Wp/kri/G

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kri
Wp > kri > G

G, ɔ g, na di nɔmba sɛvin lɛta insay di Latin alfabɛt, we dɛn de yuz insay di Inglish alfabɛt tide, di alfabɛt dɛn fɔ ɔda langwej dɛn na di wɛst pat na Yurop ɛn ɔda wan dɛn ɔlsay na di wɔl. I nem na Inglish na gee (dɛn kin kɔl am /ˈdʒiː/), plɛnti gees.

Wi kin tray fɔ no aw di Latin alfabɛt in G bin chenj frɔm di wan we bin de bifo di Latin alfabɛt, we na di Grik alfabɛt. Di velar stɔp we gɛt vɔys bin de sho di tɔd lɛta na di Grik alfabɛt, we na gamma (Γ), we leta di Etruscan langwej bin tek. Dɔn Latin bin borrow dis "raun fɔm" fɔ gamma, C, fɔ ripresent di sem sawnd insay wɔd dɛn lɛk recei, we go mɔs bi se na bin wan fɔs dativ fɔm fɔ rɛks, we min "king," as dɛn fɛn am na wan "fɔs Latin inskripshɔn."[ 2] Bɔt as tɛm de go, di sawnd we C de ripresent bin chenj to di velar stɔp we nɔ gɛt vɔys, ɛn dis bin mek di lɛta K kɔmɔt ] Afta dat, dɛn bin introduks di lɛta 'G' insay di Ol Latin tɛm as wan we fɔ 'C' fɔ difrɛns /ɡ/ we gɛt vɔys frɔm /k/ we nɔ gɛt vɔys, ɛn dɛn bin yuz G fɔ riprizent velar we gɛt vɔys frɔm dis pɔynt ɛn C nɔmɔ ". bin tinap fɔ di velar we nɔ gɛt vɔys nɔmɔ."[2] Di pɔsin we dɛn rayt bɔt we mek ‘G’ na friman Spurius Carvilius Ruga, we ad lɛta G to di tichin fɔ di Roman alfabɛt insay di 3rd sɛntinari BC:[3] na in na bin di fɔs Roman we opin skul we de pe fi, arawnd 230 BCE. Dis tɛm, ‘K’ bin dɔn fɔdɔm aut ɔf fav, ɛn ‘C’, we bin dɔn ripresent ɔl tu /ɡ/ ɛn /k/ bifo opin vaybul, bin dɔn kam fɔ ɛksprɛs /k/ na ɔl di envayrɔmɛnt dɛn. Di we aw Ruga put ‘G’ sho se di ɔda we aw dɛn rayt di lɛta dɛn we gɛt fɔ du wit di valyu dɛn we di lɛta dɛn gɛt as Grik nɔmba dɛn na bin sɔntin we pipul dɛn bin de wɔri bɔt ivin insay di 3rd sɛntiwɔd bifo Krays. Akɔdin to sɔm rɛkɛd dɛm, di ɔrijinal sɛvin lɛta, ‘Z’, bin dɔn pul am kɔmɔt na di Latin alfabɛt sɔm tɛm bifo insay di 3rd sɛntinari BC bay di Roman sɛnsa Apiɔs Klɔdiɔs, we bin si se i nɔ fayn ɛn i nɔ de na ɔda kɔntri.[4] Sampson (1985) se: "I klia se dɛn bin fil se di ɔda we aw dɛn rayt di alfabɛt na so kɔnkrit tin dat dɛn kin ad nyu lɛta na di midul nɔmɔ if dɛn mek wan ‘spɛs’ bay we dɛn drɔp wan ol lɛta."[ 5] . George Hempl bin propos insay 1899 se i nɔ ɛva gɛt dis kayn "spɛs" na di alfabɛt ɛn infakt 'G' na dairekt pikin we kɔmɔt frɔm zeta. Zeta bin tek shep dɛn lɛk ⊏ insay sɔm pan di Ol Italik skript dɛn; di divεlכpmεnt fכ di monumental fכm ‘G’ frכm dis shep go bi εksakכt paralel to di divεlכpmεnt fכ ‘C’ frכm gama. I se di pronɔns /k/ > /ɡ/ bin bi bikɔs ɔf kɔntaminɛshɔn frɔm di ‘K’ we de luk bak we fiba.[6] Afta sɔm tɛm, ɔl tu di velar kɔnsonant dɛn /k/ ɛn /ɡ/ bin divɛlɔp palatalized allophones bifo frɔnt vaybul dɛn; bikɔs ɔf dat, insay di Romans langwej dɛn tide, ⟨c⟩ ɛn ⟨g⟩ gɛt difrɛn sawnd valyu dɛn dipen pan kɔntɛks (dɛn kɔl dɛn had ɛn sɔft C ɛn had ɛn sɔft G). Bikɔs ɔf di Frɛnch inflɔɛns, Inglish langwej ɔtografi gɛt dis kayn tin.