Wb/skr/اٹھارھواں سیپارہ

سورۃ المؤمنون مکیہ

شروع اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے وَݙا رحم والا ہے

تحقیق اِیمان گِھن آوَݨ والے اِی کامیاب تِھی ڳئے(١)۔ جِہڑے جو نماز وِچ عاجزی تے جھِکّ نوائی کریندے ہِن(٢)۔ اَتے جِہڑے جو بیہودہ ڳالھِیں کنُوں مُن٘ہ پھیری رَہندِن(٣)۔ اَتے جِہڑے جو زکوٰۃ یعنی تَزکیئے والے کَمّاں کُوں وِی کِیتی رَکھدِن(٤)۔ اَتے جِہڑے جو اَپݨیں ننگیج کُوں بَچائی رَکھدِن(٥)۔ سِوائے آپݨیں ذالیں دے یا جِہڑیاں (لون٘ڈیاں) اُنھاں دِی مِلک ہُوندِن، ٻَس اُنھاں دے معاملے وِچ اُنھاں اُتّے کوئی مَلامت کائے نھیں(٦)۔ جیکر انھاں کنُوں علاوہ اَڳُوں تے وَدّھدِن تاں وَل او زیادتی کرݨ والے ہِن(٧)۔ اَتے جِہڑے آپݨیاں اَمانتاں اَتے آپݨیاں وعدیاں دَا دِھیان رَکھی رَکھدِن(٨)۔ اَتے جِہڑے آپݨیاں نمازاں پُوری اِحتیاط نال اَدا کریندِن(٩)۔ اُنھائیں لوکاں کُوں وِراثت مِلسے(١٠)۔ اِیہے بَہشت (فِردوس) دے وارث ہوسِن، اَتے ہَمیشہ کِیتے اُوندے وِچ رَہسِن(١١)۔ اَتے تحقیق اَساں اِنسان کُوں مِٹّی دے سَت کنُوں پَیدا کِیتے(١٢)۔ وَل اَساں اُوکُوں ہِک نُطفے دِی شَکل وِچ ہِک محفوظ جاء تے رَکھیا(١٣)۔ وَل اِیں نُطفے کنُوں ڄَمّے ہوئے لَہُو دِی لوتھ بݨائی وَل اِیں ڄَمئے ہوئے لَہُو دِی لوتھ کنُوں ٻوٹِی جہی بݨائی، وَل اِیں ٻوٹی دِیاں ہَݙیاں وِی بݨائیاں، وَل اُنھاں ہَݙیاں اُتّے گوشت (ماس) مَڑھ چھوڑیا، آخر اُوکُوں ہِک ٻَئے بندے (مخلوق) دِی شکل وِچ بݨا چھوڑیا، ٻَس اَللہ ٻَہُوں بَرکتاں والا تے ساریْاں کنُوں بہتر پَیدا کرݨ والا ہے(١٤)۔ اِیندے بعد وَل تُساں ضرور مَر ویندُو(١٥)۔ بیشک تُہاکُوں قیامت دے ݙین٘ہ وَلا جِیوا کَھڑایا ویسے(١٦)۔ اَتے تحقیق اَساں تُہاݙے اُتّے سَت رَستے (طبق) بݨا چھوڑے ہِن، اَتے اَساں آپݨیں مخلوق (دے تقاضیاں) کنُوں غافِل کائے نِسّے(١٧)۔ اَتے اَساں اَسمان کنُوں آپݨیں اندازے دے مطابق پاݨِیں نازِل کِیتا ٻَس اَساں اُوکُوں زمین وِچ کَھڑا چھوڑے، اَتے بیشک اَساں اُوکُوں اُݙَا پُݙَا (سُکّا) چھوڑَݨ تے وِی پُوری قُدرت رَکھیندے ہَیں(١٨)۔ وَل اَساں تُہاݙے کِیتے اِیں پاݨِیں نال کَھڄّیاں دے، تے انگوراں دے باغ تیار کر ݙِتّے، اُنھاں وِچ تُہاݙے کِیتے ٻَہُوں سارے مَزیدار میوے ہِن، اَتے تُساں اُنھاں وِچُوں کَھاندے وِی رَہندے وے(١٩)۔ اَتے او دَرخت (زیتون) وِی پَیدا کِیتا، جِہڑا جو طورِ سِینا وِچُوں ڄَمّ پَوندے، اَتے کھاوَݨ والیاں کِیتے تِھندھاج تے چَہراری جہی شَئے آپݨیں وِچُوں کَڈھیندا رَہندے(٢٠)۔ اَتے بیشک تُہاݙے کِیتے ڈھان٘ڈیاں (جانوراں) وِچ وِی سَبق یعنی عِبرت دِی جاء ہے، اَساں اُنھاں دے ڈھڈھ وِچُوں ہِک شَئے تُہاکُوں پِلیندُوں، اَتے تُہاݙے کِیتے اُنھاں وِچ ٻَہُوں سارے فائدے وِی ہِن، اَتے اُنھاں (دے گوشت) کُوں وِی تُساں کھاندے ہِیوے(٢١)۔ اَتے اُنھاں اُتّے تے ٻیڑیاں اُتّے تُہاکُوں سوار وِی کِیتا ویندے(٢٢)۔ اَتے تحقیق اَساں نُوح کُوں اُوندی قَوم دو بھیڄیا، ٻَس اُوں آکھیا، اَے میݙی قَوم! محض اَللہ دِی عبادت کرو، تُہاݙے کِیتے اُوں کنُوں سِوا کوئی معبود کائے نھیں، کیا تُساں (شِرک کنُوں) ݙَردے وِی نھیوے؟(٢٣)۔ ٻَس اُنھاں لوکاں دِی قَوم دے سرداراں، جِنھاں (اِیمان گِھن آوَݨ کنُوں) اِنکار کِیتا ہوئیا ہَا، آکھیا اِیہ تاں کُجھ وِی کائے نھیں، ٻَس تُساں جیہا ہِک معمولی بَشر ہے، اِیہ چَہندے جو تُساݙے اُتّے آپݨیں وَݙائی (سرداری) قائِم کر گِھنّے، اَتے جیکر اَللہ بھیڄݨ چَہندا تاں فرشتے اِی بھیڄ ݙیوے ہَا، اَساں اَڳلے وَقت دے آپݨیاں پِیؤ ݙاݙیاں کنُوں اِیہُو جہی ڳالھ سُݨی وِی کائے نھیں(٢٤)۔ اِیہ تاں ہِک جوان ہے، جنُونی دا ماریا! ٻَس تُساں کُجھ ݙین٘ہاڑے اِنتظار کر تے ݙیکھ گِھنُّو(٢٥)۔ (نوح) آکھیا، میݙے رَبّ آ، میݙی مَدد کر انھاں تاں میکُوں کُوڑا آکھ چھوڑے(٢٦)۔ ٻَس اَساں اُوندے کولھ وَحی بھیڄی جو اَساݙے سامݨیں اَتے اَساݙے حُکم دے مطابق ہِک ٻیڑی بݨا، وَل ڄَݙاں اَساݙا حُکم تِھی وَن٘ڄے، تے تنور وِچُوں پاݨِیں نِکلݨ پَے وَن٘ڄے تاں اِیں ٻیڑی وِچ ہَر قِسم دے جانوراں وِچُوں نَر مادہ دَا ہِک ہِک جوڑا ٻیڑی وِچ ٻَہلا گِھنیں، اَتے گَھر والیاں کُوں وِی سوائے اُنھاں دے جِنھاں دے مُتعلّق پہلے کنُوں فیصلہ تِھی چُکیا ہے، اَتے جِنھاں لوکاں (میکُوں نَہ مَن تے) خُود اَپݨیں اُتّے ظُلم کِیتے اُنھاں دے متعلّق میکُوں کُجھ نَہ آکھیں، او تاں ضرور غَرق کر ݙِتّے ویسِن(٢٧)۔ ٻَس جِہڑے ویلے تُوں اَپݨیں نال دے بندیاں سمیت ٻیڑی تے ٻَہ وَن٘ڄیں، تاں آکھیں جو ساریاں تعریفاں اَللہ کِیتے دِیاں ہِن، جیں اَساکُوں ظالم لوکاں دِی قَوم کنُوں نِجات ݙِتّی ہے(٢٨)۔ اَتے اِیہ وِی آکھیں جو رَبّ آ! میکُوں کہیں برکتاں والی جاء تے لَہاویں، تُوں تاں ساریْاں تُوں چَن٘ڳا لَہا ٻَہلاوَݨ والا ہیں(٢٩)۔ بیشک اِیں (قِصّے) وِچ اَساݙِیاں نشانیاں ہِن، اَتے اَساں تاں (انھاں دے ذریعے) آزمائشاں کریندے رَہندے ہَیں(٣٠)۔ وَل انھاں دے بعد اَساں ہِک ٻَئی جماعت کَھڑی کر کھڑائی (٣١)۔ ٻَس اَساں اُنھاں وِچ اُنھاں وِچُوں دا ہِک رسول بھیڄیا، (جیں آکھیا) جو محض اَللہ دِی اِی عِبادت کِیتی کرو، تُہاݙے کِیتے اُوں کنُوں سِوا ٻِیا کوئی معبود کائے نھیں،کیا اَڄݨ وِی (شِرک کَرݨ کنُوں) نِھیوے ݙَردے(٣٢)۔ اَتے اُوں قَوم دے سَرداراں، جِہڑے جو اِیمان گِھن آوَݨ کنُوں اِنکار کَر چُکئیے ہَن، اَتے آخرت دے آوَݨ کُوں وِی کُوڑا آکھ چُکیئے ہَن، ٻِیا اِیہ جو اَساں اُنھاں کُوں دُنیاوی حَیاتی وِچ وِی ٻَہُوں سَوکھا رَکھیا ہوئیا ہَا، آکھݨ لَڳے، اِیہ شخص تَاں کوئی شَئے کائے نھیں، سِوائے اِیندے جو تُہاݙے وانگُوں ہِک معمولی جیہا بَشر ہے، اِیہ وِی اُوہو کُجھ کَھاندے جِہڑا کُجھ تُساں کھاندے وے، تے اِیہ وِی اُوہو کُجھ پِیندے جِہڑا کُجھ تُساں پِیندے وے(٣٣)۔ اَتے جیکر تُساں واقعی اَپݨیں جیہے بَشر دِی پَیروی کریندے وے تاں بیشک تُساں گھاٹا چَاوَݨ والے تِھی ویسُو(٣٤)۔ کیا او تُہاݙے نال اِیہ پَکّی کریندے، جو ڄَݙاں تُساں مَر ویسو، اَتے مِٹّی تِھی ویسُو، تے ہَݙیاں رَہ ویسُو، کیا وَت وِی تُساں زمین وِچُوں اُٹَھا کھڑے کِیتے ویسُو؟(٣٥)۔ ٻَہُوں پَرے ہے، ٻَہُوں پَرے ہے، حقیقت کنُوں جِہڑی ڳالھ دَا تُہاݙے نال وَعدہ کِیتا ویندا پَے(٣٦)۔ اَساݙی زِندگی تاں ٻَس اِیہا دُنیاوی زِندگی اِی ہے، جِتَّھاں اَساں مَردے وِی ہَیں تے ڄَمدے وِی ہَیں، اَتے اَساں وَلا جِیوا تے کَھڑے کائے نَہ کِیتے ویسُوں(٣٧)۔ اِیہ تاں ہِک اِہجا جُوان ہے، جیں اَللہ اُتّے کُوڑا بُہتان چا ٻَدّھے، اَساں اِیکُوں مَنَّݨ والے کائے نِسّے(٣٨)۔ (رسول) آکھیا، میݙے رَبّ آ! میݙی مَدد چَا کر، اُنھاں تاں میکُوں کُوڑا چَا آکھیئے(٣٩)۔ اَللہ آکھیا، اِیہ لوک ٻَہُوں جَلدی اَرمانی تِھی تے رَہ ویسِن(٤٠)۔ اُنھاں کُوں اِنصافی طور تے زور دے ہِک کَڑکاٹ آن پَکڑیا، اَساں اُنھاں کُوں ٻُھوں ٻَکل کر چھوڑیا، ٻَس ظلم کَرݨ والی قَوم اُتّے لعنت ہے(٤١)۔ وَل اَساں اُنھاں دے بعد ٻِیاں قَوماں کُوں اُٹَھا کَھڑایا(٤٢)۔ کوئی قَوم اَپݨیں وَقت کنُوں پہلے نہ کَݙاہِیں خَتم تَھئی ہے، تے نہ اُوندے بعد رَہ سَڳی ہے(٤٣)۔ وَل اَساں ہِک ٻَئے دے پِچُّھوں کَئی رَسول بھیڄے ڄَݙاں کَݙاہِیں کَہیں اُمّت دے کولھ اُوندا رسول آندا ہَا، تاں او اُوکُوں کُوڑا چَا اَکھیندے ہِن، ٻَس اَساں وِی ہِک دے بعد ٻَئی قَوم کُوں تَباہ تے برباد کر ݙیندے رِیہے ، اِیہ توڑِیں جو اُنھاں دِیاں کَہاݨیاں اِی باقی رَہ ڳِیاں، ٻَس جِہڑے لوک اِیمان نھیں گِھن آندے اُنھاں اُتّے لعنت ہے(٤٤)۔ وَل اَساں مُوسیٰ تے اُوندے بِھرا ہَارون کُوں بھیڄیا، اُنھاں کولھ اَساݙِیاں نِشانیاں وِی ہَن، تے ہِک کُھلّی دلیل وِی(٤٥)۔ اِیہ فِرعون تے اُوندے سَرداراں کولھ ڳئے، پَر اُنھاں پَروا نَہ کِیتی، اَتے او سَرکَش قَوم ٻَݨ ڳئے(٤٦)۔ ٻَس آکھݨ لڳئیے کیا اَساں اَپݨیں سَن٘وّیں ݙُوں آدمیاں اُتّے اِیمان گِھن آؤں حالانکہ اُنھاں دِی قَوم دے بَندے تَاں اَساݙے غُلام ہِن(٤٧)۔ ٻَس اُنھاں اُنھاں ݙُوہائیں کُوں کُوڑا چَا آکھیا اِیں ڳالھُوں او تَباہ تِھی وَن٘ڄݨ والیاں وِچُوں تِھی ڳئے(٤٨)۔ اَتے تحقیق اَساں مُوسیٰ کُوں کِتاب (تورات) ݙِتی، مَتاں او لوک ہِدایت تے آوَن٘ڄِن(٤٩)۔ اَتے اَساں مَریم دے پُتر تے خُود اُوندی مَاء کُوں ہِک نِشانی چَا بݨایا، اَتے اُنھاں کُوں ہِک اُچّی جاء تے پَناہ ݙے ݙِتّی، جِہڑی جو رَہݨ دے ݙَا دِی ہَئی اَتے جِتَّھاں پاݨِیں وِی وَہندا پِیا ہَا(٥٠)۔ اَتے رسولو! تُساں پاک صاف شَئیں وِچُوں کھاؤ پِیؤُو، تے اِصلاح دے کَمّ کِیتی رَکّھو، بیشک جِہڑا کُجھ تُساں کریندے وَدّے وے، مَیں چَںڳی طرح اُوکُوں ڄاݨدا کَھڑاں(٥١)۔ اَتے بیشک اِیہا تُہاݙی اُمّت اِی ساری ہِکّا کُجھ ہے، تے مَیں تُہاݙا پاَلَݨ ہَار ہَاں، ٻَس تُساں مَیں کنُوں ݙردے رَہوُو(٥٢)۔ پر لوکاں آپس وِچ آپݨیں مُعاملے (دِین) دے حِصّے بَخرے کر گِھدّے تے ہَر ہِک ٹولی جِہڑا کُجھ آپݨاں بݨا گِھدّے اُوندے اُتّے خُوش ہے(٥٣)۔ ٻَس (اَے رسول) اُنھاں کُوں کُجھ مُدّت کِیتے غفلت دے دَریا دے وِچ غوطے کھاندا چھوڑ ݙے (٥٤)۔ کیا اِیہ لوک اِیہُو خیال کریندِن، جو کیُوں جو اَساں اُنھاں کُوں مال مَتال تے ٻَالاں ٻَچیاں نال وَدّھایا پَھلایا ہے(٥٥)۔ تے اِیں طَرح اَساں اُنھاں نال دَبا دَب بَھلائیاں کریندے رَہسُوں، کوئے نہ! اُنھاں کُوں تاں اَصلُوں سَمجھ وِی نھیں پَئی آندی(٥٦)۔ اَصل تاں اُوہے لوک ہِن، جِہڑے اَپݨیں رَبّ دے عَذاب کنُوں ݙَردے رَہندِن(٥٧)۔ اَتے جِہڑے اَپݨیں رَبّ دِیاں نِشانیاں تے اِیمان رَکھیندِن(٥٨)۔ اَتے جِہڑے کہیں ٻَئے کُوں اَپݨیں رَبّ دا شریک نہیں بݨیندے(٥٩)۔ اَتے جِہڑے جو کُجھ ݙیوݨ جوگے ہِن، ݙِتّی رَہندے ہِن، اَتے اںھاں دے دِل اِیں ڳالھُوں کَن٘بدے رَہندِن جو او اَپݨیں رَبّ دو ضرور وَل وَن٘ڄݨ والے ہِن(٦٠)۔ اِیہے لوک بَھلائی دے کَمَّاں وِچ جَلدی کریندِن، اَتے اِیہے اِہجِیْاں کَمّاں وِچ اَڳُوں لَنگھ وَن٘ڄݨ والے ہِن(٦١)۔ اَتے اَساں کہیں شَخص کُوں اُوندی وُسکت (وسعت) کنُوں زیادہ کوئی تَکلیف نِسّے ݙیندے، اَتے اَساݙے کولھ ہِک کتاب (رِیکارݙ) ہے، جِہڑی ٹِھیک ٹِھیک حال ݙَسیندی ہے، اَتے انھاں لوکاں اُتے ہرگز ظُلم نَہ کِیتا ویسے(٦٢)۔ بلکہ اُنھاں دے دِلّ اِیں حقیقت کنُوں غفلت (دے دَریا) وِچ غوطے کَھاندے وَدّے ہن، اَتے انھاں دے عَمل جِہڑے جو اِیہ کریندے وَدّے ہِن، اِنھاں دے خِلاف وِی تاں ہِن(٦٣)۔ اِیہ ٻَس او توڑِیں ہِن، ڄَݙاں جو اَساں اُنھاں وِچُوں دے عَیش کرَݨ والیْاں کُوں، عَذاب وِچ پَکڑ گِھنسُوں، تَݙاں او فوراً چِیکَݨ پَے ویسِن(٦٤)۔ اَڄ دے ݙین٘ہ رُوِݨ پِٹَّݨ بیْکار ہے، کِیُوں جو تُہاکُوں اَساں کنُوں کوئی مَدد اَصلُوں نَہ مِلسے(٦٥)۔ تحقیق میݙیاں آیاتاں تُہاکُوں پَڑھ تے سُݨائیاں ویندِیاں ہَن، پَر تُساں سُݨ تے اَپݨیں وَلدے پَیریں بھڄ ویندے ہَاوے(٦٦)۔ وَݙِائیاں ݙیکھیندے ہَاوے، اَتے تُساں (راتیں کُوں) بیہُودہ بَکواس ٻَہ مریندے ہاوے(٦٧)۔ کیا اُنھاں اِیں کَلام اُتّے غور نھیں کِیتا، یا اُنھاں کولھ کوئی اِہجی شَئے آڳئی ہے جِہڑی جو اُنھاں دے پہلے والے پِیؤ ݙاݙیاں کولھ کَݙائِیں نَہ آئی ہَئی(٦٨)۔ کیا او اَپݨیں رسول کُوں ڄاݨڈے سُن٘ڄاݨدے کائے نھیں، کِیُوں جو اُنھاں کُوں نھیں مَنیندے(٦٩)َ یا وَت اِیہُو آہدِن، جو اِیکُوں جِنّ ہَن، حالانکہ او تاں اُنھاں کولھ سَچّ گِھن تے آئے، پَر اِنھاں دے ڈھیر لوک حَق کنُوں وِی کریہت (نفرت) کریندے ہَن(٧٠)۔ اَتے جیکر حَق اُنھاں دِیاں خُواہِشاں دے مطابق کَمّ کرے تاں واقعی اَسماناں تے زمین تے اَتے جِہڑا کُجھ اُنھاں وِچ ہے اُوندے متعلّق دے سارے اِنتظام وِچ گڑبڑ تِھی وَن٘ڄے، بلکہ اَساں تاں اُنھاں کولھ اُنھاں دِی آپݨِیں ذِکر (نصیحت والی کِتاب) بھیڄی ہے، پَر او اَپݨیں اِیں (نصیحت والی کِتاب) کنُوں مُن٘ہ پھیر گِھندِن(٧١)۔ کیا تُوں اُنھاں کنُوں کوئی عِوضاݨاں (صِلّہ) مَن٘گدیں، حالانکہ تیݙے رَبّ دا ݙِتّا ہویا صِلّہ ٻَہُوں چَن٘ڳا ہے، اَتے رِزق ݙیوݨ والیاں ساریاں کنُوں او زیادہ چَن٘ڳا ہے(٧٢)۔ اَتے بیشک تُوں تاں اُنھاں کُوں سِدّھے رَاہ تے چَلَّݨ کُوں اَکھیندیں(٧٣)۔ اَتے بیشک جِہڑے لوک آخرت اُتے اِیمان نھیں گِھن آندے، او سِدّھے رَاہ کنُوں ضرور ہَٹّے ہوئے ہِن (٧٤)۔ اَتے جیکر اَساں اُنھاں اُتے رحم کروں، اَتے اُنھاں کنُوں او تکلیف پَرے کر گِھنُّوں، تاں او برابر آپݨِیں نافرمانی وِچ لَڳئے ہوئے سِر وَدّے مریسِن(٧٥)۔ اَتے تحقیق اَساں اُنھاں کُوں عَذاب وِچ پَکڑ گِھدّا، تاں وِی نَہ او اَپݨیں رَبّ دے اَڳُوں نِویے، اَتے نہ (اُوندے اَڳُوں) عاجزی کِیتی ہِینے(٧٦)۔ اَلبتہ ڄَݙاں اَساں اُنھاں اُتّے عَذاب دَا دَروازہ کھول ݙِتّا، تاں او اُوں ویلے اِیں سَختی وِچ ہَر پاسُوں نا اُمید تِھی تے رَہ ویسِن(٧٧)۔ اَتے او تاں او ہَستی ہے جیں تُہاکُوں سُݨݨ تے ݙیکھݨ دِی طاقت ݙِتّی ہے، اَتے (سوچَݨ سَمجھݨ کِیتے) دِلّ ݙِتّے، پَر تُساں اُوندا ٻَہُوں تھوڑا شُکر اَدا کریندے وے(٧٨)۔ اَتے او تَاں اُوہو ہے جیں تُہاکُوں زمین اُتّے وَدھائے کِھن٘ڈائے اَتے تُساں اُوں دو کَٹّھے کِیتے ویسُو(٧٩)۔ اَتے او تاں او ہے، جِہڑا حَیاتی وِی ݙیندے تے مار وِی چھوڑیندے، اَتے رَات تے ݙین٘ہ دَا آپس وِچ اَدلَݨ بَدلَݨ بالکل اُوندے اِختیار وِچ ہے کیا تُساں اِتّی ڳالھ وِی نھیں سَمجھ سَڳدے(٨٠)۔ بلکہ اِیہ لوک وِی اُوویں اَکھیندِن جِیویں اُنھاں کنُوں پہلے دے لوکاں آکھیا ہَا(٨١)۔ اِیہ اَکھیندِن، کیا ڄَݙاں اَساں مَر ویسُوں، اَتے مِٹّی تِھی ویسُوں اَتے ہَݙیاں رَہ ویسُوں، کیا وَل وِی اَساں کھڑے کر کھڑائے ویسُوں(٨٢)۔ تحقیق اِیہ وَعدہ اَساݙے نال وِی ہے، اَتے اِیں کنُوں پہلے اَساݙے پِیؤ ݙاݙیاں نال وِی تِھیندا رِیہے، اِیہ تاں ٻَس اَڳلے وَقتاں دے لوکاں دِیاں کہاݨِیاں ہِن(٨٣)۔ (اَے رسول) آکھ جو زمین اَتے جِہڑا کُجھ اِیندے وِچ ہے کِیندا ہے، جیکر تُساں ٹِھیک ٹِھیک ڄاݨدے وے تاں ݙَسّو(٨٤)۔ ہُݨیں آکھ ݙیسِن جو سَب کُجھ اَللہ دَا ہے، آکھ ݙے جو وَل تُساں (اِیں ڳالھ کنُوں) نصیحت حاصل کِیُوں نھیں کریندے(٨٥)۔ (انھاں کنُوں پُچّھ) جو سَتّے اَسماناں دَا مالک کوݨ ہے؟ اَتے عَرش والا کُوݨ ہے؟(٨٦)۔ ہُݨیں آکھ ݙیسِن، جو اَللہ ہے! آکھ جو وَل تُساں اُوں کنُوں ݙَردے کِیُوں نِھیوے(٨٧)۔ (انھاں کنُوں) پُچّھ، جو کِیندے ہَتّھ وِچ ہے بادشاہی ہَر شَئے دِی! (او کُوݨ ہے) جِہڑا پَناہ ݙیندے، تے جِیکُوں پَناہ دِی کوئی لوڑ وِی کائے نھیں، جِیکر تُہاکُوں پَتہ ہے (تَاں ݙسُّو! )(٨٨)۔ ٻَس ہُݨیں آکھ ݙیسِن جو (بادشاہی تاں) اَللہ دِی ہے، آکھ ݙے، جو وَل تُہاݙے اُتّے کِیہا جادُو تِھی ڳئے؟(٨٩)۔ بلکہ اَساں اُنھاں کولھ حَق بھیڄے، اَتے بیشک اِیہ لوک اُوکُوں کوڑا آہدِن(٩٠)۔ اَللہ نَہ تاں کہیں کُوں اَپݨیں اَولاد بݨائے اَتے نَہ کوئی اُوندے نال ٻِیا معبود ہے، جیکر اِیویں ہوندا تاں ہَر معبود اَپݨِیں اَپݨِیں مخلوق کُوں گِھن تے اَن٘ج تِھی ویندا، اَتے اُنھاں وِچُوں بعضے (معبود) بعضیاں اُتّے چَڑھ ویندے، (ݙَہا چھوڑیندے) اَللہ تاں پاک ہے، انھاں ڳالھِیں کنُوں جِہڑیاں اُوندے اُتے کریندے وَدّے وے(٩١)۔ او غیب (لُکّی شَئے) کُوں وِی ڄاݨدے، تے ظاہر کُوں وِی، ٻَس اُوندی شان اُوں کنُوں ٻَہُوں اُچّی ہے، جِیکُوں اِیہ شریک بَݨیندِن(٩٢)۔ (اَے رسول) آکھ جو میݙے رَبّ آ ، میکُوں او سَب کُجھ ݙے جِیندا انھاں نال وَعدہ کِیتا ہوئے(٩٣)۔ میݙے رَبّ آ، بَہر حال میکُوں ظالماں دِی قَوم وِچ شامل نَہ کریں(۹٤)۔ اَتے بیشک اَساں تیکُوں ݙِیکھا وِی سَڳدُوں، جِیندا اُنھاں نال وَعدہ کریندے ہَیں، اَساں اِیں ڳالھ دِی پُوری قُدرت رَکھیندے ہَیں(٩٥)۔ (اَے رسول) گَندی ڳالھ کُوں چَن٘ڳے طریقے نال ہَٹا ݙِتَّا کر، اَساں خُوب ڄاݨدے ہَیں جِہڑیاں ڳالھِیں (تیݙے اُتّے) کریندے وَدّے ہِن(٩٦)۔ اَتے آکھ جو میݙے رَبّ آ، مَیں شیطان دے وَسوسیاں کنُوں تیݙی پَناہ مَن٘گداں(٩٧)۔ اَتے اِیں ڳالھ دِی وِی تیݙی پَناہ مَن٘گداں مَتاں او میݙے کولھ نَہ آوَن٘ڄِن(٩٨)۔ ڄَݙاں اُنھاں وِچُوں کہیں ہِک کُوں مَوت آویندی ہے تاں اَکھیندے جو میݙے رَبّ آ میکُوں (اُوں دُنیا تے) وَلا بھیڄ چَا(٩٩)۔ تاں جو جِیکُوں مَیں چھوڑ آیا ہَاں اُوندے وِچ نیک عَمل وَن٘ڄ کَراں، پَر کوئے نَہ، ٻَس اِیویں اِی او آکھ چھوڑیندِن، اَتے انھاں دے پِچھُوں ہِک پَردہ (رُکاوَٹ) ہے، اُوں ݙین٘ہ تَئیں ڄَݙاں جو او وَلا اُٹَھا کھڑائے ویسِن(١٠٠)۔ ٻَس جِہڑے ویلے صُور پُھوکیا ویسے، تاں اُوں ݙین٘ہ اُنھاں وِچ نَہ سکْوَتاں (قرابتیں) رَہسِن، تے نَہ کَہیں کُوں کوئی ٻُلوا سَڳسِی(١٠١)۔ ٻَس جِنھاں دے عَملاں دِی ڳَنڈھڑی باری ہوسی، ٻَس او ہے لوک کامیاب تِھی ویسِن(١٠٢)۔ اَتے جِنھاں دِی ڳَنڈھڑی ہَلکی ہوسی، ٻَس او آپ آپݨاں گھاٹا چَا کھڑسِن، او دَوزخ وِچ ہَمیشہ کِیتے رَہسِن(١٠٣)۔ بھا اُنھاں دے مُونھاں دَا چَمّ سَاڑ چھوڑیسے، او (اِیویں لَڳسِن) جِیویں جو اُنھاں دِی سِرّی بُھنّ ݙِتّی ڳئی ہُووے(١٠٤)۔ کیا تُہاکُوں میݙیاں آیاتاں پَڑھ تے نَہ سُݨائیاں ویندیاں ہَن، ٻَس تُساں تَاں اُنھاں کُوں کُوڑا آکھ چھوڑیندے ہَاوے(١٠٥)۔ او آکھیسِن، اَساݙے رَبّ آ! اَساݙے اُتّے اَساݙِی بَد بَختی غالب آڳئی ہَئی، اَساں وَاقعی گُمراہ قَوم وِچُوں تِھی ڳئے ہَاسے(١٠٦)۔ اَساݙے رَبّ آ ، اَساکُوں اِیندے وِچُوں کَڈھ! جیکر اَساں وَلا وِی اِیویں کروں، تاں اَساں واقعی قصور وار ہوسُوں(١٠٧)۔ اَللہ آکھیسے، ٻَس اِیندے وِچ پَرے ݙَٹّھے پَے رَہوُو، اَتے میݙے نال کوئی ڳالھ وِی نَہ کراہے(١٠٨)۔ بیشک میݙے بَندیاں وِچُوں ہِک ٹولی اِیہُو جہی ہَئی، جِہڑی اَکھیندی رَہندی ہَئی، جو اَساݙے رَبّ آ! اَساں اِیمان گِھن آئے ہَیں، ٻَس اَساکُوں بَخش چَا، اَتے اَساݙے اُتّے رَحم چَا کر، اَتے تُوں سارے رحم کرݨ والیاں تُوں وَدّھ رحم کرݨ والا ہیں(١٠٩)۔ پَر تُساں اُنھاں نال اِتنیاں مَذاقاں کریندے رِیہے وے جو تُساں میکُوں یاد کرݨ دِی بُھل ڳِیُوہے، ٻَس تُساں تاں اُنھاں اُتے کِھلَّاں اِی کریندے رَہ ڳِیُوہے(١١٠)۔ بیشک اَڄ مَیں انھاں کُوں جَزا ݙِتی ہے کِیُوں جو اُنھاں صَبر چَا کِیتا ہَا، بیشک اِیہے مُراداں پاوَݨ والے ہِن(١١١)۔ (اَللہ) اَکھیسے، تُساں زمین اُتّے کِتّی سال رِیہے ہِیوے(١١٢)۔ او اَکھیسِن، ٻَس ہِک ݙین٘ہ یا ہِک ݙین٘ہ دَا کُجھ حِصّہ اُتَّھاں رِیہے ہِیسے، ٻَس گنتری کِیتی رَکھݨ والیاں کنُوں پُچّھ گِھنُّو(١١٣)۔ اَللہ اَکھیسے، تُساں تھوڑی دیر اِی اُتَّھاں رِیہے وے، اَفسُوس تُساں اُوں ویلے اِی اِیں ڳالھ کُوں ڄاݨدے ہوندے(١١٤)۔ کیا تُساں اِیہ سَمجھ گِھدّا ہَا، جو واقعی اَساں تُہاکُوں خُواہ مَخُواہ پَیدا کِیتا ہے، اَتے تُساں اَساں دو اَصلُوں وَلݨاں وِی کائے نھیں(١١٥)۔ ٻَس اَللہ اِی اُچّے مرتبے والا ہے، اُوہو بادشاہ ہے، اُوہو حَق ہے، اُوندے سِوا ٻِیا کوئی معبود کائے نھیں، او ٻَہُوں عِزّتاں والے عَرش دا مالک ہے(١١٦)۔ اَتے جِہڑا شَخص اَللہ دے نال نال کہیں ٻئے معبود کُوں وِی سَݙیندے، جِیندے مُتعلّق کوئی وِی دَلیل اُوندے کولھ کائے نھیں، ٻَس بیشک اُوندا حِساب اُوندے رَبّ کولھ ہے، بیشک اِہجے کافراں کِیتے کوئے چُھٹکارا (فلاح) کائے نھیں(١١٧)۔ اَتے (اَے رسول) آکھ جو میݙے رَبّ آ، میکُوں بَخش ݙے، اَتے میݙے اُتّے رحم چَا کر اَتے تُوں ساریاں کنُوں اصلُوں وَدّھ تے رحم کرݨ والا ہیں(١١٨)۔

سورۃ النور مدنیہ

شروع ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے ہمیشہ رحمت بھیڄَݨ والا ہے

اِیہ ہِک اِہجی سورت ہے جِیکُوں اَساں نازِل کِیتے، اَتے (جِیندے احکامات کُوں) اَساں فَرض کر چھوڑے، اَتے اِیں سورت وِچ واضح تے کُھلّیاں آیاتاں (نِشانیاں) نازِل کِیتیاں ڳیاں ہِن، تاں جو تُساں نصیحت حاصل کر گِھنُّو(١)۔ زَنا کراوَݨ والی ذال تے زَنا کرَݨ والا جُوان، اُنھاں وِچُوں ہَر ہِک کُوں سَو سَو ١٠٠ کوڑے مارے وَن٘ڄِن، اَتے تُہاکُوں اُنھاں وِچُوں کہیں نال وِی اَللہ دے قانون دے معاملے وِچ تَرس نَہ کھاوݨاں چاہِیدا ہے، ڄَݙاں جو تُساں اَللہ اُتّے اَتے آخرت دے ݙین٘ہ اُتے اِیمان گِھن آئیوے، اَتے انھاں کُوں سَزا ݙیوݨ ویلے اِیمان والیاں دِی ہِک ٹولی اُتَّھاں موجود رَہوے(٢)۔ زَنا کَرݨ والا جُوان سِوائے زَنا کَراوَݨ والی ذال دے، یا کہیں مُشرک ذال دے ٻَئی کہیں ذال نال نِکاح نَہ کرے، اَتے اِیویں زنا کراوَݨ والی ذال وِی سِوائے زَنا کرݨ والے دے، یا کہیں مُشرک جُوان دے، کہیں ٻَئے جُوان نال نِکاح نَہ کرے، اَتے اِیمان والیاں کِیتے اِیہ حَرام کر ݙِتا ڳئے(٣)۔ اَتے جِہڑے لوک پاک دَامن ذالیں اُتّے (بَدکاری دِی) تُہمت لیندِن، وَل چار گُواہ وِی پیش نھیں کر سَڳدے، تاں اُنھاں کُوں اَسّی کوڑے ماریے وَن٘ڄِن، اَتے اَڳُوں تے اُنھاں دِی گواہی وِی قبول نَہ کِیتی وَن٘ڄے، کِیُوں جو خُود اِیہے فاسق (بَد کردار) ہِن(٤)۔ سِوائے اُنھاں لوکاں دے جِہڑے (اِہجی حَرکت دے بعد) تَوبہ تائِب تِھی ڳئن، اَتے سُدّھر وِی وَن٘ڄِن، بیشک اَللہ ٻَہُوں بَخشَݨ ہار تے ہمیشہ رحمت بھیڄَݨ والا ہے(٥)۔ اَتے جِہڑے لوک آپݨیاں ذالیں اُتّے (بَدکاری دِی) تُہمت لیندِن ، اَتے اُنھاں دا کوئی گَواہ وِی نھیں ہوندا، اُنھاں دے آپ دے سِوا، تاں اُنھاں دِی کَلّھی گواہی ہے، جیکر او چار واری (اِیں ڳالھ دِی) اَللہ دِی قَسم کَھاوے جو بیشک او بالکل سَچّے لوکاں وِچُوں ہے(٦)۔ اِتے پَن٘جویں واری اِیہ آکھے جو بیشک اُوندے اُتّے اَللہ دِی لعنت وَسّے جیکر او کُوڑ مارَݨ والیْاں وِچُوں ہے تاں(٧)۔ اَتے اُوں ذال کُوں اُوندی سَزا کنُوں ہِک ڳالھ بَچا سَڳدی ہے جیکر او چار واری اَللہ دِی قَسم چَا تے اِیہ گواہی ݙیوے، جو یقیناً اُوندا پَے کُوڑ ماَرَݨ والیْاں وِچُوں ہے(٨)۔ اَتے پنجویں واری اِیہ آکھے، جو اُوں بَندی اُتے اَللہ دَا غَضب ڈھہوے، جیکر اِیہ جُوان واقعی سَچّ آکھݨ والیْاں وِچُوں ہے تاں(٩)۔ اَتے جیکر تُہاݙے اُتّے اَللہ دَا فضل نَہ ہوندا اَتے اُوندی رحمت وِی نَہ وَسدی، (تاں کیا نَہ ہوندا) بَہر حال اَللہ تاں توبہ قبول کرݨ والا تے وَݙا دَانا بِینا ہے(١٠)۔ بیشک جِہڑے لوک بُہتان ٻَدھ آئِن، او وِی تُہاݙے وِچُوں دِی ہِک ٹولی ہِن، تُساں اِیں ڳالھ کُوں اَپݨیں حَق وِچ بُرا نَہ سَمجھو، بلکہ اِیندے وِچ اِی تُہاݙے کِیتے کوئی بَھلائی ہے، اِنھاں وِچُوں ہَر شَخص کِیتے اُتّی سَزا ہے جِتّی او گُناہ کریندے اَتے اِنھاں وِچُوں جِہڑا شَخص اِیں شَر وِچ وَدّھ تے حِصَّہ گِھندے تاں اُوندے کِیتے تاں ٻَہُوں وَݙا عَذاب ہے(١١)۔ جِہڑے ویلے جو تُساں اِیہ سُݨیا، تاں مُسلمان جُواناں تے ذالیں اَپݨیں دِلّاں وِچ اِیندا نیک گُمان کِیویں نَہ کِیتا، اَتے کِیُوں نَہ آکھ ݙِتَّا جو اِیہ تَاں کُھلّا بُہتان ہے(١٢)۔ بَھلا او لوک آپݨیں بُہتاں دے ثبوت وِچ چار گُواہ کِیُوں نھیں گِھن آئے، ٻَس ڄَݙاں او گَواہ گِھن وِی نھیں آئے، وَت تاں اِیہے لوک اِی اَللہ دے نزدیک کُوڑ مارَݨ والے ہِن(١٣)۔ اَتے جیکر تُہاݙے اُتّے اَللہ دَا فَضل نَہ ہوندا، اَتے اُوندی رحمت نَہ وَسدی ہوندی، اِیں دُنیا اُتے وِی تے آخرت وِچ وِی، تاں جِہڑیاں ڳالھِیں (شُغل) وِچ پَے ڳئے ہاوے، اُوندی وَجّہ کنُوں تُہاݙے اُتّے ٻَہُوں سَخت عَذاب تِھیندا(١٤)۔ اَتے جِہڑے ویلے تُساں اِیں ڳالھ کُوں اَپݨیاں زباناں تے گِھن اَیُوہے، اَتے اَپݨیاں مُونھاں وِچُوں او کُجھ اَکھیُوہے، جِیندے متعلّق تُہاکُوں کوئی عِلم وِی نَہ ہَا، تُساں اِیکُوں ہِک معمولی ڳالھ سَمجھیا ہَا، حالانکہ اُوہَا ڳالھ اَللہ دے نزدیک ٻَہُوں وَݙی ڳالھ ہَئی(١٥)۔ اَتے ڄَݙاں تُساں اِیہ ڳالھ سُݨی ہَئی، تاں کِیُوں نَہ آکھ ݙِتا جو اَساݙے کِیتے مُناسب کائے نھیں جو اَساں اِہجی ڳالھ زبان تے گِھن آؤں، تیݙی ذات تاں اَصلُوں پاک ہے، اِیہ ٻَہُوں وَݙا بُہتان ہے(١٦)۔ اَللہ تُہاکُوں نصیحت کریندے جو اَڳُوں تے ہرگز اِہجی حَرکت نَہ کراہے، جیکر تُساں واقعی مُومن ہِیوے تاں(١٧)۔ اَتے اَللہ تُہاݙے کِیتے آپݨیاں آیاتاں کھول کھول تے بیان کریندے، اَتے اَللہ سَب کُجھ ڄاݨݨ والا تے وَݙی دانائی والا ہے(١٨)۔ بیشک جِہڑے لوک اِیہ چَہندِن، جو اُنھاں لوکاں وِچ جِہڑے جو اِیمان گِھن آئِن، بے حیائی کِھن٘ڈ وَن٘ڄے، تاں اُنھاں کِیتے ٻَہُوں دَرد ناک عَذاب ہے، اِیں دُنیا تے وِی تے اَڳلے جہان تے وِی، تے اَللہ تاں سَب کُجھ چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے، پَر تُساں کُجھ وِی نِھیوے ڄاݨدے(١٩)۔ اَتے جیکر تُہاݙے اُتّے اَللہ دَا فضل نَہ ہوندا اَتے اُوندی رحمت نَہ ہوندی (تاں کیا کُجھ نَہ تِھی ویندا) بَہر حال اَللہ تاں ݙاڈھا تَرس کھاوَݨ والا تے ٻَہُوں رحمت کرݨ والا ہے(٢٠)۔ اَتے اَے لوکو! جِہڑے اِیمان گِھن آئیوے، تُساں شیطان دے قَدماں تے نَہ ٹُرو، اَتے جِہڑا کوئی شیطان دے پِچُّھوں لَڳیا، تاں او تاں تُہاکُوں بے حیائی کِیتے آکھیسے، تے گَندے کَمّ ݙَسیسے، اَتے جیکر تُہاݙے اُتّے اَللہ دَا فضل نَہ ہوندا تے اُوندی رحمت نَہ وَسدی رَہندی، تاں تُہاݙے وِچُوں کوئی ہِک وِی نیک پاک نَہ بَݨ سَڳدا، پَر اَللہ جِیکُوں چَہندے نیک پاک بَݨا ݙیندے، اَتے اَللہ سَب کُجھ سُݨݨ والا تے سارا کُجھ ڄاݨݨ والا ہے(٢١)۔ اَتے تُہاݙے وِچُوں جِہڑے بُزرگی والے وِی ہِن، تے وَسکت (حیثیت) رَکھݨ والے وِی ہِن، او اِیں ڳالھ دِی قَسم نَہ کھاوِن، جو او اپݨیاں سوڑیاں سَکیاں کُوں، مسکیناں غریباں کُوں، تے اَللہ دے رَاہ تے ہِجرت کَرݨ والیاں کُوں، کوئی مَدد وِی نَہ ݙیسِن، بَلکہ اُنھاں کُوں معاف کر ݙیوِن، تے اُنھاں دِیاں غلطیاں بھل وَن٘ڄِن، کیا تُساں اِیہ پَسند نھیں کریندے جو اَللہ تُہاکُوں بَخش ݙیوے، بَہر حال اَللہ تاں بخشݨ ہار ہے تے ٻَہُوں رحمت والا ہے(٢٢)۔ بیشک او لوک جِہڑے جو پاکدامن ذالیں، تے بے سَمجھ اِیمان والیاں ذالیں اُتے (بَدکاری دِی) تُہمت لیندِن، اُنھاں اُتّے اِیں جہان تے اَگلے جہان دِی لعنت کِیتی ڳئی ہے، اَتے اُنھاں کِیتے سَخت عَذاب وِی ہے(٢٣)۔ ہِک ݙین٘ہ اُنھاں دے خِلاف اُنھاں دِیاں زباناں تے اُنھاں دے ہَتّھ، تے اُنھاں دے پَیر سارے گواہی ݙیسِن، جو او کیا کیا کریندے رِیہے ہِن(٢٤)۔ او او ݙین٘ہ ہے ڄَݙاں اَللہ اُنھاں کُوں اُنھاں دا پُورا پُورا بَدلہ ݙیسے، جِہڑا اُنھاں دَا حَق بَݨدے، اَتے او ڄاݨ ویسِن، جو بیشک اَللہ حَق ہے، سَچ کُوں سَچ کر ݙِیکھاوَݨ والا(٢٥)۔ گندیاں ذالیں گندے جُواناں کِیتے ہِن، اَتے گَندے جُوان گَندیاں ذالیں کِیتے ہِن، اَتے پاکدامن ذالیں نیک پاک جُواناں کِیتے ہِن، تے نیک پاک جُوان پاک دامن ذالِیں کِیتے ہِن، اِیہ نیک بَندے انھاں ڳالھِیں کنُوں بَری ہِن، جِہڑیاں جو لوک کریندے وَدِّن، انھاں دے واسطے بخشش ہے تے عِزّت دِی روزی (رِزق) ہے(٢٦)۔ اَتے اِیمان گِھن آوَݨ والے لوکو! اَپݨیاں گَھراں کنُوں سِوا ٻِنھاں گَھراں وِچ اِیویں نَہ وَڑ ڳئے کرو، جے توڑِیں جو تُساں اِجازت نَہ گِھن گِھنُّو، اِیہ تُہاݙے کِیتے ٻَہُوں چَن٘ڳا طریقہ ہے، ٻَس تُساں اِیکُوں یاد رَکّھی رَکّھو(٢٧)۔ وَل جیکر تُہاکُوں اُنھاں گَھراں وِچ کوئی بَندہ وِی نَہ مِلّے، تاں اُنھاں وِچ نَہ وَڑیے کرو، جیتوڑِیں جو تُہاکُوں کُوئی اِجازت نَہ ݙِتّی وَن٘ڄے، اَتے جیکر تُہاکُوں آکھیا وَن٘ڄے جو واپس وَل وَن٘ڄو، تاں وَل ڳئے کرو، اِیہ تُہاݙے کِیتے ٻَہُوں پاکیزہ طریقہ ہے، اَتے جِہڑا کُجھ تُساں کریندے وَدّے وے، اَللہ اُوکُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے(٢٨)۔ اَلبتہ اِیندے وِچ تُہاݙا کوئی قُصور (گُناہ) کائے نھیں جیکر تُساں اِہجے گَھراں وِچ وَڑُو، جِنھاں وِچ کوئی وِی نَہ رَہندا ہُووے، پَر اُنھاں وِچ تُہاݙے کَمّ دِی کوئی شَئے رَکّھی ہوئی ہُووے، اَتے اَللہ تاں سَب کُجھ ڄاݨدے جِہڑا کُجھ تُساں ظاہر کر تے کریندے وَدّے وے، اَتے جِیکُوں لُکیندے وَدّے وے(٢٩)۔ (اَے رسول) مومن جُواناں کُوں آکھ ݙے، جو او آپݨِیاں نَظراں جِھکیاں رَکھیاں کرِن، اَتے اَپݨیں نَنگیج دِی حِفاظت کِیتی رَکّھِن، اِیہ اُنھاں کِیتے ٻَہُوں پاکیزگی والا طریقہ ہے، بیشک اَللہ کُوں پُوری خَبر ہوندی ہے جِہڑا کُجھ او کریندے رَہندِن(٣٠)۔ اَتے مومن ذالیں کُوں وِی آکھ ݙے، جو او وِی آپݨیاں نَظراں جِھکّیاں رَکھیاں کَرِن، اَتے اَپݨیں ہَار سِنگھار وِی نَہ ݙِیکھاوِن وَدیاں، سِوائے اُوندے جِہڑا (عام طور تے) خُود بخود ظاہر کُھلیا ہُووے، اَتے او اَپݨیاں سِینیْاں اُتّے بوچَھݨ گَھتّی رَکھیا کرِن، اَتے آپݨاں ہَار سِنگھار ٻِنھاں تے ظاہر نَہ تِھیوَݨ ݙیوݨ، سِوائے اَپݨیں پَئیْاں دے، پِیوآں دے، پَئیاں دے پِیؤآں دے، اَپݨیں پُتراں دے، اَپݨیں پَئیاں دے پُتراں دے، اَپݨیں بِھراواں دے ، بِھراواں دے پُتراں دے، آپݨیاں بھیݨیں دے پُتراں دے، یا گَھر دِیاں عَام مِلَّݨ ڄُلَّݨ والیاں ذالیں دے، یا جِہڑیاں اُنھاں دِی مِلکیت وِچ آڳئیِن یا اَپݨیں مَاتحت کَمّ کَرݨ والے جُواناں دے جِہڑے جو عُورتاں دِی غرض نَہ رَکھیندے ہُووِن، یا اُنھاں چُھوہراں دے جِہڑے اَڄݨ ذالیں دِیاں لُکت (پوشیدہ) ڳالھِیں کنُوں واقف نھیں تَھئے، ٻِیا اِیہ جو ذالیں زمین تے دَڑگا مار تے نَہ ٹُرِن، تاں جو اُوں ہَار سِن٘گار دَا پَتہ کہیں کُوں نَہ پِیا لڳے، جِہڑا اُنھاں لُکایا ہُوئے، اَے اِیمان والو! تُساں سارے اَللہ دے اَڳُوں تَوبہ تَائِب تَھئے رَہوُو، تاں جو تُساں فَلاح (برکتاں) پَا گِھنُّو(٣١)۔ اَتے اَپݨیں وِچُوں چَھڑے چَھانڈ جُواناں تے ذالیں دے اَتے اپݨیں غلاماں تے لون٘ڈیاں دے، جِہڑے جو نیک وِی ہُووِن، نِکاح کر ݙِتّے کرو، جیکر او محتاج ہِن، تاں اَللہ اُنھاں کُوں اَپݨیں فضل نال خُوشحال کر ݙیسے، اَتے اَللہ تاں ٻَہُوں وسعت والا تے سَب کُجھ ڄاݨݨ والا ہے(٣٢)۔ اَتے انھاں لوکاں کُوں جِہڑے جو نِکاح جوگی حیثیت نھیں رَکھیندے چاہیئے جو او اَپݨیں اُتّے ضبط کِتیی رَکِّھن جے توڑِیں جو اَللہ اَپݨیں فضل نال اُنھاں کُوں خُوشحال نَہ کر ݙیوے، اَتے جِہڑے (غُلام تے لون٘ڈیاں) تُہاݙی ملکیت وِچ ہِن، انھاں وِچُوں جیکر کوئی تُہاݙے نال لِکھ پَڑھ کرواَݨ چَاہے، تاں اُنھاں کُوں پروانہ (شرطاں وَغیرہ) لِکھ ݙیوُو، جیکر تُہاکُوں انھاں وِچ کوئی بَھلائی وِی نَظر آوے تاں، اَتے اَللہ جِہڑا مال تُہاکُوں ݙِتّا ہوئے، اُوندے وِچُوں اُنھاں کُوں وِی ݙے چھوڑو، اَتے اُنھاں لون٘ڈیاں کُوں بَدکاری کِیتے محض دُنیاوی فائدے حاصِل کرَݨ کِیتے مجبور وِی نَہ کرو، جِہڑیاں پاکدامن رَہݨ چَہندِن، اَتے جِہڑا کوئی اُنھاں کُوں مَجبور کریسی، تاں اُنھاں دے اِہجے مجبور تِھی وَن٘ڄݨ دے بعد یقیناً اَللہ اُنھاں کِیتے بخشݨ ہار تے ہمیشہ رحمت بھیڄݨ والا ہے(٣٣)۔ اَتے تحقیق اَساں تُہاݙے کولھ صاف صاف آیاتاں نازِل کِیتیاں ہِن، اَتے انھاں لوکاں دِیاں مِثالاں وِی جِہڑے تُساں کنُوں پہلے گُزر چُکئے ہِن، اَتے نصیحت وِی ݙَرݨ والیاں لوکاں کِیتے ہے(٣٤)۔ اَللہ اَسماناں تے زمین دَا نُور ہے، اَتے اُوندے نُور دِی مِثال اِیویں ہے جِیویں جو ہِک جالا ہُووے، جِیندے وِچ ہِک ݙِیوا رَکھیا ہُووے، اَتے او ݙِیوا ہِک شِیشے دِی قندیل (چراغ دان) وِچ ہُووے، اَتے قندیل اِہجی صاف شفاف ہُووے جِیویں جو کوئی چَمکدا ہوئیا تارا ہُووے، اَتے او ݙِیوا زیتُون دے ہِک بابرکت درخت دے نال ٻالیا ہُوئیا ہُووے، جِہڑا جو نَہ مَشرق دو ہُووے نہ مَغرب دو، جیکر او وِسمَݨ دے نیڑے تِھیوݨ لڳے تاں وِی اُوندا تیل (آپے) بھڑک پُووے، توڑے جو اُوکُوں بھا وِی نَہ ݙِیکھائی وَن٘ڄے، ٻَس اَللہ تاں نُور اِی نُور ہے، اَللہ اَپݨیں نُور دو رَاہ چَا ݙِیکھیندے، جِیکُوں چَہندے، اَتے اَللہ اِیہ مِثالاں ٻَس لوکاں کِیتے بیان کریندے اَتے اَللہ ہَر ڳالھ کُوں خُوب ڄاݨݨ والا ہے(٣٥)۔ (اِیہ نُور) انھاں گَھراں وِچ ہے، جِنھاں کِیتے اَللہ آکھیئے جو اُنھاں دِی عِزّت کِیتی رَکھو، اَتے اُوندے ناں دَا ذِکر کِیتا کرو، اَتے اُنھاں وِچ صبح شام اَللہ دے پاک ہُووَݨ کُوں بیان کریندے رَہُوو(٣٦)۔ بعض بندے اِہجے وِی ہِن، جِنھاں کُوں اَللہ دَا ذِکر کرَݨ کنُوں نَہ اُنھاں دِی تِجارت رُوکیندی ہے، تے نَہ اُنھاں دا لَین دَین، اَتے نَہ نماز قائِم رَکھݨ کنُوں، اَتے نَہ زکوٰۃ ݙیوݨ کنُوں! او اُوں ݙین٘ہ کنُوں ݙَردِن، ڄَݙاں خُوف کنُوں دِل مُوندھے تِھی ویسِن، اَتے اَکّھیں پُٹھیاں کر ݙِتّیاں ویسِن(٣٧)۔ تاں جو اَللہ اُنھاں کُوں جَزا ݙے ݙیوے جِہڑا کُجھ سوہݨاں کر تے کِیتے بلکہ اَپݨیں فضل وِچُوں اُنھاں کُوں کُجھ وَدھا تے وِی چَا ݙیسے، اَتے اَللہ جِیکُوں چَہندے بغیر کہیں حِساب دے رِزق ݙے ݙیندے(٣٨)۔ اَتے جِنھاں لوکاں کُفر اِختیار کِیتے، اُنھاں دے عَمل ہِک سُکیئے سَڑیے میدان دِی چَمکدی ہوئی ریت (سَراب) وانگے ہِن، جِیکُوں ترِیہا بَندہ پاݨِیں سَمجھدے، اِیہ توڑِیں جو جِہڑے ویلے اُوندے کولھ ویندے، تاں اُتَّھاں کُجھ وِی نھیں ہوندا، بلکہ او اپݨیں نال اَللہ کُوں موجود پیندے، جِہڑا اُوندا حِساب پُورے دَا پُورا بَدلہ چُکا ݙیسے، اَتے اَللہ جَلدی حِساب گِھن گِھنَّݨ والا ہے(٣٩)۔ یا (اُوندی مِثال) ݙُونگھے سمندر وِچ اَندھارے وانگُوں ہے، جِیکُوں ہِک مَوج (لہر) کَڄیندی آندی ہُووے، اَتے اُوندے اُتّے ہِک ٻئی لہر (موج) چَڑھدی آندی ہُووے، اُوندے اُتّے جَھڑ ہُووے، ٻَس وَل اَندھاریاں اُتے ٻئے وِی اَندھارے ہُووِن، اُوں ویلے کوئی اَپݨاں ہَتّھ باہر کڈھیسے، تاں کُجھ وِی نَظر نَہ آسِسّ ، ٻَس جِیکُوں اَللہ سوجھلا (نور) نَہ بخشے، اُوندے کِیتے کوئی سوجھلا نھیں ہُوندا(٤٠)۔ کیا (اَے رسول) تَیں نھیں ݙِٹَّھا، جو بیشک اَللہ دے پاک ہُووَݨ کُوں ہَر کوئی بیان کریندے جِہڑا جو اَسماناں تے زمین وِچ ہے، بلکہ کَھن٘ب کِھن٘ڈا تے اُݙدا ہُوئیا پَکّھی وِی! تحقیق ہَر کہیں کُوں پَتہ ہے آپݨِیں نماز پَڑھݨ دا، اَتے تسبیح پَڑھن دا، اَتے اَللہ چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے جو کُجھ او کریندے وَدّے ہِن(٤١)۔ اَتے اَسماناں دِی تے زمین دِی بادشاہی تاں اَللہ دِی ہے، اَتے (ساریْاں کُوں) اَللہ دو وَل وَن٘ڄݨیں(٤٢)۔ کیا تَیں نھیں ݙِٹَّھا جو اَللہ جَھڑاں کُوں ہولے ہولے ٹُریندے، وَل بَدلیاں کُوں آپس وِچ چَا مِلیندے، وَل اُنھاں کُوں ہِک گھاٹا جیہا جَھڑ چَا بݨیندے، وَل ݙیکھدیں جو اُوندے وِچُوں کَڈھ تے مِینہ وَسیندے اَتے اَسمان تُوں پَہاڑ جیہے بَدَّل وِچُوں نِنانواں نازِل چَا کریندے، ٻَس جِیکُوں چَہندے اُوندے نصیب اوہُو ڳَڑا (نِنانویں) چَا کریندے، اَتے جیں کنُوں چَہندے ہَٹا گِھندے، تِھی سَڳدے جو اِیں جھڑ دِی بِجلی دَا چَمکار لوکاں دِیاں دِیداں کَھسّ گِھنّے(٤٣)۔ اَللہ رات کُوں تے ݙین٘ہ کُوں اَدلیندا بَدلیندا رَہندے، بیشک اِیندے وِچ عِبرت (سَبق) ہے، اُنھاں کِیتے جِہڑے ݙیکھݨ والیاں اَکّھیں رَکھیندِن(٤٤)۔ اَتے اَللہ ہَر ٹُرݨ پِھرݨ والے کُوں (ہِک طرح دے) پاݨِیں نال پَیدا کِیتے، ٻَس اُنھاں وِچُوں بعضے اَپݨیں پیٹ گَھسِیٹ تے ٹُردِن، اَتے اُنھاں وِچُوں بعضے ݙُوں پَیراں تے ٹُردِن، اَتے اُنھاں وِچُوں بعضے چار کُھراں تے ٹُردِن، اَللہ جیہو جیہے چَہندے پَیدا کر چھوڑیندے، بے شَک اَللہ ہَر ہِک شَئے تے پُوری قُدرت رَکھیندے(٤٥)۔ تحقیق اَساں (حقیقت کُوں) صاف صاف بیان کر ݙیوݨ والیاں آیاتاں نازِل کِیتیاں ہِن، اَتے اَللہ جیکُوں چَہندے سِدّھے رَاہ تے لا چُھوڑیندے(٤٦)۔ اَتے (بعضے) لوک اَہدِن، جو اَساں اَللہ تے رسول اُتے اِیمان گِھن آئے ہَیں، اَتے اُنھاں دِی فرمانبرداری کِیتی ہے، پَر اِیندے بعد اُنھاں وِچُوں ہِک ٹولی پِھٹ کَھڑدی ہے، اَتے اِیہ تاں اِیمان والے ہِن وِی کائے نَہ(٤٧)۔ اَتے ڄَݙاں اُنھاں کُوں اَللہ تے اُوندے رسول دو سَݙیا ویندے، تاں جو اُنھاں وِچ فیصلہ کر ݙِتَا وَن٘ڄے، اُوں ویلے اُنھاں وِچُوں ہِک ٹولی مُن٘ہ پھیر گِھندی ہے(٤٨)۔ اَتے ڄِݙے حَق اُنھاں دَا بَݨدے، تاں اُݙے وݙے فرمانبردار بَݨ تے آندِن(٤٩)۔ کیا اُنھاں دے دِلّاں وِچ کوئی بِیماری ہے، یا اُنھاں کُوں کوئی شَک ہے، یا او ݙَردے ہِن جو اَللہ تے اُوندا رسول اُنھاں نال بے اِنصافی چَا کریسے، کوئے نَہ، بلکہ اِیہے لوک خُود زیادتی کَرݨ والے ہِن(٥٠)۔ بیشک مومن لوکاں دِی ڳالھ اِیہا ہے جو ڄَݙاں اُنھاں کُوں اَللہ تے اُوندے رسول دو سَݙیا ون٘ڄے تاں جو اُنھاں وِچ فیصلہ کر ݙِتا وَن٘ڄے، تاں اِیہُو کُجھ آکھسِن جو اَساں سُݨ گِھدّے، تے اَساں فرمانبردار تِھی ڳئے ہَیں، اَتے اِیہے لوک فَلاح پاوَݨ والے ہِن(٥١)۔ اَتے جو کوئی اَللہ تے اُوندے رسول دِی اِطاعت کریندے، اَتے اَللہ کنُوں ݙَردے اَتے پرہیزگاری کریندے، ٻَس اِیہے لوک مُراد پاوَݨ والے ہِن(٥٢)۔ اَتے (مُنافق) اَللہ دا نَاں گِھن تے وَݙیاں وَݙیاں قَسماں چیندِن (اَکھیندِن) جیکر تُوں (اَے رسول) اُنھاں کُوں حُکم ݙیویں تاں او گَھراں وِچُوں نِکل کھڑسِن، آکھ ݙے جو قَسماں نَہ چاتیاں کرو تُہاݙی فرمانبرداری دا ہَر کہیں کُوں پَتہ ہے، بیشک اَللہ اُنھاں عَملاں کنُوں چَن٘ڳی طَرح واقف ہے جِہڑے تُساں کریندے وَدّے وے(٥٣)۔ اُنھاں کُوں آکھ ݙے، جو اَللہ دِی فرمانبرداری کرو، تے رسول دی پَیروی کرو، جیکر تُساں مُن٘ہ پھیر گِھنسُو، تاں رسُول دِی تاں، اِتّی ذِمّے واری ہے، جِتّی دَا بار اُوندے اُتّے سَٹیا ہوئے، اَتے جِہڑا بار تُہاݙے اُتّے سَٹیا ڳئے، تُساں وِی محض ہُوندے ذِمّے وار ہِیوے، اَتے جیکر تُساں اُوندی فرمانبرداری کریسو، تاں ہِدایت پَا گِھنسُو، نَہ تاں رسول اُتّے کوئی ذِمّے واری کائے نھیں سِوائے اِیندے جو لوکاں توڑِیں حُکم (پیغام) واضح طور تے پُچا ݙیوے(٥٤)۔ اَللہ دَا وَعدہ ہے اُنھاں لوکاں نال جِہڑے جو اِیمان گِھن آئِن، اَتے نیک عَمل کِیتی رَکھدِن، جو اُنھاں کُوں اُوویں زمین دا خلیفہ بݨیسے، جِیویں اُنھاں لوکاں کُوں خَلیفہ بݨایا ڳیا ہَا، جِہڑے جو اُنھاں کنُوں پہلے ہَن، اَتے اُنھاں کِیتے اُوں دِین کُوں پَکّی طرح قائِم کر چھوڑیسے، جِیکُوں اُنھاں کِیتے پَسند کِیتا ہِس، اَتے اُنھاں دے ݙَر خُوف کُوں اَمن وِچ بَدل ݙیسے، ٻَس اِیہ میݙی عِبادت کِیتی رَکھسِن، اَتے میݙے نال کہیں شَئے کُوں وِی شریک نَہ بݨیسِن، اَتے اِیندے بعد جیں کہیں وِی کُفر اِختیار کِیتا تاں ٻَس اِیہے لوک سخت نافرمان ہِن(٥٥)۔ اَتے نماز قائِم رَکّھی رَکّھو، اَتے زَکوٰۃ ݙِتّی رَکھو، اَتے رسول دِی فرمانبرداری کِیتی رَکھو، تاں جو تُہاݙے اُتّے رحم کِیتا وَن٘ڄے(٥٦)۔ اِیہ گُمان وِی نَہ کرو، جو جِنھاں کُفر اِختیار کِیتے او زمین اُتے (اَللہ کُوں) عاجز کرݨ والے ہِن، حالانکہ اُنھاں دَا تاں ٹِکاݨاں وِی (دَوزخ دِی) بھا ہے، اَتے او واقعی ٻَہُوں گَندہ ٹِکاݨاں ہے(٥٧)۔ اَتے اِیمان گِھن آوَݨ والو! (ضروری ہے جو) جِہڑے لوک تُہاݙِی مِلکیت وِچ ہِن، اَتے تُہاݙے وِچُوں جِہڑے اَڄݨ بَلُوغت کُوں نھیں پُہنچے، او تَرائے وقت تُساں کنُوں اِجازت مَن٘گ تے تُہاݙے کولھ آوِن، فَجر دِی نماز کنُوں پہلے وَت جِہڑے ویلے تُساں ݙُوپَہراں دِی گَرمی کنُوں (فالتو) کَپڑے لَہا رَکھدے وے، اَتے عِشاء دِی نماز دے بعد، اِیہ تَرائے وَقت تُہاݙے کِیتے پَردے دے وقت ہِن، انھاں دے بعد نَہ تُہاݙے اُتے تے نَہ اُنھاں اُتے کوئی گُناہ ہے، کِیُوں جو تُہاݙے بعض بندے بعضیاں کولھ وَل وَل آندے ویندے رَہندِن، اِیں طرح اَللہ تُہاݙے کِیتے آیاتاں کھول تے بیان کریندے، اَتے اَللہ سَب کُجھ ڄاݨݨ والا تے وَݙی دَانائی وَالا ہے(٥٨)۔ اَتے ڄَݙاں تُہاݙے ٻال بالغ تِھی وَن٘ڄِن، تاں او وِی اِجازت گِھن تے آندے رَہوِن، جِیویں اُنھاں دے وَݙے اِجازت گِھندِن، اِیں طرح تُہاݙے کِیتے اَللہ اَپݨیاں آیاتاں کھول تے بیان کریندے، اَتے اَللہ سَب کُجھ ڄاݨݨ والا تے وَݙی دانائی والا ہے(٥٩)۔ اَتے جِہڑیاں ذالیں اَصلُوں ٻَہ رَہݨ والیاں تِھی ڳئِن، تے نِکاح کِیتے وِی رجوع نھیں کریندیاں ٻَس انھاں کِیتے کوئی گُناہ کائے نھیں، جیکر او اَپݨیں اُتلے (فالتو) کَپڑے لَہا تے رَکّھ ݙِتا کرِن، بَہر حال او آپݨاں ہار سِنگھار ݙِیکھاوَݨ والیاں نَہ بݨِن جیکر حیا وِی کِیتا کرِن تاں انھاں کِیتے اِیہ ٻَہُوں چَن٘ڳا ہے، نَہ تاں اَللہ تاں سَب کُجھ سُݨݨ والا ڄاݨݨ والا ہے(٦٠)۔ اَندھے کِیتے کوئی حَرج کائے نھیں، نَہ مُن٘ڈے ٹُن٘ڈے کِیتے کوئی حَرج ہے، نَہ کہیں بِیمار اُتے کوئی پابندی ہے، نَہ تُہاݙے اُتّے کوئی مُضائقہ ہے جیکر تُساں اَپݨیاں گَھراں وِچُوں کھاؤ، یا اَپݨیاں پِیؤاں دے گَھراں وِچُوں کھاؤ، یا آپݨیاں مان٘واں دے گَھراں وِچُوں کھاؤو، یا اَپݨیں بِھراواں دے گھروں، یا اَپݨیاں بھیݨیں دے گھروں یا آپݨیاں چاچیاں دے گھروں یا آپݨیاں ٻوئیاں دے گھروں، یا اَپݨیاں مامیاں دے گھروں یا اَپݨیاں ماسیاں سے گھروں، یا جِنھاں گَھراں دِیاں کُنجیاں تُہاݙے ہَتّھ وِچ ہِن، یا اَپݨیں (پَکّے) یاراں دے گَھروں! اِیندے وِچ وِی تُہاݙے کِیتے کوئی حَرج کائے نھیں، جیکر تُساں رَلّے ٻَہ تے کھاؤُو، یا اَن٘ج اَن٘ج تِھی تے! اَلبتہ ڄَݙاں تُساں گَھراں وِچ وَڑُو، تاں آپݨیاں بَندیاں کُوں سَلام ضرور کِیتا کرو، اِیہ دُعا سَلام اَللہ دِی طرفُوں ہِک تحفہ ہے بَرکت والا پاکیزہ! اِیں طرح اَللہ تُہاݙے کِیتے آپݨیاں آیاتاں کھول کھول تے بیان کریندے تاں جو تُساں عَقل سَمجھ کنُوں کَمّ گِھنُّو(٦١)۔ بیشک مومن تاں اُوہے ہِن، جِہڑے جو اَللہ تے اُوندے رسول اُتے اِیمان گِھن آئِن، اَتے ڄَݙاں او کہیں کَٹّھے تِھی کَرݨ والے کَم کِیتے (رسول دے) کولھ ہُووِن، تاں جے توڑِیں او اُوں کنُوں مؤکل نَہ گِھن گِھنِّن، او اِیویں نَہ لڳے وَن٘ڄِن، بیشک جِہڑے آدمی تَیں کنُوں اِجازت مَن٘گدِن، اِیہے او لوک ہِن، جِہڑے اَللہ اُتے اَتے اُوندے رسول اُتے اِیمان رَکھیندِن، ٻَس ڄَݙاں او تَیں کنُوں آپݨیں کَہیں کَم دِی اِجازت مَن٘گِن، تاں اُنھاں وِچُوں جِیکُوں وِی چَہویں موکل ݙے ݙِتّی کر، اَتے اُنھاں کِیتے اَللہ کنُوں بخشش دِی دُعا کِیتی کر، بیشک اَللہ بخشَݨ ہار تے ہمیشہ رحمت والا ہے(٦٢)۔ تُساں آپݨیں دَرمیان رسول دے سَݙیے کُوں اِیویں نَہ سَمجھو جِیویں جو تُساں ہِک ٻئے کُوں سَݙیندے ہِیوے، تحقیق اَللہ تُہاݙے وِچُوں اُنھاں لوکاں کُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے جِہڑے اَکّھ بَچا تے کِھسّک ویندِن، ٻَس ݙَرِن او لوک جِہڑے اُوندے حُکم دِی خِلاف وَرزی کریندِن، جو کِتھاہِیں اَزمائش وِچ نَہ آوَن٘ڄِن، یا اُنھاں اُتّے کوئی دَرد ناک عَذاب نَہ آوَن٘ڄے(٦٣)۔ پُورا پَتہ ہُوویہے جو بیشک اَللہ کِیتے اِی ہے جِہڑا کُجھ اَسماناں وِچ ہے تے زمین وِچ ہے تحقیق تُساں جِہڑے خیال (اِرادے) وِچ وَدّے ہِیوے او اُوکُوں چَن٘ڳی طرح ڄاݨدے اَتے جِہڑے ݙین٘ہ اِیہ اُوں دو وَلائے ویسِن، تاں اُنھاں کُوں ݙَس ݙیسے، جِہڑا کُجھ او کریندے رِیہے ہِن، اَتے اَللہ ہَر شَئے کُوں پُوری طرح ڄاݨݨ والا ہے(٦٤)۔

سورۃ الفرقان مکیہ

شروع ہے اَللہ دے ناں نال جِہڑا ٻَہُوں مہربان تے ہمیشہ رحمت کرݨ والا ہے

ٻَہُوں بَرکتاں والا ہے، او جَیں اَپݨیں بَندے اُتّے (سَچّ کُوڑ نِکھیڑݨ والا) قرآن نازِل کِیتے، تاں جو او سارے جہاناں والیاں کِیتے ݙَراوَݨ والا تِھی سَڳے(١)۔ او تاں او ہے جیندے کِیتے بادشاہی ہے اَسماناں دِی تے زمین دِی اَتے اُوں کہیں کُوں آپݨیں اَولاد نھیں بݨایا، اَتے نَہ کوئی بادشاہی وِچ اُوندا شَریک ہے تے اُوں ہَر شَئے کُوں پَیدا کِیتے، وَل اُوندا ہِک مُناسِب اَندازہ مُقرر کِیتا ہِس(٢)۔ وَت وِی لوکاں اُوکُوں چھوڑ تے ٻَئے معبود بݨا گِھدِّن، جِہڑے کوئی وِی شَئے پَیدا نھیں کر سَڳدے، بلکہ او خُود پَیدا کِیتے ہوئے ہِن، جِہڑے خُود اَپݨیں کِیتے کہیں نقصان تے یا نفعے تے کوئی اِختیار نھیں رَکھیندے، اَتے نَہ موت اُتے تے نَہ حیاتی اُتے تے نَہ مُردیاں کُوں وَلا اُٹَھا کَھڑاوَݨ اُتے اُنھاں کُوں کوئی اِختیار حاصل ہے(٣)۔ اَتے جِنھاں لوکاں کُفر اِختیار کِیتے او اَہدِن اِیہ تاں محض اِیندیاں گَھڑیاں ڳالھِیں ہِن، اَتے ٻِنھاں لوکاں وِی اِیندی مَدد کِیتی ہے، سَچّ تاں اِیہ ہے جو اِیہ ظُلم تے کُوڑ اُتّے تُل ڳئے ہِن(٤)۔ اَتے اِیہ وِی اَہدِن، جو اِیہ تاں پَہلے لوکاں دِیاں کَہاݨِیاں ہِن، جِنھاں کُوں اُوں لِکّھ چھوڑیے، ٻَس اِیہ صبح شام وَلا وَلا سُݨائیاں ویندِن(٥)۔ (اَے رسول) آکھ ݙے، جو اِیں (قرآن) کُوں تاں اُوں نازِل کِیتے جِہڑا اَسماناں دے تے زمین دے بھیداں کُوں خُوب ڄاݨدے، بیشک او بَخشَݨ ہار تے ہمیشہ رحمت کرݨ والا ہے(٦)۔ اَتے اِیہ لوک اَہدِن جو اِیہ رسول کہجیا ہے جو روٹی ٹِکّی کَھاندے، اَتے بازاراں وِچ ٹُردا پِھردا رَہندے، بَھلا اِیں دُو فرشتہ کِیُوں نھیں بھیڄیا ڳیا، تاں جو اِیندے نال رَل تے لوکاں کُوں ݙَریندا سَمجھیندا(٧)۔ یا اِیں دو کوئی خَزانہ سَٹ ݙِتّا ویندا، یا اِیندے کِیتے کوئی باغ ہوندا جِیندے پَھل (اِیہ مَزّے نال) کَھاندا اَتے ظالم لوک اَہدِن، جو تُساں تاں محض ہِک اِہجے آدمی دی پَیروی کریندے پَیْوے، جِیندے اُتّے جادُو کر ݙِتا ڳئے(٨)۔ تُوں ݙیکھ گِھنّ، جو اِیہ لوک تیݙے متعلّق کہجیاں کہجیاں مِثالاں ݙیندے وَدّے ہِن، اِیہ تاں گُمراہ تِھی ڳئِن، اَتے سِدَّھا رَاہ وِی نَہ لَبھ سَڳسِن(٩)۔ ٻَہُوں برکتاں والا ہے جِہڑا جیکر چاہے تاں تیݙے کِیتے اِیں کنُوں وِی چَن٘ڳے باغ بݨا ݙیوے، جِنھاں تَلّے نہراں وَہندیاں وَڳدِیاں پِیاں ہووݨ، اَتے تیݙے کِیتے محل بݨا ݙیوے(١٠)۔ بلکہ اِیہ لوک تاں قیامت دِی گَھڑی کُوں وِی کُوڑ اَکھیندِن، پَر جِہڑا کوئی قیامت دِی گَھڑی کُوں کُوڑا اَکھیندے، اَساں اُوندے کِیتے دَوزخ دِی تِکّھی بھا تیار کر رَکّھی ہے(١١)۔ ڄَݙاں اُوں (بھا) اُنھاں کُوں پَرے کنُوں ݙِٹَّھا، تاں وَت اِیہ اُوندی کاوِڑ دے شُکارے تے شُوں شَاں دِیاں اَوازاں سُݨ گِھنسِن(١٢)۔ اَتے ڄَݙاں ہَتّھ پَیر ٻَدھ تے اُنھاں کُوں (دَوزخ دِی) کہیں سوڑی جاء سَٹ ݙِتّا ویسے تاں اُوں ڄَاء او آپݨیں مَوت کُوں سَݙ مریسِن(١٣)۔ (آکھیا ویسی)، اَڄ دے ݙین٘ہ تاں ہِک مَوت کُوں سَݙیندو کَٹّھیاں ڈھیر ساریاں مَوتاں کُوں پَے سَݙُو(١٤)۔ (اَے رسول) آکھ ݙے، کیا اِیہ اَنجام زیادہ چَن٘ڳا ہے یا ہمیش رَہݨ واسطے جَنّت چَن٘ڳی ہے، جِیندا وَعدہ پَرہیزگار لوکاں نال کِیتا ہوئے، اِیہ اُنھاں (دے عَملاں) دِی جَزا وِی ہے تے آخری ٹِکاݨاں وِی(١٥)۔ اُنھاں کِیتے اِیندے وِچ او سَب کُجھ موجود ہے جِہڑا کُجھ اِیندے وِچ رَہݨ والے چَہسِن، اِیہ تیݙے رَبّ دَا ہِک وَعدہ ہے، جِیندے پُورا کرݨ دِی ذِمّے واری خُود اُوندے اُتّے ہے(١٦)۔ اَتے ہِک ݙین٘ہ او وِی ہوسی ڄَݙاں اُنھاں کُوں کَٹَّھا کریسے، اَتے اُنھاں (معبوداں) کُوں وِی، جِنھاں دِی او اَللہ کُوں چھوڑ تے بَندگی کریندے پَئیِن، ٻَس (اَللہ) اَکھیسے جو کیا تُساں میݙے اُنھاں بَندیاں کُوں گُمراہ کِیتا ہَا، یا اِیہ لوک خُود سِدّھے رَاہ کنُوں تِھڑک ڳئے ہَن(١٧)۔ او اَکھیسِن، تیݙی ذات پاک ہے اَساکُوں تاں اِیہ مَجال نَہ ہَئی، جو اَساں تَیں کنُوں سِوا کہیں ٻَے کُوں آپݨاں کارساز بݨاؤں ہَا، اَلبتہ تَیں انھاں کُوں اَتے انھاں دے پِیؤ ݙاݙیاں کُوں ٻَہُوں کُجھ مَال مَتال ݙِتَّا ہَا، اِیہ توڑِیں جو اِیہ تیکُوں یاد کرَݨ وِی بھُل ڳئے، اَتے اِیہ برباد تِھی وَن٘ڄݨ والی قَوم بَݨ ڳئے(١٨)۔ ٻَس یقیناً تُہاݙے اُنھاں معبوداں تُہاکُوں اِیندے وِچ کُوڑا کر ݙِتّے، جِہڑا کُجھ تُساں اَکھیندے پَے ہِیوے، ٻَس نَہ تاں تُہاکُوں عَذاب کنُوں ہَٹا سَڳݨ دِی مَجال ہے، اَتے نَہ کوئی مَدد حاصل کر سڳسُو! اَتے تُہاݙے وِچُّوں جِہڑا کوئی وِی ظُلم کرے، تاں اَساں اُوکُوں سَخت عَذاب دَا مَزّہ چَکھیسُوں(١٩)۔ اَتے (اَے رسول) اَساں تَیں کنُوں پہلے وِی جِتّی رسُول بھیڄے ہِن، بیشک او روٹی ٹِکّی وِی کھاندے ہِن، اَتے بازاراں وِچ ٹُردے پِھردے وِی ہَن، اَتے اَساں تُہاݙے وِچُوں بعضیاں کُوں بعضیاں کِیتے اَزمائِش دَا سَبب بݨا ݙِتے، کیا تُساں (نتیجے کِیتے) صَبر کریندو، اَتے تیݙا رَبّ سَب کُجھ ݙیکھݨ والا ہے(٢٠)۔