Category:Wp/khw/وڼېڅي زبان

وڼېڅي ګړدود!

 لیک نظام الدین،  نظامي، 

وڼېڅي ګړدود،. چې یو نوم یې ترینو، ده دا دپښتونخوا دچوتېر او هرنایي په سیمه کې ویل کېږي. چې: یو پخوانی ګړدود،دی. نژدې دوه زره کاله پخوا دا منځنی ګړدود په منځني پښتونخوا کې ویل کېده. داندازه دځنې پخواني کتابونو ځخه کېږي چې ویونه یې له ترینو سره یو ډول دي لکه: تون،(ځای) وور،[باران] نهیر،[سوچ] مارکاپ،[سکلیټ] رهي، [روان] درومي،[ځي] کسه، [ګور] غوزه،[څښه] داسي ویونه دي چې داګړدود، پخوانی ثابته وي دا لهجه نږدې دوه نیم لکه ۲۵۰۰۰۰ وګړي وایي. اوپه یو خاص سیمه کې ژوندي ده دا په ځان کې دوې لهجې لري لکه وڼېڅي او مخیاڼي چې په شمال او جنوب وېشل کېدای شي خو دا توپیرونه ډیر کم دي چې لهجه له یو اوبل نه جلاکړي دا لهجه اوس څلوېښت سلنه اوښتې ده چې زینې ویونه یې دبېلګي په توګه دادي پخوا. اوس لهړ مانده ساما ښکاره پیزنا اولنا بالما اخیرا نهیر سوچ الته. لرې وراسه وینا لنګڼا ورږه رهېده. ډک او داسي نور په نحوي ګردانونو کې هم ځانګړتوب لري لکه:پر آس. باندې سپور شه. ‌ترینو! اسه مندې سوور سه دلته پر اس. اسه مندې جمله داسي بدلون کوي چې لږ ویونه جمله ښایي. او په عام پښتو کې زیات ویونه دیوه مطلب دڅرګنده ولو لپاره کاره ویل کېږي زیات زاړه وییونه یې ساتلي دي یانې صرفي نحوی دواړو کې توپیر لري له نورو ګړدودنو ځخه زما یو څو غزلې دنمونېذپه توګه دلته ما یښي دي غزل ترینو

تۀ مي کهل زۀ مي کهل زه مي کهل تۀ مي کهل څټ موپرې ګور ووته ماڼي يه زياته سوي کهل

تابړوبې خولې مندې بې پرېوتي هوسا بې سوي زۀ خو څۀ بې تا غوږې ته پلا وو یه راغي کهل

نۀ مو ده ملک سړا او نۀ سردار سرګاڼه ده نۀ مو سته طبیب نۀ جنازو یه مو لیي کهل

یو بي وو سرونه دې ټوکین لکه پوکانو غه جوړه روغه نسته ترلورې کړۀ دې تربري کهل

هر څوکه ورژه ترژه وین سړو توو ته مزه ده نۀ ده يې بدي کهل کۀ نۀ بېکۀ خواري کهل

چا ده زندګي کهله که ترزنګ دې ؤ لینه چوک پراتۀ پېلمني چي کړه پروتې زندګي کهل

ګلين مې شۀ زده کړ ده شپونۀ وي څلور ماستو چي کروړه کروړه ګټې يې وي شپوژ لمبرو کي کهل

ړنجه ده وچوبي ده سړه ده او سا يې ته ده دا قرآن وهلي مځکې کړ آخیر حاجي کهل

تالارې چي ناست وي اوګلېني دې کلونه زه څو سېر څه مې پاته ده لا نۀ يې نظامي کهل

غزل ترینو نۀ مخول دي او نۀ دا ماڼي اسان دي مئینان څۀ ګونه بده وچ سوڼان دي

سرداران ملکان چپ چپ ملایان دي اوسران سړېخوارۀ دي سرۀ لېوان دي

نور ولس خو یې لاشپون خوش ده لاخوار خپل وړیزو سره خوی سکول ته روان دي

دا څۀ موش ته تاویزۀ کۀ هر مرض غه خپل علاج ته يې رش لويه ډاکتران دي

ته څۀ زوی پرې زان وړنې جنت ته شپوژ زویان دې مدرسو چي طالبان دي

څه خوړن سپي دې تېر کړۀ وی موش وطن ته اغه اوس دې لوېني سو دورې روان دي

تورې تپې دي اړامې دي او تنده ده کړهۀ دي ګون هۀ دي او ماران دي

تا څلورو پرې یو سیال څمله وي وي اوس اغه سیال غه پنځۀ څلوېښت زویان دي

نۀ لېرګا ده او نۀ توره نۀ تو پک ده اوس قلم او کاغذ غټ پهلونان دي

غیرت مند ببر ګګر خلک اوس نسته اوس سايې چي لوی سو خلګ باچهان دي

اوس نۀ تۀ اغل یې غوړه او نۀ پېغله راسه ماغه مي سپينۀ زني وشتان دي

مارکاپۀ بې وته کم ګړنګ يه کانو سترګه ور څۀ له ړندو سره روان دي

دا تورسر خلکوته چپ مکسه زاهده دومبې لېړ نۀ دي دامي خدای بنګانان دي

بروطن چي یو بژوې بړچ لانسته سړې غزې له سایو سره میدان دي

آپارند څۀ یې سزو سره بزل کړه آچورا او چوره خولې مینان دي

لېوۀ زویه دې لیو سۀ دغه متل ده دغه ګایه خو مو غرونو چي لېوان دي

ډوغالۀ دي خړې دوړې دې ګولېژین مځکه سره توبي ده غاړې ني اسمان دي

تاس دې علم کو روڼا له پلس ورک یو موش غه مال سره وانډو مندې شپونان دي

اربویۀ څۀ یې یو بي وو غه سپير ۀ کړۀ دغه خلګ ټول تربري دي عزیزان دي

خوی دې هره ګنډي تېزه وړینه خولې ته بي چا سختو ته ولیان دي لا پيران دي

ترپارنده یې بي چا زاړۀ وي غاړې نن اغه خلګ وګړي چي خانان دي

غبلېدوغه خو یو وخت ده یو ګړا ده داهرجټ څۀ بارانۀ دي نۀ زویان دي

دانومان څۀيې دیوال مندې لیکي دي دابېخي هېڅۀ سړي نۀ دي بتان دي

څۀ خپل زویه ده یې لوی نومۀ غه نس شۀ دلته څټ فرعون وزمه اباګان دي

داکه زۀ نن نظامي نه یي ورسې غه سهار مي ړه دا غوغا دا ظالمان دي

چوتېر 2018 /2/ 5

که نيکه سبق ويي وي لا وخته يې لږ څاري وي نه بې دغه پاته زوند وي نه بې دغني خواري وي

که له يو بي سره زرګه يمخ سو ويو اساني چي نه مودومبې يو بي ګران وي نه بې دغني زاري وي

څه مو لوړ لاسته اچړه وي نن بې لوړې ته خاته ويو داڅه څومبې مورېبي دي نومودغومبې کوري وى

نه بدي نه دوښمني وي خلګو ټولو يو بي ګران وي ټول له يو بي يه خوارږه وي ټولو يو بي يه ياري وي

خپل هدف ته خپل سهار ته هر سړا لار واهو وي علموته هنرو ته هرچوک خدائ ګماري وي

داخوضدمااوتا بيل کو کني تاخومي زه ګرانوي نه ته دومبې ملک لور وې نه زه دومبې ازاري وي

څه يه ته يونظامي وي او ساړه ساړه وګي وي تاڅنګلي مندې سر وي وانه هر واج خواري وي نظام الدین نظامي