Wp/sdc/Grammàtigga sassaresa

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | sdc
Wp > sdc > Grammàtigga sassaresa
VikiLéttara
VikiLéttara
Cantieri - Trabagli currenti
Cantieri - Trabagli currenti

Chissu arthìcuru è in custhruzioni. Pudeddi cuntribuì a la so' redazioni.


Grammàtigga sassaresa:.

Orthografia[edit | edit source]

L'azzentu (accentu)[edit | edit source]

No è nezzessàriu punì l'azzentu sobbra li paràuri piani.

Presèmpiu, è giusthu punillu sobbra prubìnzia (pa infuimmà chi si leggi prubìnzia e no prubinzìa) ma no à sensu punillu sobbra prubinzi o prubinziari.

Matessi chisthioni vari pa l'azzentu sobbra réttiri, mammìfari (giusthu) ma è inùtiri cun animari vertebraddi, pesci, pidzoni.

Li aipiraddi (espiraddi, arenaddi)[edit | edit source]

Li aipiraddi, puru ciamaddi espiraddi o arenaddi, sò ...

dentari:

  • lth: ùlthimu
  • rth: morthu, porthu, torthu, urthuranu
  • sth: isthiu, chisthu, cabbisthùria
  • ldh: caldhu
  • rdh: cardhu, Sardhigna
  • sdh: giurisdhizioni, isdhinti(g)gaddu

o gutturari:

  • lch: di malchori, (c)alche/i
  • rch: barchoni, kerchu/cherchu
  • sch: (i)schora, ischutzurà/ischuzzurà
  • lgh: algha
  • rgh: no t'allarghà assai!, varghogna
  • sgh: isghàibu, (d)isghanaddu.


Lu grafema (la cumbinazioni di léttari) sg:

  • sgia, chisgina, càsgiu, rasgioni

Li vèibbi (vèibi)[edit | edit source]

Vèibbi ausiriari[edit | edit source]

Li vèibbi ausiriari so assé e abé.

Vèibbu assé (assè)


Indicatibu prisenti (Ind. pris.)

eiu (eu, eju) soggu (so')
tu sei (se')
eddu, edda, ghissu, ghissa, vosthè è
noi semmu (sèmu)
voi (voiasthri), vosthè seddi
eddi, ghissi so ()

Indicatibu impaiffettu
(Ind. imp.)

eu era
tu eri
eddu era
noi èrami
voi èraddi
eddi èrani


Ind. pass. pross.

eiu soggu isthaddu
tu sei isthaddu
eddu è isthaddu
noi semmu isthaddi
voi seddi isthaddi
eddi so isthaddi


Inf. pris.

assé

Inf. pass.

assé isthaddu


Indicatibu futuru sémprizi (Ind. Fut. semp.)

eiu (eu, eju) saràggiu (saraggiu)
tu saré (sarai)
eddu, edda, ghissu, ghissa, vosthè sarà
noi saremmu (saremu)
voi (voiasthri), vosthè sareddi
eddi, ghissi sarani



Vèibbu abé


Ind. pris.

eu àggiu (aggiu)
tu hai (ai)
eddu ha (à, )
noi abemmu (avemmu, abemu, avimmu)
voi abeddi
eddi hani (ani)


Ind. imp.

eu abia
tu abì o abisthi
eddu abia
noi abìami
voi abìaddi
eddi abìani


Ind. pass. pross.

eiu àggiu auddu
tu hai auddu
eddu ha auddu
noi abemmu auddu
voi abeddi auddu
eddi hani auddu


Inf. pris.

abé

Inf. pass.

abé auddu


Ind. Fut. semp.

eu abaràggiu (abaraggiu)
tu abaré (abarai)
eddu abarà
noi abaremmu (abaremu)
voi abareddi
eddi abarani



Vèibbi rigurari[edit | edit source]

Li coniugazioni di li vèibbi rigurari so dui. Li disthinghimmu da la desinènzia di l’infiniddu prisenti, dibessa una da l’althra.
La primma desinènzia è in (labà, magnà, cantà, amà).
La di dui è in (currì, finì, arribì, parthì).

Primma coniugazioni (magnà, labà, cantà, ...)


Ind. pris. att.

eu cantu
tu canti
eddu canta
noi cantemmu
voi canteddi
eddi càntani


Ind. imp. att.

eiu (eu) cantaba
tu cantabi
eddu cantaba
noi cantàbami
voi cantàbaddi
eddi cantàbani


Ind. pass. pross.

eiu (eu) àggiu cantaddu
tu hai cantaddu
eddu ha cantaddu
noi abemmu cantaddu
voi abeddi cantaddu
eddi hani cantaddu


Inf. pris.

cantà

Inf. pass.

abé cantaddu


Segunda coniugazioni (currì, finì, arribì, ...)


Ind. pris. att.

eu curru
tu curri
eddu curri
noi currimmu
voi curriddi
eddi cùrrini


Ind. imp. att.

eiu (eu) curria
tu currì (curristhi)
eddu curria
noi currìami
voi currìaddi
eddi currìani



Althri vèibbi irrigurari[edit | edit source]

Ind. pris.

eu doggu
tu dai
eddu dazi (dazzi)
noi demmu
voi deddi
eddi dani (dàzini, dazzini)

Ind. pris.

eu diggu
tu dizi ()
eddu dizi (dizzi)
noi dimmu
voi diddi (didi, dizzeddi)
eddi dìzini (dìzzini)

dibì/dubé

Ind. pris.

eu debu (devu)
tu debi
eddu debi
noi dibimmu/dubimmu
voi dibiddi/dubiddi
eddi dèbini

fa/

Ind. pris.

eu fozzu (fotzu)
tu fazzi (fai)
eddu fazzi (fazi)
noi femmu (fèmu)
voi feddi (fédi)
eddi fàzzini (fàzini, fani)

isthà/sthà

Ind. pris.

eu (i)sthoggu
tu (i)sthai
eddu (i)sthazi (isthazzi)
noi (i)sthemmu
voi (i)stheddi
eddi (i)sthàzini (isthàzzini)

pudé

Ind. pris.

eu/éiu possu
tu pói
eddu /
noi pudimmu (pudemmu)
voi pudiddi (pudeddi)
eddi poni (póni)

punì

Ind. pris.

eu pongu
tu poni
eddu poni
noi punimmu
voi puniddi
eddi pònini

sabé (sabbé)

Ind. pris.

eu soggu
tu sai
eddu sa ()
noi sabemmu (sabbemmu)
voi sabeddi (sabbeddi)
eddi sani

vidé/vidè

Ind. pris.

eu veggu
tu vedi
eddu vedi
noi vidimmu (videmmu)
voi vididdi (videddi)
eddi vèdini

vuré/vulé

Ind. pris.

eu vogliu (vògliu)
tu vói (bói)
eddu / ()
noi vuremmu (vurimmu, vulemu, vulimmu)
voi vureddi (vuriddi, vuleddi)
eddi voni (vóni)

Bibriografia[edit | edit source]

- Gian Paolo Bazzoni, Elementi di Grammatica Sassarese, SIG, Muros, 1999.

Vidé puru[edit | edit source]