Wp/wal/Kawo Gaagga Xoona

Kawo Gaagga Xoona geetettiyaagee Wolaytta kawotettaa wurssettanne keehippe gachchaama Kawo. Gaagga Xooni 17ntto Kawo woykko Tigire Maallaa Kochchaa Kawotettaa wurssettan kawotida Kawonne oossinne giirenna la'a Wolaytta kawotettaa 1894 M.L. gakkanawu kaalettidaagaa. 1890 M.L. ba aawaa aawaa sohuwaa oyiqqiyoogan Toophphiyawu giiridi de'iya Jimma Kawotettaara eesuwaan gayitotetta medhidi Abba Jifaara naa"antto na'iyo ekkiis. Gido shin Shawa Kawotettaassi bonchuwa immanawu eeno gibeenna. Appe kasetiyaageetudan olancha gidinna; zoretan daroppe ammanees. Hegaa maaran guutta Umaa Kuullonne Kontta ba ayisuwa giddo shiishshanawu maliis. Gido shin Haxe Milila dabbo na'a gidiya Woldde Giyorggisi alan he guutta Kawotettata ba haaruwan gelissiis. Usupputo mayizzanswu malinkka maayettennan ixxin naa"u saaminttaa manddaridi Haaxe Mililee Addisaabappe Wolaytta kawotettaa Ayisuwaa yiidi Xooni ayyoo giiranaadan haasayissiis. Gidikkonne Xooni he qofaa ekkibeenna. Olaa puletanne qosettiyo qosa ollata eranchatun bookissis. Hegan Haaxe Milile olaa daroto xoonana danddayiis. Wurssettan a kaadida Abba Jifaara alaara maadettidinne so morkketa go'ettidi Haaxe Mililee 1894 M.L. Xoona olaa xoonidi Wolaytta kawotettaa Toophphiyaa giddo oottiis. Hegan kase Takilehaymaanota a sohuwan kawoyis. Hegaappe simmin Xooni daro olata Haaxe milileera issippe gididi olettiis.

Issi issi naqaashaa pulttoti boxooxissidoogadan Haaxe Mililee Wolaytta kawotettaa ba kushiyan gelissanaassi baaxetidoogan Addisaaban qasho keettan de'iya Wolaytta asata Xoona tooray ayibin minidaakkonne, ayiba qosa yohoti deiyaakko, lefa miyyeti ayibakkonne oychidi siyiis. Ha siyido naqaashata Haaxe Mililee ola miishshadan go'ettidi Wolaytta kawotettaa muleera ba kushiyan gelissiyo gaadaa demmiis. Gidikkonne, Wolaytta kawotettay Darggiya Kawotettaa gakkanawu ba asan aysettiidi gam"iis.