Wb/glk/گیلکی پاچه داستان
موسافر
نیویسنده: علی قانع
کبلاغلام دودستی بوکوفت خو فرق ِ سر ِ میان و ماربگشته آدمان ِ مانستان ناله بوکود. بازون زانو بزهتابوت ِ ورجه کی ایتا سرخ بیرق ِ درون اوپیخته بید، گریه امره فریاد بکشه: یاحسین، بیدئی زنای. بیدئی بیلاخره بامو، ترا نوگوفتم هه روزان ِ ره امی مسافر واگرده، نوگوفتم دوران ِ غم و غوصه به‌سر اَیه و دوارده امی زاکا دینیمی...
ممدعلی مار ِ چومان خشک ِ خشک بو، جی وقتی که سیاه‌دوکوده مرداکان باموئیدی و جنازهٰ‌ئن ِ خبرا باوردید،ایته توکه اشک‌ام فونوکود. خالی دست تاودایی جعبه درونا اورشن زئی و گوفتی: نه... نه...
کبلاغلام چنگ بزه خاکا، ایته موشته فوکود خو سر و دیما. هیچ‌کس حریف نوبوستی کی اَنا جی گیل و خاک واو چوبی جعبه جدا بوکونه.
- ده تانیم غروب‌دمان امی خانه در و پنجره‌یا دَودیم و آرام بیگیریم و ایتا چوم خیال ِ راحتبوخوسیم. تانیم هروقت امی دیل بیگیفت گریه بوکونیم... ناله بزنیم... آی...
ممدعلی مار توند و توند خو گردنا تاب دائی و پوشت‌سرهم گوفتی نه... نه... نه...
- اوخِیْ... جمعه‌شبان تانیم بیشیم قبرستانی ان ِ خاکِ سر. تانیم ان ِ ره ختم ِ قران بخانیم. تانیم پلا وخوروش خیرات فادیم. بیشتاوستی زنای...؟
- نه... ان می زای نیه... می زاکا خوب شناسم...
- نیگاه بوکون زنای. ان ِ سربازی رختا بیدین چی عطر و بویی داره...
- نه...
- ای خوردا... ان ِ مهر و جانماز، ان ِ وصیت‌نامه، بینیوشته می پئر و مار واسی تاب باورید. واسی خدایا فراموش نوکونید.
- نه... هه چن‌دانه پوک ِ خاش کی مه‌ره زاک نیبه... چی گوفتان‌دری؟
- هَن‌ام ان ِ پیلاک. زنجیر ِ امره تاودائی خو گردن، اوی ممدعلی. اوی ممدعلی. بیدین ان ِ نام و نیشانی ایا بینیوشته نها. سرباز وظیفه ممدعلی جیرسری فرزند کبلاغلام جیرسری...
پیرزن طاقت ناورد. واگردست کبلایی ور، تشر ِ امره بوگوفت:
تو کیْ تاهسا سواددار بوبویی مرداک؟! اصلن تانی دوتا کلمه‌یا بخانی؟
- همه‌چیا جی امی زاک خوب به خاطر داشتید. بوگوفتید خرم‌پسر بو. هرجا ایسا بو خودش ِ سنگر ِ پس ِ پوشت گول و گیاه سبزا کودی. شویی روخانه سر ماهیگیری، گوفتید شویی صحرا پرندهٰ‌ئن ره دام نائی...
- پس چی‌ره اَ ریفقان وقتی واگردستید امی ممدعلی‌یا خوشان ِ امره ناوردید؟
- وابدن زنای، ان همه جوان بوشو. ایتایم ممدعلی. چی دانم کی! بوگوفتید حمله بو، شولوغ پولوغ بو. ناغافل تیر بوخورد و بکفت. بوگوفتید او روزتا قیامت بو. دانی چن هیزار مردم ِ جاقلان ِ جنازه هویا جا بمانست؟ هسا ده ویریز، ده تمانا بوسته هرچی بو...
- نه! قوبول نارم. هیتا مه‌ره آشنا نیه. نه ان ِ رخت و لباس، نه او حلبی تیکه. ته‌را بوگوفتم کی هیزارسال‌ام که بوگوذره تانم می زاکا بشناسم. تانم به‌یاد بارم کیْ را دکفت. کیْ به گب بامو. چوتو قد بکشه، چوتو پیلهٰ بوبوست.
- کی امره غیض و غضب کودان‌دری زنای؟ می امره؟ تی امره یا می زبان لال خدا امره؟! ده هیچ‌کس اویا نیسا. پور زماته جنگ توماما بو، هرکی بامو خو خانه زندگی سر...
پیرزنای هنده خو سرا بوجورا گیفت و بوگوفت: «...نه.»
کبلاغلام ویریشت. خو موشتکا بیرون باورد و ایتا چوله سیگار روشنا کود. بازون راه دکفت جمعیت ِ درون و گوما بوست. ممدعلی مار هوتو خاک ِ سر نیشته بو. سرخ ِ بیرق ِ لچه امره بازی کودی و خوره آرام آرام گب زئی.
- نه... هیتا مه‌ره آشنا نیه. نه ان ِ رخت و لباس و ان ِ کفش ِ کولا. نه ان ِ جانماز ِ عطر و بو و نه ان ِ ریفقان، هیتا! اوی زای جان، کویا ایسائی... هِیْ....
قزوین/ پاییز1384
درازه خواب.... جه : گیل آوایی-هلند
خواب بیدئم سردی بنهام دورفکً جُؤر، آسمانً لچا بیگیفتم، داد بزِئم:
- آ خودا... اگه مردی، بیا بیجیر بیدینم تی حرفً حیساب چیسه!
هَتو چنگ زنم آسمانا خودا ره، دور اوسانم کی خیاله ابران جیما بو دریدی، خودشانً گولی پوستا بیگیفته مرا گیدی: - گورزالی... گورزالی، وا بدن... تو کوتا بیه! خوبیت ناره! گورزالی وابدن...گورزالی وا بدن...
خولاصه من فاکش، ئوشُون فاکش، ئی‌جور داد بزئم کی دپرکسم بیدئم زناکا فوتورکسه درم، زنای لاب خفا بوستن دره. هول هولیکی باموم کنار، زناکا واورسئم:
- موتَرَم! موتَرَم!؟ تو اَ جیر چی کودن دری!؟
زنای جیواب بدا:
- تو مرا فوتورکسه دری، بازین مرا واورسی اَ جیر چی گودن درم!؟ تو بوگو ئو جُؤر چی گودن دری!؟
بوگفتم:
- من... من... من کرا سردی بنابوم، بشم خودا یاخا بیگیرم!
زنای میشین بوگوفت:
- حوکمن [...] تورا بویی! تو خودا مرا چی کار داری!؟ تو نیگی ئی‌دفا کفی بیجیر، تی سر و کلّا ئیشکنی!؟ تره نگم اَنقد کوفر نوگو!؟ بیده‌یی آخرپسی تره شر چاكودی!؟ بوشو... بوشو دوعا بوکون نمرده دری و تی شبً اولً قبر نیه! ناویره واستی انکر و مونکرً ره موساخانا وکیل بیگیری!
توندا کیتی واگردسم ئیتاپیچه آسمانا فاندرستم، بیدئم الّه‌تی‌تی نیمیزگیره سوسو زئن دره. شب کرا شوئن دره خو جایا فاده روزا. سردی لچه سر بینیشتم مره بوگوفتم:
- آخه ان چی کاری بو بوگودم!؟ اسا چی بوکونم!؟ می دیله مین بوگوفتم آخه آدم قحطی بو کی بایم خودا یاخا بیگیرم!؟ موتَرَم راسته گه! آخه من خودا مرا چی کار دارم!
بوگوفتم شاید بد نبه بشم ووضو بیگیرم نمازا بخانم. مرا مرگً خنده بگیفته. مه‌ره مره بوگوفتم:
- آخه من خودایا ولا کونم! خودا مرا ولا نوکونه! آخه احترامَم زوریکی به مگه!؟ ان همه من ئونا دوخانم. ان همه نذر و نیاز کونم! سگً مانستن لابه کونم! بازین ئیتا جیواب نده! دونایا آب ببره خودایا خواب بره! بلا اگه فوتورکه گم:
- خودایا ترا شکر! هر چی تو بخایی!
عزا ببه گم:
خودایا ترا شکر هرچی تو بخایی!
ویشتا ببم گم شکر! ویشتا نبم گمه شکر! بد باورم گمه شکر! خوب باورم گمه شکر! ولی اَ میان نانم می سر ببالینً کی ناها!؟ اگه خواست، خواستً خودایه! خابً مره هاما چره جور ناوره!؟ اگه نیه! خوب ده داوا ناریمی کی!؟ ئون خو کارا بوکونه! منم می کارا! نوخود نوخود هرکی رَوَد خانه‌یه خود! اذان نزه وا ویریزم تا بوقً سگ بودووَم جان بکنم بازینَم بگم خودایا ترا شکر! آخه [...] توری ان نیه!؟ پس چیه!؟
هَتو مره به فکرا شوم کی حاجی شرخرً «صلّه‌علامامدً» صدایا بیشتاوستم. می دیله مین بوگوفتم:
- آخه ا شرخرا بیدین! ا دونیا میان همه چی داره! ئو دونیا ره‌یام سگً مانستن حرص زئن دره! مردوما خر کونه هیچی، خودایام خرا گودان دره. هسا حاجی شرخر اگه شکر بوکونه، نماز بخوانه، هر خاکی خو سر فوکونه بازم ئی‌چی! ولی من چی!؟ من کی می آقایم می نوکر! می آزار به ئیتا پوتارَم نرسه! هیشکی حقام نوخورده دارم. هیشکی لوف‌فتام نکشه دارم! بازین ئون باخودا منام با خودا! ا خودا ویرجا، ئون ویشتر ارج و قورب داره تا من! اگه اَتو نوبوبی! ئون ئوتو جول نوگودی من می دوماغً جان بوشوبی!
بیدم آتو نیبه! واستی زناکً گوزً گبا وا بدم! آدم واستی ئی‌جور خو حیساب کیتابا بداره! ویریشتم چورتیکا ئوسادم. هرچی بوگودم، چورتیکا باموم. جه ویشتایی سردً پلایا موشته زئن بیگیر تا شکم سیرایی و رقایبان خیرات فادان! جه حمالی و جان کندن بیگیر تا بی‌کسی و دربه‌دری . جه زمستانان یوسفً ویرجا قندپهلو نسیه خوردن بیگیر، تا وشتایی ئیتا لقمه نانً ره قاقا بوستن! جه ئو روزان کی باله‌کا پور آموییم به‌خانه بیگیر، تا گدابهاران کی خانه آموییم می سر بیجیر بو. خولاصه هرچی مره یاد بو چورتیکا باموم! هرچی یام کی یاد نوبو بوگفتم می سرً فدا! ئونَم خودا شین!
ئی‌دفایی آسمانا فاندرستم خودایا بوگوفتم:
اَسه تی نوبه‌یه! تو بوگو چی بوگودی، من چورتیکا بایم؟
بیدم هیچی نیگه!
دوواره بوگوفتم:
- بی‌خود خودتا قایما نوکون! نترس! مگه خودایم اَتو شال ترس مامد به!؟ بوگو! نترس نه تی جایا گیرمه نه تی خودایی به دردً من خوره! تره نه پاسبان آرم نه ژاندار! چک و سوفته‌یام کی ناریمی! داریم!؟ تو هویه بِئس، منَم می جا سر ئیاسم! ولی خایم می تکلیفا تی مرا روشنا کونم!
هرچی تی دیل خایه بوگو، من چورتیکا بایم! ده بوگو! خجالت پجالتا بنه دیمه بوگو! ترا گم خجالت نکش بوگو! هرچی خایی بوگو! من نوزول خور نییم کی تی یاخا بیگیرم! ناری!؟ می سرً فدا! من ترا فادم! هرچی بوگودی بوگو! اگرام بدهکاری مرا! خاب بوگو چی داری فادن مرا! هرچی‌ام ناشتی تی‌شین! ترا بخشم! من تی مانستن نیم کی نوزولخورانً هوایا بدارم! بدهکارانً خاخورا عروس بوکونم! ولی ال‌آن ترا بگم! بازین اگه هرکی مرا بگه تو فلانی تو بیساری! من ئونً مارا عروس کونمه! ترا بگم!؟
ئی‌وار بیدئم آسمان سولاخا بو، هاتو طلا جیواهر فیوه بیجیر! من هاتو چارچشمی کرا ئوشانا پایم کی اَ طرف ئو طرف نکفه! ئیتا پیله سفره‌یم بیگیفتم می دس،خودایا گم:
- آی خانه خاراس! تو آن قد بدهکار بی من نانستیم!؟ هسا کی تی بدهکاره فادان دری خوب فادن! ئی‌جور فوکون کی همه دکفه می سفره مین تا بازین من بتانم جیما کونم!
ئونقد آسمانً جا طلا جواهر فووسته کی خیالً جه، هرره بیجیر بیگیر تا خانه لوجانه‌كه دم طلاجواهر پورا بو ذره! می دیلً مین بوگوفتم:
- آی خانه خراس تی بدهه چره زودتر فاندایی تا من آنقد بیچارگی نکشه بیم!؟
تا آنکی بیدم ئونقد طلا جواهر فووسته دره،کرا ذوقً مرا خودایا گمه:
- وسته ده....وسته ده... وسته ده نخایم! ده نخایم! تی جان کی نخایم! بدا هاشانا جاجیگا بدم بازین اگه بخاستی تانی فادی! اگرام نخاستی تی شین! از تی ماره شیر تره حلالتر!
خولاصه دس درازا گودم آسمانً لچه،کی خودا دسا بیگیرم ئیتا تکان بدم! هاتو کی تکان دان دوبوم بیدئم می زنای داد زنه:
- ولا کون! ولا کون! بمردم! تو آخه می جی جی کرا چی کار داری!؟ درده مرا بمردم!
زناکً داد مرا دپرکانه. ویریشتم بیدم مرا هاچین شه بزه داره،بوبوسته دارم هیستً چوره! می زنای فانوسه خوتا جؤر باورده مرا فاندرسته ! ئی‌جور مرا نیگا بوگوده كی بوگوفتم حوكمَن مرده درم! هرچی بخاستم ئیتا كلمه حرف بزنم، بیدئم نتانم. لاب مرا جوتیكی دكفته نتانستم ئی‌چی بگم!
ویریشتم می دور و برا فاندرستم! مرا یاد بامو کی اصلن می خانه نسام! چند شبه کی می پسرً خانه بامو دارم مهمانی و می پسرً پیلً اوتاقً مِن خوفتمه!
مره بفکرا شوم. مره مره بوگفتم:
- یانی اَشان همه خاب بو!؟
11مارس 1998هلند
جوخوفته1 داد
جه: گیل‌آوایی
خیلی زماته کی نه خو زیمینً سر بیجار بکاشته داره‌یو نه خو خانهٌ مِن خو پایا درازا گود! یادً ئو روزان کی دکفه، مرداک پاک تورا به! ئونً دیل شواله2 کشه تومامً ئونً جانا گورشا3 کونه!
وختی ایشکُؤرً4 برنجا دینه کی زنای تیانً مین ئورشین‌کونه،5 خو چومانا فوچینه، چوبی صوندوقا یاد آره کی دُم‌سیا برنج، مورواریدً مانستن چوما قاقا گودی‌یو کیشکانً ره فوگودی! بازین، کولُشکنا کی خو کیشکانا خو دور جیما گوده‌بو ناز دایی. زناکً صدا تومامً جایا پورا گودی کی داد زِیی:
- تی تی تی ت...ی
مرداکً دیل نخاستی ده خو چوما واکونه ایشکُؤرً پلایا فاندره کی زنای، گیجً مرغانً مانستن بوشقابانا نیگا کونه، یانی:
- چوتو قسمت بوکونه کی همه‌تانا فارسه!؟
زاکانً داد و فریاد، مرداکً گوشا کرا گوده:
- آخه پِئر، چقد واستی خالی پلایا بوخوریم گب نزنیم!؟ تا هسا چی بوگودی کی ئی‌دفا شکم‌سیری اَمَره ناجه‌یه!؟
مار به گب ایه:
- بوخورید خودایا شکر بوکونید کی هَنَم یافیمی شیمی ویرجا بنیم ویشتایی نیمیرید! شومان عاقبت به‌خیر بیبید! امی جان بوگذشته داره!
مردای ئیتاپیچه کوناموجان کونه، تاب ناوره ویریزه زناکا گه:
- من شؤن درم مِیدانً سر.
زنای ده عادت بوگوده بو کی بیشتاوه مردای شُؤن‌دره میدانً سر! حوکمن واگردسَنه، هرچی بوپوخسه خیار و بادمجان و پامودورا، دسمال دَوَده، آوره به خانه!
راستی راستی‌ام زناکً ره توفیر نوگودی کی مردای چی آوره!
وختی زنای ئو روزانً یاد دکفه، ئونً دیل زالاش آوره! ئو روزانی کی شویی باغً میان، تورب و کَکَج و پامودور چِیی فته‌فراوان!
دیل‌خوشانی امره یاد آوره، ایوانً جؤر باغا فاندرستی کی همه‌چی ئونً مِن دوبو! نارنج‌دارً شاخه جلاسته‌بو6 جه نارنجان. آغوز‌دارً سر آغوز واجه‌بو7 بی‌حیساب! پرچینً پوشت گومارً مِن وَلَش و کامپوره قیامت گودی!
ارباخوج و خاشً بِه‌یو سه‌وقته انجیل، هرئیتا ئیتا آپاره قد تا تی دیل بخاستی‌بی!
صوبان، مردای عادت داشتی شورم‌بزه جانً مرا انجیل‌دارا واچوکستی‌بی ویتا زیبیل انجیل بیچه‌بی! صوبانه ئونً عادت بو کی ئیتا بوشقاب انجیل بمانستی‌بی سفره سر. سیاانجیل و سه‌وخته انجیل، چی‌چی‌نی و کلاچً کشکرتً ره چرچر بو!
زناکً دیلا آتش گیره وختی خیالا شه یاد آوره!
پیلً دختر کی همیشک مورغً لانا پاستی، مورغانه اَکه مورغً کونً جا کفه، کی ئون ئوسانه بشه مورغانه‌دشکن چاکونه!
پیلً پسرَم تابستانان ئونً کار بو آغوز دارً لچه سر بینیشته‌بی همساده خانهٌ چوم بودوختی‌بی. بیچاره زنای وا خو چیلیکا دورسینه‌بی دادً مرا:
- آخه جانً مرگ نوبو، نخایی جه دارً سر بایی بیجیر!؟
کوچی‌پسر هو رزً سر نیشتی، هلاچین خوردی کی زنای هرسال جه ئونً غوره واستی هافتایی هافتایی آب‌غوره بیگیفته‌بی یا دوشاب چاگودی‌بی زمستانً ره!
کوچی پسرً دوماغ وینیزک همیشک جلاسته‌بو. زناکا خیلی اذیت گودی. زنای یا واستی ئونً دس‌آسینً دوماغ وینیزکا پاکا گودی‌بی یا ئونً دیره‌تومانا بوشوستی‌بی! بیچاره زنای خوره گفتی: - آخه نانم چره آ زای، تومان‌دیرین بیرون بامو!؟ کونً‌خوشکی بیگیری تو زای!
مردای تاب ناوره. را دکفه شه بیرون. تنگه کوچهٌ تومانا نوگوده صاب‌خانه فارسه. مردای ئیتا خوس کونه بلکی صاب‌خانه کی ئونً پسرً سلاماله، ئونا بیدینه. ولی ئون گابً مانستن خو رو واگردانه داره، شُؤن دره. ناچارَن واورسه:
- مشتً غولام، زود تاتیلا گودی!
مشتً غولام ئی‌جور جیواب ده کی مرداکا خفتا گیره جه ئون. خوره‌خوره گه:
چقا کی چاربداری!؟ هلا دوب دوبً تویه [...] !
مردای هرتا قدم ئوسانه، ئی‌چی گه! پاک تورابو داره! خوره‌خوره گب زنه:
آخه نانم چره می کار اَتو توشکه بوخورده داره! ان همه جان‌کنش! ان همه بودو بودو!؟ آخه ئیتا دیواری مه‌ره نمانسته کی اَ سرً پیری اَ خانه ئو خانه سیپیل و سرگردان نبم!
خو سرا راستا کونه دینه تومامً مردوم قاقیدی! بی‌شات تُوْ خوریدی!
ئیتا خوره فوش دیهه! ئیتا دیفارً کش نیشته، سبج کوشتان‌دره! ئوئیتا شیب زِئن دره! ئیتا دس‌به‌یخه بوبو داره! ئیتایم زناکً مرا چانه زئن دره! ها کرا گه:
- آخه زن! من چی بوکونم!؟ می نان خیاله به شاخً آهو دَوَسته نا!
مردای خو دیلً مِن گه:
- دانم! دانم چی گی! من ترا فامَم!
چن سالی نوگذره کی زاکان هرتا شه خو دشه‌خانه. زناکَم ده مرداکً دس‌زل‌له بامو پسی، ئیتا روز اَ ئیتا زاکً ویرجا ئیسا، ئیتا روز ئوئیتا زاکً ویرجا!
مرداکَم ده تورا بوبو. همه‌کسا واکفتی. خورا نتانستی بداره. از وختی کی مریضا بوبو، ده راه‌دَوار خو تومانً مِن دیمیشتی.
ئونً پسرانَم از دستً خودشانً زناکان و ئونً دخترانَم جه دستً خودشانً مرداکان نیارستیدی پیره‌مرداکا خودشانً خانه مِن بدارید.
مردای بوبوسته بو هچین شالیکی! نه احترامی نه پرستاری‌یی! نه جایی نه مکانی!؟ آخرپسی پیلً پسر، دیلا بزه دریا، پئرا ببرده خو ویرجا ئونه تر و خوشکا کونه.
مردای روزبه‌روز بدترا به. بیرون شویی، ده واگردستنً رایا نتانستی بیافه. خو شهرً مِن کی پیرابوبو گوما بوستی!
ئیتا ستاره مانستن خیاله کی بکفته بیجیر گیل گوده بوبو! پاختا بو! خاکا بو! هو مردای کی چوقالً گیلا شوخم زِیی، چاگودی لاب موروبا! بازین پیشکاولً پسی، زناکان ته‌ته‌رَج ئیساییدی‌یو بیجارً مِن آوازخانان نیشا گودیدی! مرداکً موشتا گاب نوخوردی! ئیتا داهان داشتی، هیزارتا خنده!
ئی‌روز مردای ساکیت ئیتا اوتاقً گوشه درازا بو. ئو روز، همه روزانً مرا فرق گودی. مردای خیال کونی سوبوکا بؤن‌دره. بوبوسته بو لاب ئیتا پَر! فقط خاستی خو زناکا بیدینه. آرامه خو پسرا گه:
- پسر...پسر... خودا ترا بداره، مرا ببر تی مارً ویرجا... می دیل نانم چره اَتو واهیلا بؤن‌دره! می دیم‌پرا پاک شه بزه داره!
پسر کی از خودا خاستی پِئرً دس ئیتاپیچه جیویزه، سه شوماره مرا پِئره بره خو خاخورً خانه کی ئونً مار ئویا ئیسابو.
خاخورً خانه پرچینً کون کوکوشکن ئورشین گودان‌دوبو. ئونً کیشکایانً جیک‌جیک تا ئو طرفً محله رسه‌یی. خاخورَم چاچه دیمه تشتا بنابو رخت بوشوره.
مارَم ایوانً سر خو کودری چادرا واشاده‌بو ئیتا عالمه نخ و سوزن و پینیک‌پاره مرا بودوج وادوج گودان‌دوبو.
همه نفری مرداکا فاندرستیدی. هیشکی نخاستی ئونه بداره. مار، خودش دخترً مهمان بو!
خولاصه مرداکا درازا کونید ایوانً سر.
دختر شورو بوگوده صارا میان خو سرا چاچه دیمه خرت‌و‌خشاک شوستنً مرا گرما کونه. مار مرداکا فاندره. زناکا خوشکا زنه! خوره خوره گه:
- مرداکً چوم چره اتو برق زنه!؟ پاک ئو جیوانی روزانً مانستن مرا نیگا کونه!
مرداکا کی جوتیکی8 واکفته‌دره، خو دسا درازا کونه، زناکا ایشاره مرا گه:
- بیه. بیه موتَرَم... بیه می ویرجا... بیه ... می دیل نانی، ئیتا دونیا ته‌ره تنگا بو داره!
زنای خیاله کی جادو بوبو داره. قاقا بوسته را دکفه شه مرداکً ویرجا دس درازا کونه مرداکً دسا گیره.
مرداکً چوم مثالً ئیتا زالاش‌باورده کی اشپل‌و‌پلایا فوتورکه! ئیتا پیله نزه‌یی! هَتو زناکا فاندرستی! خیال کونی زناکً مرا بوشو داره ئو دوردوران.
ئو روزانً خوش‌خوشانی! جیوانی روزان کی مردای ئو قورقوشوم بازوانً مرا کلً‌ورزا گردنا چمانه‌یی! ئو روزانی کی همه‌چی ناهابو فته‌فراوان!
دونفری چی کارانی کی نوگوده‌بید!؟ خیال کونی همسایه کی بیجارمرزً سر قِله‌نهار9 بوخورده زناکا فوتورک‌بزه داره! زناکً خنده‌صدا تومامً بیجارانا پورا گوده! زنای خنده مرا گه:
- ایمسال وا جوکول ئیپچه ویشتر ئوچینیم تا امی همسادانا فارسه. خودا اگه بخایه چن قوطی برنجا وا بوفروشیم، بیشیم گردش، ئیپچه امی دیل وا به! دمردیم ایا!
مردای خیاله کی سالانً‌ساله نوخوفته داره. هَتو لسا بُو درازا کشه داره کی زناکا حسودی به! مرداکه فاندره، دینه سوبوک‌سوبوک واخاباشو داره، اما خو چوما وازا گوده، بوجؤرا نیگا کونه. پاک خیاله کی مخملً ابرانً سر سوارا بو داره شُؤن‌دره!
زناکا یاد آیه تازه‌عروس بو، خو مرداکً مرا بازوبه‌بازو شُؤن‌دوبو اولی شبا با هم بیبید. آخه تا ئو وخت بیشتاوسته بو کی چی شبی ئیسه! زناکا یاد آیه کی جه ئو شبً پسی، چقد مرداکً مرا لاب ئیتا بوبو بو!
زنای گه:
- یاده ترا حوسین امی پیلً پسر به دونیا باموبو، خاستی ئیتا اوتاق ده کونً خانا بچسبسه چاکونی! ئی‌وار بیده‌ییم کونً دیفار فوروز آمون‌دره. بجایی کی فرار بوکونیم، دونفری دیفارا چاردسی سکت‌بزه‌ییم تا فونگرده! بازین تو خنده مرا بوگفتی کی:
- عجب بی‌فکری ئیسَم من!؟ اگه دیفار فوگوردسه‌بی امی سر!؟ چی خاستیم بوکونیم!؟ خودایا شوکر فونگردسه! خودا نخاستی!
زنای خنده مرا ایدامه ده گه:
- ئو اوتاق آخر پسی تی جا بوبو بو! هر وخت کی قار گودی، شویی هو اوتاقً مِن! ئونقد آواز خاندی کی می داد بیرون آمویی! تا این‌کی سرآخر آموییم تی ویرجا تی مرا آشتی گودیم!
حوسین، حوسین...کاش‌کی ئو دیفار فوگوردسه‌بی امی سر، تا ان همه سختی نکشه‌بیم! تو ئی‌جور دربه‌در، من ئی‌جور! تومامً عومرا جان بکن، بازین ئیتا چارَک زمین نداری کی تی سره ئویا فوروز باوری!
زنای هَتو مرداکا قاقا بوبو کی:
- مار... مار... چره می پئرا ئوتُو فاندری!؟
دخترً صدا بو کی زناکا واخبردارا گوده کویا ئیسا! واگرده، خو دخترا نیگا کونه دینه چاچه دیمه نیشته. خو دوروبرا فاندره ئونً یاد آیه کی چی بوبو داره!
ئیتا دس مرداکً دس، ئیتا دس ئونً مویانً مِن...
مرداکً چوم پیله نزه‌یی ده!
هلند
جوما شب 7 ژانویه 2000
لغاته توضیح: 1- جوخوفتن: زیر یا پشت جان‌پناهی قرار گرفتن و پنهان شدن یا كمین كردن. 2- شواله (shavaale) : زبانه آتش. 3- گورشاكودن: خاكستر كردن. 4- ایشكُؤر: دانه خرد و ریزشده برنج، بیشتر برای تغذیه مرغ به‌كار می‌رود. 5-ئورشین كودن یا ئورشِئن: به‌هم زدن و درهم كردن. 6- جَلاستن: آویزان بودن جزیی از كل، آویزان از چیزی. 7- واجه: بر جای طبیعی خود است. 8- جوتیكی: لكنت. جوت:الكن. 9- غِله‌ناهار: غذای بین صبحانه و ناهار.
جِمِه
جه: مهرداد مهرجو
(بمون تپوری وسسه)
اینجه استامه مردِمِ میون اِتتا اِتتا ر اشمبه . قبرستون دِلِه جمعیت دَزوه .
خَلِه ها ر یاد نیارمه . ویشته ر اشناسمبه . گَت و خورد عزا بَئی تنه . اَمروز صِوایی تِلا خونِش این وَر مَله وُ اون وَرِ مله خَوِر بَوردنه " جمه دوج" ( جمه دوز) چِل پِنجا روز ناخِش پَهلی مال دَکِته بی یه ، آشون هِوا ظِلِماتِ بَئی یه ... گُو و گوسفند بوردنه کالُم و ُ کِرِس په... شِه عمر ر هِدائه شِما ر بَئی نه. – شمه پهلی بمونده شمه جم چه پنهون این جمه دوج ( جمه دوز) م نوم هسسه.
مسم م تن جان دئی یه ، مله آدما مره نِشانِه ، نشناسینه . دس تنگ روز م دس ر نئی تنه. وشئنه وسسه جمه دوتمه. تنخواه نئی تمه. یا اگه گیتمه کم گیتمه . گتنه جمه دوج لوچ هسسه ... گِج گوسفند ر مونده... هیچی حالی نَونه... م جم کایری کشینده .
تنخواه ر مره ندانه... اسا... اساروز گِرد بیمونه قبرستون مره چال هاکنن . دَرنه مره خدا بیامِرزی دنه مه سَر خاک شَندنه. چِتی شِه سر و دیم ر رُشِنه ، برمه و زاری سر هِدانه ، شونگ و شَیدا کَشِنه ، اَنده کار ندارنه مِن بمِرده آدِم وشونِ حال روزِ وسسه برمه هاکنم. مره باوِر نَونه .
گومبه شِه ر نِمایِش دننه: هِئی پَهلی باون اینتا مِن هسسمه که درمبه کومک ومبه خدا بیامرِز ر دفن و کفن هاکنیم . وشون اِتتا اِتتا ر یاد اِنه مِ دس تنگِ روز مره نشناسینه . کوچه خیابُن سر وشونِ چِش مِجه کَته شه راه ر گاردنینه، که ابِدا مره ندینه . همین "گَت آغا" اینتی سر و دیم سِرخ هاکِرده ، شه تن قبا ر بوته ، جمه اوستی ر پ بزوئه ، بالا هدائه ، بیل دس بَئی ته، مِ سر خاک شَندنه چِش نداشته مره بَوینه .
اسا ... خاک شندنه م بمردن ر زودته باور هاکنه. مِن که آزار نداشتمه . م زور کِنه جم رسی یه ؟ کی ر کار داشتمه؟ استامه وشون میون باوم م گِناه چه چی بی یه؟ شمه تن وسسه جمه دوتمه. * اُفتاب یِواش یِواش خِدِش ر رِسننده آسمونِ میون . بمردمه هفتا مَله اون وَرتِرِ بَئی نه م تنه جِمِه .
بادرنگان ِ بو
مسعود پورهادی
اصلن اوتو نوبو کی می یاد ِ مئن دوبو. جول ِ کول ِ سورخی دوخوشته، دوماغ ِ نرّه تئغه اوساده، نی‌نی سوسو سوستا بوسته. موجا هیچی نشاستی فامستن، رنگ بنا بو، ای‌دس شرابی، نه او وقتان ِ مانستان سیا، مقراض بزه نه او شلال گیسو، فوبو شانهٰ‌ئن ِ سر تا کمر کیلی چالکا میانی.
- «خیلی پیرا بوم؟»
پیری فکرا نوکوده بوم، هن ِ واستی نتانستم بگم: «نه فرقی نوکودی، هتویی کی بی!»
نوبو، خودشم دانستی، خورا به نانسته بوزیی، یا کی خاستی گت ِ مردی جا دنکفه، ایچی دیگه بیشتاوه.
بل ِ جا ویریشت، دو سه قدم اوتاقا سراجور سراجیر بوشو، یخچال ِ پالو بئسا، یخچال ِ درا واکود، ایتا شیشه آبا دس دوکود بیرون بارد، آبا هتو شیشه ارا سرا کشه.
- «چوتو بوبؤ تی فیل یاد هندوستان بوکود؟»
- «ترا کی بوگوفتم، چره امون درم.»
راس گه، ا چن ما میانی دال به دال تلفن کودی، اوّلی‌بار کی گوشی ِ اوسادم بناگوده مرا سربه‌سر نهن، نفامستم کیه، هرچی‌ام واورسم «شیمی نام» نوگوفت تا کی شروع بوکود به خاندن: «امشب هوا دیل پوره خودا/ خورشید، ابر ز جیر خابه» هتو تا ا بندا بخاند می ناف دکفت.
بفامستم تویی، ایچی چنگ تاودا می سینه خالهٰ. ا سالان ِ نوکوبسته نِکان ایوارکی بیگیفتدی می گولی چالا. هندم هوندم بو می بْغض هارهار بترکه، توند گوشی ِ بنام.
می سر بوبؤ بو ایتا کو هنقَدر، می گوش تاف‌تاف گودی، ایبچه نوبوسته بازم زنگ بزیی، ای‌بار، دوبار، سه‌بار، اونسادم، نانم ده‌بار، بلگی ویشتر، نه دس فاکش نیبی، اوسادم.
- «چره گوشی ِ بنایی، می جا دیلخوری؟»
گب نزم.
- «اگه مزاحمم بنم»، بغض ِ ارا بوگوفتم:
- «نه... می شمارهٰ کی جا فاگیفتی؟»
خنده ارا بوگوفت: «جوینده یابنده‌یه.»
بوگوفتم: «چوتو بوبؤ یاد ِ فقیر فوقوران بوکودی؟»
بوگوفت: «من و تی آشنایی گوشت و ناخون – گوشت و ناخون ِ سیوایه کی بنا بو»
بوگوفتم: «خیلی زماته تی جا واخبر نیم.»
بوگوفت: «ا سالان همیشک می امره بی.»
پنجره واز بو، بادرنگان ِ بؤ دس به دس بردی. هتو شب ِ دورشر تا سوکولهٰ‌ن ِ کوکوره‌کو راه سر.
همساده خانه جا خیاطی چرخ ِ صدا آمویی. خانهٰ‌ن چراغان، سوسو زئیدی.
- «ا چن سال‌م کی ده ته‌ره نا بینیویشتم نه تلفن بوکودم، خاستیم تی جا بکانم، می مره ورخه بنام کی بورسینم... دینی کی نتانستیم.»
بوگوفته، بوگوفت، گوشا دام همه‌تا شب، گاگلف ای شب در میان.
ا چن مایا مرا عادت بدا مغرب محل بایم به‌خانه، تلفنا بنم می‌ور، ای پاکت پابلوسم میز ِ سر، بعد بئسم رافا تا تلفن زنگ بزنه، اوّل جه اَیا جه اویا واورسه‌یی، بعد بوروز بدایی کی نامیل نیئی بایی، ایبچه اوّلان ترس داشتی، بعد کی تی ترسام فوبؤ، ده کئن‌کئن ناشتی بایی، تا کی بوگوفتی پس‌فردا شب ساعت ده فرودگاه ایسایی.
تلفن بوکودی: «کویا ایسابی؟»
نوگوفتم ناموم، بوگوفتم «خُب شلوغ بو»، بوگوفت: «الان تانم ترا بیدینم.»
بوگوفتم: «بئس اوّل تی خانواده خُب سئرابو ترا بیدینید، اوشان واجب‌تریدی.»
بوگوفتی: «ایتا شب خایم بایم تی پالو بئسم، کی صْب زود ویریزیم بیشیم کولک‌چال.»
شکنس ِ صدا بامو، آب ِ شیشه تی دس ِ جا تاشا خورد و بکفت کاشی سر، آب جام واج‌واجا بؤ. هر ایتا پرکاله ای طرف بوشؤ، بوگوفتم: «جونبور نوخور، هویا کی ایسایی بئس.»
ته‌ره ننایی خنده‌خنده ارا تی پایا بنایی شیشه خوردهٰ‌ن ِ سر بامویی، تی پوشت ِ سر دو سه جا تی پا خون، کاشی‌ئنا لک تاودا، تی دسا بیگیفتم می کشه دکفتی، مبل ِ سر ترا بینیشانم، تی جورابا بکندم. حوله‌یا گرم ِ آب بزم باردم، تی پاتانا بوشوردم، ایتا ایتا زخمانا چسب بزم، هوتو کی شوردان‌دوبوم، ایتا داستان مرا به‌یاد بامو. ترا نوگوفتم.
- «ایتا نقاش ِ داستان کی ایتا کؤرکی‌یا سالان ِ سال خاستی، کؤرکی کوکند ِ بند ایسا بو. نقاش‌م همش کؤرکی نقشا ریی، چوم، ابرو، قد، قامت، وقتی کی به پا فارسه‌ای، پایانا نتانستی بکشه، ایوارم کی کشه‌یی، چن‌تا گول ِ غونچهٰ فوکودی پاجیری کی پایانا واپوشانه، یا کی سورخ ِ ملافهٰ‌ن ِ جیر اوشانا جیگا دایی، تا کی ای‌روز به کؤرکی اَیه، شبا نقاش ِ پالو روزا کونه، صُب‌دم کی نقاش ویریسه کؤرکی پایا کی ملافه جا بیرون بامو دینه، دینه اویچی‌یا کی ان همه سال ارا اورا بیشتاوسته بو، کیتابان ِ مئن بخانده بو.»(1)
افتاب کوه توکالی، ورف ِ چا جا بیرون امون دوبو، تو پیش دیبی، من تی دونبال‌سر.
- «او تازه‌تازهٰ‌ن تنایی مه‌ره خیلی مراغ بو، نا کی دوست و رفئق ناشتیم، داشتیم، ولی هیکی ارا جورا بوستن نتانستیم. ترام کی هرچی پیغام‌پسغام دایم، شاملو حرفانا مرا تحویل دایی –می چراغ ایا سوجه-.»
بوگوفتم «من اویابئس‌کس نیم، غریب ِ جا بئیسام، موران زنم.»
بوگوفت «اوّلان خیلی سخت بو.» گب‌به‌سرا کودم.
- بعد ِ ان همه سال ایا واستی ته‌ره خیلی تازگی بداره.»
- «داره، ولی بادرنگان ِ بو، هو بویه.»
- «خُب چی گی؟»
- «نانم کو ابرا با بوشانم. ایتا شک دره می جان. خیلی زماته می امره گردانم.»
هوتو رادوبو، ایتا چوله سیگار وگیرانه‌یی، چن‌تا پوک بزیی.
- «چره زن نبردی؟»
نوگوفتم ترا کی عشق ِ دس‌فانرس ِ ارا خوش‌ترم، هوتو کی تی جا وانورسم تی رفاق ِ ارا هنده ایسایی.
تلفن بوکودی فردا صُب شون‌دری.
پنجره جا کوه نمایان بو، او لچه‌لچه‌یان، حله‌حله ورف نهه بو.
رشت/ مرداد 1385
(1) «داستان دیدار» جه: بهرام مرادی.
اؤره كی آزادی تله!
امین حسن‌پور
تومؤمً تی عوصم و اعضا درد كؤنه. یك‌دفاری گینه و یوهؤ ویلأ كؤنه. تی خاشُؤن تیر كشنن. خودته فکوتَنه دری قفسً در و دیواره. تی چوشمؤن تیرپیری شؤ دره ای قولدونئکً مئن. پیرمردأكً خبراگودنٍ‌به، سروصدا را تودأ دری.
چن‌روزی ایسه كی اوتاقً دیمه كته. ده كارً سر نشونه. یعنی نشونین! هینً واسی ایسه كی چیك‌پَر زه دری.
دامیشک تی مواظب بو کی تی گول‌امأنً جی، چن تومن كاسب ببون. ایسه، چن روزی کؤنه كی هو دیمه كَته. انی نا ندأنه كی خو وینی‌زیکه دسً امره بگیری یا ناقلن، فودوشی. وینی اؤً جی، تومؤمً اینً بالیش و لحاف لیمأ بؤ، چفتأ بؤ.
تی حال و روزَم بهتر نیه. ای خوماری مئن، او قدیم‌قدیمؤنً یاد، فیلمً موسون تی چوشمً جولؤ دوارسه دره. او زمَت كی پیرمردأك تهٰ گول اَرد. بازین خؤندی و هر زمت كی تهٰ ایشاره گود، یا هر زمت كی موشتری امأ و پول هدأی، یه‌ته كاغذً توكه گیتی. چنی دوس داشتی بدؤنی اوشؤنً مئن چی بنویشته هنّأ، كی مردوم ذوق و شوقً امره خؤنن. هنوزم دوس دأنی بدؤنی؟
جکام روزأنی داشتین. امروزً موسؤن. نه انی بد! بیلاخره پیرمردأك تی هواکاره داشت. غریبه آدمؤن كی امأن، پیرمردأك، توند خو جار و جوره جوما گود و در شو. چرچی‌فوروشؤن همّه‌ته درشؤن. تهٰ یاد دره؟ وختی اوشؤنً ترسً جی، پیرمردأک دوا گیت، تی قفسأ نی تؤ خورد و تونم تی قولدؤنئکً مئن، در و دیواره فکوتَنه بونا بی.
الؤنم، هنده خودته فکوتأنه دری قفسً در و دیواره؟ قفسً دره وازا گودنٍ‌به جؤن کنده دری. اینم دؤنی کی هچی زور زه دری. او قدیمؤنأ نی، تی زوره بزه بی. تهٰ یاد دره؟ یک‌دفأ نی دره وازا گودی و پرأئیتی. امّا، تی خوماری زمت کی هارسه، وگردسی. بی‌پیرمردأك، دردً جی موردی. الؤنم هچی جؤن کنده دری.
ای‌دفأ نی غریبه آدمؤن، پیرمردأكه بئیتن و خوشؤنً امره ببردن. پیرمردأك چی عاجیزنالی گود. تهٰ یاد دره؟! تعهد بنویشته کی ده خیابؤنً سر کار نکونی. جریمه‌ام هدأ. خؤنه هارسه پسی، هو دیمه بنیشته و جوكأزه. هوره کی الؤن بنأ دأنه. اینٍ‌به كی بخؤندی، بداری خو غمؤنه فراموشأ گوده. الؤن چره نخؤنی؟ بخؤن شاید پیرمردأك ویریسأ!
تی دیل خأنه کی بخؤنی. اما هچی زار زه دری. بئین! تی پرؤن بكالسه قفسً كف، ان‌هزار خودته فکوتأنی ایرا اورا. ده رمق ندأنی. هنده زور زئنی. قولدؤنئکً در وازا بونه. تهٰ یادأ شؤ پرأئیتن. واز كؤنی ایرا اورا. پیرمردأكً ورجه شونی و اینً دیمه توك زئنی. تی پاچیك دچکنه بالیشه. بالیش، پیرمرداكً وینی‌زیکً جی دچیكه. هنده توك زئنی... توک زئنی. دردً جی نالش كؤنی. پیرمردأکً دیمه توك زئنی هنده. اینً دیم چنی سرده! اینً سینه ده نه جیر شونه نه جؤر هنه. هؤره، هو كثیفً بالیشً رو نئنی و تی چوشمؤنه دودنی که تیرپیری نشی. همه‌چی تارا بونه. ده درد تهٰ اذیت نکؤنه.
تیر 1384
لاجؤن
وینی‌زیک: آب بینی. جکام: بدبیاری و ضرر و زیان در کسب. لیم: لزج. چفتأ بو: خیس و تر. فکوتنئن: کوبیدن و کفتن اعضای بدن به جایی.
تورشِ هالی (آلوچه ترش)
فرزین فخریاسری
غروب بو، ماشَل‌زن (1) خور برسانه خو خاخورزه خؤنه، بده این ِ خاخورزه دیله غم بئیته، اِیوؤن ِ سر نیشتهٰ. بمأ این ِ ور، بگوت: «هأ زینب؟ ده چی بُوبه؟ نکونه تی کشتی‌ئن غرقا بون. بگو بئینم چی بُوبه؟ تی دیل ِ گبؤنه همهٰ فوکون بیرون، خوره ندار، دونیا قرض بدار، تی گبه ندار. اَههٰ فوکون...»
زینب خو سره جؤر بیارد. ماشل‌زن بده این ِ اَرسو(2) هیتؤ هما دره، بگوت:
«فوکون زینب جؤن، فوکون. مو دؤنم چی بُوبه. خْب ده، پئر و مار کی پیرا بون، ایشؤن ِ اجل رسه ده. یک سال آزگار بوگذشته، تی پیرهن ِ سیا در بیار، خُب نیه، تو جوؤنی.»
زینب بگوت: «نه ماشل‌زن، ای حرفؤن نیه. می بختِ ره ناله کؤنم. همه می فک و فامیلؤن، می خویش و قومؤن بوشؤن خو زندگی سر، خوره خؤنه‌سؤنی(3) دارن، ولی مو هیتو هیسأم، بی‌سرپناه.
ماشل این ِ سر داد بزا بگوت: «بی‌سرپناه؟ تو مگه خودا نداری؟ مو مگه بموردأم؟ تی خالو(4) تی خویش و قومؤن نیسأن؟ تی مچهٰ گازا گیر، عیبه!
بدأ امو گندمه ببینیم، مو فرده شوم(5) حاج‌رضا پهلو، تره دعا بنویسه، خاطرجمع ببو.»
زینب بگوت: «اونه که دوته زن داره؟»
- «خُب بداره. دَه‌تِه بداره، تو چی‌کار داری که او چن‌ته زن داره؟ ولی تی بخته بازا کؤنه. تره مگه چی بوبه؟ تو نجابت داری و از هر ته تی انگشتؤن ِ جی یه‌ته هونر کَله(6)، بدأ فرده ببون! شوم این ِ ور... اینه تره بگوم، تورش ِ هالی دار ِ سر نمؤنه.
×××
فرده ببو. ای فرده، یه بُرج(7) طول بکشه... تا یه روز ماشل‌زن هنده خوره برسانه زینب ِ ور، بیده خاخورزه خؤنه، آدم شؤن‌همأن کؤنن و زینب ِ رنگِ رو هم بازا به و هیتو کرکر زَنه(8)!
تعجب بگود و بگوت: «ده چی ببو تی ساکه واوؤدی؟ (9) زینب تام بزا از خجالت. هیچ‌چی نگوت. این ِ خاخور بگوت:
- «زینب، حاج‌رضا دوعانویس ِ دوته زن ِ اُؤسی(10) بوبه...»
ماشل‌زن بگوت:
«خُب این ِ قسمت هم اینه ده. خودا خوره دؤنه چی‌کار بکونه... بدِیْ زینب، بدی تره نؤتم تورشِ هالی دار ِ سر نمؤنه...
توضیح واژه‌ها:
1) خاله 2) اشک 3) خانه و زندگی 4) دایی 5) می‌روم 6) می‌ریزد 7) ماه 8) می‌خندد 9) دهانت را باز کردی 10) هوو.
پئیزً ولگً ریز
هادی غلام‌دوست
- «چی قشنگی!
چی گولی!
خندأن بکونی «می واسی»؛
دِه چی بونی!»
لاکو سبزً چیشم برق بزه. اینً بولور گردن توکؤن بوخورده، اسلَک مچأ نی وئشکسه: خنده بکونم تی واسی؟! توری مگر؟!
- تور نیم، تی عاشیقم.
لاکو پیلهٍ خنده بئوده: تو فقط بومونسه‌بی ای دونیا مئن که میٍ‌به خو عیشقا بروز ندأ بو که اونأن بدأ...
- بد بئودم؟!
لاکو هنده خنده بئوده: خاسی تی شعرً مئن بوگوی «میٍ‌به»، نه «می واسی».
- هوتوری که الؤن میٍ‌به خنده کأری؟!
- اَها.
- اَزا هیتو؟!
لاکو خو سرأ یواش توکؤن بدأ، خو شیطؤن چیشمؤنً همره اونأ نیا بئوده؛ یواش بئوته: «ازا هیتو».
ریکأی آه بکشه، خندأقً اؤه نیا بئوده؛ اؤ دؤس پرچینً جیر...
- تی آه بوخوری او کوه کمرا...
ریکأی کوهه نیا بئوده، دارؤنً ولگ سورخ و زرد و نارنجی ببؤ بون.
- مهٰ بازی دری؟
- تو چی خیال کؤنی؟!
- مو؟! ... (هنده آه بکشه، یواشی بئوته) نودؤنم.
- نودؤنی؟! چره؟!
خو سرأ توکؤن بدأ: تی همره گب زئنم مستأ بونم. می گبؤن گومأ بونن می دیلً مئن.
یک‌ته ولگ، دارً سرأ جی بکته جیر، خودشأ جیما گوده، دیمأجؤر گًلً سر دراز بنأ.
ریکأی اونأ نیا بئوده؛ خو سرأ توکؤن بدأ: بیچاره! چی ببؤ پئیزً مئن!
- چی ببؤ؟!
- راسی نئینی ای ولگه؟! ندِیْ چوتؤ جؤن بدأ؟! بهار اگه اینه بده بی چی تر و تازه بو، الؤن ایتؤ بی‌خیال نبی. آدمه واس خو دیمه بنأی اونً شی‌بزه سبزً دیمً سر، هچینی حریرً سر بنأ بی... لاکو خنده بئوده: پئیز چی کؤنه آدمً همره!
- دؤنی چیسه؟ مو نخأنم پئیزً مئن تنا ببوم، تنایی مینم.
- نمینی، سکً جؤن دأنین شمه!
یک‌دفاری گرمً باد بگنسه. یک‌چی باغً مئن پیله صدا بئوده؛ یک‌چی دیل بشکسه. گرمً باد، لاکو چین‌چین گول‌دار پیرأنً پرأ بئیته، پرچینً ورجأ جی ویته بوشؤ.
ریکأی داد بئوده: ئو دؤنی ای بادً پوشت، پیلً ورف هنّأ یا نه؟! چی گونی؟! می واسی خنده کؤنی؟!
لاکو؛ که تورً باد، اونه خو همره بورده دبو، بئوته: حلهٍ بئس، بئینم تا چی پیش هنه.
ریکأی هاچیمسه یه چیکال اؤ ویته، لاکو پوشتً سر فوده، خوشه بئوته: تی ریفا ایسنم تا به قیامت، هچینأن ببؤم خوشکً اَجارچَم.
گرمً باد هوتو تورتوری زی. دارؤنً شاخؤن، پیچ‌واپیچ خوردن، ولگؤن خیلی خیلی، آسمؤنً ستارؤنً هنی، تؤ خوردن، گًلً سر کتن. ریکهٍ چیشم، یه‌دفاری زردً ولگه فکته: چی ببؤ؟! شمه‌را «یار» قال بنأ که ایتو هیزار هیزار خؤنین زمین؟! ... رأسّه رأسّه پئیزً مئن تنایی آدم مینه!
آبان ماه 74 - لاهیجان
بهارنارنجً بو
سو چهار روزی بو کی ای عطر و بو، اونه بدجوری جؤن‌به‌سرا گوده بو. نه کی بد عطری ببون، نه! بهارنارنجً توقایی بو. امّا ای سوال بدجوری اونه فیکرا گیته بو، کی ای عطر کوره جی هَنه و یک‌دفایی کوره شونه.
گاگلف، خو دسه کی بو گود، بهارنارنجً بو، اونه مستا گود. بعضی وختؤن‌ام، هیتو بی‌مقدمه، بهارنارنجً بو، اونً اوتاق مئن دپیت. «خودایا، یعنی کوره جی هَنه ای عطر؟ شاید کیتابی، کاغذی، چیزی، کسی جی هئیته دأنم و ای عطر، هونً شه!»
هرچی کی دیگرؤنً شی اونً دس دبو، همه‌ته مئن واموج‌دموج گود و دنه‌دنهٰ بو کشی. بهارنارنجً عطرً سربَسه نیاته کی نیاته. خودش دوس داشت کی او عطر، یه‌ته لاکو شی ببون. یه‌ته سیا چوشم و ابرو لاکو شی.
ده کار به جایی برسه بو کی هر زَمَت بهارنارنجً بو امأ، خو خیالً مئن، او عطره چاگود یه‌ته لاکو شی. یه‌ته درازً سیفید لیباس دکوده لاکویْ، کی بهارنارنجً بو دِئنه. کم‌کمِیْ، ای عطر و او لاکو امره عادت بوده بو. بهارنارنجً بو کی امأ، لاکواَم امأ. هر زمت نی، لاکویْ، خو درازً سیفید لیباسً امره امأ، بهارنارنجً عطرَم دپیت اوتاقً مئن. ده اونه یادا شو بو، کی اوّل کویه‌ته بومأ و اویه‌ته اونً دونبال. بداری، ده هیته‌به موهم نبو. سه نفری، زندگی دبون هو اوتاقً مئن.
گرمً سر، خؤنه دره کی درین بومأ، هر روزً موسون، لاکُؤ سلام بوته و لاکویْ نی، خو درازً سیفید لیباسً امره، بدؤسه اونً ور. خو دسه نشؤن بدأ لاکُؤ: می دس روغنیه. تی لیباسه سیا کؤنه. بدار می دسه بشورم، بعد. بدبختیه ئینی؟ خیابؤنً وسط فنچرا گودم.
هوتو کی خو دس و باله کف‌صابون واسه دبو و فنچری ماجرأ تعریف کادبو، اینً حواسم هنّأ بو لاکو ورجه کی اوتاقً دیمه، نیشته بو صندلی سر و اینه پیراسته دبو.
لاکو چوشم و فنچری گب اینً سره گرمأ گوده بو کی دسً فرمؤن در بوشو و ایسکالِیْ صابونً کف دپاچ بوده اینً دیمً سر. دسً پوشتً امره خو دیمه پاکا گوده و...
«آآآآآآآآآ......»
آزاربئیتؤنً موسون فچمسه و دس دئوده آشغال‌جا مئن، صابونً پاکته در بأرده و بخؤنده: صابون گل‌پر. با عطر بهارنارنج. با تحویل پنج عدد پاکت خالی در قرعه کشی...
خو چوشمه، پاکتً جی وگیته و سرادأ اوتاقً دیمه، لاکو دونبال.
سربَس: سرچشمه. منبع.
امین حسن‌پور
لاجؤن/ 1383 زِمِسؤن