Wp/mos/Samuel Atta Akyea

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mos
Wp > mos > Samuel Atta Akyea

Sõngr sẽn yaa zaalem n yit Wikipedia pʋgẽ

Samuel Atta Akyea
human
Sex or gendermale Tekre
Country of citizenshipGhana Tekre
Given nameSamuel Tekre
Family nameAkyem Tekre
Date of birth20 August 1962 Tekre
Place of birthGhana Tekre
Languages spoken, written or signedEnglish, Twi Tekre
Occupationpolitician, lawyer Tekre
Position heldMember of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana Tekre
Educated atUniversity of Ghana, Ghana School of Law Tekre
Member of political partyNew Patriotic Party Tekre
Religion or worldviewChristianity Tekre

A Samuel Atta Akyea sẽn dog sigr kiuug rasem 20 yʋʋm 1962 yaa Ghana bʋ-kaood la politik soab. A yaa Ghana Pãn-soab-paalgã ned a ye, a yɩɩ tʋʋm la roogã minisr n tãag yʋʋm 2021 yʋʋm-vẽkr kiuugã, la a yaa Akim Abuakwa South sullã tẽnga naaba. A yaa ned a yiib-n-soab a to bal sẽn paam yãkr tɩ yɩ tẽnga taoor soab a naan naan naan yɩ a naan-soaba.

A yel-manesem sɩngre[edit | edit source]

A roga Kyebi tẽnga sẽn be Ghana tẽn-kɩrenga pʋga. [1] A kẽnga Ghana inivɛrsite, Legon la a paama karẽn-bi-bɛd ne tõog la filozofi yʋʋm 1989.[1] A kẽnga Ghana School of Law la a paama a tʋʋm noor yʋʋmd 1993.[1] [2]

Tʋʋma[edit | edit source]

A sẽn wa n baas sɛbã karengã, a tʋma tẽn-gãonga bʋ-kaoodb sullẽ.[1] Rẽ poore, a kẽnga zak-zak sẽn boond t'a Akufo-Addo Prempeh & Co sẽn be Accra. Yʋʋmd 1995 wã, a kẽnga zak a to sẽn yaa so-pakd sẽn boond tɩ Zoe Akyea & Co. A basa a tʋʋm-noy a taab n na n zab ne 2008 Abuakwa South sullã.[1]

Politik tʋʋma[edit | edit source]

A Atta Akyea kẽe politikã yʋʋmd 2008 wã, a sẽn wa n paam n lebg Abuakwa South sullã doagdã.[3] A zaba ne neb a yiib a taaba, sẽn yaa a Sammy Osei sẽn yaa Demokraatik Kongrã taoor soaba, la a Nana Addo Aikins sẽn yaa taoor soab sẽn ka rɩt naam.[4] A paama vote 22,681 n tõog n tõog n yãote.[5] A paama naam a Nana Addo Dankwa Akufo-Addo, sẽn bas a tʋʋmde sẽn na yɩl n tõog n dɩk a meng n kõ a taoor lʋɩtbã. [4] [1]A Atta Akyea kell n talla a zĩiga yʋʋm 2012 la yʋʋm 2016 wã. A tʋma sull toor-toor pʋsẽ, sẽn naag ne ligd wɛɛngẽ wã, goosneerã tʋʋm wɛɛngẽ wã, bʋ-kaoodbã tʋʋm wɛɛngẽ wã, la sull ning sẽn get nin-buiidã yãkr yellã.[6][1][7]

yʋʋm 2016 wã[edit | edit source]

Yʋʋmd 2016 Ghana nin-buiidã yãkr sasa, a paama sull ning sẽn get Abuakwa South sullã yellã ne vot 28 442 sẽn yaa 78.7.61% ne koees nins sẽn kõ wã, tɩ NDC sullã taoor soab Owuraku Amofah paam vot 7 697 sẽn yaa 21.3% ne koees nins sẽn kõ wã. [8][9]

yʋʋm 2020 wã[edit | edit source]

Yʋʋmd 2020 Ghana nin-buiidã yãkr sasa, a le paama Abuakwa South sullã zĩiga ne koees 29.897 sẽn yaa koees 75.7% sẽn yaa koees nins sẽn kõ wã, tɩ NDC sullã taoor soab a Sanusi Mohammed paam koees 7.740 sẽn yaa koees 19.6% sẽn yaa koees nins sẽn kõ wã, GUM sullã taoor soab a Banning-Peprah Felix paam koees 957 sẽn yaa koees 2.4% sẽn yaa koees nins sẽn kõ wã, la sullã taoor soab a Marfo Enock Kwame paam koees 905 sẽn yaa koees 2.3% sẽn yaa koees nins sẽn kõ wã.[10]

Galamsey zabrã[edit | edit source]

B rõda a Atta Akyea t'a pa maan sẽn sek n na n gɩdg galamse rãmb sẽn da tũnugd ne Birim kʋɩlgã ye. 11] Birim kʋɩlgã sẽn pɩʋʋgd a sullã yaa kʋɩlgã sẽn yaa kãseng Gana soolmẽ wã, la a kõt sullã koom sẽn yaa tɩlae wã wʋsgo. A Atta Akyea yeelame tɩ galamsey zabrã yaa tẽn-tẽnga zu-loees sẽn baood sodaasã sõngre. [11][12][13]

Komite rãmb[edit | edit source]

Yʋʋmd 2021 wã, a yɩɩ sull ning sẽn get yãkrã yellã ned a ye.[14]A Atta Akyea yaa tẽn-koglg la pãng sull taoor soaba, [15] sull ning sẽn get no-rɩk-n-soodsã yellã, la sull ning sẽn get ligd ning b sẽn na n yãk n kõ wã me.[16]

Tʋʋm-tʋmdb yãkr[edit | edit source]

Yʋʋmd 2017 yʋʋm-vẽkr kiuugã, tẽnga taoor soab a Akufo-Addo yãka-a t'a yɩ tʋʋm la roog soaal minisr a yiib-n-soaba. [17] [18]Sẽn deng t'a parlamentã sull ning sẽn get tʋʋm-noy yellã ges-a wã, a wilgame t'a pa maan bũmb sẽn yaa tɩlɛ ne ministɛɛr ning b sẽn yãk t'a lʋɩt taoorã ye. Sẽn paase, a pa kẽes a meng tʋʋm-noy la roog sullã pʋgẽ ye.[19] La a sẽn tõog n maan sigls sẽn tar pãng la a tõog n tũ ne tõod nins sẽn be tẽnga noora pʋgẽ wã ra yaa zu-zẽkre. 9] A sẽn wa n get a meng yʋʋm 2017 yʋʋm-vẽkr kiuug rasem 31 wã,[20] [21]a wilgame t'a tara yam-yãkr ministɛɛr ning a sẽn da yãkã wɛɛngẽ, la a pʋlmame t'a na n baas roog tʋʋm nins fãa a John Dramani Mahama goosneerã sẽn sɩngã. [22] A yeela sullã t'a na n lʋɩɩsame n na n me rot n kõ bʋ-kaoodbã. [23] A kõ-a-la noor ne minisr dãmb a taab piig la a ye ne tẽnga taoor soab a Akufo-Addo tʋʋlg kiuug rasem 8 yʋʋm 2017 wã Jubilee roogẽ Accra.[24][25]

A meng yel-manesem[edit | edit source]

A kẽe kãadem n tar kamb a tãabo, la a yaa kiris-neba. A yaa International Central Gospel Church nin-buiida.[3]

Wõnda[edit | edit source]

A Atta Akyea paama Nobles International Award wã sẽn yit Afrik rɩtg Nobles Forum wã.[26]

Zʋg-n-taar[edit | edit source]

Yʋʋmd 2022 tʋʋl-nif kiuugã pʋgẽ, nin-buiidã sẽn be Abuakwa rɩtgã sullẽ wã dig-a lame. B yeelame t'a pa tõog n pids a pʋlemsã a sẽn da pʋlem nebã.[27]

B sẽn maand bũmb ninsã[edit | edit source]

Yʋʋmd 2020 tʋʋl-nif kiuugã pʋgẽ, a kõ-a-la logtoɛɛmb kẽer a karẽn-biisa sẽn zabd ne COVID-19 bãaga.[28]

Sebtiise[edit | edit source]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 http://ghanamps.com/mps/details.php?id=58
  2. http://m.peacefmonline.com/pages/politics/politics/201701/302866.php
  3. 3.0 3.1 https://web.archive.org/web/20180816045922/http://www.ghana.gov.gh/index.php/governance/ministers/3428-samuel-atta-akyea-works-housing
  4. 4.0 4.1 http://library.fes.de/pdf-files/bueros/ghana/10489.pdf
  5. Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :0
  6. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/I-am-not-resigning-Akufo-Addo-98347
  7. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/I-m-a-very-serious-lawyer-Atta-Akyea-282168
  8. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2016/parliament/eastern/abuakwa_south/
  9. https://web.archive.org/web/20181029095908/http://blog.odekro.org/2017/01/18/parliamentary-records-of-ministers-designate-samuel-atta-akyea-npp-abuakwa-works-and-housing-minister-designate/
  10. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2020/parliament/eastern/abuakwa_south/
  11. https://www.modernghana.com/news/521545/we-are-partners-8211-atta-akyea.html
  12. http://vibeghana.com/2011/12/08/atta-akyea-not-involved-in-kyebi-chieftaincy-affairs/
  13. http://kofoyatetteh.blogspot.com/2010/03/clamp-down-on-galamseyatta-akyea.html
  14. https://ghanamps.com/speaker-never-said-appointment-committee-should-suspend-to-plant-trees-atta-akyea/
  15. https://www.graphic.com.gh/news/politics/parliament-warns-herald-editor-to-cease-exposes-on-gnpc-genser-energy-contract.html
  16. https://www.parliament.gh/mps?mp=115
  17. http://www.myjoyonline.com/news/2017/January-12th/profile-of-second-batch-of-ministerial-nominees.php
  18. http://www.ghananewsagency.org/politics/atta-akyea-two-others-face-vetting-today-112773
  19. https://web.archive.org/web/20181029095908/http://blog.odekro.org/2017/01/18/parliamentary-records-of-ministers-designate-samuel-atta-akyea-npp-abuakwa-works-and-housing-minister-designate/
  20. https://web.archive.org/web/20180605005337/http://ultimatefmonline.com/2017/01/31/questions-asked-vetting-irrelevant-atta-akyea/
  21. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Atta-Akyea-Amewu-get-vetted-today-505441
  22. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/politics/Vetting-Highlights-Atta-Akyea-appears-before-Appointments-Committee-505876
  23. http://www.myjoyonline.com/politics/2017/January-31st/govt-will-prioritise-housing-facilities-for-judges-atta-akyea.php
  24. http://thechronicle.com.gh/tag/and-samuel-atta-akyea/
  25. http://thechronicle.com.gh/2nd-batch-of-ministers-sworn-in/
  26. https://www.mwh.gov.gh/hon-atta-akyea-wins-noble-award/
  27. https://www.pulse.com.gh/news/politics/samuel-atta-akyea-chased-out-of-community-over-failed-promises/dt3gkm2
  28. https://www.myjoyonline.com/dr-assibey-yeboah-samuel-atta-akyea-donate-sanitary-items-to-their-various-constituencies/