اُبھردا تارا""ہِک بہترین کتاب پورھیت. م م رمضان ارائیں

وصبے دے سُڄاک نینگر،ٻال،سوجھواݨ اینکوں پڑھݨ دا شغف رکھیسن امید کیتی ویندی اے،ایں حوالے نال مزید مشاورت سئیں واجب الاحترام،میݙے ہر دلعزیز تے پیارےدوست و اُستاد،پروفیسرپرویزقادرصاحب ݙِیسن

ہِک مُلاقات

۞[{سئیں عاشق بُزدار نال مُلاقات}]۞ کَئ ݙینہاں تُوں سِک ہَئی مِلݨ دی عاشق بُزدار کُوں. گُزریل کَل فون تےرابطہ تِھیا تے سَئیں عاشق بُزدار صئیب مِلݨ دا ٹائم ݙِتا، جین٘دےنال دِلّی پیاس دی آس توڑ پُڄݨ کُوں نیڑے تِھین٘دی نظرآئی تےذہن ءِچ کَئی علـمی، ادبی سوالیں اَپݨی ترتیب دی ڄاہ جوڑݨ سان٘گے اَہرکیتی. ایویں ݙینہہ لَہݨ تُوں پہلے مَن بھان٘ولے اُستاد پروفیسر مُریدعباس عارفؔ دی کال آئی تے اُنہاں دے لَباں تےنہ مِلݨ دا شکوہ کُجھ ایں طراں ہا "اساں کنوں دِل چایو وےیار" ڄَاپےکِتھاں وَن٘ڄ لایو وےیار" مُحبت دےرَنگ کُجھ وَکھرےہون٘دِن، جَڈݨ وی ناچیزدی اعلٰی تعلیم ءِچ مُعاونت کرݨ والے مہربان ہَستیاں دا ذکرتھیسی اُون٘دے ءِچ مُریدعارف صئیب دا ناں قابِل ذکر ہوسی، اے اُنہاں دی بےبہا مُحبت ناچیز کُوں ایم فل سرائیکی دو گِھن آئی.سَویردا سِجھ اُبھریاتے سَبھےکام کار ویلھےسِر تُوں پہلاں کرگِھدے، نِریان کرݨ تُوں بعد یاد ݙیواوَݨ دےطور تےمُریدعارفؔ صئیب کُوں فون کیتا تےاَپݨی روانگی بارےݙسایا. ساڈھےڈاہ وَڄےدانش سکول فاضلپور دےسامݨےپُڄݨ تےفرمان اُستاد دےمُطابق رابطہ کرݨ سانگےجَئیں ویلھےموبائل جیب ءِچوں کڈھیا تےجناب دی ہِک مِسکال آچُکی ہَئی، کال مِلائی ایہا خبرآئی جو اساں ݙاکدارخلیل دی کلینک دےنال ہوٹل تےسئیں جاویدآصفؔ نال تُہاݙی بھال ءِچ ہَئوں بس کُجھ پَل دا سفر باقی ہا، اِنڈس سڑک دےݙینہہ لَہا والےپاسوں کلینک نال ہِک چھوٹی جَہیں کیبن تےمُریدعارف صئیب اپݨی سوہݨی سَن٘گت نال کچاری کرین٘دے ٻیٹھےہَن.

سَلام دُعا تےمِلݨ نال دِل باغ بہارتِھیا تے جناب دےنال سوہݨےلکھاری، شاعر و ادیب وَکھرے اسلوب دےمالِک سئیں جاویدآصفؔ صئیب دے رَڄ دیدار تَھئےتےاُنہاں نال چاہ پیوݨ دا مزہ کجھ ہور ہَئی مُختصر جَہیں گَپ شَپ تَھئی تے وَل اُنہاں دی دُعانال رُخصت تھی پیوسےخاص پروبھرے ہِک دَفتر جن٘گ اخبار ءِچ امین انجؔم صئیب نال تعارفی سلسلےمِلیوسے تےجناب مُریدعارفؔ اپݨے ٹِکاݨہ خاص ٻاہݨ دی جھات کرائی ݙیکھݨ کُوں سوہݨی وِساخ تے چن٘ڳاں جیہاں دفترنظرامدا ہَئی، شہردے وِچاگ آلی سڑک تےروانہ تھی پیوسے جین٘دا ڳانڈھا ""مہرےوالا""دی سڑک نال تھین٘دا ہا سَت اَٹھ میل دا پَندھ غالباً شہرفاضلپورتُوں ""جھوک بُزدارمہرےوالہ""دا ہوسی ایہو پَندھ بُھرݨ کیتےمیݙا ہَم سفر مُریدعارفؔ صئیب میݙےنال ہَئی. رَستےءِچ کَݨک دا نِسارا ہا موسم ݙاݙھا پیارا ہَا سَرمی دے پُھلیں دی بِھیݨی خُشبو دےنال نال کَݨک دےسِٹےآپت ءچ کَھڑ تےمَن بھاوݨی موسیقی سُݨریندےکھڑےہَن

""آؤ بہارو جُھمری مارو""

دی چَس رَس آپݨی آپ ہَئی.ایں منظر اکھیں کوں ٹَھاڈل ݙِتی تے دِل دے سَت ماڑ تےجُھمر دے پھیر لَوائی رَکھیے. پروفیسرصئیب میݙےجذبیں کوں حیاتی دا نواں رُخ ݙیوݨ کیتےاپݨی صلاح سِیون٘ج تےڳالھ مُہاڑکُوں ٹوری رکھیا. پَندھ توڑکُوں پُڄیا"مہرےوالہ"ویلھےتےپُڄ ڳیوسے مہرےوالہ دی اَڄوکی سُنڄاݨ سئیں عاشق بُزدارہے، جَئیں پِچھلےتَرےݙہاکےتُوں وَدھ سرائیکی زبان و ادب، تےرِیت کُوں ہِک نَوی حیاتی ݙِتی تےہرسال ݙُو ݙینہواراں میلہ اپݨےسَمل تےٻانہہ ٻیل سنگت نال لَویندےپَئن، جیندے ءچ،ݙرامہ جُھمر، مُشاعرہ، موسیقی، تےکھیݙاں تےکتابیں دی نُمائش میلہ دا حصّہ ہون٘دی اے. سَئیں عاشق بُزدار سرائیکی تحریک دا پہاڑ جِتنا وَݙا نا صرف سوجھواݨ ہےبلکہ سُڄاک تےاُشاک شاعر و ادیب، نثرنگارتے تَل وطنی پُراݨا سیاستدان وی ہے. کَئ واری یونین کونسل دا چئیرمین تےضلع کونسل دا ممبر وی رَہ ڳئے. عاشق بُزدار سرائیکی وسیب دےاَݨ پَھر، کنڈوراݨے، پیروراہݨے تےسِروں نڳیے واسیں دی ہِک تَکڑی تےوَزبرآواز ہے، جَیں اَپݨی دَھرتی دا نوحہ 1986ء ءِچ جَگ مشہور کتاب ""قیدی تخت لاہور دے""لِکھی تےجیڑھا اَڄ وسیب ءِچ ہِک نعرہ بَݨ ڳئے "اَساں قیدی تخت لاہور دے" اقبالؔ دی طراحاں اَپݨےگُنگےدھرتی واسیں کُوں اُنہاں دےنال دَروہ تھیوݨ دا ݙَس ݙِتا تےراہ پَندھ دا ہِک خواب ݙِکھایا.. کُجھ ایں طراحاں

تُوں لَیلݨ ڳبھرو ݙِیس دا تُوں وَزبر تُوں شہ زور پَئی ویلھا وقت سُہاڳ دا تُوں کھارےچڑھ تھی گھوٹ ناں جےکرجاڳیوں وقت تے تاں چَہکاں چَرسِن چور تیݙیاں مومل،سومل، سَسّیاں وَن٘ڄ وِکسِن شَہر لہور سَئیں عاشق بُزدار اَپݨی شاعری دےذریعےگنگےٻاتے دَھرتی دےٻُڈھے، گھٻرو، ٻَالاں کُوں ہِک جاڳ لاتی تےاپݨی ساری حیاتی سرائیکی قوم دےحقوق سانگے لَڑدےریہےتےعملی کام کُوں وَدھارا ڈین٘دے پئن. نینگریں کُوں سَنیہا ݙین٘دے اَہدِن ""اَپݨی قیدݨ دَھرتی ماءدِی پارت ہیوی این٘دےݙُکھڑےسُکھڑےسارےآپ سَن٘بھالیں"" میڈا ذاتی خیال اے جو سَئیں عاشق بُزدار مورخ وی ہےتاریخ وی ہے. سَئیں عاشق بُزدار دے دَرشن تَھئے. ݙُوپہراں دا ٹُکرپاݨی عاشق خان نال کھاوݨ پیوݨ دا شرف مِلیا، عاشق خان دےٻَلپݨ دی سَن٘گتی، جھوک بُزدار داسینگھار مُنورخان بُزدار دی چاہ دے تَرےواری ٹَھڳور لئے، عاشق بُزدار تُوں علمی ادبی سبق گِھیدوسے، جُمعے دا وار اُنہاں دی سوہݨی مِٹھی محفل ءچ گُزار ݙِتوسے. عاشق بُزدار صئیب ڈھیرسارےموضوعات تےڳالھ مُہاڑ دی چَس چوائی. جھوک بُزدار تُوں وَلدیں واری مُکلاوے سانگے مُنور خان بُزدار نےبھاکُل پاتا تےساکوں راہ لایا. پروفیسرمُریدعارفؔ صئیب کُوں اُنہاں دےجاہ ٹکاݨےتےفاضلپور پُڄاوَݨ تُوں بعد اَپݨےٹِکاݨےتےآن سنبھریوسے.

زَناوریں دےناں

شینہہ=شیر لومبڑ=لومڑی ہاتھی =ہاتھی گدڑ =گیدڑ نَہر=بھیڑیا ڳورپٹ=بجو ڈھوئ ڈن٘گ=چرخ سور،جتامہ=سلور سیہڑ=خرگوش ہَرݨ=ہرن گڈ=پہاڑی بکرا کُتّا=کُتا ٻِلّی=بِلی رِچھ=ریچھ بھولو=بن٘در بھولݨی=بندریا گِدڑی=مادہ گیدڑ سِے=سیہہ چاہ=خارپشت چِیتا=چیتا سِسار=گھڑیال سلہہ=مادخور بھونڈݨ=سلورنی سہڑی=مادہ خرگوش

زَناوریں دےٻَچے

توݙا=اونٹ کا بچہ کھوتا،کتھوڑا=گدھےکا بچہ کَٹّا=بھینس کابچّہ ٻَک=ہرنی کا بچہ کونگرا،گُلرا=کُتےکا بچہ چوچا،چوزہ=مُرغی کا بچہ ٻیہاݨ=گھوڑےکا بچہ وَچھا=گائےکا بچہ بَھݙورا=بھیڑکا بچہ بھچر،کِنڈ=سورکا بچہ ٻلونگڑا=بلّی کا بچہ بیلا،چھیلا=بکری کا بچہ

پَکھڑو دے ناں

چڑی=چڑیا ہِل=چیل باز=باز کاں=کوّا بغلا=بگلا شکرہ=شکرہ کیرا=گُھگی بدخ=بَطخ ٻَٹیرا=بٹیر چرغ=چرغ تلہر=تلیر گِجھ=کرگس چرٻل=چھوٹا اُلو گھگی=مادہ فاختہ لالی=لالی،مینا طلور=طلور چکور=چکور بُلبل=بُلبل مور=مور تِتَّر=تیتر شاہ ممولا=ممولا توتا=طوطا کُون٘ج=کونج کُکُڑ=مُرغا کمبوتر=کبوتر ڈوڈرکاں=پہاڑی کوّا چل ککڑ=مُرغابی

ڳاہݨے

جُھمکے=کان کا زیور دھیڈوی=کان کا زیور سنگھارپٹی=پیشانی کا زیور مونگ=ناک کا زیور نَتھ=ناک کا زیور بُولا=ناک کا زیور رَمجھول=پاؤں کا زیور مگسر=کان کا زیور بینا=ماتھے کا زیور چندر=ماتھےکا زیور پوپا=ناک کا زیور کوکا=ناک کا زیور تارا=گلےکا زیور کٹ مالا=گلےکا زیور چندن ہار=گلے کا زیور چونپ کلی=گلے کا زیور ہَسّی=گلےکا زیور غاڑکی=گلےکا زیور کن٘گݨ=ہاتھ کا زیور چوڑیاں=ہاتھ کا زیور وَن٘گاں=ہاتھ کا زیور ٻیڑا=ہاتھ کا زیور دستی=ہاتھ کا زیور چوڑ=ہاتھ کا زیور آرسی=انگوٹھےکا زیور مُن٘دری=انگلی کا زیور وِینڈلا=انگلی کا زیور چَھلّا=انگلی کا زیور بَند=انگلی کا زیور بَندڑا=انگلی کا زیور چھاپ=انگلی کا زیور چیلکی=کمر کازیور پٹی=کمرکازیور ٻڄہ رُکی=کمر کا زیور کڑے=پاؤں کا زیور کڑی=پاؤں کا زیور پاکڑے=پاؤں کا زیور گُھنگھروپُھل=پاؤں کا زیور نورے=پاؤں کازیور پازیب=پاؤں کا زیور لَچھے=پاؤں کا زیور بُندے=کان کا زیور والیاں=کان کا زیور مگر=کان کازیور کیوٹیاں=کان کازیور چیلکاں=کان کا زیور وَالیاں=کان کازیور بگھ=کان کازیور مُڑکے=کان کا زیور جھاریاں=کان کا زیور والی=کان کا زیور چُوڑیاں=ہاتھ کا زیور چُوڑا=ہاتھ کا زیور متولا(مماثل)=ماتھے کا زیور مالا=گلے کا زیور ٹِکا=ماتھے کا زیور تعویذ=سرکا زیور انڑوٹ=پاؤں کےان٘گوٹھےکازیور سکا=پران٘دہ ٻونہٹا=بازوکازیور ٻانہہ وٹا=بازو کا زیور پٹھی=انگشتری بینسرا=ناک کا زیور نسی=کانوں کا زیور کنڈا=ناک کازیور جُھمر=ماتھے کا زیور بسنتی=پاؤں کازیور نسبی=پاؤں کا زیور پٹڑی=سر کا زیور تروڑے=پاؤں کا زیور پونچاں=ہاتھ کا زیور بلاک=ناک کا زیور

جُثے دے لِنڳ

نَک:ناک نَہوں: ناخن تھوݙ: ہونٹ مَتھا: پیشانی بھیڄا: مَغز سَتھل: ران کَچھ: بَغل پِنی: پنڈلی پَھپھڑ: پھیچڑا ہَݨوں: داڑھ مُچھ: مونچھ چیل: کمر انڳل داݙوݙݨاں: انگلی کی گرہ یا پور بِھربِٹے: بھنویں،ابرو اِرک: کہنی بنڈڑاں: سریں ڈِھڈ: پیٹ چَم: چمڑا سَنگھ: حلق ٻیڑی: مسوڑے آندراں: انتڑیاں کُھری: ایڑی مُرچہ،مُرچی: کلائی کنڈریڑ: ریڑھ کی ہڈی ڳوݙا: گُھٹنا مونڈھا: کندھا تَلی: ہَتھیلی مینجھ: چربی پُھوکݨاں: مثانہ رَت: خون کھاݙی: ٹھوڑی پیردی تلی: تلوا ݙاڑھی: داڑھی اَکھ: آنکھ کنڈ: پیٹھ تِلولا: خال ݙَن٘د: دانت چیچی: چھوٹی انگلی وال: بال پِپلیاں: پلکاں ڄَن٘گھ: ٹان٘گ انگوٹھا: انگوٹھا انڳل: انگلی سینہ: چھاتی ڳیچی: گردن کوپری: کھوپری سِین٘دھ: مان٘گ ہڑاپ: جبڑا کَن: کان،گوش ہَن٘جوں: اشک،آنسو ڄبھ: زبان ناڑ: رگ پٹھے: عصب،پٹھے ہَاں: دِل ڳِٹا: ٹخنہ پاسہ: پہلو خُچ: گھٹنا وِنگھرےوال: گھنگھریالےبال ناساں: سراخ بینی کھیرےݙَن٘د: دودھ کےدان٘ت ننگیج: شرمگاہ،ستر

جُتیں دِیاں وَنکیاں

کَنیں چھیکویں جُتی بخےدار یا بخےوالی جُتی تِلےدار یا تِلےوالی جُتی کُھسّا چپلی کھیڑی پشوری چپلی بن٘د چپلی گھلاویں جُتی زنانہ سلیپر زنانی جُتی،زنانہ جُتی

بوچھݨ دیاں ونکیاں

پُھٹڑے دار بوچھݨ دَٻلےوالےبوچھݨ ٻادھڑوں چُنیاں چھاپیں والےبوچھݨ ٻادھڑوں سُوہے چھینبھڑوں بوچھݨ

گھر دِیاں سِتراں

مَٹّی= دودھ بلونے کا برتن راحل= قرآن مجید رکھ کرپڑھنےکا سٹینڈ دیڳڑا= دیگچہ کٹوری=سالن ڈالنےکا برتن مُنگری= سالن ڈالنے کا برتن تھوٻی= پتھرکا توّا تَھالی= رکابی،طشتری،تھالی پَتروٹی= روٹی رکھنے کی تھالی چنگیر= روٹی رکھنےکابرتن تَنور= تنور تَݙی= بڑی چَٹائی گِلاس= گَلاس ݙُولی= لوٹے کا اسم تصغیر کوپ= پیالی ولٹوئی= گاگر مَٹ= مَٹکا کَھٹڑا،مَنجا،مَنجی= چارپائی پَلنگ= پلنگ کرسی= کرسی بوتل= بوتل ریڈو= ریڈیو مَن٘دھاݨی= دودھ بلونےکاآلہ چُلہا= چولہا دِیگڑی= دیگچی چمچہ= چمچہ ݙُوئی= سالن نکالنےکا لکڑی کا آلہ تَوّا= توا جھانولا= آٹارکھنے کا برتن تَھال= تھال پَتروٹی= روٹی رکھنے کی تھالی پھیلی= سالن ڈالنے کا برتن تَون٘گ= سامان رکھنے کی ٹوکری تکڑا= چٹائی لوٹ= دودھ دوہنے کا برتن مَنگھی= لوٹے،دیگر برتن لٹکانے کیلئے ݙولا= لوٹا مٹی کا گھڑا= گھڑا مُصلٰے= مصلٰی مَٹورا= آٹا رکھنے کا مَٹکا کَھٹ= کھاٹ

وِیس

بوچھݨ=دوپٹہ پَٹکا: پگڑی قبض: قمیض ٻوجھا،کھیسہ: جیب تکُمابنن: بٹن مَثاں: جُرابیں چادر،رومال: چادر گِڈی: واسکٹ شملہ،طُرا: طرہ دُھسہ،کنمبل: کمبل بُنین: بُنیان وِہاݨا،سِراݨا: سرہانہ طُول: گَدّا تکیہ: تکیہ جُتی: جوتا رُمال: رومال چولا: کُرتہ سُتھݨ: شلوار نالا: ازاربن٘د دستانے: دستانے مَن٘جھلا،دھوتی،ݙیݙھا: تہمد کوٹ: کوٹ ٹوپی: ٹوپی پَجامہ: پاجامہ جفہ: جفعہ کَچھا: زیر جامہ سَوَڑ: رضائی گدیلہ: گدا چَپلی: چپل

رن٘گ

پیلا: زرد رَتّا،لال: سُرخ کرمچی: قرمزی خاکی: خاکی سَاوا: سبز کالا: سیاہ نیلا: نیلا غُلابی: گلابی سُنہری: سنہری کھٹاپیلا: گہرازرد کیری رَن٘گا،سلیٹی،بسونا: خاکستری جامنی: جامنی

بیماریاں

تَپ،مَروڑ،ٻَرا،کوسہ،پَچیڑ: بُخار مِرڳی: مرگی زکام: زکام مُترڈَھک: پیشاب کی رُکاوٹ بواسیر: بواسیر سوڄ: ورم سَٹ: چوٹ،ضرب پَھٹ: زخم چیرا: آپریشن دَان٘گ: داغ رَتّ: خون پُوں،گَن٘د: پیپ کَھن٘گ: کھانسی خَرسی: خارش مَلّا: پھوڑا اُبّھاسہئ: دَمّہ ڈھڈاَپھریجݨ: نفسخ صفرا: یرقان زیخ،سڑیھ: جلن اُلٹی: قَے ٻُڈوَن٘ڄݨ: بےہوش ہوجانا ٻُوݙ: بےہوشی ٻلانویں: اُم العبیان دَھارت: جریان ٻیرگیکڑا: چیچک اَدھڑن٘گ: فالج کَمّبارا: رعشہ سیسہ: کپکی ہِݙکی: ہچکی ہاں دا ٻُݙݨ: دل ڈوبنا پَگّھر: پسینہ اَکّھیں مَچݨ،آوݨ: آن٘کھیں دُکھنا نَاس: نکسیر پھیرے: اسہال قبض: قبض وَݙی کَھن٘گ: کالی کھانسی سینےدی مروڑ: تپ مرزہ ہاں داپَھڑکار: خفقان پاسےدا درد: ذات الخیب مُونھ بَھر: نزلہ زکام

کَسب

چاکی: تیلی چڑھویا: پکوان لوہار: لوہار دَرکھاݨ: بڑھئ پاؤلی: جولاہا طَباخی: باورچی،خانساماں نَئی: نائی مِراثی: مَراثی مولی،مُلّاں: مولوی اُستاد: اُستاد ڄَٹ: کاشتکار منچاری: کریانہ فروش کُمبھار: کمہار،مٹی کی برتن بنانےوالا موچی: موچی قصائی: قصاب نرالی،نیلداری: رنگریز کمنگر: تیربنانےوالا چاڑھا: کھجوربنانےوالا کاردار: زمیندار کامُلازم جوارضات کی نگرانی کرے رَکّھا: فصل یا ڈھیرکی نگرانی کرنےوالا دنبیر: تولا،زمیندار کی جنس تولنےوالا درزی: درزی دھوٻی: دھوبی

ادویات

ہفیم: افیون پھٹکڑی: پھٹکڑی سونف: بادیان،سونف عرق: عرق شربت: شربت نَسوار: نسوار کَھنڈ: کھانڈ،چینی ماکھی: شہد لاچی: الائچی کیسر: زعفران نِشادر: نوشادر ٻَاجھری: باجرہ چَݨے: چنے مکائی: مکئ ایلسی: السی بَھن٘گ: بھن٘گ جیرہ: زیرہ لُوݨ: نمک کݨ٘ک: گن٘دم جوار: جوار کنوار ٻُوٹی: کن٘وارگندل

دُنیا بارے ڄاݨ سُنڄاݨ

=کُل رقبہ=510072ملین مُربع کلومیٹر(31696ملین مربع میل) =خُشکی دا رقبہ=14894ملین مُربع کلومیٹر(9255مُربع میل) =پاݨی دا رقبہ=361132ملین مُربع کلومیٹر(22441مُربع میل) =دُنیا دے ساحلاں دی لمبائی=356000کلومیٹر(221206میل) دُنیا دے کُل رقبےدا29‌.2فیصد خُشکی تے70.8فیصد پانی تے مُشتمل ہےـ =دُنیا دی سب تُوں اُچی جاہ=ماؤنٹ ایورسٹ8850میٹر(29035فٹ) =دُنیادی سب تُوں جِھکی جاہ=بحرمُردارہے جیرھی جو،منفی411میٹر(1349فٹ سطح سمندرتوں تلے ہے) =دُنیادی آبادی=١٠ اگست٢٠٠٢ء 6ارب24کروڑ 39لاکھ90ھزاراَٹھ سو ستترہے... =شرح پیدائش=(٢٠٠١ء)٢١ فی ہزار =شرح اموات=(٢٠٠١ء)٩فی ہزار

مرداں تے تریمتیاں دی آبادی دا تناسب

٢٠٠١ء میں ١: ١: ٢٥ شرح خوان٘دگی١٩٩٩ء ١٥سال تُوں زائدآدمی جیرھےپڑھ لِکھ سڳدن.٧٩.٤فیصد مردوں دی شرح خواندگی ٨٥.٢فیصد تریمتیاں دی شرح خوان٘دگی: ٧٣.٦ =دُنیا دی سیاسی تقسیم=١٩٣ آزاد ریاستاں،٦١ٻَئےمُلخاں تےانحصار کرن والے علاقے اتے ٦رَپھڑوالےعلاقے

بَندےبَندے دِی ڳالھ

لِکھت: م م رمضان ارائیں

سَڄݨو کیا ݙساواں ٻہوں ݙکھ ݙیوݨ والا حال اے، بندےبندےدی ڳالھ اے. ہِک بندہ آتےݙسیندےجوکرونا وائرس دےنال آدِھل دُنیا دےلوک مَروِیسن تےاُوندی ڳالھ تےاتبار وی آویندے،سُچیندے؟ وَل کُئی آتےاہدےاے ݙینہہ ڈھیرتَپݨ نال آپےآپ مُک وِیسی اُوندی ڳالھ وی بھَاں ویندی اے. ایویں ہی انٹرنیٹ دا نویکلا جہان وٹساپ تےہِک یونیورسٹی دا پڑھاکُوں ٻال آتےآپݨی ڳالھ مُہاڑکریندےتےنَوی تھیوری تَھپ تےاَہدے جو ایں بَوا کرونا دا دارو اسرائیل مُلخ کنوں ہے پِیا. اُوندے ہَتھ چُمݨ کُوں دِل اَہدے، ٻیا بندہ اپݨی ڳالھ دا پکا پک کرویندیں ہوئیں سُݨویندے جو ایندا دارو ہِک سال تُوں بعد بݨسی. مُحلے دا مولوی آتے دجال دی امدݨ ڈسیندےتےاُوندےنال مسیت ڈو وَنڄݨ کیتےلوک دُھرک پُوندے. اِتبار کرو یارو! حالات اےتئیں تھی ڳئن جو پی. ایچ. ڈی کرتےوی ڈُو جماعتاں پاس گُلو لوہار دی ڳالھ غورنال سُݨڑی پوندی اے. نَتھو درزی کلتھوں اَہدا پیا ہا اے کرونا، ورونا نال کُجھ کائنی تھیندا اے تاں ڄاݨ ٻُجھ کراہیں لوکاں کُوں ٹَرکایا ویندا پَئے. اَڄ اُونکوں نِچھ آئی تےاُوسویل نال ݙُو درجن مالٹے کھادی وَدا ہا جیندی وجہ کولوں ݙاہ واری اونکوں صحت گھر دی زیارت کرݨی پَئےگئی تےمِنتاں ترلےنال ذال کنوں تَنُور ءچ وَٹےتَپوا کراہیں مَتھےکُوں دُھوں ݙیواوݨا پئےڳیا. کل ہک چاچا سئیں بھیݙیں دے اَجڑ نال ویندیں اپݨےسنگتی کُوں اہدا ویندا ہا جو اے سَبھ امریکہ دی بدمعاشی ہےتےاُو مسیتاں کُوں بندکراوݨ چاہندےلیکن اونکوں مَیں شب برات جہیں رات ءچ ویڑھےدی چُنڈ ءچ مُصلیٰ وِچھاتےنمازپڑھدا ݙیکھ تےاَمدا پیاں. اَڄ ہک وَستی دےچَلتر چھوکرےکُوں ڳالھ کریندیں ہوئیں سُݨیا جو اے سَبھ 5جی دی وجہ نال تھیندا پئےلیکن اونکوں نال نال4جی دی سَپیٹ کم ہووَݨ تےکاوڑ اندی پئی ہَئی. جُمعہ قصائی دی اے ڳالھ ٹَھک چنڳی لڳی جو چینی چِٻریاں کَھندےہِن اے بوا اُوں وجہ کنوں وَدھی پَھلی ہے، جیرھا خوداپݨےوسوں دےواسیں کُوں کئی واری حرام تے مُردار کھوائی کھڑا ہا. ایندےنال وٹساپ دیاں یونیورسٹیاں تے کرونا کولوں بچݨ دا دارو، پُڑیاں، ٹِکیاں، بݨاوݨ دےطریقےݙسائےویندےپئن لگدے اِتنی تحقیقات شئیت امریکہ، روس تےچین ءچ گھٹ تَھئی ہوسی.جیرھی جو سوہݨے پاکستان ءچ تھیندی نظرامدی پئی اے. ہِک قبلہ پِیرسئیں رات دےخواب ءچ کبوتر دی جَھلی نال ایں بَوا کولوں شفاء دا طریقہ ڈسیےتےمریدیں عمل کرݨ سانگےݙینہہ رات ہک کرݙتے. اڄ سڄی اطلاع سویلےنال آپݨےآپ کوں محقق آکھواوݨ والا ہِک گھبرو دلیلاں کھڑا ݙیندا ہا جو اے بَوا صرف قوم لوط دےپیروکاریں کوں تھی سڳدی اے، جیندےنالوں مدرسےدےوَݙےمُلاں ایں ڳالھ کوں شر وَدھاوݨ دا ہوکا آکھیےتے ڳالھ منݨ کنوں انکار کرݙتے. اخیری ڳالھ ادرک، تھوم، وَصل، کلونجی، کالی، چِٹی مرچ کنوں گھن کراہیں ہلیدر، چھوٹی وَݙی لاچی تک ہرشَئےدا نسخہ وٹساپ یونیورسٹی دی لیبارٹری ءچ حاضرہے. ناچیز دا نہ کہیں نسخےتےعمل کرݨ دی گنجائش، نہ ہمت بس پچھلےویہہ ݙینہواراں توں ذال دی دیدشفاء خانہ، تےاپݨےگھر کُوں قیدخانہ بݨائی ٻیٹھے، ہَتھ دُھوَاوݨ تےکھاوݨ پیوݨ دی منزل تک اوندےرحم و کرم تےہے.بِکھے ساوےرنگ داہک مَگا نہ بھاوَݨ والی بُو ہک گلاس سویرے سَنجھ کوں پِیندےتے ہک آس تےجیندے جو کئی راہ تھی ویسی. اَڄ ڈھیرتنگ تھی تےناچیزپُچھݨ دا مُنڈھ ٻدھیا تے ذال آکھݨ پئےڳئی ""دھاݨے ہِن ٻیا کیا ہے؟؟؟"" ایں وَخت سُچینداں جو لاک ڈاؤن مُک وَنجے تے میں ٻَاہروَنڄ تے کیا کریساں.... جاری ہے... ""اللہ راسی..... تانگھ ءِچ راہسی""

 لِکھت: م م رمضان آرائیں.