User:Linette saldanha/3-609
गणपतराव म्हात्रे, बाळाजी तालीम, बी. पी. करमरकर, बी.के. गोरेगांवकार ,डी,बा.जोग, र.कृ.फडते हे महाराष्ट्रांतले शिल्पकार.
महाराष्ट्रीय लोक मुखेलपणान हिंदूस्थानी शास्त्रीय संगीताचे नोगी आसात. एकुणिसाव्या शंकड्याच्या शेवटाक महाराष्ट्रांत जायत्या संगीत नाटक मंडळांची स्थापणूक जाल्ली. केशवराव भोसले, बालगंधर्व , मास्तर कृष्णराव, दिनानाथ मंगेशकर, व्यंकटेश पेंढारकर, हाया गायकांनी मराठी नाटय संगीताक उंचेली सुवात दिली. स्वातंत्र्या उपरांतच्या काळांत छोटा गंधर्व , नारायण बोडस, प्रभाकर कारेकर, जितेंद्र अभिषेकी, कान्होपात्रा, खडीलकर हांणी मराठी नाट्य संगीताच्या मळार व्हड वावर केला.मराठी चित्रपट संगिताच्या काळांत गोविंदराव टेंबे, केशवराव भोळे, सुधीर फडके, वसंत पवार , राम कदम, राम-लक्ष्मण ह्या मराठी संगीत दिग्दर्शकांनी मराठी सिनेमांक प्रसिध्दी मेळोवन दिल्या. खेमचंद्र प्रकाश, ओ.पी.नय्यर, एस्.डी.बर्मन, शंकर जयकिशन, नौशाद, लक्ष्मीकांत -प्यारेलाल, आर.डी.बर्मन हे प्रसिध्द हिंदी संगीत दिग्दर्शक . लता मंगेशकर, अशा भोसले आनी हेर मंगशेकर कुटुंबियांनी पट संगितांत विक्रमी भर घाल्या . तमाशा हो महाराष्ट्र राज्याचो एक मुखेल लोकरंजन प्रकार आसून लावणी ही गांगाची खाशेली अशी पोरनी परंपरा आसा.
महाराष्ट्र हो मुखेलपणान तळपी प्रदेश आशिल्ल्यान, आदल्या काळासावन तळप हेंच महाराष्ट्रीय वास्तुशिल्पाचें मुखेल माध्यम थरलां.मौर्य-सातवाहन काळासावन तळप कांतोवन वास्तुशिल्प घडोवपाची परंपरा सुरू जाली. उपरांत लेणीं कांतोवपाचो वावर वाकाटक-राश्ट्रकूट तेंपार सोंपलो. कार्ले , भाजे, बेडसे, जुन्नर , नासिक, कान्हेरी, अजंठा, वेरूळ हांगाच्यीं बौध्द लेणीं , वेरूळ ,घारपुरी हांगाच्यो हिंदू लेणीं आनी वेरूळ धाराशीव हांगाचीं जैन लेणीं महाराष्ट्रिय वास्तुशैलींचें व्हडपण दाखयतात. मराठ्यांच्या तेंपार किल्ले वा गड बांदप हेंच मुखेल वास्तुकार्य आशिल्लें. ह्या तेंपार उबारिल्ले रायगड, पुरंदर , तोरणा, विशालगड, पन्हाळ, प्रतापगड हें दोंगर किल्ले आनी सिंधुदुर्ग, विजयदुर्ग, जंजीरा हे जलदुर्ग प्रसिद्द आसात. पेशवाईंतल्या सरदारांनी पुणें, नासिक, सातारा, कोल्हापूर ह्या शारांनी व्हड आनी सोबीत वाडे बांदले. ब्रिटीश राजवटींत हांगा अस्तंती प्रभावांतल्यान प्रबोधनकाळाची आनी गॉथीक शैलिची वास्तुनिर्मिती जाली.
शिक्षणः महाराष्ट्रांत साक्षरतेंचें प्रमाण ६.३.१०% आसा. मुळावें शिक्षण फुकट आसा. मुळाव्या शिक्षणाचें आनी कांय कडेन माध्यमिक शिक्षणाचें माध्यम मराठी आसा. चडशेकडेन माध्यमिक शिक्षणाचें आनी उच्च शिक्षणाचें माध्यम इंग्लीश आसा. महाराष्ट्र राज्यांत १९७२ सावन १†२†३ ही शिक्षणाची नवी पद्दत आपणायल्या . मुबय, पुणें, नागपूर, शिवाजी (कोल्हापूर), बाबासाहेब आंबेडकर (मराठवाडा) आनी एस्.एन.डी.टी.हीं राज्यांतलीं मुखेल विधापिठां आसून अकोला, परभणी, दोपोली हांगा खाशेलीं कृषी विधापिठां आसात. कला वाणिज्य, शास्त्र हे विशय शिकोवपी सुमार ४०० महाविधालयां ह्या राज्यांत आसात.अभियांत्रिकी, वैजकी, कृषी वेवस्थापन, कायदो आनी हेर प्रकारच्यो वेवसायिक शिक्षण दिवपी संस्था हांगा आसात. गुजराती, कन्नड, पंजाबी, तेलगू, तमीळ आनी हेर परकी भासो शिकपाची वेवस्था आशिल्ल्यो शाळाय हांगां आसात.
म्हत्वाचीं थळांः सैमीक सोबितकाय, इतिहासीक वास्तू, आर्विल्ली बांदावळ, संग्राहालयां, राश्ट्रीय उधानां, तीर्थक्षेत्रां आनी धर्मीक सुवातींक लागून महाराष्ट्रांतल्या साबार थळांक म्हत्व लाबलां. राजगड, रायगड, पुरंदर, सिंहगड, तोरणा, प्रतापगड हे दोंगर किल्ले आनी सिंधुदुर्ग, विजयदुर्ग हे पर्यटनाचे नदरेन म्हत्वाचे आसात. अजंठा, एलोरा, एलिफंटा, कन्हेरी आनी करला ह्यो शिल्पकलांनी नटिल्ल्यो पोरन्यो व्होंवरी प्रसिध्द आसात . महाबळेश्र्वर, पांचगणी, पन्हाळा, माथेरान हीं हांगाचीं प्रसिद्द गिरीस्थानां. पंढरपूर, नासिक, शिर्डी, गणपतीपुळे, नरसोबाची वाडी, जेजूरी, आंबेजोगाई, तळजापूर, कोल्हापूर ह्यो राज्यांतल्यो प्रसिध्द धर्मीक सुवाती आसात. मुंबय, पुणें, नासिक, नागपूर, केल्हापूर हीं शारांय पर्यटनाचे नदरेन म्हत्वाचीं आसात.
-कों.वि.सं.मं.
पूरक नोंदः १ मराठी भास आनी साहित्य. २ चित्रपट.
महालक्ष्मीः जगदंबा देवीचें एक नामरूप . तिका महिषासूरमर्दिनी , दुर्गा अशींय नांवां आसात. तिका आदिशक्तीचेम एक रूब मानतात. देवीमाहात्म्य ह्या ग्रंथांत तिचेविशी कथा आयल्या ती अशी- एकदां देव-दानवांभितर झूज जालें आनी तातूंत दानवांक यश मेळ्ळें. दानवांचो मुखेल, महिषासुर हो जगाचो राजा जालो आनी ताका इंद्रपदूय मेळ्ळें. तेन्ना हारिल्ले सगळे देव विष्णु आनी शकराक मेळ्ळे आनी सगळी कथा तांकां सांगली. ती आयकून विष्णु आनी शंकराक राग आयलो आनी तांच्या तोंडांतल्यान तेज भायर पडलें. ब्रह्मदेव आनी इंद्र ह्या देवांच्या