Wb/pag/Ay Agi!

Inasot ko lan inasot so dueg ya kinabayoan ko. Mapaga ak la ta mankabaskabas la’y ageo tan asingger la’y oracion. Sigurado’n mantami la met si Inang. Ngalngalin ag ko la naaninag ira’y kakieoan a nalabasan mi kalegana’y itatatdang na dueg ya luluganan ko diad pandel na ilog. Ambasa ni deketan a baog to kanyan dagdaoit ak ya naoplos ta andanglel so malaplapar a beneg ton ma’y dueg. Dagdagen ko lan dagdagen ma’y dueg ko; nia ta asabik la’y patar ya kaumaan. Oala ni libsong ya babalioan balet ta say karaolan ya dasdas ya dalnen ko samay onlabas ed pogo’y kamambogan. Diad lioang onkikilat la ra’y bibiteoen tan diad dapit sagur na taoen oala’y sakey a marlang ya singa kabuntatalan balangaan, no nengnengnengen ko oala’y no anton liket ya naliknak ed pusok. No arum, onsebang ed kalakal ko ra’y tongtong-aniani di Inang, kanyan ombegasbegas ira’y bagok ta laot lan dalnen ko’y pogo’y kamambogan ya dia kono’y pasen ya panangikotkotan da’y ekal ya ugogao nen immonan ageo.

Nen imbeneg ya simba dimmalan kami nen kuyang ko ed sayan dasdas. Talagan ag ko nalingoanan iman ya agaoa ta nen ondadalan kamin oala la angan ko’y samploran depa antis na kamambogan ta nanlapu kami’d dapit ilog ya nampatiblak na dueg, kasanlilikna, mampunges si dueg tan ag to labay so ontoloy ed dasdas ya totomboken mi. Tasoen nen kuyak so dueg ya pasooten ya onsulong, siansia balet ya onsipa’d daralanen mi. Singa oala’y no anton nanenengneng tonma'y dueg. Tampol ya limma’d nonot ko’y aniani. Angurus ak tan kuan ko’n inyesaes “ay Apo Niño tan Señor San Josen Patron mi, ilaban mo kami!” kua’y kuyak balet “agar ka, agar ka, ni, balbaleg ya tadyuko! Siguradon naniknol ‘tan kanyan masebesebeg!” Nen boninengen kon maong so oala’d arapan mi, ya oala angan ko’y sakey a limaran depa’y leetan mi, ay ta nitan la’y tadyukon mambuskag so tenger ton tangertanger ed samay dueg! Kanyan dimmiplat kamin tampol ed abalaten ta ninonot min ombalio ed libsong ta ag la pigan nibatikan mi may tadyuko. Masyado’y takot mi’d saman ta narengel mo oari so pankakkuab na pageo mi. Nen onsakbit kami la’d libsong ya akakabayo’d dueg, pinabtik lan pinabtik nen kuyak so dueg leleg kon sangkasingkat so ikol to tan empekepeket ko’d kabalgan nen kuyak pian balot ya ag ak napelag. Ay ta agay la’y takot ko ompan napelag ak et naabot toak ya naketket ma’y uleg; ag ko ni labay so ompatey! Itan ka ta nen onlingao kami et nitan la ra’y duaran tatadyukon manos-osil ed sikami. Pinasya’y impanasut nen kuyak ed dueg; ombatil-batil so sas-oet na bolaoit ya ondapo’d nantopag ya diking na dueg. Nen arapen mi la ma’y bakor ya ginaoa nen Mama Binong tan kapeten mi la’y kalsada, akanengneng ak na abeban kieo na tagumbao. Unong ed tongtong di Amang, no mankolkol kono'y otot tan tadyuko, ta naketket so otot, ombatik ya onketket so otot ed sengeg na tagumbao ta no gaoen to kono’y onia, ag naano’y dita ta ag ompatey; sirin, kuan da, sombra’d uleg so tagumbao. Nen dugarugan akapetek kami’d samay tagumbao, amoter ak na sanga insan ko imbontok ed kamanonor na dueg ta isisipen kon mantombok ni ra may tatadyuko. Nen akasabi kami la’d abung, manputi’y busaleg mi nen kuyak. Nen mangan kami la’y pandem, ag min balot tinongtong so agaoa ed kindi Amang tan Inang.

Natan ta nognonoten ko man ya agaoa, manel-elek ak ya oala’y daiset ya paga’d pusok. Apuraen ko la ma’y dueg, bang ta marendeen la’y kaliberliber, likod ed saray piaes ya manbabansag a mabalatabat so tanol da’n onlaknab ed kaumaan. Mas alabian ak natan nen sama’y sikami nen kuyak. Say anieoeng na tanol da’y piaes singa pa makapayepyep tan mamadee’y liknaan; bang balet ta natalo na siansian panparok na pageo ko so onman ya liknaan. Ag ko la masyado’n nibiig so daralanen mi may dueg ko, bang ta nabantag ko ni daiset may pupugtaen min pogo’y kamambogan. Akin ta sirin, kuan ko, ya limma ra di Amak tan kuyak ed Dagupan ta nengnengen da kono may iskuilaan ya panorongan to. No akin met a sebang sebang ed nonot ko ra may tongtong-aniani di Inang tan samay masebeg ya tadyuko ya asabat mi nen kuyak nen imbeneg a simba. Ilio-lioag ko’y pankuyab na pageo ko diad pangngisio ko’y Gozos nen Apo Niño ya mapaaro tan mapangasi’n Patro’y Bario mi, say Barion Amandiego. Ibabansag ko’y ngisio ko’d kumpas da’y tanol na koko’y dueg ya ompatek ed amagamagan dalin na kaumaan; mapanaspas met ira’y senge-sengeg na pagey ya nananian. Mameglepegley la lanti tiageo kanyan immaoet a maung la ra’y sipur a pite-pitek na kaalogan. Manasingger ak la’d samay pasen ya akasabatan mi nen kuyak na tadyuko, onggapo la met so parok na pageo ko. Papakpelen ko’y linaoak insan ko dagdagen so dueg diad pangikenak ed duaran mokor na salik ed nantupag ya diking to. Tatatdangen mi la ma’y pogo’y mambog, anggapo met so nasabat min uleg may dueg ko, oala balet so no anto man ya uni ya natatalineng kon malalapud kasupukan na ag ko amtan tantanaman diad dapit sagur to may kamambogan. Diad panasingger ko lan panasingger, mas met ya onlilioaoa’y pakarngel ko’d samay uni. . . singa. . . “ay Kataoan kon Dios” kuan ko—“akis met na ugao so nalalayag ko!” . . . angurus ak tan inggapok lay mandasal. . . “ O Dios tan Kataoan mi, labi-ageo pinonot mi’y panangasim tan tulong mo Kataoan, ag mo kami ikbanan ed bengat lan kaatapan. . .” daodaolien ko yan dasal ko. . . ay ta onkakasil met so akis na ugao! Kinenak lan kinena’y diking na dueg ed saray mokor ko ta pabtiken ko lay pinasya so dueg, kuan ko, balap balet so dasal ko ta singa la asakoloba’y belyag so ulok lapud panbegas na buek ko. No arum ontonda, no arum balet ontobat na maksil ya singa mikakasi! “Ay agi” kuan ko, “ompan natalapos ko may tiyanak sigurado’n kabilen toak , et no omman kono, mansakit ak na ag natambal---ay agi! Samput ko la ya. . .” Manlalatup met la’d saya’y inereng ed kanonotan ko; oala kan ereng na makapagimgimlit ya ugao, nampasingil tan akasugabba’y buek to tan andurukey ira’y koko to!, Oala kan. . . “ Jesus Mariosep! Ilaban yo kami Kataoan!. . . .” Natan ta oala ak la’d kapegpegleya’y pogo, no akin met ya biglan onsiplog so dagem, et biglan oala’y singa ambetebetel ya dakulap na ugao ya ondapo’d tenten ko!!! Onalioag-oag ak la!!! “KATAOAN!!!” ikaoalok la’y bilay ko!!! Bekasan ko’y siplat so dueg ko; mambabbues kamin kuyat ya papaoay dima’d kamambogan. Nen ompaoay kami la’d samay nayoyongyonga’y pogo’y kamambogan, onlingao ak et nia, ta oala’y duaran pusan manoosilan ed kasupukan! Anta naimangmangan ak ed saya; akaayeo ak ni! ______yo’n pupusa! Inateyak la oari’d takot ko!! Manaya, katanotanol to’y akis na ugao ima’y pan-ngiao danmay mankakaraoan a pupusa. Ayyy anak na lalasi ra’n talaga!!! Karapasen ko’y tenten ko, anta naplagan ak manaya'y sakey a bolong na mambog ya ambasa’y daiset ta masakbay la manayan ompelag so linaeo ed saman. El-elekan ko’y laman kon dili’n singa ak ambagel bang ta oala ni keyer na lama-laman ko’d masyadon takot ko niman. Mameyeng-peyeng ak ya makakalek. Dinagdag ko lamet may dueg ko angga’d ag mi insabi’d oangala’y bakor di Mama Binong. “Ay salamat ta kapeten ko la’y kalsada” kuan ko’d laman ko. Asalatan la’y deen tan gayaga’y liknaa’y pageo ko kanyan kaab-abiga’y tantan na akar na dueg ko. Ombebeltangak ed dalan anggano ag ko la naamingao so saray kabatoan na kalsada’n onkekena’d koko’y dueg. Tatatdangen ko la’y laet ya mamaarap ed abung mi, no akin met ya makakalingao ak ed baleg a sengeg na lomboy dima’d soyok na laet. “Anto ta ya’y oala’d lomboy ay? kuan ko ya lilirliren ko ni matak ompan lilingoen ak na pakanengneng ko . . “JESUS YA MAPANGASI!!!” oadman so singa kapananak ya ugao, mankao-kaoey ed siak ed silong tonmay kieo--- akangiriyet, mansabuyag so buek to tan malirang so manmuldagat ya mata to!!! Timmaboy ak la’d takot ko, ginayogoy ko’y dueg ko, ay ta buti’y obet min singa sioet ya manlumbaan ya onsabi’d olsora’y abung mi!!! Apos-aposan kami’d linaoa. . . .manbanaa’y nengneng mi may dueg ko; ta no pano’y takot ko, ontan met manaya may dueg ko, AY AGI!!!