Wp/kri/2023

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kri
Wp > kri > 2023

2023 (MMXXIII) na bin kɔmɔn ia we bigin pan Sɔnde pan di Gregorian kalenda, di 2023 ia fɔ di Kɔmɔn Ɛra (CE) ɛn Anno Domini (AD) nem, di 23 ia fɔ di 3rd mileniɔm ɛn di 21st sɛntinari, ɛn di 4th ia di 2020s tɛn ia. Di ia 2023 bin si di kayn we aw di COVID-19 pandemik bin de go dɔŋ, wit di WHO (Wɔl Ɛlth Ɔganayzeshɔn) we dɔn dɔn in glob ɔl wɛlbɔdi imejensi stetɔs insay May. Katastrofik natura disasta inklud di nɔmba fayv atkwek we kil pas ɔl insay di 21st sɛntinari we atak Turkey ɛn Syria, we mek te to 62,000 pipul dɛn day, Sayklɔn Frɛdi – di tropik saiklɔn we dɔn te pas ɔl we dɛn dɔn rikodɔ insay istri – we mek pas 1,400 pipul dɛn day na Malawi ɛn Mozambik, Storm Daniel . Di Rɔshian invayshɔn na Yukren ɛn Mianma sivil wɔ bin kɔntinyu insay 2023, ɛn wan siriɔs kɔp, bɔku bɔku fɛt-fɛt wit gɔn, ɛn pɔlitikal prɔblɛm dɛn bin apin na bɔku Afrika neshɔn dɛn, mɔ wan wɔ na Sudan. Wan eskaleshɔn pan di Izrɛl ɛn Palestayn kɔnflikt bin apin insay Ɔktoba we Hamas, we de gayd di Gaza Strip, bin lid fɔ atak Izrɛl, we mek di las wan deklare wɔ agens Hamas. Di Nagorno-Karabakh kɔnflikt bin dɔn afta we pas 100,000 pipul dɛn na Aminia bin rɔnawe kɔmɔt na di eria afta we di Azeri sojaman dɛn bin kam fɔ atak dɛn. Wan bank kraysis bin mek bɔku Amɛrikan rijinal bank dɛn fɔdɔm ɛn bak UBS na Swizaland bay Krɛdit Suis. Di tu big big bank dɛm na Amɛrika we bin fɔdɔm na Silicon Valley Bank ɛn Fɔs Ripɔblik Bank, we na tu pan di tri big big bank dɛm we bin fɔdɔm insay Amɛrika istri. Di wan we notis pas ɔl pan bɔku bɔku akwyizishɔn dɛn na difrɛn industri dɛn inklud di ɛnaji akwyeshɔn dɛn we dɛn bin gɛt insay Ɔktoba wit ExxonMobil ɛn Chevron we bay Pioneer Natural Resources ɛn Hess rispɛktful wan, di lɔjishɔn fashɔn holdin kɔmni Tapestry (Coach New York ɛn Kate Spade New York) we anɔys se dɛn bay Capri Holdings (Michael Kors ɛn Versace), ɛn di klos we dɛn dɔn lɔk di we aw Maykrosoft dɔn tek Activision Blizzard. Insay di eria fɔ teknɔlɔji, 2023 si di kɔntinyu fɔ rayz fɔ jenɛrativ AI mɔdel dɛn, wit inkris aplikeshɔn dɛn akɔdin to difrɛn industri dɛn. Dɛn mɔdel ya, we bin de yuz di advansmɛnt dɛn we dɛn dɔn mek pan mashin lanin ɛn natura langwej prɔsesin, bin dɔn ebul fɔ mek rial ɛn kɔrɛkt tɛks, pikchɔ, ɛn myuzik. Wan AI arms resis bitwin prayvet kɔmni dɛm dɔn kɔntinyu frɔm di let 2010 dɛm, wit Maykrosoft-bɛk OpenAI ɛn Google ɔna Alphabet tide mɔs dominant bitwin fam dɛm.[1]