Wb/skr/تیرھواں سیپارہ

سورۃ یوسف مکیہ

اَتے مَیں اَپݨیں نفس کُوں بَری نھیں سَمجھدا، کیوں جو نفس بَدّی کِیتے اُبھاری رَکھدے، سِوائے اُوندے جیندے اُتے میݙا رَبّ رحم چَا کرے، بیشک میݙا رَبّ بخشݨ ہار تے ہمیشہ رَحم کرݨ والا ہے (٥٣)۔ اَتے بادشاہ آکھیا، اُوکوں میݙے کولھ گِھن آؤ، تَاں جو مَیں اُوکوں آپݨاں خاص بندہ بݨا گِھنّاں، وَل ڄَݙاں اُوں اُوندے نال ڳالھِیں کِیتیاں تاں آکھیُس بیشک تُوں اَڄ کنُوں میݙے نزدیک وَݙے قَدر والا تے اَمانت والا ہیں (٥٤)۔ یُوسف آکھیا، میکوں مُلک دے خزانیاں اُتے لا ݙے، بیشک مَیں پُوری حفاظت کرݨ والا تے اِیہ کَم ڄاݨݨ والا ہَاں (٥٥)۔ اَتے اِیں طرح اَساں یُوسف کُوں ملک وِچ بَا اِختیار بݨا ݙِتا، اَتے جِتّھاں او چَہندا اُتّھُوں دا اِختیار حاصل کرتے رَہندا، اَساں جیکوں چَہندُوں اُوندے اُتے اَپݨیں رحمت بھیڄیندے ہَیں، اَتے نیک کَم کرݨ والیاں دے اَجر کُوں ضائع نِسے کریندے (٥٦)۔ اَتے آخرت دا اَجر ٻَہُوں زیادہ چَن٘ڳا ہے، اُنھاں لوکاں کِیتے جِہڑے اِیمان گِھن آئے، اَتے پرہیزگار بَݨ تے رِیہے (٥٧)۔ اَتے یُوسف دے بِھرا (مصر) آ پُنے، تے اُوندے کولھ آوَڑئیے، ٻَس اُوں اُنھاں کُوں سُن٘ڄاݨ گِھدّا پر او اُوکوں نہ سُن٘ڄاݨ سَڳئیے (٥٨)۔ اَتے ڄَݙاں اُوں انھاں دا سامان تیار کر ݙِتا، تاں انھاں کُوں آکھیُس ، جو تُساں آپݨاں، مَتریّا بِھرا (پِیو دا پُتر) میݙے کولھ گِھن آوݨاں، کیا تُساں نھیں پَے ݙیکھدے جو مَیں پُورا پُورا (تول بَھر تے) ݙینداں، اَتے مَیں چَن٘ڳی مہمانی کرݨ والیاں وِچُوں وِی زیادہ چَن٘ڳا مہمان نواز ہَاں (٥٩)۔ اَتے جیکر تُساں اُوکوں میݙے کولھ نہ گِھن آئے، تاں وَل میݙے کولھ تُہاݙے کِیتے تول تے ݙیوݨ دِی کوئی شَئے کائے نھیں، اَتے نہ میݙے کولھ آوݨاں (٦٠)۔ انھاں آکھیا، جو اَساں پِیو کُوں اُوندے متعلق جلدی مَنا گِھنسُوں اَتے اَساں ضرور اِیویں کر تے رَہسُوں (٦١)۔ اَتے اُوں آپݨیاں ٻیلیاں کُوں آکھیا، جو اُنھاں دا اپݨیاں عوضاݨے (مُبادلے) والا مال وِی انھاں دے ٻوریاں وچ اِیں طرح رَکھ تے وَلا چھوڑو، جو انھاں کُوں اِیندا پَتہ وِی لڳ وَن٘ڄے ڄݙاں جو او اَپݨیں گھر والیاں کولھ وَن٘ڄ پُڄن، شاید او وَل وِی اَساݙے کولھ آوݨ (٦٢)۔ ٻس جہڑے ویلے او آپݨیں پِیو کولھ آئے، تاں اَکھیُونے جو اَبّا سَئیں! آئندہ کِیتے اَساکوں داݨیں ݙیوݨ کنُوں اِنکار کر ݙِتا ڳئے، ٻَس تُوں اَساݙے بِھرا کُوں اَساݙے نال بھیڄ ݙے، تاں جو داݨیں تُلوا تے گِھن آؤں، اَتے بیشک اَساں اُوندی ݙاڈھی حفاظت کِیتی رَکھسُوں (٦٣)۔ پِیو آکھیا، کیا مَیں اِیندے کِیتے وِی تُہاݙے اُتے اعتبار کر گِھنّاں جیویں جو اِیں کنُوں پہلے اِیندے بِھرا کِیتے اعتبار کر گِھدّا ہَا، چَلُو، میݙا اَللہ اِی ساریْاں کنُوں چَن٘ڳا نگہبان ہے، اَتے او ساریْاں رحم کرݨ والیْاں کنُوں زیادہ رحم کرݨ والا ہے (٦٤)۔ اَتے ڄَݙاں اُنھاں آپݨاں سامان کھولیا، تاں عِوضاݨے والا مال آپݨِیں مݙی وِچ موجود پاتا، کیوں جو اُنھاں وَلا ݙِتا ہا، انھاں آکھیا، اَبّا سَئیں! اَساکوں ٻِیا کیا چاہیدا ہے، عِوضاݨے والا مال وِی اَساکوں وَلا ݙِتا ڳئے، ٻَس ہُݨ اَساں آپݨیں گھر والیاں کِیتے وَلا داݨیں ضرور گِھن آندوں، اَتے اَساں آپݨیں بِھرا دِی حفاظت وِی کریسوں اَتے ہِک اُٹھ دے بار جِتّی زیادہ داݨیں گِھن آسوں ، اِتݨے تاں آسانی نال مِل ویسن (٦٥)۔ پِیو آکھیا، مَیں اِیکوں تُہاݙے نال اَصلُوں نہ بھیڄیساں جے توڑیں تُساں میکوں اَللہ دے ناں تے اِیہ قول نہ ݙیسو، جو تُساں اِیکوں میݙے کولھ (خیر نال) گِھن آسو، سوائے اِیں حالت دے جو تُہاکوں پکڑ گِھدّا وَن٘ڄے، ٻَس ڄَݙاں اُنھاں اُوکوں آپݨاں آپݨاں قول ݙے ݙِتا، تاں آکھیُس، جِہڑا کُجھ اَساں قول قرار کِیتے، اِیندا اَللہ اِی نگہبان ہے (٦٦)۔ اَتے آکھیُس جو میݙے ٻَچڑے! تُساں سارے ہِکّے دروازے وِچُوں نہ وَڑاہے، بلکہ ٻئے ٻئے دروازیاں کنُوں (شہر وِچ) وَڑاہے، ٻَس مَیں تُہاکوں اَللہ دِی مرضی (مشیئت) کنُوں ذری وِی نھیں بچا سَڳدا، بیشک حُکم ٻَس اَللہ دا اِی چَلدے، مَیں اُوندے اُتے توکّل کِیتے اَتے توکّل کرݨ والیاں کُوں اُوندے اُتے توکّل کرݨاں وِی چاہِیدا ہے (٦٧)۔ اَتے ڄَݙاں جیویں جو انھاں کُوں پِیو آکھیا ہَا، او ٻِئے ٻِئے دروازیاں وِچُوں لَنگھے، تاں اُوں وِی کوئی (احتیاطی) تدبیر اَللہ دے حُکم کُوں ٹالݨ وِچ انھاں دے کہیں کَم نہ آسَڳی، اِیہ (تدبیر) تاں ٻَس یعقوب دے دِل دِی ہِک خواہش ہَئی، جیکوں اُوں پُورا کر چھوڑیا ہا، اَتے بیشک او عِلم والا ہَا جِتّی کُجھ اَساں اُوکوں سِکھایا ہویا ہَا، پر ڈھیر لوک (حقیقت کُوں) نھیں ڄاݨدے (٦٨)۔ اَتے ڄَݙاں او یُوسف کولھ پُہنتے، تاں اُوں آپݨِیں سَکّے بِھرا کُوں اَپݨیں نال رَلا گِھدّا (لُک تے) آکھیُس جو مَیں بِلا شَک تیݙا (سَکّا) بِھرا ہاں، ٻَس ہُݨ تُوں اوں سلوک تے مُونجھا نہ تِھی، جِہڑا اِیہ تیݙے نال کریندے رِیہے ہِن (٦٩)۔ ٻَس ڄَݙاں اُنھاں دا سامان تیار کرایا، تاں اُوں (یوسف) ہِک پِیالہ اَپݨیں سَکّے بِھرا دے ٻورے وِچ گھتوا ݙِتا، پَر انھاں (گھر ویندیاں ہوئیاں) کُوں ہرکارے سݙ ماریا، جو اَے قافلے والو بِلا شَک تُساں چوری کِیتی ویندے وے (٧٠)۔ او انھاں دے سامݨیں وَل آئے، تے پُچھیا جو تُہاݙی کِہڑی شَئے ون٘ڄیج ڳئی ہے (٧١)۔ اُنھاں آکھیا جو بادشاہ دِی ہِک پَڑوپِی (مَݨت) اَساکوں نھیں پَئی لَبھدی اَتے جِہڑا اُوکوں ڳولھ ݙیسی اُوندے کِیتے ہِک اُٹھ دا بار (اِنعام) ہے، اَتے مَیں اِیندے ݙیواوݨ دا ذِمے دار ہَاں (٧٢)۔ (یُوسف دے بِھران٘واں) آکھیا، اَللہ دِی قسم! تُساں تاں ڄاݨدے وے جو اَساں اِیں ملک وِچ اِیں ڳالھوں نِسے آندے، جو کوئی فساد مَچاؤں اَتے نہ اَساں چور ہِیسے (٧٣)۔ نوکراں آکھیا، اِیں ڳالھ دِی کیا سَزا ہووے، جیکر تُساں کُوڑے ثابت تِھی پُووُو (٧٤)۔ اُنھاں آکھیا اُوندی سَزا اِیہ ہے، جو جیندے ٻورے وِچُوں او نِکلے، خُود اُوکوں اُوندے بدلے وِچ رَکھ گِھدا وَن٘ڄے اِیں طرح دِی وی تِھی سَڳدی ہے ظالم لوکاں دِی سَزا (٧٥)۔ وَل یُوسف اَپݨیں (سَکّے) بِھرا دے ٻورے کنُوں پہلے ٻِنھاں دے ٻوریاں دِی تِلاشی گِھنّݨ شروع کر ݙِتی، وَل اَپݨیں (سَکّے) بِھرا دے ٻورے وِچُوں پیالہ کڈھ ݙِکھایُس اِیں طرح اَساں یُوسف دِی تدبیر کُوں کامیاب چَا کِیتا، نہ تاں بادشاہ دے قانون دے مطابق اُوندے بِھرا کُوں جھل گِھنّݨ ممکن نہ ہَا، سِوائے اِیندے جو اَللہ چَہندا تاں! اَساں جیکوں جیکوں چَہندوں اُوندے دَرجے بُلند کر ݙیندُوں، اَتے ہر عِلم رَکھݨ والے کنُوں وَدّھ تے وِی ہِک ٻِیا عِلم رَکھݨ والا ہوندے (٧٦)۔ او آکھݨ لڳے، جیکر اِیں چوری کِیتی ہے (تاں ٹِھیک آہدو) اِیندے بِھرا وِی اِیں کنُوں پہلے چوری کِیتی ہَئی، پَر یُوسف اِیں ڳالھ کُوں آپݨیں دِل وِچ لُکائی رَکھا اَتے اُنھاں اُتے کُجھ ظاہر نہ تِھیوَݨ ݙِتا، اُوں (دِل وِچ) آکھیا تُساں گھٹیا دَرجے دے لوک ہِیوے، اَتے اَللہ خُوب ڄاݨدا کھڑے، جِہڑا کُجھ تُساں ݙسیا ہِیوے (٧٧)۔ او آکھݨ لڳے اَے عزیز (صاحب سلامت) یقین کرو، جو اِیندا پِیو ٻَہُوں ٻُڈھا ہے، ٻَس تُوں اُوندی بجائے اَساݙے وِچوں کہیں ہِک کوں اُوندے بدلے رَکھ گِھن اَساں ݙیکھدے کَھڑے ہَیں، جو تُوں ٻَہُوں احسان کرݨ والیاں وِچُوں ہیں (٧٨)۔ اُوں آکھیا، اَللہ بچاوے (اِیں نھیں تِھی سَڳدا) جو اَساں گرفتار کر گِھنُوں کہیں ٻَے کُوں اُوں شخص دے بدلے جیندے کولھوں اَساݙی شَئے برآمد تَھئی ہے، اِیں طرح تاں اَساں بے اِنصاف ٻَݨ ویسُوں (٧٩)۔ ٻَس ڄَݙاں اُوں کنُوں بے آس تِھی ڳئے تاں اَنج تِھی تے صَلاح کِیتی ساریاں تُوں وَݙے آکھیا، کیا تُساں نِہوے ڄاݨدے جو اَساݙے پِیو اَساں کنُوں اَللہ دے ناں تے ڳالھ پَکّی کر گِھدی ہَئی اَتے اِیں کنُوں پہلے وِی تُساں یُوسف دے معاملے وِچ زیادتی کر چُکئے ہِیوے، ٻَس مَیں تاں اِیں جَاء کنُوں ہَلدا وِی نھیں، جے توڑیں میݙا پِیو میکوں (اِتّھوں وَل وَن٘ڄݨ دِی) اِجازت نہ ݙیوے یا اَللہ میݙا فیصلہ نہ کر ݙیوے، او تاں فیصلے کرݨ والیْاں ساریْاں کنُوں وَدّھ فیصلہ کرݨ والا ہے (٨٠)۔ تُساں اَپݨِیں پِیو دو وَل وَن٘ڄو، ٻَس آکھو، جو ساݙے اَبّا سَائیں آں ! بیشک تیݙے پُتر چوری کِیتی ہے، پَر اَساں ڳواہی نھیں ݙے سَڳے سِوائے اُوندے جو جِہڑا کُجھ اَساں ڄاݨدے ہاسے، ٻِیا اِیہ جو اَساں غیب دِیاں ڳالھیں دا ٹھیکہ نھیں چا سَڳدے (٨١)۔ اُنھاں وَستی والیْاں کنُوں پُچّھ گِھنّو جیندے وِچ اَساں وَن٘ڄ رِیہے ہِیسے، یا اُوں قافلے کنُوں وِی جیندے نال اَساں آئے ہَیں، اَتے یقین کر جو اَساں بالکل سَچّے ہَیں (٨٢)۔ اُوں آکھیا، ٻَس تُہاݙے نفس تے تُہاݙے کِیتے اِہجی ڳالھ گھڑ گِھنّݨ سَوکھا کر ݙِتے، ہُݨ میݙے کِیتے تاں صبر چَن٘ڳی شَئے ہے، شاید اَللہ انھاں ساریاں کُوں کٹھا میݙے کولھ گِھن آوے، بیشک اَللہ سَب کُجھ ڄاݨݨ والا ہے تے وَݙِی حِکمت والا ہے (٨٣)۔ وَت اُوں اُنھاں کنُوں مُن٘ہ پھیر گِھدا، اَتے آکھیُس ٻَہُوں اَرمان ہے یُوسف (دِی جُدائی) دا! اَتے ݙُکھاں غَمّاں کنُوں اُوندیاں اَکّھیں چِٹیاں (اَندھیاں) تِھی ڳیاں اَتے او ݙُکھاں غَمّاں نال بَھریج ڳیا (٨٤)۔ اُنھاں آکھیا، اَللہ دِی قَسم ! تُوں تاں ہر ویلے یُوسف کُوں اِی یاد کِیتی رَکھیندیں، اِیں طرح تَاں تُوں ٻَہُوں کمزور (بے قُوتا) تِھی ویسیں، یا وَت گُھل گھُل تے مَر ویسیں (٨٥)۔ اُوں آکھیا، مَیں اَصل وِچ اَللہ دے اَڳوں آپݨِیں بے چینی تے آپݨاں ݙُکھ دَرد پیش کریندا رَہنداں، اَتے مَیں اَللہ دِی طرفوں او ڳالھیں ڄاݨداں جِہڑیاں تُساں نِھیوے ڄاݨدے (٨٦)۔ میݙے ٻَچڑے! وَن٘ڄو تے یُوسف ، تے اُوندے بِھرا کُوں وَن٘ڄ مِلُّو، اَتے اَللہ دِی رحمت کنُوں بے آس نہ تِھیواہے دَر اَصل اَللہ دِی رحمت کنُوں کوئی وِی بے آس نھیں تِھیندا، سِوائے کافِراں دِی قوم دے (٨٧)۔ وَل اِیہ یُوسف کولھ وَن٘ڄ پُنّے، تے اَکھیُونے اَے عزیز (صاحبِ سلامت) اَساں تے اَساݙے گھر والے ٻَہُوں اَوکھا گزارہ پَے کریندوں، اَساں تھوڑا جیہا عِوضاݨاں (مُبادلہ) چا آئے ہَیں پَر تُوں اَساکوں داݨیں پُوری مقدار وِچ ݙے چا، اَتے اَساکوں خیرات وِی ݙے، بیشک اَللہ خیرات کرݨ والیاں کُوں اَجر ݙیندے (٨٨)۔ اُوں آکھیا، کیا تُہاکوں یاد (پَتہ) ہے جو تُساں یُوسف تے اُوندے بِھرا نال کیا سلوک کِیتی رَکھئے، ڄَݙاں جو تُہاکوں سَمجھ نہ ہَئی (٨٩)۔ انھاں آکھیا، ہائیں تُوں سَچّی مُچّی یُوسف ہیں اُوں آکھیا، مَیں اِی یُوسف ہَاں تے اِیہ میݙا سَکّا بِھرا ہے، بیشک اَللہ اَساݙے اُتے ٻَہُوں احسان کِیتے، بیشک جِہڑا کوئی اَللہ کنُوں ݙردے، تے صبر اختیار کریندے تاں اَللہ اِہجیاں نیک کَم کرݨ والیاں دے اَجر ضائع نھیں کریندا (٩٠)۔ اںھاں آکھیا، اَللہ دِی قسم! تحقیق تیکوں اَللہ اَساݙے اُتے فضیلت (وݙائی) بخشی ہے اَتے اَساں واقعی قصور وار ہَیں (٩١)۔ یُوسف آکھیا، اَڄ کنُوں تُہاݙے اُتے کوئی ݙوہ (گرفت) کائے نھیں اَللہ وِی تُہاکوں معاف چا کرے او تاں رحمت کرݨ والیاں ساریاں کنُوں وَدّھ تے رحمت کرݨ والا ہے (٩٢)۔ میݙی اِیہ قمیض گِھن وَن٘ڄو، اَتے میݙے پِیو دے مُن٘ہ تے اِیکوں وَن٘ڄ (مَلّو) اُوندا نور چاندݨاں وَل آسی، اَتے تُساں سارے گھر والیاں سمیت میݙے کولھ آوَن٘ڄو (٩٣)۔ اَتے ڄَݙاں قافلہ ٹُر پِیا ، تاں انھاں دے پِیو آکھیا، سَچّی ڳالھ ہے جو مَیں یُوسف دِی خوشبو پِیا سنگھداں اِیہ نہ سَمجھائے جو مَیں وِپَھلدا پِیاں (٩٤)۔ اُنھاں آکھیا اَللہ دِی قسم! بیشک تُوں پُراݨیں ضلل (وہم) وِچ پِیا ہوئیا ہیں (٩٥)۔ اَتے ڄَݙاں خوشخبری گِھن آوَݨ والا آ پُہنتا، تاں اُوں اُوندے مُن٘ہ تے قمیص گھتی تاں ٻَس اُوندا نُور چاندݨاں وَل آیا، اُوں آکھیا، کیا مَیں تُہاکوں آہدا نہ ہَم جو بیشک مَیں اَللہ دِی طرفوں او کُجھ ڄاݨداں، جِہڑا کُجھ تُساں نھیں ڄاݨدے (٩٦)۔ اُنہاں آکھیا اَبّا سیٔں آں! اساݙے گناہاں دی بخشش دی دعا وی مَن٘ڳ چا، بے شک اساں قصور وار ہیں (٩٧)۔ اُوں آکھیا، ہَا! مَیں تُہاݙے کِیتے آپݨیں رَبّ کنُوں بخشش دِی دُعا مَن٘گداں، بیشک او بخشݨ ہار، تے ٻَہُوں رحمت والا ہے (٩٧)۔ ڄَݙاں او سارے یُوسف کولھ پہنتے، تاں اُوں آپݨیں پِیو ماء کُوں اَپݨیں کولھ جَاء ݙِتی، اَتے آکھیُس ڄُلو ہُݨ شہر چلّوں، انشاء اللہ، (اُتھاں) تُساں اَمن چَین نال رَہسو (٩٩)۔ اَتے اُوں اَپݨیں پِیو ماء کُوں تخت اُتے ٻہلایا، اَتے سارے یُوسف دے اَڳوں سَجدے وِچ ڈھے پَئے، تاں یُوسف آکھیا، اَبّا سَئیں اِیہ تعبیر ہے میݙے اُوں خواب دِی جِہڑا مَیں پہلے ݙِٹھا ہَا، میݙے رَبّ اِیکوں سَچّا کر ݙِیکھائے، اَتے میݙے اُتے وَݙے احسان کِیتینس، ڄَݙاں جو میکوں جیل وِچُوں کڈھیئس اَتے تُہاکوں سُن٘ڄ بَر وِچُوں کڈھ تے گِھن آئے! اِیہ سَب کُجھ اُوندے بعد تَھئے ڄَݙاں جو شیطان نے میݙے تے میݙے بِھراواں وِچ فَساد گَھتوا ݙِتا ہَا، بیشک میݙا رَبّ جو چَہندے سوہݨیں تدبیر نال کر گِھندے، بیشک او سَب کُجھ ڄاݨݨ والا تے وَݙی دانائی والا ہے (١٠٠)۔ میݙے رَبّ آ ، تَیں میکوں حکومت ݙِتی ہے، اَتے میکوں خواباں دِی تعبیر (اَنت) ݙَسݨ سِیکھائے، اَسماناں تے زمین کُوں پَیدا کرݨ والے آ! تُوں اِی اِیں دُنیا وِچ تے اَڳلے جہان وِی میݙا کارساز ہِیں، تُوں میکوں مسلمان دِی حیثیت وِچ ماریں، اَتے میکوں نیک لوکاں وِچ شامل کر چا (١٠١)۔ (اَے رسول) اِیہ (قِصّہ) غیب دِیاں خبراں وِچُوں ہے، جِہڑیاں اَساں تَیں دو وَحی کریندے پَے ہَیں، حالانکہ تُوں اُوں ویلے موجود نہ ہاویں، ڄݙاں (یُوسف دے بِھرا) اَپݨِیں تجویز اُتے ہِک مُٹھ تِھی ڳئے ہَن، اَتے او (لُک تے) تجویزاں کریندے پَے ہَن (١٠٢)۔ اَتے ڈھیر لوک، توڑے جو تُوں حرص وِی کریں، اِیمان نھیں گِھن آوَݨ والے (١٠٣)۔ اَتے تُوں اُنھاں لوکاں کنُوں (خدمت دا) کوئی اَجر وِی نھیں مَن٘گدا اِیہ (قرآن) تاں ٻَس کُل جہاناں کِیتے نصیحت ہے (١٠٤)۔ اَتے اَسماناں تے زمین وِچ کِتنیاں نشانیاں ہِن، جِنھاں اُتوں اِیہ لَنگھ ویندِن، پَر انھاں کنُوں مُن٘ہ چا ولیندِن (١٠٥)۔ انھاں وِچُوں ڈھیر لوک اَللہ اُتے ایمان نھیں گِھن آندے، اَلبتہ اُوندے نال ݙوجھیاں کُوں شریک ضرور کر گِھندِن (١٠٦)۔ کیا او اِیں ڳالھ کنُوں بے خوفے تِھی ڳئِن، جو اَللہ دے عذاب جہی کُوئی بَلا اُنھاں کُوں نہ آ ویڑھیسے یا اَچاچیت (قیامت دِی) گھڑی نہ آویسے، اَتے انھاں کُوں تَاں پَتہ وِی نہ لَڳسے (١٠٧)۔ (اَے رسول) آکھ ݙے جو اِیہ ہے میݙا رَستہ! مَیں ٻَہُوں کُجھ سوچ سَمجھ تے اَللہ والے پاسے تُہاکوں سَݙینداں، تے میݙی پَیروی کرݨ والے وِی سݙیندِن، اَللہ دِی ذات ہَر ڳالھوں پاک ہے، اَتے مَیں شِرک کرݨ والیاں وِچُوں کائے نمھیں (١٠٨)۔ اَتے اَساں تَیں کنُوں پہلے وِی، آبادی (وَستی) دے رَہݨ والیْاں وِچُوں کہیں نہ کہیں ڄَݨیں کُوں رَسول ٻݨا تے بھیڄیندے رِیہے ہَیں، جِنھاں دو وَحی وِی کریندے ہاسے، کیا اِیہ لوک زمین تے ٹُردے پِھردے کائے نھیں رِیہے، جو ݙیکھ گِھندے جو اُنھاں لوکاں دِی عاقبت کیہُو جَہی تَھئی جِہڑے انھاں کنُوں پہلے دے ہِن، اَتے آخرت دا گھر اُنھاں لوکاں کِیتے ٻَہُوں چَن٘ڳا ہے، جِہڑے پرہیزگاری کریندِن، تُہاکوں وَل وِی سَمجھ نھیں آندی (١٠٩)۔ آخر رسول لوکاں کنُوں بے آس تِھی ڳئے اَتے انھاں سَمجھ گِھدا جو او اَپݨِیں فتح دے بارے کُوڑے تِھی ڳئِن، تاں اُنھاں کولھ اَساݙی مَدد آ پُہنتی، ٻَس نجات ݙے ݙِتی اَساں جیکوں چاہیا، اَتے ساݙا عذاب اُوں قوم کنُوں نھیں ٹَلدا، جِہڑی جو مُجرماں (دِی قوم) ہے (١١٠)۔ اَلبتہ انھاں لوکاں دے قِصّیاں وِچ عقل سمجھ رَکھݨ والیاں کِیتے عِبرت دِی جاء ہے، اِیہ (قرآن) کوئی اِہجی ڳالھ نھیں، جِہڑی گھڑ گِھدّی ہووے، بلکہ اِیہ تاں جِہڑا کُجھ اِیں کنُوں پہلے دا ہے اُوندی وِی تصدیق کریندے، اَتے ہر شَئے دِی اِیندے وِچ تفصیل ݙِتی ڳئی ہے اَتے اِیہ اِیمان والی قوم کِیتے ہدایت تے رحمت دا باعث ہے (١١١)۔

سورۃ رعد مکیہ

شروع ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے وَݙی رحمت والا ہے

الف، لام، میم، را۔ (اَے رسول) اِیہ اَللہ دِی کتاب دِیاں آیاتاں ہِن جِہڑی جو تیݙے رَبّ دِی طرفوں تَیں دو نازِل کِیتی ڳئی ہے اِیہ بالکل حقّی ہے، پَر ڈھیر لوک اِیندے اُتے اِیمان نھیں گِھن آندے (١)۔ اَللہ تاں اُوہو ہے، جیں اسماناں کُوں بغیر تھمبیاں دے اُچّا کھڑا کر کھڑائے تُساں خود جیویں اُنھاں کُوں ݙیکھدے وے، وَل او عرش (اقتدارِ اعلیٰ دے تخت) تے قائم تے دائم ہے، اَتے اُوں سِجھ تے چَندر کُوں پابند کر رَکھئے جو ہَر کوئی اَپݨِیں مقررہ مُدّت دے اندر ٹُردا رہے، او ہَر کَم دِی چَن٘ڳی تدبیر کریندے، اَپݨِیاں نشانیاں کُوں کھول تے بیان کریندے تاں جو تُہاکوں اَپݨیں رَبّ دِی ملاقات دا یقین تِھی وَن٘ڄے (٢)۔ اَتے او اُوہو ہے جیں زمین کُوں دَگھیرے، اَتے اُوندے وِچ پہاڑ تے دریا ٻݨائِن، اَتے ہَر قسم دے پَھلاں وِچ اُنھاں دے ݙوں ݙوں جوڑے پَیدا کِیتے ہِن، او رات (دے اَندھارے) وِچ ݙین٘ہ کُوں لُکا چُھوڑیندے، بیشک اِیندے وِچ غور تے فِکر کرݨ والی قَوم کِیتے نشانیاں ہِن (٣)۔ اَتے زمین دے کئی کئی طرح دے طبقے ہِن جِہڑے ہِک ٻَئے نال جُڑے ہوئِن اَتے انگوراں دے باغ ہِن، رَڑّھیں والیاں زمیناں ہِن، کھجیاں ہِن، تھݙّے والیاں تے بغیر تھݙّے والیاں! حالانکہ انھاں کُوں ہِکّو پاݨِیں ݙِتا ویندے اَتے کھاوَݨ دے سواد وِچ اَساں انھاں کُوں ہِک ٻَئی اُتے فوقیت بخشی ہے بیشک اِیندے وِچ عقل کنُوں کَم گِھنّݨ والیاں کِیتے نشانیاں ہِن (٤)۔ اَتے تعجب آلی، عجب ڳالھ تاں انھاں لوکاں دِی اِیہا ہے، جو ڄَݙاں اَساں مٹی تِھی ویسُوں تاں کیا ضرور نویں سِروں پَیدا کِیتے ویسُوں؟ اِیہے لوک ہِن، جِہڑے آپݨیں رَبّ دا اِنکار کریندے ہِن اَتے اِیہے اِی ہِن جِنھاں دِیاں ڳِچّیاں وِچ ڳلان٘وے (مصیبتاں دے طوق) ہِن، اَتے اِیہے اِی لوک دوزخی ہِن، اَتے دوزخ وِچ، ہمیشہ کِیتے رَہسِن (٥)۔ اَتے مَیں کنُوں بَھلائی کنُوں پہلے بُرائی منگݨ دی جلدی پَے کریندِن، حالانکہ انھاں کنُوں پہلے عبرتناک مثالاں گزر چُکیاں ہِن، اَتے تیݙا رَبّ لوکاں کِیتے اُنھاں دِیاں زیادتیاں دے باوجود بخش ݙیوݨ والا ہے تاہم تیݙا رَبّ عذاب ݙیوݨ وِچ ٻَہُوں سخت ہے (٦)۔ اَتے جِنھاں لوکاں کُفر اِختیار کِیتا ہوئے، اَکھیندِن جو اُوندے رَبّ دِی طرفوں (اِیں رسول اُتے) کوئی آیت کیوں نازِل نھیں پَئی تِھیندی، (اَے رسول) در اَصل تُوں (عذاب کنُوں) ݙراوݨ والا ہیں (اُوویں وِی) ہر قوم کِیتے کوئی نہ کوئی ہدایت کرݨ والا ضرور ہوندے (٧)۔ اَللہ ڄاݨدا کھڑے، جو کُجھ کوئی ذال اپݨیں پیٹ وِچ گَھتّی وَدّی ہے، اَتے جِہڑا کُجھ پیٹ وِچ سُنگڑدا رَہندا تے جِہڑا کُجھ اُوندے وِچ وَدھدا رَہندا ہے، ہَر شَئے دا ہِک اَندازہ مقرر کِیتا ہوئے (٨)۔ او لُکّی ہوئی شَئے تِے ظاہر شَئے کُوں وِی ڄاݨدا ہے ، او ساریْاں کنُوں وَݙا ہے اُچّے رُتبے والا ہے (٩)۔ اَتے اُوندے کِیتے برابر ہے جیکر تُہاݙے وِچُوں کوئی ڳالھ لُکا تے اَہدے یا اُچّا ٻول تے سُݨویندے اَتے یا کوئی رات کُوں لُک چُھپ ویندے اَتے ݙین٘ہ کُوں ٹُردا پِھردا رَہندے (١٠)۔ ہَر شخص کِیتے اُوندے اَڳوں تے اُوندے پِچُّھوں جُٹ دے جُٹ چوکیدار لڳے ہوئِن، جِہڑے اَللہ دے حُکم دے مطابق اُوندی حفاظت کریندِن، بیشک اَللہ کہیں قوم دِی حالت کُوں نھیں بدلیندا، جے توڑیں او خود آپݨیں آپ وِچ تبدیلی نہ گِھن آوے، اَتے ڄَݙاں اَللہ کہیں قوم کُوں مصیبت وِچ گھتّݨ دا اِرادہ کریندے تاں وَل ٹل نھیں سَڳدی، اَتے اُوں قوم کِیتے اُوں کنُوں سِوا کوئی ٻِیا ٹورݨ والا (کارساز) کائے نھیں (١١)۔ اُوہو تاں ہے جِہڑا تُہاکوں بجلی دے کِھمّݨ ݙیکھیندے جیندے نال ݙر وِی لڳدے تے (مِیں٘ہ وِی) آس اُمید وِی پَیدا تِھیندی ہے، اَتے اُوہو (آبی بخارات نال) لݙیے ہوئے جَھڑ بھیڄی رَکھدے (١٢)۔ اَتے بَدلاں دِی ڳاج اُوندی تعریف سمیت اُوندی پاکی بیان کریندی ہے، تے فرشتے اُوندی ہیبت کنُوں اُوکوں ہَر شَئے کنُوں پاک ݙسیندن، اَتے کڑکدیاں بجلیاں بھیڄیندے ، اَتے جیکوں چَہندے اُوندے اُتے اُنھاں کُوں سَٹ گھتیندے، لوک تاں ٻَس اَللہ دے متعلق لڑدے جھگڑدے رَہندِن، پَر او ٻَہُوں زیادہ طاقت والا ہے (١٣)۔ اُوں کنُوں مَن٘گی ہوئی دُعا اَصلی تے برحق ہے، اَتے اُوں کنُوں سِوا ٻِنھاں جنھاں اَڳوں وِی منگدِن او اُنھاں دِی دُعا ذَری قبول نھیں کر سڳدے اُنھاں لوکاں دِی مثال اِیویں ہے ، جیویں جو کوئی پاݨِیں دو پَرے کنُوں ٻُک اَݙے جو او اُوندے ہَتھ آوَن٘ڄے، حالانکہ او اُوندے تَئیں آپوں نھیں پُڄ سَڳدا، اِیں طرح کافراں دِی دُعا گُمراہی دے سِوا کُجھ وِی نھیں (١٤)۔ اَتے اَللہ کُوں اِی سَجدا کریندے، جِہڑا کُجھ اَسماناں وِچ ہے، تے جِہڑا کُجھ زمین وِچ ہے، چاہے خوشی نال بھاویں مَجبور تِھی تے! اَتے انھاں دے پِچھانویں وِی سویل کُوں وِی، تے شام کُوں وِی (سَجدے کریندِن) (١٥)۔ (اَے رسول) پُچّھ جو اَسماناں تے زمین کُوں بݨاوَݨ ٹَھہَاوَݨ والا کُوݨ ہے آکھ جو اَللہ اِی ہے، پُچھ جو تُساں اُوکوں چھوڑ تے اِہجیاں کُوں کیوں آپݨاں کارساز بݨا گِھدّے ، جِہڑے جو خود آپݨیں آپ کُوں نہ کوئی نفع ݙیوݨ دا اختیار رکھیندِن اَتے نہ نُقصان پُچاوَݨ دا، پُچّھ جو کیا اَندھا تے سُڄاکا ہِکّو جیہے ہِن، کیا اَندھارا تے سوجھلا ہِک برابر ہوندے، کیا انھاں اَللہ کِیتے اِہجے اِی شریک بݨائِن جِنھاں اَللہ دِی مخلوق وانگوں کوئی مخلوق پَیدا کر گِھدّی ہووے، تے انھاں کُوں او اَللہ دِی مخلوق وانگوں نظردی وِی ہووے تُوں آکھ ݙے جو اَللہ اِی ہر شَئے پَیدا کرݨ والا ہے اَتے او ہِک دا ہِک ہے وݙے قَہر تے غضب والا ہے (١٦)۔ اُوں اَسمان کنُوں مِیں٘ہ وَسایا ٻَس آپݨیں آپݨیں حساب دے مطابق نالے وَہ پَے چَھل آئی تاں اُتے جھڳ چا تے وہیندی چَلی ڳئی، اَتے جِہڑی شَئے ڳہݨیاں کِیتے یا کوئی ٻَئی شَئے ٻݨاوَݨ کِیتے، بھا اُتے پَگھریندی ہے، اُوندے اُتے وِی اُوں وَانگوں جَھڳ تِھی آندی ہے، اِیں طرح اَللہ حق (سچ) تے باطل (کُوڑ) دِیاں مِثالاں ݙیندے ٻَس جھڳ جہی نکمّی شَئے ہٹا گِھدّی ویندی ہے اَتے پاݨِیں جِہڑا انسان کُوں فائدہ پُچیندے او زمین تے رہ ویندے، اِیں طرح اَللہ (سمجھاوَݨ کِیتے) مثالاں بیان کریندے (١٧)۔ انھاں لوکاں کِیتے جِنھاں اَپݨیں رَبّ دِی ڳالھ مَن گِھدّی، بَھلائی اِی بَھلائی ہے اَتے جِنھاں اُوندی ڳالھ نہ مَنّی تاں بیشک زمین وِچ جِہڑا کُجھ ہے جیکر سارے دا سارا اُنھاں کولھ آ وَن٘ڄے، بلکہ اِیہو جِتّی ٻِیا وِی مِل وَن٘ڄے، تاں وِی انھاں کِیتے (اَللہ دِی پَکڑ دا) بدلہ نھیں تِھی سَڳدا، انھاں لوکاں کِیتے سختی نال حساب گِھدّا ویسے، اَتے انھاں دا ٹِکاݨاں دوزخ ہے اَتے او رَہݨ کِیتے ٻَہُوں گَندی جَاء ہے (١٨)۔ بَھلا جِہڑا شَخص ڄاݨدے جو جو کُجھ تیݙے رَبّ دِی طرفوں تیں دو نازِل کِیتا ڳئے او بالکل سَچ ہے، بَھلا او اُوں شخص وان٘گُوں تِھی سَڳدے جِہڑا (اِیں حقیقت کنُوں) اَندھا ہووے؟ بیشک عقل سَمجھ والے لوک اِی نصیحت حاصل کریندِن (١٩)۔ اِیہے (نیک) لوک اَللہ نال کِیتے ہوئے قول قرار کُوں پُورا کریندِن اَتے اُوکوں نھیں تُرڑیندے (٢٠)۔ اَتے اِیہ لوک سکوت (رابطیاں) کوں مِلائی رَکھدِن جیندے کِیتے اَللہ مِلائی رَکھݨ دا حُکم ݙِتا ہوئے، اَتے اَپݨیں رَبّ کنُوں ݙردے رَہندِن، اَتے گندے عذاب کنُوں کَن٘بدے تھڑکدے رَہندِن (٢١)۔ اَتے جِہڑے لوک (مصیبت ویلے) اَللہ دِی خوشنودی حاصل کرݨ دِی خاطر صَبر اختیار کریندِن، اَتے نماز کُوں قائم رَکھیندِن اَتے خرچ کریندِن جِہڑا کُجھ اَساں انھاں کُوں رِزق دے طور تے لُکا تے ݙیندے ہَیں یا ساریاں دے سامݨیں ݙیندے ہَیں، اَتے نیکی نال بَدی کُوں دَفع کریندے ہَیں، اِیہے او لوک ہِن جِنھاں کِیتے آخرت دا سوہݨاں گھر ہے (٢٢)۔ اُتھاں ہمیشہ کِیتے (خوشیاں دے) باغ ہِن جِنھاں وِچ او وَڑ ویسِن، اَتے جِہڑے کوئی نیک ہوسِن اُنھاں دے پِیو ݙاݙیاں وِچُوں، انھاں دِیاں ذالیں (ٹٻریاں) وِچُوں، تے انھاں دِی اَولاد (دِھیاں پُتراں) وِچُوں او وِی اُݙائیں ویسن، اَتے فرشتے (اُنھاں کِیتے) ہر دروازے کنُوں داخل آ تِھیسِن (٢٣)۔ (اَکھیسن جو) سلامتی ہے تُہاݙے اُتے کیوں جو تُساں (ہر مصیبت اُتے) صبر کِیتی رَکھیا ہَا، ٻَس (اِیندے بدلے وِچ) آخرت دا گھر تاں ٻَہُوں چَن٘ڳا ہے (٢٤)۔ اَتے جِہڑے لوک اَللہ دے نال دے قول اقرار کُوں پَکا کر تے وِی تَروڑ ݙیندِن، اَتے اَللہ جِہڑی (سکوت) کُوں جوڑی رَکھݨ دا حُکم ݙِتا ہوئے اُوکوں وِی قائم نھیں رَکھیندے، اَتے زمین اُتے فساد مچائی رَکھدِن، اِیہے لوک ہِن جِنھاں کِیتے لعنت ہے، اَتے اُنھاں کِیتے گَندہ ٹِکاݨاں ہے (٢٥)۔ اَللہ جیندے کِیتے چَہندے رِزق کُھلا کر ݙیندے، بھانویں قدر دے مطابق ݙیندے، اَتے او دُنیاوی زندگی وِچ اِی خوش وَدّے ہِن، حالانکہ دُنیاوی زندگی آخرت دے مقابلے وِچ تھوڑے جیہے فائدے دے سِوا کُجھ وِی کائے نھیں (٢٦)۔ اَتے جِنھاں لوکاں کُفر اختیار کِیتے، او اَہدِن جو اَللہ دِی طرفوں اِیندے اُتے کوئی نِشانی کیوں نھیں نازِل تھئی، (اَے رسول) آکھ ݙے جو بیشک اَللہ جیکوں چَہندے گُمراہ کر ݙیندے اَتے جِہڑا اُوں دو رجوع کرے اُوکوں آپݨاں سِدّھا رَاہ ݙیکھیندے (٢٧)۔ اِہجے لوک اِیمان گِھن آندِن اَتے اُنھاں دے دِل وِی اَللہ دے ذکر نال اِطمینان حاصل کر گِھندِن پَتہ ہووے جو اَللہ دے ذکر نال دِلّاں کُوں اِطمینان ضرور حاصل تِھیندے (٢٨)۔ جِہڑے لوک اِیمان گِھن آندِن اَتے نیک عَمل کریندِن، او خوش نصیب ہِن، اَتے انھاں کِیتے چَن٘ڳی جَاء ہے وَل وَن٘ڄݨ کِیتے (٢٩)۔ (اَے رسول) اِیں طرح اَساں تیکوں ہِک اِہجی اُمّت وِچ بھیڄیا ہے، جَیں کنُوں پہلے کَئی اُمتّاں گزر چُکئِن، تاں جو تُوں انھاں کُوں او (کلام پَڑھ) سݨاویں، جِہڑا جو اَساں تَیں دو وحی کِیتا ہے، ڄَݙاں جو انھاں اَپݨیں اُتے والے ٻَہُوں مہربان دا اِنکار کِیتا ہوئے آکھ ݙے جو اُوہو تاں ہے میݙا رَبّ، اُوں کنُوں سِوا ٻِیا کوئی معبود کائے نھیں، مَیں اُوندے اُتے توکّل کِیتا ہوئے، اَتے اُوں دو اِی رجوع کرینداں (٣٠)۔ اَتے کیا تِھی ویندا جیکر کوئی ٻِیا قرآن ہوندا، جِیندے اَثر نال پہاڑ ٹُرݨ پَے ویندے، یا اُوندے نال زمین ٹوٹے ٹوٹے تِھی ویندی، یا اُوندی وَجہ کنُوں مُردے ٻولݨ پَے ویندے (اِیہ کِہڑی ڳالھ ہے) بلکہ سارے معاملات تاں اَللہ دے ہَتّھ وِچ ہِن، کیا اُنھاں لوکاں کُوں جِہڑے اِیمان گِھن آئِن اِیں ڳالھوں تَسلّا کائے نھیں تِھیا، جو جیکر اَللہ چَہندا تاں ساریاں اِنساناں کُوں ہدایت ݙے ݙیندا، اَلبتہ جِنھاں کُفر اختیار کِیتے انھاں اُتے تاں ہمیشہ انھاں دے کرتُوتاں دے سَبٌبُوں کوئی نہ کوئی مصیبت آندی رَہسی، یا اُنھاں دے گھراں دے کولھوں کولھوں لہندی رَہسی، اِیہ توڑیں جو اَللہ دا وعدہ آویسے بیشک اَللہ وعدہ خلافی نھیں کریندا (٣١)۔ (اَے رسول) تیݙے کنُوں پہلے وِی رسولاں نال کِھلّاں کِیتیاں ڳیاں ہَن، مَیں اُنھاں لوکاں کُوں مہلت ݙِتی رَکھی، جِنھاں اِنکار کِیتا ہوئیا ہا، وَل مَیں اُنھاں کُوں پکڑ گِھدا، (ٻَس ݙیکھ گِھن) میݙی سزا کِیہو جہی ہَئی (٣٢)۔ کیا جیں ہَر جِی اُتے، جِہڑا کُجھ او کماندے اَپݨیں پوری نظر رَکھی ہوئی ہے او کافی کائے نھیں، جو انھاں اَللہ دے شریک وِی ٻݨا گِھدّن، تُوں آکھ ذری انھاں دے ناں تاں ݙساؤ! کیا تُساں اُوکوں اِہجی ڳالھ دِی خبر ݙیندے وے، جِہڑی جو او آپݨِیں زمین اُتے ڄاݨدا وِی کائے نھیں! یا اِیہ محض اِیویں آکھ ݙیندو، حقیقت تاں اِیہ ہے جو کافراں کُوں اُنھاں دِی مکّاری سوہݨِیں نظر آندی ہے، اِیں طرح انھاں کُوں سِدّھے رَاہ کنُوں روک ݙِتا ڳئے، اَتے اَللہ جیکوں گُمراہ کر ݙیوے، ٻَس اُوندے کِیتے کوئی رَہنما کائے نھیں (٣٣)۔ اِہجے لوکاں کِیتے اِیں دُنیاوی زِندگی وِچ وِی عذاب ہے اَتے آخرت کُوں تاں ٻَہُوں سخت عذاب ہوسے، اَتے اُنھاں کُوں اَللہ (دِی پَکڑ) کنُوں بچاوَݨ والا کوئی ہے وِی کائے نہ (٣٤)۔ متّقی لوکاں نال جِہڑے بہشت دا وعدہ کِیتا ڳئے، اُوندی کیفیّت اے ہے جو اُوندے تَلے نہراں وَہندیاں پَئین، اُنھاں دا کھاوَݨ پِیوَݨ ہمیشہ کِیتے رَہسی، اَتے اُوندی چَھاں وِی! اِیہ اَنجام ہے اُنھاں لوکاں دا جِنھاں نے پرہیزگاری کِیتی رَکھی ہے، پَر اِنکار کرݨ والیاں دا اَنجام دوزخ دِی بھا ہے (٣٥)۔ اَتے جِنھاں لوکاں کُوں اَساں پہلے کِتاب ݙِتی ہوئی ہَئی او خوش تِھیندے اُوندے نال جِہڑا کُجھ تَیں دو نازِل کِیتے، پَر جماعتاں وِچُوں بعضے اِہجے وِی ہِن جِہڑے (قرآن دے) بعض حِصّیاں کنُوں اِنکار کریندِن (اَے رسول) آکھ ݙے، دراَصل میکوں حکم ݙِتا ڳئے جو مَیں اَللہ دِی عبادت کراں، اَتے اُوندا کوئی شریک نہ ٻݨاواں، مَیں تاں اُوں دو سَݙینداں اَتے میکوں اُوں دو وَل وَن٘ڄݨیں (٣٦)۔ اَتے اِیں طرح اَساں اِیکوں عربی وِچ فرمان دے طور تے نازِل کِیتا ہے (اَے رسول) جیکر تَیں انھاں دِیاں خواہشاں دِی پَیروی کِیتی، او وِی اِیں ڳالھ دے بعد جو تیݙے کولھ حقیقت دا عِلم وِی آ ڳئے، تاں وَل اَللہ دے سامݨیں نہ کوئی تیݙا یار مَددگار ہوسے، تے نہ تیکوں (اُوندی پکڑ کنُوں) کوئی بچاوَݨ والا ہے (٣٧)۔ اَتے یقیناً تَیں کنُوں پہلے وِی اَساں رسول بھیڄے ہِن اَتے انھاں کُوں ذالیں تے اَولاد وِی ݙِتی ہَئی، پَر کہیں رسول کِیتے اِیہ ممکن نہ ہَا، جو اَللہ دے حُکم دے بغیر کوئی آیت وِی (نشانی دے طور تے) آ ݙیکھیندا، ہَر دَور (زمانے) کِیتے ہِک کتاب (بطورِ ضابطۂ حیات) اُتاری ڳئی ہے (٣٨)۔ اَللہ مِٹا ہَٹا چھوڑیندے جیکوں نھیں چَہندا، اَتے جیکوں چَہندے قائم رَکھیندے اَتے اُوندے کولھ او کتاب ہے جِہڑی ساریاں اِلہامی کتاباں دی مَاء ہے (٣٩)۔ اَتے جیکر اَساں تیکوں (تیݙی حیاتی وِچ) کوئی اِہجے عذاب دا کُجھ حصّہ ݙیکھاؤں، جیندا اُنھاں اُتے نازِل کرݨ دا وعدہ کِیتا ہوئے یا تیکوں وَفات ݙے ݙیؤں، بہر حال تیݙے اُتے تاں اَساݙے حُکم کُوں ٹِھیک طرح پُچا ݙیوَݨ ہے وَل اَساݙا کَم حساب گِھنݨ ہے (٤٠)۔ کیا اِنھاں نھیں ݙِٹھا، جو اَساں زمین اُتے وَدھدے آندے ہَیں، اُوندے پاسیاں کُوں سَوڑا کریندے آندے ہَیں، اَتے اَللہ اِی حُکم ݙیندے، کوئی اُوندے حُکم کُوں کَنڈ پِچُّھوں نھیں سَٹ سَڳدا، اَتے او جَلدی حِساب گِھنّݨ والا ہے (٤١)۔ اَتے تحقیق انھاں لوکاں کنُوں پہلے والیاں وِی مَکّر کِیتا ہَا، پَر ساری دِی ساری اَصل چال تاں اَللہ والی ہے، او ڄاݨدا کھڑے جِہڑا کُجھ ہر جِی (نفس) کریندا کماندا وَدّے، کُفّار کُوں تاں ٻَہُوں جَلدی پَتہ لڳ ویسے، جو عاقبت دا چَن٘ڳا گھر کِیندے کِیتے ہے (٤٢)۔ اَتے جِنھاں کُفر اختیار کِیتے او اَہدِن جو (اَے رسول) تُوں اَللہ دا بھیڄیا ہوئیا کائے نھیں آکھ ݙے میکوں میݙے تے تُہاݙے درمیان گواہ دے طور تے کافی ہِن اَللہ وِی تے او شخص وِی، جِیندے کولھ اِیں اِلہامی کتاب دا (پُورا پُورا) عِلم ہے (٤٣)۔

سورۃ ابراہیم مکیہ

شروع ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے ہمیشہ رَحم کرݨ والا ہے

اَلف، لام، را: (اَے رسول) اِیہ او کِتاب ہے، جِہڑی تیݙے اُتے نازِل کِیتی ہے، تاں جو تُوں لوکاں کُوں اَندھاریاں وِچُوں سوجھلے والے پاسے کڈھ آویں، یعنی خود انھاں دے رَبّ دِی توفیق نال اُوندے رَاہ دو! او تاں وَݙا زور آور تے ساریاں تعریفاں دا مالک ہے (١)۔ اَللہ او ہے جیندے کِیتے ہے جو کُجھ اَسماناں وِچ ہے اَتے جو کُجھ زمین وِچ ہے، اَتے کافراں کِیتے ہِک سخت عذاب دِی وَجہ کنُوں وَݙی ہَلاکت تے تباہی ہے (٢)۔ اِیہ تاں دُنیاوی زندگی کُوں آخرت کنُوں زیادہ پیارا رَکھیندِن اَتے اَللہ دے رَاہ کنُوں رُوکیندِن، اَتے اِیں رَاہ وِچ ݙِن٘گ پِھن٘گ گھتݨ چَہندِن، اِیہے (بندے) گُمراہی وِچ پَرّے توڑیں پُڄ ڳئِن (٣)۔ اَتے اَساں کوئی اِہجا رسول نھیں بھیڄیا، جیندی ٻولی اُوں قوم والی نہ ہووے، تاں جو اُنھاں کُوں چَن٘ڳی طرح ݙَسا سَمجھا سَڳے اُوویں تاں اَللہ گُمراہ کریندے جیکوں چَہندے، اَتے ہدایت ݙیندے جیکوں چَہندے، اَتے او ٻَہُوں طاقت والا تے وَݙی دانائی والا ہے (٤)۔ اَتے تحقیق اَساں موسیٰ کُوں آپݨِیاں نشانیاں ݙے تے بھیڄیا، جو اَپݨِیں قوم کُوں (کُفر دے) اَندھاریاں وِچُوں کڈھ تے (اِیمان دے) سوجھلے دو گِھن آ، اَتے اُنھاں کُوں اَللہ دے (عِبرت ݙیواوَݨ والے) ݙین٘ہاں کُوں یاد ݙیوا، بیشک انھاں وِچ ہر صابر تے شُکر گزار بندے کِیتے نشانیاں ہِن (٥)۔ اَتے (یاد کرو) ڄَݙاں موسیٰ آپݨِیں قوم کُوں آکھیا، جو اَپݨیں کولھ آئیاں ہوئیاں نعمتاں کُوں یاد کرو، ڄَݙاں جو اُوں تُہاکوں فرعون دِی قوم کنُوں نجات ݙِیوائی، او لوک تُہاکوں وَݙے عَذاب ݙیندے ہَن، اَتے تُہاݙے پُتراں کُوں کُوہ چھوڑیندے ہَن، اَتے تُہاݙیاں ذالیں کُوں جِیندا چھوڑ ݙیندے ہَن، اَتے اِیندے وِچ تُہاݙے رَبّ دِی طرفوں وَݙی آزمائش ہَئی (٦)۔ اَتے (یاد کرو) ڄَݙاں تُہاݙے رَبّ تُہاکوں چِتایا جو جیکر تُساں شُکر کریسو، تاں مَیں تُہاکوں ٻِیا وِی ڈھیر کُجھ ݙیساں، اَتے جیکر تُساں کُفر (کُفرانِ نعمت) اِختیار کِیتا، تاں بیشک میݙا عذاب ٻَہُوں سَخت ہے (٧)۔ اَتے موسیٰ آکھ ݙِتا، جو جیکر کُفر اختیار کِیتا تُساں ساریاں زمین تے رَہݨ والیاں سَمیت، تاں وَل اَللہ بیشک بے نیاز تے سب تعریفاں دا مالک ہے (٨)۔ کیا تُہاکوں انھاں لوکاں دِی خبر کائے نھیں پُہنتی، جِہڑے تُساں کنُوں پہلے تِھی گزرِن، یعنی نوح دِی قوم، عاد دِی قوم، ثمود دِی قوم، اَتے جِہڑے انھاں کنُوں بعد وِچ آئِن (انھاں دِی) انھاں ساریْاں دا عِلم اَللہ کنُوں سِوا کہیں ٻَے کولھ کائے نھیں، انھاں کولھ انھاں دے رسول آئے ہَن روشن (پکّیاں) دلیلاں گِھن تے! ٻَس انھاں اَپݨیں ہَتّھ انھاں دے مُن٘ہ تے چا رَکھے، تے اَکھیُونے جو جِہڑا کُجھ تُہاݙے کولھ بھیڄیا ڳئے اَساں اُوکُوں نِسے مَنیندے، اَتے اَساں بیشک اُوندے وِچ وَݙا شَک کریندے ہَیں، جِہڑی شَئے دو اَساکوں سݙیندے وے (٩)۔ انھاں دے رسولاں آکھیا، کیا اَسماناں تے زمین دے پَیدا کرݨ والے اَللہ دے اُتے وِی شَک کریندو، او تاں تُہاکوں اِیں واسطے سݙیندے جو تُہاݙے بعضے گُناہ بخش ݙیوے، اَتے مُقرر شُدہ مُدّت کِیتے تُہاکوں مُہلت وِی ݙیوے، اُنھاں آکھیا جو تُساں وِی تاں اَساں وان٘گوں بنی بشر ہِیوے، ٻِیا کُجھ نِہوے چَہندے سِوائے اِیندے جو اَساکوں انھاں کنُوں ہَٹک گِھنّو جِنھاں دِی بندگی اَساݙے پِیو ݙاݙے کریندے رِیہن، اَچھا بَھلا اَساݙے کولھ کوئی پَکّی دلیل گِھن آؤ (١٠)۔ انھاں دے رسُولاں آکھیا جو اَساں تَاں کُجھ نِسے واقعی تُساں جیہے بنی بشر ہِیسے، پَر اَللہ اَپݨیاں بندیاں وِچُوں جیکوں چَہندے اُوندے اُتے (نبوت دا) احسان کریندے، ٻِیا اِیہ جو اَساݙے اِختیار وِچ کائے نھیں جو تُہاݙے کولھ کوئی پَکّی دلیل گِھن آؤُوں، سِوائے اِیندے جو اَللہ اِیندی اِجازت ݙیوے، اَتے مومن کُوں تاں اَللہ اُتے اِی توکّل کرݨاں چاِہیدا ہے (١١)۔ اَساݙے کِیتے ٻَئی کوئی رَاہ کائے نھیں سِوائے اِیندے جو اَللہ اُتے تَوکّل کروں، اَتے تحقیق اُوں اَساکوں اَساݙے دِین دِیاں سِدّھیاں رَاہِیں ݙِکھائیِن اَتے اَساں صبر کِیتی رَکھیسُوں اِنھاں اذیتّاں اُتے جِہڑیاں تُساں اَساکوں ݙیندے رَہندو، اَتے توکّل کرݨ والیاں کُوں اَللہ اُتے اِی توکّل کرنا چَاہِیدا ہے (١٢)۔ اَتے انھاں لوکاں تے، جِنھاں کُفر اِختیار کِیتیا ہویا ہَا آپݨیاں رَسُولاں کُوں آکھیا جو اَساں تُہاکوں اَپݨیں ملک وِچُوں کڈھ چھوڑیسوں، یا وَت اَساݙے دِین (طور طریقے) دو وَل آوُو، ٻَس اُنھاں (رسولاں) دو وَحی بھیڄی ڳئی جو اَساں ظلم کرݨ والیاں کُوں برباد کر چھوڑیسُوں (١٣)۔ اَتے انھاں دے بعد اَساں تُہاکوں اِیں ملک وِچ وَلا وَسا چھوڑیسُوں! اِیہ اُوندے کِیتے ہے جِہڑا (قیامت دے ݙین٘ہ) میݙے سامݨیں آکھڑن کنُوں ݙردے اَتے میݙے عذاب کنُوں خوف کھاندے (١٤)۔ اَتے انھاں رسولاں اَپݨِیں فتح مَن٘گی ہَئی، ٻَس نافرمانی تے فساد کرݨ والا ہر کوئی نامُراد اِی رِیہا (١٥)۔ اِیندے بعد اَڳوں دوزخ ہے، اَتے (اتھاں) او پاݨِیں پِلایا وِیسے جِہڑا رَت پُوں وان٘گُوں ہوسے (١٦)۔ او اُوندے وِچُوں گُھٹ تاں بھریسی، پَر سَنگھ کنُوں تلے نہ لَہا سَڳسی، اَتے موت ہر پاسُوں آئی کھڑی ہوسی، پَر او مر نہ سَڳسِی، اَتے اُوندے بعد اُوندے کِیتے ٻَہُوں سخت عذاب ہوسی (١٧)۔ جِنھاں لوکاں اَپݨیں رَبّ دا اِنکار کر ݙِتے، انھاں دے عملاں دِی مثال ہِک اِہجی سُوأ وان٘گوں ہے ، جیکوں اَندھاری دے ݙین٘ہ ٻَہُوں تِکّھی ہَوا اُݙا گِھن وَن٘ڄے، اِیں طرح اِنھاں جِہڑا کُجھ کمتّے ذری وِی اُوندا فائدہ نہ چَا سَڳسِن، اِیہا تاں ٻَہُوں وَݙی گُمراہی ہے (١٨)۔ کیا تُساں نھیں ݙِٹھا، جو اَللہ اَسماناں تے زمین کُوں وَݙی تدبیر نال پَیدا کِیتے، جیکر اَللہ چاہے، تاں او تُہاکوں پَرّے کر چھوڑے، تے کوئی نوِیں مخلوق گِھن آوے (١٩)۔ اَتے اِیہ کَم اَللہ کِیتے کوئی اَوکھا وِی کائے نھیں (٢٠)۔ ڄَݙاں او سارے اَللہ دے رُوبرُو آکھڑسِن، تاں ہیݨیں (کمزور عقل والے) فخر وَݙائی کرݨ والیاں کُوں اَکھیسن، بیشک اَساں تاں تُہاݙے تابع رِیہے ہاسے کیا اَساکوں اَللہ دے عذاب کنُوں کُجھ بچا وِی سَڳدیوے، او آکھیسِن، جیکر اَللہ اَساکوں ہدایت ݙِتی ہوندی، تاں تُہاکوں وِی ہدایت کریندے ٻَس اَساݙے کِیتے ہِکّو جِتّی ہے، توڑے جو روؤں پِٹّوں یا اَساں صبر چَا کروں، اَساݙے کِیتے بھَڄ وَن٘ڄݨ دِی کوئی جَاء کائے نھیں (٢١)۔ جِہڑے ویلے حِساب کِتاب تِھی ویسے، تاں شیطان اَکھیسے بیشک اَللہ تُہاݙے نال جِہڑا وَعدہ کِیتا ہَا، او سَچّا وَعدہ ہَا، اَتے مَیں جِہڑا وَعدہ تُہاݙے نال کِیتا ہَم، اُوندی خلاف وَرزی کِیتی ہم، پَر تُہاݙے اُتے میݙا کوئی زور نہ ہَا، سِوائے اِیندے جو مَیں تُہاکوں آپ دو سَݙیُم، تے تُساں میݙی دعوت مَن گِھدّی، اِیں ڳالھوں (ہُݨ) تُساں میکوں ملامت نہ کرو، بلکہ آپݨیں آپ کُوں لعنت ملامت کرو نہ میں تُہاݙی فریاد سُݨ سَڳداں، اَتے نہ تُساں میݙی فریاد سُݨ سَڳدو، مَیں بیشک اِیں ڳالھ دا ذمے دار کائے نھیں، جو اَڄ کنُوں پہلے تُساں میکوں اَللہ دا شریک کیوں ٻݨا گِھدا ہا، بیشک ظالم لوکاں کِیتے ٻَہُوں دردناک عذاب ہے (٢٢)۔ اَتے انھاں کُوں جِہڑے اِیمان گِھن آئے اَتے نیک عمل کِیتے بہشتی باغاں وِچ داخل کِیتا ویسے، جِنھاں دے تَلّے نہراں وَہندیاں وَڳدِیاں پِیاں ہوسِن، او اَللہ دے حُکم نال انھاں وِچ ہمیش رَہسِن، اتھاں اُنھاں نال سَلام دُعا، سَلام آکھ تے کِیتی ویسی (٢٣)۔ کیا تُساں نھیں ݙِٹّھا، جو اَللہ کلمہ طیبّہ کُوں کَیں طرح ہِک پاک دَرخت نال مثال ݙِتی ہے، جِیندی ڄَڑھ (زمین وِچ) تکڑی لڳی کھڑی ہووِے تے اُوندیاں لَغراں (شاخاں) اَسماناں توڑِیں ویندیاں پِیاں ہووِن (٢٤)۔ جِہڑا اَپݨیں رَبّ دے حُکم نال ہَر ویلے پَھل ݙیوے اَتے اَللہ اِیہ مثالاں اِیں واسطے ݙیندے جو لوک نصیحت پکڑِن (٢٥)۔ اَتے خبیث کلمہ دِی مثال خبیث وَݨ وان٘گوں ہے جیکوں زمین کنُوں پَٹ سَٹیا ویندے، اَتے او اَصلُوں تکڑا نھیں ہوندا (٢٦)۔ جِہڑے لوک اِیمان گِھن آئِن اَللہ انھاں کُوں دُنیاوی زندگی وِچ وِی تے آخرت کُوں وِی اُوں پَکّے کلمہ (دِی برکت) نال تکڑا کِیتی رَکھدے، اَتے اَللہ ظالماں کُوں گُمراہ کر چھوڑیندے بلکہ اَللہ اُووِیں کر چھوڑیندے جِیویں چَہندے (٢٧)۔ کیا نِھیوے ݙِٹھا، ظالم لوکاں کُوں، جِنھاں اَللہ دِی نعمت کُوں کُفر نال بَدل چھوڑے، اَتے اَپݨیں قوم کُوں ہلاکت (تباہی) دے گھر وِچ سَٹ گَھتیے (٢٨)۔ (اِہجا گھر) دوزخ ہے، جیندے وِچ سَڑدے بھُڄدے رَہسِن، اَتے او وَن٘ڄ رَہݨ کِیتے ٻَہُوں گَندی جَاء ہے (٢٩)۔ اَتے انھاں لوکاں اَللہ دے برابر دے شریک بݨا گِھدّے، تاں جو ٻِنھاں لوکاں کُوں انھاں دے رَاہ کنُوں بَد رَاہ کرِن، (اَے رسول) آکھ ݙے اَچھا مَزّے کر گِھنّو، اَخیر وِچ تُساں (دوزخ دِی) بھا وِچ وَن٘ڄݨیں (٣٠)۔ (اَے رسول) میݙے اُتے اِیمان گِھن آوَݨ والے ٻانھیاں کُوں آکھ ݙے، جو نماز کُوں قائم کِیتی رَکھو، اَتے جِہڑا کُجھ اَساں اُنھاں کُوں ݙِتے، اُوندے وِچُوں لُکا تے وِی، تے لوکاں دے سامݨیں وِی (اَللہ دِی رَاہ تے) خرچ کِیتی رَکھو، اِیں کنُوں پہلے پہلے جو او ݙین٘ہ آوَن٘ڄے ڄَݙاں جو نہ کوئی لین دین تِھی سَڳسِی، اَتے نہ یاری باشی کَم آسَڳسِی (٣١)۔ اَللہ اُوہوں تاں ہے، جیں اَسماناں تے زمین کُوں پَیدا کِیتے، اَتے اَسمان کنُوں مِیںہ وَسائے جِیندے نال تُہاݙے کھاوَݨ پِیوَݨ کِیتے ہَر طرح دے میوے پَیدا کِیتِن، اَتے ٻیڑی اُتے تُہاکوں اِختیار ݙتے جِہڑی جو اُوندے حُکم نال چَلدی ٹِھلدی رَہوے، اَتے نہراں کُوں وِی تُہاݙے اختیار وچ کر ݙِتے (٣٢)۔ اَتے سِجھ کُوں تے چَندر کُوں وِی تُہاݙے کَم آوَݨ کِیتے ہمیش انھاں دے رَاہ اُتے چَلایا ہوئے، اَتے رات تے ݙیںہ کُوں وِی تُہاݙے اختیار وِچ ݙِتا ہوئے (٣٣)۔ اَتے تُہاکُوں اُوں ہَر شَئے وِچُوں ݙِتے، جِہڑی تُساں مَن٘گی ہے، اَتے جیکر اَللہ دِیاں نعمتاں ڳِݨݨ لڳو تاں نہ ڳِݨ سَڳسو، اِیندے وِچ شَک نھیں جو انسان وَݙا بے انصاف تے نا شُکرا ہے (٣٤)۔ اَتے (یاد کر، او ویلا) ڄَݙاں اِبراہیم دُعا کِیتی، جو اَے میݙے رَبّ آ ! اِیں شہر (مکّہ) کُوں لوکاں کِیتے اَمن دِی جَاء بݨا، اَتے میکوں تے میݙی اَولاد کُوں اِیں ڳالھ کنُوں بچائی رَکھ جو بُتاں دِی پُوجا کروں (٣٥)۔ اَتے میݙے رَبّ آ  ! اِنھاں (بُتاں) تاں ٻَہُوں سارے اِنساناں کُوں گُمراہ کِیتے، ٻَس جیں میݙا آکھیا مَنیا، او میݙا ہے، جیں میݙی نافرمانی کِیتی، تاں وَت تُوں ٻَہُوں بخشݨ ہار تے ٻَہُوں مہربان ہیں (٣٦)۔ اَے میݙے رَبّ آ ! مَیں بیشک آپݨِیں اَولاد وِچُوں کُجھ لوک (مَکّے دے) اُوں میدان وِچ آ وَسائے، جِتھاں کوئی رڑھ رن٘گڑ نھیں تِھیندی ٻَس تیݙا عِزّتاں تے حُرمتاں والا گھر نال ضرور ہے، اَے اَساݙے رَبّ آ ، اِیہ (اِیں وَجہ کنُوں ہے) جو اتھاں نماز قائم رَکھ سَڳوں، ٻَس لوکاں دے دِلّاں کُوں اِہجا نرم کرݙے، جو او انھاں نال دِل لائی رَکھن تے انھاں کُوں میویاں پَھلاں وِچُوں رِزق ݙِتی رَکھ، تاں جو تیݙا شُکر اَدا کِیتی رَکھن (٣٧)۔ اَے اَساݙے رَبّ آ! تُو چَن٘ڳی طرح ڄاݨدیں، جِہڑا کُجھ اَساں لُکیندے ہَیں اَتے جِہڑا کُجھ ظاہر کریندے ہَیں، اَتے کوئی شَئے اَللہ کنُوں لُکّی ہوئی کائے نھیں، زمین وِچُوں ہووے تے بھاویں اَسمان وِچُوں (٣٨)۔ ساریاں تعریفاں اَللہ کِیتے ہِن، جیں میکوں پِچھلے پَہرے (ٻُڈھیپے وِچ) اِسمٰعیل تے اِسحاق جیہے پُتر ݙِتِن، بیشک میݙا رَبّ دُعا سُݨݨ والا ہے (٣٩)۔ اَے میݙے رَبّ آ! میکوں نماز پڑھݨ دِی توفیق ݙِتی رَکھ، اَتے میݙی اَولاد کُوں وِی ، اَے میݙے رَبّ آ! تُوں میݙی اِیہ دُعا قبول چا کر (٤٠)۔ اَے اَساݙے رَبّ آ! اُوں ݙین٘ہ ڄَݙاں جو حِساب کِتاب تِھیوݨیں، میکوں تے میݙے پِیو مَاء کُوں تے سارے مومناں کُوں بخش ݙیویں (٤١)۔ اَتے (اَے رسول) اِیہ خیال نہ کر، جو جِہڑا کُجھ ظالم لوک کریندے وَدِّن ، اَللہ اُوں کنُوں بے خبر ہے، بیشک او انھاں کُوں اُوں ݙین٘ہ توڑِیں مُہلت ݙیندا آندے، ڄَݙاں جو (دہشت کنُوں) بندیاں دِیاں اَکّھیں کُھلیاں دِیاں کُھلیاں وَدیاں ہوسِن (٤٢)۔ لوک اَپݨیں سِر اُتاں کر تے بھڄدے وَدّے ہوسِن، انھاں دِیاں دِیداں اُنھاں دو نہ بَھوں سَڳسِن، اَتے انھاں دے دِل (ݙر کنُوں) بَد حواس تَھئے وَدّے ہوسِن (٤٣)۔ اَتے (اَے رسول) لوکاں کُوں اُوں ݙین٘ہ کنُوں ݙرا، ڄَݙاں جو اُنھاں کُوں عذاب آ پکڑیسے اَتے جِہڑے لوک ظلم کریندِن، اَکھیسن جو اَے اَساݙے رَبّ آ! اَساکوں تھوڑی جہی مُدت کِیتے ٻَئی مُہلت چَا ݙے، تاں جو اَساں تیݙے آکھے تے ٹُر پُووُوں اَتے تیݙے رسُولاں دِی پَیروی کر گِھنّوں، (جواب مِلسی) کیا تُساں اِیں کنُوں پہلے قَسماں نہ چیندے ہاوے جو اَساکُوں تاں کوئی زوال نہ آسی (٤٤)۔ اَتے تُساں انھاں لوکاں دِیاں وَستیاں وِچ رَہندے ہاوے جِہڑے ظلم کریندے ہَن اَتے تُہاݙے اُتے ظاہر تِھی چُکیا ہَا جو اساں انھاں نال کِہجا کَم (سلوک) کِیتا ہاسے، اَتے تُہاݙے سمجھاوَݨ کِیتے مثالاں بیان کِیتیاں ڳِیاں ہن (٤٥)۔ اَتے اِنھاں وَݙیاں وَݙیاں چالاں چَل ݙِٹھن، اَتے انھاں دِیاں چالاں (دا جواب) اَللہ کولھ ہے، اَتے انھاں دِیاں چالاں اِہجیاں (غضب دِیاں) جِہڑیاں جو پہاڑاں کُوں ہِلا ݙیوݨ والیاں ہِن (٤٦)۔ پَر (اَے رسول) اِیہ خیال نہ کرݨاں جو اَللہ آپݨیں اُوں وَعدے دی خلاف وَرزی کر چھوڑیسی جِہڑا جو اَپݨیں رَسولاں نال کِیتا ہوئے، بیشک اَللہ بے حد طاقتور تے سخت اِنتقام گِھنݨ والا ہے (٤٧)۔ (ݙراؤ) اُوں ݙین٘ہ کنُوں ڄَݙاں اِیہ زمین کہیں ٻَئی زمین نال وَٹا گِھدّی ویسی، اَتے اَسمان وِی (بَدل ݙِتے ویسن) اَتے سارے لوک اَللہ دے سامݨیں آکھڑے تِھیسِن، جِہڑا جو ہِک دا ہِک ہے تے سخت قہر تے غضب والا ہے (٤٨)۔ اَتے اُوں ݙیںہ گُنہگاراں کُوں ݙیکھسیں جو زنجیراں نال ٻَدھے ہوئے ہوسِن (٤٩)۔ انھاں دے چولے شولے گندھک تے تارکول دے ہوسِن، اَتے انھاں دے مُونھاں کُوں بَھا ویڑھیا ہوسی (٥٠)۔ (اُوں ݙین٘ہ) اَللہ ہر جِی کُوں جِہڑا کُجھ اُوں کَمتّا ہوسے اُوندا بدلہ ݙیسے، بیشک اَللہ کُوں حساب گِھندیں کوئی دیر نھیں لڳدی (٥١)۔ اِیہ (قرآن) سارے لوکاں کِیتے سنیہا ہے، تاں جو او اِیں کنُوں ݙرّن سمجھݨ، اَتے ڄاݨ گِھنݨ جو حقیقت وِچ اُوہو ہِک دا ہِک معبود ہے، اَتے اِیہ جو عَقل والے لوک نصیحت حاصل کرِن (٥٢)۔

سورۃ حجر مکیہ

شروع ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا جو ٻَہُوں مہربان تے وَݙی رحمت والا ہے

اَلف، لام، را، اِیہ آیاتاں ہِن ہِک خاص کتاب دِیاں، صاف صاف بیان کرݨ والے قُرآن دِیاں (١)۔