Wp/kus/2016 Ghanaian general election

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > 2016 Ghanaian general election
2016 Ghanaian general election
Ghanaian legislative election
CountryGhana Dɛmisim gbɛlima
Applies to jurisdictionGhana Dɛmisim gbɛlima
Follows2012 Ghanaian general election Dɛmisim gbɛlima
Followed by2020 Ghanaian general election Dɛmisim gbɛlima
Point in time7 December 2016 Dɛmisim gbɛlima

Ghana teŋgbauŋ wʋsa vɔtʋg linɛ da li yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayuobʋ 2016 la da linɛ Nasaa nwadis piinɛ ayi' la daba ayɔpɔi daar. Ba da vɔtnɛ gaŋ gɔmma zugraan nɛ wadmaanib. Ba da zi’el dabisir la nɛ yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayuobʋ la ni; li nwadis piinɛ yinne la daba ayɔpɔi daar 7-11-2016,[1]amaa banɛ an wadmaanibi bɛ Wadmaanib Yir da zan’as dabiskan la.[2] Vɔt kan la ni ka Nana Akufo-Addo onɛ da an Minister for Foreign Affairs Zugraan president John Kufuor gɔmina ni ka an Wabʋg Paati la nid la da di gɔmina zugraan ka lieb Ghana President. O da nya'a na’am lanɛ nɔɔra atan' yʋ'ʋn di ka bas gɔmina zugdaan John Mahama onɛ an Ma’asim Tiig Paati (National Democratic Party) la nid. Ba da mɔɔl onɛ di vɔtʋg la nɛ yʋʋm tusa ayi' nɛ piinɛ ayuobʋ li nwadis piinɛ ayi' la daba awai daar, bɔzugɔ tɛɛns ayi' da nan pʋ vɔɔti naae. Lin da yi miti pisnu nɛ yinne gaad kɛrifa ayɔpɔi zaamnɔɔr la, ka Mahama da buol Akufo-Addo pʋ’ʋs o nɛ o zusʋŋ. Ka miti pisnaasi nɛ anu gaad kɛrif anii la, ka Vɔtʋg Tʋʋma dim la yina mɔɔl ye Akufo-Addo di vɔɔtʋg ka nyaŋi Mahama nɔɔr yimmʋ. Lina da an yiiga Ghana vɔɔtʋgin ka ba lug gɔmma zugraan kanɛ zin’in na’am kʋk ka mɔɔd ye ba lɛn vɔɔt o.

Vɔtʋg na keŋ si’em

Suokanɛ ka ba dɔlisidi vɔɔtid Gɔmma Zugraan Ghana nwa anɛ linɛ ka ba buon ye two-round system, ka din pa'al ye asɛɛ ka onɛ di la paam banɛ vɔɔt la kal pʋsʋg nɛ bi'ela bɛɛ 50% amaa wadmaanib banɛ an 275 ka zi'e tis constituency yinne-yinne la, ba yinne vɔt kal ya'a gaad bama la bi'ela, on sɔbi di kuk la. Ba buon dina ye first-past-the-post voting.

Nimbanɛ mɔr suor ye ba vɔt anɛ Ghana dim banɛ yʋma paae piinɛ anii bɛɛ gaad la, amaa gɛɛmis pʋ mɔr suori na vɔɔtɛ. Ka wadmaanib na’anya’adib la sʋm ka ba anɛ Ghana nidib ka mɛ yi zin’ikanɛ ka o nya’ad na’am la, bɛɛ o bɛ ani paae yʋma anu yʋʋm piiga pʋʋgin ka vɔtʋg la naan paae.[3]

Na'am nya'ab

Zugraannam na'anya'adib

Nidib da gaad bam pii nɛ ayuobʋ banɛ da di’e gbana ofis kanɛ gɔt vɔɔtʋg yɛla ka ba buon ye, Election Commission la ye ba nya’a Zugraan na’am la. Amaa, bam pii nɛ atan’ ka ba da zan’as ye ba pʋ nar ye ba paas Zugraan na’anya’adibin la bɔzugɔ, ba pʋ dɔlli di suorɛ. Nana Konadu Agyeman Rawlings, onɛ da an National Democratic Party mɛ da paas banɛ ka ba da pʋ tisi ba suor la. Banɛ ka ba da pʋ tisi ba sour la da yɛl ye, pɔlitics zug ka ba pʋ tisi ba sour la. Amaa Vɔɔtʋg ofis dim bɛɛ Electoral Commission (EC) da ki’is ya ye ban yɛt si’em la ka’ sida. Ban da pʋ tis bama la sour la, Zugraan na’anya’adib anaasi ma’aa da kpɛlim. Amaa Progressive People's Party (PPP) na’anya’ad onɛ an Paa Kwesi Nduom la da zaŋ EC la dʋ kooto bam pʋ tis o suor la zug. Kooto la da tis o bʋʋd ka kɛ ka o paas na’anya’adibin la. Din nya’aŋ, na’anya’adib ayi’ mɛ da keŋ kooto di ka ba yʋ’ʋn la’as bana ayɔpɔi.

Ivor Greenstreet onɛ da an Convention People's Party na’anya’ad la da an yiiga sɔbi nya’a teŋgbauŋ Zugraan ka an pɔn’ɔr.

Party Presidential Candidate Running Mate
National Democratic Congress John Dramani Mahama Kwesi Amissah-Arthur[4]
Convention People's Party Ivor Greenstreet Gabby Nsiah Nketiah[5]
New Patriotic Party Nana Akufo-Addo[6] Mahamudu Bawumia[4]
Progressive People's Party Paa Kwesi Nduom Brigitte Dzogbenuku[7]
People's National Convention Edward Mahama Emmanuel Anyidoho[8]
National Democratic Party Nana Konadu Agyeman Rawlings Kojo Mensah Sosu[9]
Independent Candidate Jacob Osei Yeboah Daniel Wilson Torto[10]

Gɔmma zugdaan John Mahama  da mɔr suor ka zi’enɛ paasi o nɔɔra ayi' bɔzugɔ o di’el na’am la ka li kpɛm nwadis ayuobʋ ma’aa nɛ ban na vɔt yi o zuraag John Atta Mills ni.  Ghana, nwa ni gɔmma zugdaan nya’adɔl  ya’a di’e na’am la , ka gaŋ  saŋkanɛ  ka ba mɔr na’am la pʋʋsʋg  kpɛlim , ba na basi o ka mɔr na’am la saŋa yinne ma’aa. ,  saŋa la pʋʋsʋg   ya’a gaŋ , gɔmma nya’adɔl  mɔr suor ka mɔr na’am la saŋa nɔɔra ayi.[11]

Wadmaanib na’anya’adib

Nidib 1,144 daa nya’ad wadmaanib na’am la bɛ 275 wadmaanib kʋk la ni. NDC nɛ NPP wʋsa mɔr  275 na’anya’adib, ka CPP (222 na’anya’dib)  nɛ PPP (163) ka paati nam ayi daa an paati banɛ ma’aa paam na’am la pʋʋsʋg -pʋʋsʋg .Ka  PNC mɔr 64 na’anya’adib, ka NDP mɔr 33 na’anya’adib, ka APC mɔr 20 na’anya’adib, ka  GCPP mɔr  10 na’anya’adib, ka UFP mɔr six na’anya’adib , ka DPP nɛ UPP wʋsa mɔr na’anya’ad yinne- yinne ma’aa. ka 74 an asu’oe -m-mɛŋ na’anya’adib.[12]

Pʋtɛn’ɛr vɔtʋg

Gɔmma zudaan nam

Poll source Date Sample size Undecided Mahama

NDC

Akufo-Addo

NPP

Nduom

PPP

Greenstreet

CPP

Other candidates Notes
Restart International 5 December 2016 2,000 54.7% 43.7%
Ben Ephson 28 November 2016 N/A 52.4% 45.9% 1.7% 2% margin of error
Ben Ephson October 2016 N/A 50.8% 47.5% 1.7% 2% margin of error
Goodman AMC August 2016 2,184 N/A 48% 45% 7% 0% 2.1% margin of error
Goodman AMC June 2016 1,644 N/A 44% 49% 6% 1% 2.3% margin of error
Goodman AMC April 2016 1,216 N/A 32% 65% 3% 0%

Results

Constituencies nam nɛ  banɛ di

■ – Nana Akufo-Addo

■ – John Dramani Mahama

Gɔmma zugdaan nam

Candidate Running mate Party Votes %
Nana Akufo-Addo Mahamudu Bawumia New Patriotic Party 5,755,758 53.72
John Dramani Mahama Kwesi Amissah-Arthur National Democratic Congress 4,771,188 44.53
Paa Kwesi Nduom Brigitte Dzogbenuku Progressive People's Party 106,092 0.99
Ivor Greenstreet Gabby Nsiah Nketiah Convention People's Party 25,552 0.24
Edward Mahama Emmanuel Anyidoho People's National Convention 22,214 0.21
Nana Konadu Agyeman Rawlings Kojo Mensah Sosu National Democratic Party 16,935 0.16
Jacob Osei Yeboah Daniel Wilson Torto Independent 15,911 0.15
Total 10,713,650 100.00
Valid votes 10,713,650 98.46
Invalid/blank votes 167,349 1.54
Total votes 10,880,999 100.00
Registered voters/turnout 15,712,499 69.25

Sʋ’ʋllim nam

Region
Nana Akufo-Addo

NPP

John Dramani Mahama

NDC

Votes % Votes %
Ashanti 1,640,694 75.98 503,497 23.32
Brong-Ahafo 531,147 53.87 422,789 44.91
Central 496,668 53.22 405,262 43.43
Eastern 674,240 63.30 379,675 35.65
Greater Accra 1,062,157 52.42 946,048 46.69
Northern 429,375 41.89 569,853 55.59
Upper East 157,398 34.93 271,796 60.32
Upper West 102,843 35.94 167,032 58.37
Volta 135,077 17.38 629,398 80.97
Western 526,159 52.38 455,838 45.38

Wadmaanib

Party Votes % Seats +/–
New Patriotic Party 5,661,248 52.48 169 +47
National Democratic Congress 4,560,491 42.28 106 –42
Progressive People's Party 186,741 1.73 0 0
Convention People's Party 69,346 0.64 0 –1
People's National Convention 42,236 0.39 0 –1
National Democratic Party 19,450 0.18 0 0
All People's Congress 2,527 0.02 0 New
Great Consolidated Popular Party 1,368 0.01 0 0
United Front Party 896 0.01 0 0
Democratic People's Party 867 0.01 0 0
United Progressive Party 430 0.00 0 New
Independents 241,884 2.24 0 –3
Total 10,787,484 100.00 275 0
Valid votes 10,787,484 98.98
Invalid/blank votes 111,137 1.02
Total votes 10,898,621 100.00
Registered voters/turnout 15,639,690 69.69

Gɔsim mɛ

  • List of MPs elected in the 2016 Ghanaian parliamentary election

Gbanvɛɛnsa

  1. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Parliament-approves-GHC826m-for-2016-elections-402426
  2. Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :0
  3. http://www.ipu.org/parline-e/reports/2123_B.htm
  4. 4.0 4.1 http://www.theafricareport.com/West-Africa/ghanas-npp-prepares-for-the-2016-presidential-race.html
  5. http://citifmonline.com/2016/09/29/cpp-chooses-gabby-nketia-as-running-mate/
  6. http://www.tvcnews.tv/?q=article/ghana-akuffo-addo-contest-2016-presidential-election
  7. https://web.archive.org/web/20170209012427/http://www.myjoyonline.com/politics/2016/august-4th/nduom-picks-former-miss-ghana-as-running-mate.php
  8. http://citifmonline.com/2016/09/10/pnc-settles-on-havard-trained-economist-as-running-mate/
  9. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/NDP-unveils-Kojo-Mensah-Sosu-as-running-mate-475305
  10. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/JOY-selects-Wilson-Torto-as-running-mate-486053
  11. https://www.constituteproject.org/constitution/Ghana_1996.pdf?lang=en
  12. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2016/parliament/