User:Gauri Prabhugaonkar/4-590

चड (१६४) वांगडी वेंचून आयले. हाका लागून राष्ट्रपती शंकर दयाल शर्मान भारतीय जनता पार्टीचो अध्यक्ष अटल बिहारी वाजपेयीक प्रधानमंत्री पदाचो सोपून दिलो आनी तेरा दिसांभितर ताका भौमत सिध्द करपाक लायलें. पूण हेर पक्षांनी ताका तेंको दिवंक नाशिल्ल्यान ताणें तेरा दिसांनीच आपल्या पदाचो राजीनामो दिलो. १९९६ - ९७ मेरेन ताणें लोकसभेंत विरोधी पक्षाचो मुखेली म्हूण काम पळयलें. १९९८ त तो लोकसभेचेर आठवे खेप वेंचून आयलो. १९ मार्च १९९८ दिसा तो परतून प्रधानमंत्री जालो.

अटल बिहारी वाजपेयी हो एक प्रसिद्द कवी आसून ताचे मृत्यू या हत्त्या, अमर बलीदान, कैदी कविराय की कुंडलियाँ, अमर आग है आनी मेरी एक्यावन कवितायें हे कविता झेले प्रसिद्द आसात. ताणें राष्ट्राखातीर केल्ल्या वावराक लागून ताका राष्ट्रपतीन पद्म विभूषण पुरस्कार भेटयला. तशेंच १९९४ त ताका लोकमान्य टिळक पुरस्कार, भारत रत्न, पं. गोविंद पंत पुरस्कार मेळ्ळ्यात.

- कों. वि. सं. मं.

वाजपेयी, नंद दुलारे : (जल्म : १९०६ मगरैल जि. उन्नाओ; मरण : १९६७).

व्हड हिंदी समीक्षक. ताचो बापूय हिंदी साहित्याचो बरो जाणकार आसलो आनी ताणेंच ताका साहित्याची गोडी लायली. तो बनारस हिंदू विश्र्वविद्यालयांतल्यान एम्.ए. ची परिक्षा पयल्या नंबरान पास जालो. (१९२९). विव्दान हिंदी लेखक श्यामसुंदर दास हाचो तो आवडटो शिश्य आशिल्लो. ताचेच उर्बेन ताणें बनारस हिंदू विश्र्वविद्यालयांत संशोधन कार्य केलें. १९३२ सावन तो अलाहाबादच्यान भायर सरपी 'भारत' दिसाळ्यांत संपादक म्हणून काम करूंक लागलो. त्या पत्रांत ताणें आर्विल्ल्या साहित्यासंबंदान बरेच विव्दतापूर्ण लेख बरयले.'हिंदी साहित्य : वीसवी शताब्दी' आनी 'जयशंकर प्रसाद'(१९३८) ह्या पुस्तकांत हे लेख संग्रहीत केल्यात. 'जयशंकर प्रसाद'(१९३८) ह्या ग्रंथांत ताचे व्यापक समीक्षक नदरेचो प्रत्यय येता. फुडें ताणें १९३६त नागरी प्रचारिणी सभा, वाराणासी हांगासावन सूरदासाच्या पदांचें 'सूरसागर' हें संकलन दोन खंडांनी (१९४८ आनी १९५०त) संपादित केलें. १९३७ सावन दोन वर्सां 'गीता प्रेस', गोरखपूर हांगा ताणें तुलसीदासविचरित 'रामचरितमानस' ह्या म्हाकाव्याचें संपादन केलें. ताच्या हेर समीक्षा ग्रंथांत 'प्रेंमचंद्र', 'सूरदास', 'आधुनिक साहित्य'(१९५०),'नया साहित्य नये प्रश्र्न'(१९५५), 'राष्ट्रभाषाकी समस्याएँ', 'राष्ट्रीय साहित्य तथा अन्य निबंध' आदींचो आस्पाव जाता. डॅा. रामाधार शर्मा हाणें 'नंददुलारे वाजपेयी : व्यक्तित्व और कृतित्व' हो समीक्षात्मक ग्रंथ संपादित केला. वाजपेयीन १९४१ ते १९४६ ह्या काळांत बनारस हिंदू विश्र्वविद्यालयांत हिंदीचो प्राध्यापक म्हणून आनी १९४७ ते १९६५ मेरेन विद्यापिठांत हिंदी विभाग मुखेली म्हणून अध्यापन कार्य केलें. निमाणे तृकडेन उजैनच्या विक्रम विद्यापिठाचो उपकुलगुरू म्हणून ताची नेमणूक जाली. वाजपेयीन हिंदी साहित्याच्या संशोदन कार्यांत मोलादीक भर घाली. ताच्या मार्गदर्शनाखाल जायत्या विद्यार्थ्यांनी डी.लिट. आनी पीएच्. डी. हे सारकिल्ल्यो उंचेल्यो शिक्षणीक पदव्यो मेळयल्यो. रामचंद्र शुक्ल हाच्या उपरांतच्या टिकाकारांत ताची सुवात उंचेली आसा. छायावादाचें सखोल विवेचन करून ताका हिंदी साहित्यांत भोवमानाची सुवात मेळोवन दिवपाचें श्रेयूय ताकाच फावो जाता. 'आलोचना' ह्या हिंदी तीन म्हयन्याळ्यांचें संपादनय कांय तेंप ताणें केलें. १९४०त पुण्यांत भरिल्ल्या हिंदी साहित्य संमेलनाच्या एका फांट्यांचो तो अध्यक्ष आशिल्लो. म्हाकवी निराला हाचेकडेन ताचो लागसरलो संबंद आशिल्लो.

- कों. वि. सं. मं.

वाझ, आंतोनियु रोझारिओ मिनिनु येगीडिओ ग्रेगरी डी ल्युम जुजे : (जल्म : १ सप्टेंबर १९३५ ओर्ली - सालसेत).

सुटकेझुजारी. ताणें मुळावें शिक्षण पुर्तुगेजींतल्यान आनी माध्यमिक शिक्षण इंग्लिशींतल्यान घेतलें. १९५५ मेरेन तो 'नॅशनल काँग्रेस गोवा' हे संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. १९५६ वर्सा तो गोवा लिबरेशन आर्मीचो वांगडी जालो. सुटकेझुजारी पिटर आल्वारीस हाच्या फुडारपणाखाल तो काम करतालो. सत्याग्रहांत वांटो घेवंक ताणें नांव दिल्लें पूण बलायकी इबाडिल्ल्यान ताका सत्याग्रहांत वांटो घेवंक मेळ्ळो ना. पूण श्रीपाद खरंगटे, मधू फळारी आनी दामोदर हेगडे हांच्या वांगडा पोलिसांनी ताका अटक केलो उपरांत ताका प्रादेशिक लश्करी न्यायालयामुखार उबो करून १३ म्हयने बंदखणीची ख्यास्त जाली. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन सुटके झुजांतल्या ताच्या वावराचो भोवमान केलो.

- कों. वि. सं. मं.

वाझ, जासिंत : (जल्म : २७ एप्रिल १९१९, मांडूर).

नामनेचो कांतारीस्त (गायक), आनी लोकप्रिय तियात्रिस्त (नाटककार). ताचो बापूय क्रास्टो वाझ हो बरो तियात्र दिग्दर्शक आशिल्लो. ताचें मळावें शिकप मांडुराक जालें. मुखावयलेम शिक्षण घेवपाखातीर ताणें मुंबयच्या चंदनवाडी लिटल फ्लॅावर स्कुलांत प्रवेश घेतलो. भुरगेपणासावन तो कांतारां (पदां) रचतालो. स्कुलाच्या प्राचार्यान कांतारीस्त म्हणून ताका पयलो वयलो माचयेर हाडलो. फुडें ताणें तियात्रांनी ल्हान - व्हड भुमिका करपाक सुरवात केली.