Jump to content

Wp/mos/Fileteado

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mos
Wp > mos > Fileteado
Fileteado
art style
CountryArgentina Tekre
Country of originArgentina Tekre
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Tekre
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/01069, https://ich.unesco.org/fr/RL/01069, https://ich.unesco.org/es/RL/01069 Tekre
A self-referencing example of the art form.

Fileteado (Spaansẽ wã: [fileteˈaðo]) yaa bõn-naands la gʋls-n-tɩrga buud sẽn tar sɛb sẽn tar sɛbã la bõn-naandb sẽn tar bloog sẽn be be Arjantɛn tẽnga, Buenos Aires. B tũnugda ne-a n manegd bũmb nins b sẽn nongã fãa: b sẽn boond tɩ bãn-dãmb, taksɩ, loosã, la baa b sẽn boond-b tɩ b "koléctivos" wã, Buenos Aires wã lozõ wã.

Filetã (filetã sẽn yaa filteado) yaa bũmb sẽn tar sãnem la b sẽn tar sãame, tɩ b gʋlsd ne gom-biis, gom-bũn la gom-bi-bɩɩse, sẽn yaa sũ-noog bɩ sẽn yaa wẽnga, sẽn yaa yĩns bɩ sẽn yaa yel-fɩlsfɩɩse. B sɩng n yaa Porteños rãmbã (Buenos Aires neb) buud-gomdã pʋga hal yʋʋmd 1900 wã sɩngrẽ.

B rog n maana filetã tɩ b lebg bõn-naands sẽn yaa bãn-kãnga. A sẽn sɩng-a wã wʋsg yaa Europɩɩs sẽn yi n wa be wã, sẽn wa ne bũmb kẽer sẽn wa n lebg fileteado wã sẽn yit Eropã. Yʋʋmd 1970 wã poore, b ra miime tɩ b ra yaa nin-vɩɩs sẽn pa tõe n yã n yã a ye.

Kibsa[edit | edit source]

A Fileteado sɩngame ne wagd-rãmb sẽn yaa waad sẽn talld tɩɩs, piis, rɩɩb la bur yʋʋm kob-gĩnd 19 soabã saabẽ.[1]

B ra boond ned ning sẽn da pakd karsã tɩ Fileteador, bala a ra tũnugda ne karɩt-rãmb sẽn tar sẽbdo, la b boond-a me tɩ "karɩt-roog sẽn na yɩl n maan karɩtã". Gom-kãngã yita Latin gom-biig a ye sẽn yaa "filum", sẽn dat n yeel tɩ "tũud", n dat n yeel t'a yaa bũmb sẽn yaa sõma n kɩt tɩ b tõe n maan tɩ b maan tɩbdo.

Sẽn mik tɩ yaa bũmb b sẽn da maand b sẽn wa n wa n yiisd karẽngã poore, la b sẽn wa ne ligd ning b sẽn da kõ-bã, yaa tʋʋm-kãnga sẽn da segd n maan tao-tao.

Wakat kãnga, pisãn-dãmb wʋsg sẽn yaa minim dãmba, wala a Ernesto Magiori la a Pepe Aguado, bɩ pisãn dãmb wala a Miguel Venturo, Salvador Venturo biiga, ra paama pãng wʋsgo. A sẽn wa n paasa yaa Itali wã koom-koglgã taoor soaba, sẽn da be Buenos Aires, n kõ a Fileteado, n dɩk a tẽngẽ wã yel-bũn wʋsgo. A Miguel zãmsame n na n gʋlsa la a paas a ba wã minimã. A maana bõn-buudã, zẽnem, almasã la wagdrã ne a sẽn naan gʋlsd-b to-to wã. A Miguel ra tara kareng sẽn yaa kãsenga, n na n maan kareng-kãsemse, la a ra maanda kareng-kẽemse, la b ra tara karenga sẽn yaa toor-toorã n na n tall nebã n maan n bãng-b.

Tʋʋm-kãsengã[edit | edit source]

A Alfredo Genovese sebrã pʋgẽ, a Norberto Cirio sẽn yaa bãngd a ye wã wilgame tɩ fileteado wã yaa bũmb sẽn yaa to-to:

  1. A sẽn tall yam n maand woto wã
  2. Rõnsã sẽn yaa sõma wã sẽn yɩɩd fãa
  3. B sẽn tũnug ne zĩiga la b sẽn ningd vẽenemã n naan maan yel-wẽnã, b pa tõe n bãngẽ ye
  4. B sẽn da nong n tũnugd ne gom-biis sẽn yaa gotik wall gʋls-biis nins sẽn yaa sõma n yɩɩda
  5. Sẽn yɩɩd fãa, b sẽn da wa n maand bũmb nins sẽn pa zems ne taabã
  6. B sẽn naan n naanã, b baooda bũmb ning fãa sẽn na n yɩ to-to wã
  7. B sẽn tõe n maan b sẽn tõe fãa n maan b toorẽ wã
  8. B sẽn maan bõn-naands wʋsg ne bõn-naandb wʋsg tagsgo (sẽn yaa zĩm-bi-tõnd sẽn yaa sũ-noog makrã, la sẽn yaa tãnsã sẽn yaa pãng makrã).

Galeri wã[edit | edit source]

Sẽn na yɩl n bãng a sẽn tũnugd ne-a rũndã-rũndã wã, bɩ y ges a Mike Doughty sẽn yiis album ning sẽn yaa Haughty Melodic wã sẽn be yʋʋmd 2005 wã.

Sebtiise[edit | edit source]



Zems-n-taase[edit | edit source]

  • A Jorge Luis Borges " Inscriptions On Carriages " (English translation) [ pa le tõe n yã ye ]
  1. https://web.archive.org/web/20141213071738/http://www.bbc.com/travel/blog/20121221-learn-a-true-buenos-aires-art-form