَبّ اُوں شَخص کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے جِہڑا اُوندی طرفُوں ہِدایت گِھن تے آندے تے جیندی آخرت والا اَنجام وِی بہتر ہوسے، بے شَک ظالماں کُوں کامیابی اَصلُوں حاصل نَہ تِھیسے(٣٧)۔ اَتے فِرعون آکھیا، میݙے دَرباریو! مَیں تاں اَپݨیں کنُوں سِوا ٻَے کہیں کُوں تُہاݙا معبود ڄاݨدا وِی نھیں، اَتے اَے ہامان! میݙے کِیتے مِٹّی دِیاں سِلّھاں دِی بَٹّھی چَا پَکوا، وَل میݙے کِیتے ہِک اُچَّا محل چَا اُسروا، تاں جو مَیں چَڑھ تے مُوسیٰ دے معبود دَا پَتہ کر گِھنَّاں، اَتے مَیں تاں اِیکُوں کُوڑے لوکاں وِچُوں سَمجھداں (٣٨)۔ اَتے اُوں تے اُوندیاں لَشکریاں، زمین اُتّے بغیر کہیں وَجّہ (حَق) دے وَݙائی چَا ݙِیکھائی اُنھاں کُوں گُمان ہَا ، جو اَساں دو کائے نَہ وَلائے ویسِن(٣٩)۔ آخر کار اَساں اُوکُوں تے اُوندے لشکریاں کُوں چَا پَکڑیا تے سَمندر وِچ سَٹ گَھتّیا، (اَے رسول) ݙیکھ گِھنّ، جو ظالماں دِی عاقبت کِہجی تَھئی(٤٠)۔ اَتے اَساں اُنھاں کُوں اِہجا رہبر بَݨا ݙِتا، جِہڑا جو (دَوزخ دِی) بھا والے پاسے دو دعوت ݙیوے، اَتے قیامت والے ݙین٘ہ اُنھاں دِی کوئی مَدد نَہ کِیتی ویسے(٤١)۔ اَتے اَساں اِیں دُنیا وِچ اُنھاں پِچُّھوں ہِک لَعنت لَا ݙِتّی، اَتے قیامت آلے ݙِینہ او بَد حال لوکاں وِچُوں ہوسِن(٤٢)۔ اَتے تحقیق اَساں پہلیاں قَوماں کُوں تَباہ تے برباد کر ݙیوݨ دے بعد مُوسیٰ کُوں کِتاب ݙِتّی، جِہڑی جو لوکاں کِیتے بصیرت (دَانشمندی دِی شَئے) ہَئی، ہِدایت ہَئی، تے رحمت ہَئی، تاں جو شاید او نصیحت حاصِل کر گِھنِّن(٤٣)۔ اَتے (اَے رسول) تُوں ݙِینہ لَہا والے پاسے موجود نہ ہاویں، ڄَݙاں جو اَساں مُوسیٰ دو آپݨاں حُکم بھیڄیا، اَتے نَہ اِی تُوں اُنھاں واقعیاں دے ݙیکھݨ والیاں وِچُوں ہاویں(٤٤)۔ اَتے اَساں کئی اُمّتاں کُوں پَیدا کِیتا، اَتے اُنھاں اُتّے لمبا عَرصہ گُزردا ڳیا، اَتے تُوں تاں مَدیَن والیاں وِچ وِی نَہ رَہندا ہَاویں، جو تُوں اُنھاں کُوں ساݙیاں آیاتاں پَڑھ سُݨیندا، اَتے اَساں اِی تاں رسول بھڄیندے ہَیں(٤٥)۔ اَتے (اَے رسول) اُوں ویلے کوہِ طُور دے کولھُوں وِی تاں نَہ کَھڑا ہاویں، ڄَݙاں جو اَساں (مُوسیٰ کُوں) سݙیا لیکن تیݙے رَبّ دِی طرفُوں (تیݙا بھیڄیا وَن٘ڄݨ) ہِک رحمت ہے، تاں جو تُوں اُنھاں لوکاں کُوں چِتاویں ݙَراویں جِنھاں کولھ تَیں کنُوں پہلے چِتاوَݨ والا کوئی نَہ آیا ہَا، شاید (ہُݨ) او نصیحت حاصِل کرِن(٤٦)۔ (اَے اِیں نَہ تِھیوے) جو اُنھاں اُتّے کوئی مصیبت آوَن٘ڄے اُوندی وَجّہ کنُوں جِہڑا کُجھ او اَپݨیاں ہَتَّھاں نال اَڳُوں کِیتے بھیڄ چُکئین، ٻَس اِیہ نَہ آکِھن، جو اَساݙے رَبّ آ، تَیں اَساں دو کوئی رسول کیُوں نھیں بھیڄیا تاں جو اَساں تیݙیاں آیاتاں (احکام) دِی پَیروی کریندے اَتے اِیمان والیاں وِچُوں تِھی ویندے(٤٧)۔ پَر ڄَݙاں اَساݙِی طرفُوں اُنھاں کولھ حَق آئے تاں اَکھیندِن جو اِیکُوں او کُجھ کِیُوں نھیں ݙِتّا ڳیا، جِہڑا کُجھ مُوسیٰ کُوں ݙِتّا ڳیا ہَا، کیا مُوسیٰ کُوں اِیں کنُوں پہلے جِہڑا کُجھ ݙِتا ڳیا ہَا، اِیہ اُوں کنُوں اِنکار نھیں کر چُکئیے، اِیہ اَکھیندِن، اِیہ ݙُوہاہِیں جادُوگر ہن جِہڑے ہِک ٻئے نال رَلیئے ہوئِن، اَتے اِیہ وِی اَکھیندِن جو اَساں تَاں کہیں ہِک کُوں وِی نھیں مَنیندے(٤٨)۔ (اَے رسول) آکھ ݙے جو تُساں اَللہ دِی طرفُوں کوئی کِتاب تاں گِھن آؤ، جِہڑی جو انھاں ݙُوہائیں کنُوں زیادہ ہدایت ݙیوے، تاں جو مَیں وِی اُوندی پَیروی کراں، (گِھن آؤ) جیکر تُساں سَچّے ہِیوے(٤٩)۔ وَل جیکر او تیݙا مطالبہ پُورا کر سڳِن، تاں ڄاݨ گِھنّیں، جو بیشک لوک محض آپݨیاں خُواہِشاں دِی پَیروی کریندِن، اَتے اُوں کنُوں زیادہ گُمراہ کِہڑا تِھی سَڳدے جِہڑا جو اَللہ دِی ہِدایت کُوں چھوڑ تے آپݨیاں خُواہِشاں دِی پَیروی کرے، بیشک اَللہ ظالماں دِی قَوم کُوں ہِدایت نھیں ݙیندا(٥٠)۔ اَتے تحقیق اَساں اُنھاں کُوں ہِک دے پِچُّھوں ٻَئی (نصیحت دِی) ڳالھ پُچیندے رِیہے ہِیسے، تاں جو او نصیحت حاصِل کر سَڳِن(٥١)۔ جِنھاں لوکاں کُوں اَساں اِیں کنُوں پہلے کِتاب ݙِتّی ہَئی او اِیں (قرآن) تے وِی ضرور اِیمان گِھن آندِن(٥٢)۔ اَتے ڄَݙاں اُنھاں کُوں اِیہ (قرآن) پَڑھ تے سُݨایا ویندے، تاں اَکھیندِن، جو اَساں اِیندے اُتّے اِیمان گِھن آئیسے، بیشک اِیہ اَساݙے رَبّ دِی طرفُوں ہِک حقیقت ہے، یقیناً اَساں تاں اِیندے (آوَݨ) کنُوں پہلے دے مسلمان (فرمانبردار) ہَیں(٥٣)۔ پہلے او لوک ہن، جِنھاں کُوں اُنھاں دا اَجر، ݙُوڑا ݙِتّا ویسے، کِیُوں جو اُنھاں صَبر کِیتے، اَتے او بُرائی کُوں بَھلائی نَال پَرے کر چھوڑِیندِن، اَتے جِہڑا رِزق اُنھاں کُوں ݙِتّا ہے، اُوندے وِچُوں (اَللہ دے رَاہ تے وِی) خَرچ کریندے ہِن(٥٤)۔ اَتے ڄَݙاں کَݙائیں اُنھاں کوئی بیہُودہ ڳالھ سُݨی، تاں اُوں کنُوں مُن٘ہ وَٹا گِھدونے، اَتے اَکھیندِن اَساݙے عَمل اَساݙے کِیتے ہِن، تے تُہاݙے عَمل تُہاݙے کِیتے ہِن، اَساݙا تاں سَلام ہِیوے، اَتے اَساں جاہل لوکاں (دے طریقے) کُوں پَسند نھیں کریندے(٥٥)۔ اَتے (اَے رسول) بیشک تُوں ہدایت نھیں ݙے سَڳدا جِیکُوں جو تُوں چَہویں، لیکن اَللہ ہِدایت ݙے ݙیندے جِیکُوں چَہندے، اَتے ہِدایت پاوَݨ والیاں دَا پَتہ وِی ہُوکُوں ہے(٥٦)۔ اَتے اَکھیندِن، جو جیکر اَساں تیݙے نال ہِدایت تے آوَن٘ڄُوں ہَا، تاں اَساں آپݨیں مُلک کنُوں پَرے ہَٹا ݙِتّے وَن٘ڄُوں ہَا، کِیا اَساں اُنھاں کِیتے اَمن و اَمان والے حَرم وِچ جاء ٹِکاݨاں نھیں بݨا ݙِتَّا، جِتَّھاں ہَر قِسم دے میوے تے پھل چَوّے آندِن، اَساݙی طرفُوں اِیہ رِزق ہے، پَر اُنھاں دے ڈھیر کوئی اِیں ڳالھ کُوں نھیں ڄاݨدے(٥٧)۔ اَتے اَساں وَستیاں وِچُوں کِتنیاں ساریاں کُوں برباد کر چھوڑے، جِہڑیاں کھاوَݨ ہَنڈھاوَݨ دے سامان اُتے مَغریڄ ڳِیاں ہَن، سِوائے تھوڑے جیہاں دے، اَتے بے شَک اَساں اِی اُنھاں دے وارِث تَھئے سے(٥٨)۔ اَتے تیݙا رَبّ وَستیاں کُوں بَرباد نھیں کریندا جے توڑِیں جو اُنھاں دے (مرکزی) مقام تے کوئی اِہجا رسول بݨا تے بھیڄے، جِہڑا جو اَساݙیاں آیاتاں پَڑھ پَڑھ تے سُݨاوے، اَتے اَساں وَستیاں کُوں برباد کرݨ والے کائے نِسّے! سِوائے اِیں ڳالھ دے جو اُوندے باشِندے ظالم نَہ بَݨ وَںڄݨ(٥٩)۔ اَتے جِہڑی وِی شَئے تُہاکُوں ݙِتّی ڳئی ہے، تاں او دُنیاوی زِندگی دے وَرتَݨ دَا سامان ہے، اَتے اُوندے کِیتے رونق ہے، اَتے جو کُجھ اَللہ دے کولھ ہے او بہتر وِی ہے تے باقی رَہݨ والا ہے، کیا تُساں سَمجھدے نِھیوے(٦٠)۔ بَھلا جِہڑے شَخص نال اَساں سوہݨاں وَعدہ کِیتا ہووے، اَتے او پُورا تِھیوَݨ والا وِی ہووے، کیا اُوں شَخص وانگُوں تِھی سَڳدے، جِیکُوں اَساں ٻَس دُنیاوی زِندگی دَا سامان تاں ݙِتّا ہُووے پَر او قیامت دے ݙِینہ (سَزا کِیتے) اَساݙے سامݨیں پیش تِھیوݨ والیاں وِچُوں ہوسے(٦١)۔ اَتے جِہڑے ݙِینہ (اَللہ) اُنھاں کُوں سَݙیسی، تاں اَکھیسے، میݙے او شَریک کِتَّھاں ہِن، جِنھاں دَا تُہاکُوں وَݙَا زعم (ماَݨ) ہَا(٦٢)۔ جِنھاں لوکاں اُتے عَذاب تِھیوݨ پَکّا تِھی ویسے، او اَکھیسِن، اَساݙے رَبّ آ! اِیہ او لوک ہِن جِنھاں کُوں اَساں گُمراہ کِیتا ہَا، اُنھاں کُوں وِی اُوویں گُمراہ کِیتا ہاسے، جِیویں اَساں خُود گُمراہ تھئے ہَاسے، اَساں تیݙے اَڳُوں اُنھاں کنُوں بیزار ہَیں، اِیہ تاں اَساݙی بَندگی کریندے وِی نَہ ہَن(٦٣)۔ اَتے آکھیا ویسے، جو اَپݨیں شریکاں کُوں سَݙ گِھن آؤ، ٻَس او اُنھاں کُوں سَݙیسِن پَر او جواب اِی نَہ ݙیسِن، بلکہ او عَذاب کُوں اَڳُوں آیا ݙیکھسِن، ٻَس اِیویں ہوندا جو اِیہ ہِدایت مَن گِھندے(٦٤)۔ اَتے جِہڑے ݙین٘ہ (اَللہ) اُنھاں کُوں سَݙیسے تاں پُچھسے، جو تُساں رسولاں کُوں کیا جواب ݙِتّا ہَا؟ (٦٥)۔ ٻَس اُوں ݙِینہ اُنھاں کنُوں کوئی ڳالھ وِی نَہ بَݨ سَڳسِی، بَلکہ او ہِک ٻئے کنُوں پُچّھ وِی نَہ سَڳسِن(٦٦)۔ ٻَس جیں شَخص تَوبہ چَا کِیتی، اَتے اِیمان گِھن آیا، تے نیک عَمل چَا کِیتے اُوہو اُمید کر سَڳدے جو او کامیابی (نِجات) پاوَݨ والیاں وِچُوں تِھی سڳدے(٦٧)۔ اَتے تیݙا رَبّ پَیدا چَا کریندے جِہڑا کُجھ چَہندے، تے چُݨ وِی گِھندے پَر اُنھاں کُوں اِہجا اِختیار حَاصِل وِی کائے نھیں، اَللہ تاں پاک ہے، اَتے اُنھاں شَئیں کنُوں ٻَہُوں اُچّا ہے جِہڑیاں کُوں اُوندا شَریک بݨیندِن(٦٨)۔ اَتے تیݙا رَبّ ڄاݨدا کھڑے، جو کُجھ او سِینیاں وِچ لُکیندِن اَتے جِہڑا کُجھ ݙِکھا تے کریندِن(٦٩)۔ اَتے اُوہو تاں اَللہ ہے، ٻِیا کُوئی معبود کائے نھیں، سِوائے ہُوندے، اُوندے کِیتے اِی ہے سَب تعریف شروع کنُوں وِی تے آخرت کُوں وِی اَتے سارا حُکم ہُوندا چَلدے، اَتے تُساں ساریْاں اُوندو وَل وَن٘ڄݨیں(٧٠)۔ (اَے رسول) آکھ ݙے، جو کیا تُساں (اِیں ڳالھ تے) غور وِی کِیتے، جو جیکر اَللہ تُہاݙے اُتّے ہمیشہ قیامت دے ݙین٘ہارے توڑِیں رات بݨائی رَکّھے تاں اَللہ کنُوں سِوا ٻِیا کِہڑا معبود ہے جِہڑا تُہاݙے کِیتے سوڄَھلا گِھن آسَڳدے، کیا تُساں سُݨدے وِی نِھیوے(٧١)۔ تُوں آکھ ݙے جو کیا تُساں (اِیں ڳالھ تے) وِی غور کِیتے، جو جیکر اَللہ تُہاݙے اُتّے، ہمیشہ کِیتے قیامت دے ݙین٘ہاڑے توڑِیں ݙِین٘ہ بݨائی رَکّھے، تاں اَللہ کنُوں سِوا ٻِیا کِہڑا معبود ہے جِہڑا تُہاݙے کِیتے رَات گِھن آسَڳدے، جِیندے وِچ تُساں آرام تے سکون حاصل کر سَڳُو، کیا تُساں (اِیں ڳالھ دو) ݙیکھدے وِی نِھیوے(٧٢)۔ اَتے اُوں تاں اَپݨِیں رحمت نال تُہاݙے کِیتے رات تے ݙین٘ہ بݨا چھوڑِن تاں جو تُساں رات وِچ آرام تے سکون پاؤ، تے ݙِین٘ہ کُوں اُوندا فَضل حاصل کرو، تاں جو تُساں شُکر کریندے رَہوُو(٧٣)۔ اَتے (یاد رَکّھو جو) جِہڑے ݙین٘ہ او (اَللہ) اُنھاں کُوں سَݙ گِھنسے، ٻَس پُچھسے، جو میݙے او شریک کِتَّھاں ہِن، جِنھاں دا تُہاکُوں زُعم (گُمان) ہَا(٧٤)۔ اَتے اَساں ہَر اُمّت وِچُوں ہِک گواہ کَڈھ گِھن آسُوں، وَل اَساں اَکھیسُوں، بَھلا آپݨاں کوئی پَکّا ثبوت گِھن آؤ، (اُوں ویلے) پَتہ لَڳسے نیں، جو یقیناً حَق تاں اَللہ ہے، ٻیا اِیہ جو اُنھاں کنُوں او ویندے رہسِن، جِہڑے بݨا او بݨا گِھندے ہَن(٧٥)۔ بیشک قَارُون مُوسیٰ دِی قَوم وِچُوں ہَا، پَر او اُنھاں کنُوں پِھٹ کَھڑا تِھیا، اَساں اُوکُوں اِتنے خَزانے ݙِتّے جو اُنھاں دِیاں کُنجیاں ہِک طاقتور ٹولی کُوں وِی باریاں لَڳدِیاں ہَن، ڄَݙاں اُوندی قَوم اُوکُوں آکھیا، جو اِتّی نَہ پِیا مَغریڄ، کِیُوں جو اَللہ مَغریڄ وَن٘ڄݨ والیاں کُوں پَسند نَھیں کریندا(٧٦)۔ اَتے اَللہ تیکُوں جِہڑا کُجھ ݙِتّے، اُوندے ذریعے آخرت دَا گَھر وِی بَݨاوَݨ دِی کَر، اَتے دُنیا وِچ وِی اَپݨاں حِصَّہ گِھنَّݨ نَہ بُھل، اَتے تُوں وِی اِحسان کِیتا کر جیں طَرح اَللہ تیݙے اُتے اِحسان کِیتا ہوئے، اَتے زمین اُتے فَساد مَچاوَݨ دِی (سِک رکھی) نَہ وَدا کر، بیشک اَللہ فَساد مَچاوَݨ والیْاں نال پیار نھیں کریندا(٧٧)۔ اُوں آکھیا، دَراَصل اِیہ مال متال میکُوں میݙے اُوں عِلم دِی وَجّہ کنُوں ݙِتّا ڳئے، جِہڑا میکُوں حاصِل ہے، کیا اُوکُوں پَتہ نَہ ہَا جو بیشک اَللہ اُوں کنُوں پہلے اِہجیاں وَستیاں (نسلاں) ضرور تَباہ کر چھوڑیاں ہَن، جِہڑیاں جو (قارون کنُوں) طاقت وِچ وِی زیادہ ہَن، اَتے جمع کِیتے مال وِچ وِی ڈھیر کُجھ ہَن، اَتے مُجرماں کنُوں تاں گُناہاں دے بارے پُچَّھݨ دِی ضرورت وِی نھیں پوندی(٧٨)۔ وَل او پُوری شان و شوکت نال آپݨِیں قَوم دے سامݨیں آیا، جِہڑے لوک دُنیاوی زِندگی چَہندے ہَن، اُنھاں آکھیا، اِیویں تِھیندا جو اَساݙے کِیتے وِی اُوہو کُجھ ہووے، جِہڑا کُجھ قارون کُوں ݙِتّا ڳئے، بیشک او وَݙے نصیباں والا ہے(٧٩)۔ اَتے اُنھاں لوکاں جِنھاں کُوں صحیح عِلم ݙِتّا ڳیا ہَا، آکھیا، تُہاݙا سَتیاناس! اَللہ دا ثواب تاں ٻَہُوں وَدھایا ہوندے اُوں شَخص کِیتے جِہڑا جو اِیمان گِھن آندے، اَتے نیک عَمل کریندے، اَتے اِیہ (دولت) تاں کہیں کُوں نصیب نھیں تِھیندی سِوائے صَبر کَرݨ (ثابت قَدم رَہݨ) والیاں دے(٨٠)۔ ٻَس اَساں اُوکُوں تے اُوندے گَھر کُوں وِی زمین وِچ لَہا چھوڑیا، اَتے کوئی وِی اِہجی جماعت نَہ ہَئی، جِہڑی اَللہ دے خِلاف اُوندی مَدد کریندی، اَتے نَہ او خُود اِنتقام گِھنَّݨ والیاں وِچُوں تِھی سَڳیا(٨١)۔ اُوہے لوک جِہڑے جو کَل تَئیں اُوندے جیہے مَرتبے دِی خُواہِش کریندے ہَن، فَجر کُوں آکھݨ لَڳے جو ہَائے اَساݙی شامت! اِیہُو تاں ہے رَبّ! جِہڑا آپݨیاں بَندیاں وِچُوں جِیندے اُتے چَہندے رِزق فَراخ وِی کَر ݙیندے، جِیکر اَللہ اَساݙے اُتّے اِحسان نَہ کریندا تاں او اَساکُوں وِی زمین وِچ لَہا چھوڑیندا، ہائے اَساݙی شَامت، کِیُوں جو کافر تاں (کَݙاہِیں وِی) کامیابی حاصل نھیں کر سَڳدے(٨٢)۔ اِیہ آخرت والا گَھر! اِیکُوں تاں اَساں اُنھاں لوکاں کِیتے بݨایا ہُوئے جِہڑے زمین تے کوئی وَݙائی نھیں کرَݨ چَہندے، اَتے نَہ فَساد مَچاوَݨ چَہندِن، اَتے (چَن٘ڳی) عاقبت تاں پَرہیزگاراں کِیتے ہے(٨٣)۔ جِہڑا شَخص نیکی کر تے آسے، تاں اُوندے کِیتے اُوں کنُوں زیادہ چَن٘ڳا اَجر ہے، اَتے جِہڑا کوئی بَدی کَما تے آسے، تاں اِہجیاں کِیتے اُوہو جیہا بَدلہ ہے جیہُو جیہے کَمّ او کریندے ہَن(٨٤)۔ بیشک (اَے رسول) تیݙے اُتّے جیں قرآن (دِی تعلیم) کُوں فَرض کر ݙِتّے اُوہو تیکُوں وَل وَن٘ڄݨ والی (بہترین) جاء توڑِیں پُچیسی! آکھ ݙے جو میݙا رَبّ چَن٘ڳی طَرح ڄاݨدے، جو کَوݨ (اَصل) ہدایت گِھن تے آئے، اَتے کَوݨ کُھلّی گُمراہی وِچ ہے(٨٥)۔ اَتے تیکُوں اِیندی اُمید نَہ ہَئی، جو تیݙے اُتّے اِیہ کِتاب نازِل کِیتی ویسے، اِیہ تاں محض تیݙے رَبّ دِی طرفُوں رحمت ہے، ٻَس تُوں کُفر کرَݨ والیاں دِی کَن٘ڈ (کَݙاہِیں) نَہ تَھپّیں(٨٦)۔ اَتے تیکُوں اَللہ دِیاں آیاتاں (دِی تبلیغ) کنُوں کوئی شَئے وِی نَہ روکے کِیُوں جو اِیہ تیݙی طرف اِی نازِل کِیتیاں ڳئیِن، اَتے (لوکاں کُوں) اَپݨیں رَبّ دو سَݙیندا رَہ، اَتے شِرک کرَݨ والیاں وِچُوں نَہ تِھی وَن٘ڄیں(٨٧)۔ اَتے اَللہ نال کَہیں ٻئے معبود کُوں نَہ سَݙیں، کِیُوں جو کوئی ٻِیا معبود کائے نھیں، سِوائے اُوندے ہَر شَئے فَنا تِھی وَن٘ڄݨ والی ہے، سِوائے اُوندی ذات دے، (ہَر جاء) ہُوندا حُکم چَلدے، اَتے ہُوں دو سارے وَلائے ویسُو! (٨٨)۔

سورۃ العنکبوت مکیہ

شروع اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے ہمیشہ رحمت کرَݨ والا ہے

الف، لَامٓ، مِیمٓ(١)۔ کیا لوکاں اِیہ گُمان کر گِھدّے، جو اِیہُو کُجھ آکھݨ تے چھوڑ ݙِتّے ویسِن، جو اَساں اِیمان گِھن آئے ہَیں، اَتے اُنھاں کُوں اَزمایا وِی نَہ ویسے(٢)۔ اَتے تحقیق اَساں اُنھاں کنُوں پہلے والے لوکاں کُوں وِی اَزمایا ہَا، ٻَس اَلبتہ اَللہ اُنھاں لوکاں کُوں ضرور ظاہر کر ݙیسے جِہڑے جو (اِیمان وِچ) سَچّے ہِن، اَتے کُوڑیاں کُوں وِی ضرور ظاہر کر ݙیسے(٣)۔ کیا او لوک جِہڑے بُرائیاں کریندِن، اِیہ گُمان کریندِن، جو اَساݙی پَکڑ کنُوں نِکل ویسِن، ٻَہُوں بُرا ہے جِہڑا جو او فیصلہ کریندِن(٤)۔ جِہڑا اَللہ دِی مُلاقات دِی اُمید رَکھیندے (ٻَس ڄاݨ گِھنّے جو) اَللہ دَا مُقرر کِیتا ہویا وَقت (اَجَل) ضرور آوَݨ والا ہے، اَتے او سَب کُجھ سُݨݨ والا سارا کُجھ ڄاݨݨ والا ہے(٥)۔ اَتے جِہڑا کوئی محنت کریندے تاں بیشک او آپݨیں بَھلّے کِیتے اِی محنت کریندے، بیشک اَللہ ساریاں دُنیا جہان والیاں کنُوں بے نیاز ہے(٦)۔ اَتے جِہڑے لوک اِیمان گِھن آئے، اَتے نیک عَمل وِی کِیتی رَکھیئے، تاں اَساں اُنھاں کنُوں اُنھاں دے گُناہ ہَٹا چھوڑیسُوں، اَتے اُنھاں کُوں اُوں کنُوں بہتر بَدلہ ݙیسُوں جہجا کُجھ او عَمل کریندے ہَن(٧)۔ اَتے اَساں اِنسان کُوں والدین نال چَن٘ڳا سَلوک کرݨ دِی ہِدایت کِیتی ہے، اَتے جیکر او ݙُوہائیں تیݙے اُتّے سَختی کرِن، اِیں ڳالھ دِی جو تُوں میݙے نال کہیں اِہجے کُوں شریک کر چا، جیندا تیکُوں کوئی پَتہ اِی کائے نھیں، تاں اُنھاں ݙُوہائِیں دا آکھیا نَہ مَنّ، تُساں ساریاں کُوں وَل تے میݙے کُول آوݨیں، ٻَس مَیں تُہاکُوں (انھاں دِی حقیقت) ݙَسا ݙیساں جیہو جیہے عَمل تُساں کریندے ہاوے(٨)۔ اَتے جِہڑے لوک اِیمان گِھن آندِن، اَتے نیک عَمل وِی کریندِن تاں ضرور اَساں اُنھاں کُوں نیک بندیاں وِچ رَلا گِھنسُوں! (٩)۔ اَتے لوکاں وِچُوں کوئی اِہجے وِی ہُوندِن، جِہڑے اَہدِن، جو اَساں اَللہ اُتے اِیمان گِھن آئے ہَیں، پَر ڄَݙاں اَللہ دے رَستّے وِچ اُنھاں کُوں کوئی ݙُکھ ݙِتّا ویندے، تاں او لوکاں دِی ݙِتّی تکلیف کُوں اَللہ دے عَذاب وانگُوں سَمجھدِن، اَتے جیکر تیݙے رَبّ دِی طرفُوں کوئی مَدد پُڄ وَن٘ڄے تاں اَکھیندِن، جو یقیناً اَساں تیݙے نال اِی ہَاسے کیا اَللہ چَن٘ڳی طرح نھیں ڄاݨدا کَھڑا ڄہڑا کُجھ سارے جہاں دُنیا والیاں دے سِینیاں وِچ ہے(١٠)۔ اَتے اَللہ اُنھاں لوکاں کُوں ضرور نِکھیڑ ݙیسے جِہڑے اِیمان گِھن آئے ہِن، اَتے اُنھاں کُوں وِی نکھیڑ ݙیسے جِہڑے مُنافق ہِن(١١)۔ اَتے جِنھاں لوکاں کُفر اِختیار کِیتے او اُنھاں لوکاں کُوں، جِہڑے جو اِیمان گِھن آئِن، اَکھیندِن جو اَساݙے طریقے تے چَلُّو، اَساں تُہاݙے گُناہاں (دَا بار) وِی چَا گِھنسُوں، حالانکہ اُوں اُنھاں دے گُناہاں دے بار کُوں ذَری وِی نھیں چاوَݨ والے، یقیناً او سارے کُوڑے ہِن(١٢)۔ اَتے او آپݨیں بار وِی چیسِن، اَتے آپݨیں بار نال اُنھاں دے بار وِی چیسِن، اَتے اُنھاں کنُوں قیامت دے ݙین٘ہ پُچّھے ویسِن، جِہڑے کُجھ بݨا او بݨیندے ہِن(١٣)۔ اَتے تحقیق اَساں نُوح کُوں اُوندی آپݨیں قَوم دو بھیڄیا، ٻَس او پَن٘جاہ سال گَھٹ ہِک ہَزار سال اُنھاں وِچ رِیہا، آخر کار اُنھاں کُوں طوفان آ وَلھیٹیا، کیُوں جو او ظُلم کرݨ والے ہَن (١٤)۔ وَل اَساں اُوکُوں بَچا گِھدّا اَتے اُوندے ٻِیڑی والے سَنگتیاں کُوں وِی اَتے اَساں اُوں کُوں دُنیا جہان والیاں کِیتے ہِک نِشانی بَݨا چُھوڑیا(١٥)۔ اَتے اِبراہیم (کُوں بھیڄیا)، ڄَݙاں اُوں اَپݨیں قَوم کُوں آکھیا، جو اَللہ دِی عبادت کرو، اَتے اُوں کنُوں ݙَرو، اِیندے وِچ تُہاݙی بَھلائی ہے، جیکر تُساں حقیقت کُوں ڄاݨ گِھنُّو تاں(١٦)۔ دَراَصل تُساں اَللہ کُوں چھوڑ تے بُتَّاں دِی بَندگی کریندو، اَتے کُوڑ گَھڑی رَکھیندو، بیشک اَللہ کُوں چھوڑ تے تُساں جِنھاں دِی بَندگی کریندو، او تاں تُہاݙے کِیتے رِزق ݙیوݨ دا اِختیار وِی نھیں رَکھیندے، ٻَس تُساں اَللہ کنُوں رِزق مَنگو، اُتے ہُوندی عِبادت کرو، اَتے ہُوندا شُکر اَدا کرو، اَتے ہُوندو تُساں وَل وَن٘ڄݨیں(١٧)۔ اَتے جیکر تُساں (حقیقت کُوں) کُوڑا اَکھیندو، تاں تُساں کنُوں پہلے دِیاں اُمّتاں وِی تاں اُوکُوں کُوڑا آکھ چُکیئن، اَتے رسُول اُتے تاں کوئی ذِمّے واری کائے نھیں، سِوائے اِیندے جو او واضح طور تے (پیغام) پُچا ݙیوے(١٨)۔ کیا اُنھاں نھیں ݙِٹَّھا، جو کیں طرح اَللہ پہلی واری خلقت کُوں پَیدا کریندے، تے اُوکُوں وَلا وِی پَیدا کریندے، بیشک (اِیہ ڳالھ) اللہ کِیتے تاں اَصلُوں سَوکھی ہے(١٩)۔ (اَے رسول) آکھ جو زمین اُتّے ٹُرو پِھرو، ٻَس ݙیکھو جو اَللہ کیں طرح پہلی خَلقت (لوک) پَیدا کریندے، تے وَل اُوکُوں ݙُوجھی واری وِی پَیدا کرݨ والا ہے، بیشک اَللہ تاں ہَر شَئے اُتے قُدرت رَکھݨ والا ہے(٢٠)۔ او عَذاب ݙیندے جِیکُوں چَہندے، اَتے رحمت کریندے جِیندے اُتے چَہندے، اَتے تُساں اُوں دُو وَلائے ویسو(٢١)۔ اَتے تُساں اُوکُوں نَہ زمین اُتّے عاجز کرݨ والے تِھی سَڳدیوے اَتے نَہ آسمان وِچ، اَتے تُہاݙے کِیتے اَللہ کنُوں سِوا نَہ کوئی کارساز ہے تے نَہ کوئی مَددگار ہے(٢٢)۔ اَتے جِہڑے لوکاں اَللہ دِیاں آیاتاں کنُوں اِنکار کر ݙِتّا، تے اُوندی مُلاقات کنُوں وِی، ٻَس اِیہے لوک میݙی رحمت کنُوں نا اُمید تِھی تے رَہسِن، اِیہے ہِن جِنھاں کِیتے دَرد ناک عَذاب ہے(٢٣)۔ ٻَس اُوندی قَوم دِی طرفُوں کوئی جَواب نَہ بَݨ سَڳیا سِوائے اِیندے جو اُنھاں آکھیا، جو اِیکُوں قَتل کر چھوڑو، یا اِیکُوں سَاڑ گَھتُّو، آخر اَللہ اُوکُوں بھا کنُوں بَچا گِھدّا، بیشک اِیہ اِیمان گِھن آوَݨ والی قَوم کِیتے نشانیاں ہِن(٢٤)۔ اَتے آکھیُس، بیشک تُساں تاں اَللہ کُوں چھوڑ تے بُتاں کُوں دُنیاوی زِندگی وِچ اَپݨیں دَرمیان محبت دَا ہِک ذریعہ بݨا گِھدّے، وَل قیامت دے ݙین٘ہ تُہاݙے وِچُوں بعضے بعضیاں دِی سَنگت وِچ رَہݨ دَا اِنکار کر ݙیسِن، اَتے تُہاݙے وِچُوں بعضے بعضیاں تے لعنت وِی بھڄیسِن، اَتے تُہاݙا جاء ٹِکاݨاں (دَوزخ دِی) بھا ہے، اَتے تُہاکُوں مَدد ݙیوݨ والا کوئی وِی نَہ ہوسے(٢٥)۔ ٻَس چَھڑا لُوط اُوندے اُتّے اِیمان گِھن آیا اَتے (اِبراہیم) آکھیا، مَیں ہَر حالت اَللہ دِی خاطر ہِجرت کرَݨ والا ہَاں، بیشک او ٻَہُوں زبردست تے وَݙی حِکمت والا ہے(٢٦)۔ اَتے اَساں (اِبراہیم کُوں) اِسحاق تے یعقوب جہی اَولاد ݙِتّی، اتے اُوندی نَسل وِچ نبوّت تے کِتاب (ݙیوݨ) دَا سِلسلہ وِی قائم کر چھوڑیا، اَتے اَساں اُوکُوں دُنیا وِچ وِی اَجر ݙِتّا، تے بیشک آخرت کُوں وِی او نیک بَندیاں وِچ شامل ہوسے(٢٧)۔ اَتے لُوط (دِی ڳالھ اِیہ ہے جو) ڄَݙاں اَپݨیں قَوم کُوں آکھیا، بیشک تُساں تاں اِہجی بے حیائی دَا کَم کریندے وے، جِہڑی جو تُہاݙے کنُوں پہلے دُنیا جہان والیاں وِچُوں کہیں وِی نھیں کِیتی(٢٨)۔ کیا تُساں اُوہے نِھیوے جِہڑے جو جُواناں دو (فعل کرَݨ) ویندے وے، اَتے رَاہ چَلدیاں کُوں لُٹیندے وے، اَتے اَپݨیاں مجلساں وِچ ہٹکیاں ہوئیاں حَرکتاں کریندے وے، ٻَس اُوندی قَوم کنُوں کوئی جواب نَہ بَݨ آیا، سِوائے اِیندے جو اَکھیُونے ، بَھلا گِھن آ ݙِیکھا اَللہ دَا عَذاب، جیکر تُوں سَچّیاں (نبیاں) وِچُوں ہیں تاں(٢٩)۔ اُوں آکھیا، میݙے رَبّ آ! انھاں فَساد مَچاوَݨ والیاں دِی قَوم دےمقابلے وِچ میݙی مَدد کر(٣٠)۔ اَتے ڄَݙاں اَساݙے بھیڄے ہوئے (فرشتے) اِبراہیم کولھ خُوشخبری گِھن آئے، تاں اُنھاں اِیہ وی آکھیا، جو اَساں بیشک اِیں وَستی دے لوکاں کُوں برباد کرَݨ والے ہَیں، کِیُوں جو اِیہ ظُلم کرَݨ والے ٻَݨ ڳئِن(٣١)۔ اِبراہیم آکھیا، بھلا اِیں وَستی وِچ تاں لُوط وِی وَدّے تِھیا، اُنھاں آکھیا جو جِہڑا کوئی وِی اِیندے وِچ رَہندے اَساں اُوکُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے ہَیں اَساں اُوکُوں تے اُوندے گَھر والیاں کُوں بَچا گِھنسُوں، سِوائے اُوندی ذال دے، او پِچُّھوں (عَذاب کِیتے) رَہ وَن٘ڄݨ والیاں نال رَلّی ہوئی ہے(٣٢)۔ اَتے ڄَݙاں اَساݙے بھیڄے ہوئے فرشتے لُوط کولھ آئے تاں او اُنھاں (دے آوَݨ) تے خُوش نہ تِھیا، بلکہ اُنھاں کِیتے دِل سَوڑا چَا کِیتا، پَر اُنھاں آکھیا، ݙَر نَہ پِیا، اَتے مُونجھا وِی نَہ تِھی، اَساں تیکُوں تے تیݙے گَھر والیاں کُوں بَچا گِھنسُوں، سِوائے تیݙی ذال دے کِیُوں جو او پِچھُوں عَذاب والیاں نَال رَل وَن٘ڄݨ والی ہے(٣٣)۔ بیشک اَساں اِیں وَستی دے لوکاں اُتّے اَسمان کنُوں عَذاب نازِل کرݨ والے ہَیں، کِیُوں جو اُنھاں نَافرمانی کِیتی ہوئی ہے(٣٤)۔ وَل اَساں اُوکُوں ہِک کُھلّی نِشانی دے طور تے چھوڑے، اُنھاں لوکاں کِیتے جِہڑے جو عَقل کنُوں کَم گِھندِن(٣٥)۔ اَتے مَدیَن والے پاسے اُوندے بِھرا شُعیب (کُوں بھیڄیا) ٻَس اُوں آکھیا، اَے میݙی قَوم! اَللہ دِی عِبادت کرو، اَتے آخرت دے ݙِین٘ہ کنُوں ݙَرو، اَتے زمین تے فَساد نَہ مَچیندے پِھرو(٣٦)۔ اُنھاں اُوکُوں کُوڑا آکھیا، ٻَس اُنھاں کُوں ہِک وَݙے بھوئیں ہن٘ب (زلزلے) آ پَکڑیا، تے سویرے او آپݨیاں گَھراں وِچ ڳُوݙیاں بَھرنے ݙَٹّھے پئے ہَن(٣٧)۔ اَتے عَاد دِی قَوم تے ثمود دِی قَوم وِی (بَرباد تَھئی) اَتے اُنھاں دے وِیران ٹِکاݨیں وِچ تُہاݙے سامݨیں ہَن، اَتے شیطان نے اُنھاں دے (بَد) عَملاں کُوں اُنھاں دے دِلّ بھاوݨیں بݨا ݙیکھایا، اِیں طرح اُنھاں کُوں سِدّھے رَاہ کنُوں ہَٹا گِھدّا، حالانکہ او سَب کُجھ ݙیکھدے وَدّے ہَن(٣٨)۔ اَتے اَساں قارون تے فِرعون تے ہامان کُوں (وِی برباد کر چھوڑیا)، اَتے تحقیق مُوسیٰ اُنھاں کولھ کُھلیاں نِشانیاں گِھن تے آیا، پَر اُنھاں زمین اُتّے وَݙائیاں ݙِیکھائیاں، پَر او اَساں کنُوں بھڄ نَہ سَڳدے ہَن(٣٩)۔ ٻَس اَساں ہَر ہِک کُوں اُوندے گُناہاں دِی وَجّہ کنُوں آپݨیں پَکڑ وِچ گِھن اَیُوسے، ٻَس اُنھاں وِچُوں کِنھائیں اُتّے تاں پَتھراؤ والی ہَوا بھیڄی، اَتے اُنھاں وِچُوں کِنھائیں کُوں سخت کَڑکاٹ آ وَلھیٹیا، اَساں اُنھاں وِچُوں کِنھائیں کُوں زمین وِچ لَہا چھوڑیا، اَتے اُنھاں وِچُوں کِنھائیں کُوں اَساں غَرق کر چھوڑیا، اَتے اَللہ دا تاں اِیہ کَمّ کائے نھیں، جو اُنھاں اُتّے ظلم کرے، لیکن او تاں خُود آپݨیں آپ اُتّے ظلم کریندے رَہندے ہَن(٤٠)۔ جِہڑے لوک اَللہ کُوں چھوڑ تے ٻِنھاں کُوں آپݨاں کارساز بݨیندِن، اُنھاں دِی مِثال ݙَان٘ور (مکڑے) والی ہے، جِہڑا آپݨاں گَھر تاں بݨیندے، پَر اَصل وِچ ساریاں گَھراں کنُوں پَتلا (کَمزور) گَھر ݙَان٘ور دَا اِی ہوندے، اَللہ کرے جو اِیہ لوک اِیں ڳالھ کُوں سَمجھ گِھندے(٤١)۔ بیشک اَللہ ڄاݨدے ہَر اُوں شَئے کُوں جِیکُوں اِیہ لوک اُوکُوں چھوڑ تے سَݙیندِن، اَتے او تاں زبردست ہے وَݙی حِکمت والا ہے(٤٢)۔ اَتے اِیہ مِثالاں اَساں لوکاں کُوں (سَمجھاوَݨ کِیتے) بیان کریندے ہَیں، پَر اِیہ تاں انھاں کُوں سَمجھدے وِی نھیں، سِوائے عِلم رَکھݨ والیاں دے(٤٣)۔ اَللہ نے اَسماناں تے زمین کُوں حَقّی طور تے پَیدا کِیتے، بیشک اِیندے وِچ مومن لوکاں کِیتے نِشانی ہے(٤٤)۔