Wp/dgo/यमन

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | dgo
Wp > dgo > यमन

यमन (अरबी: ٱلْيَمَن, रोमन: अल-यामन), आधिकारिक तौर पर यमन गणराज्य,[a] पश्चिमी एशिया दा इक देश ऐ।

एह् अरब प्रायद्वीप दे दक्खन छोर पर स्थित ऐ, ते उत्तर च सऊदी अरब ते उत्तर-पूर्व च ओमान कन्नै लगदी ऐ ते इरिट्रिया, जिबूती ते सोमालिया कन्नै समुंद्री सीमाएं गी सांझा करदा ऐ। यमन अरब प्रायद्वीप दा दुआ बड्डा अरब संप्रभु राज्य ऐ, जेह्ड़ा 5 लक्ख 55 हजार वर्ग किलोमीटर (2 लक्ख 14 हजार वर्ग मील) दा कब्जा करदा ऐ, जिसदे समुंदरी किनारा तकरीबन 2 हजार किलोमीटर (1,200 मील) तगर फैले दा ऐ। इसदी संवैधानिक तौर उप्पर दस्सी गेदी राजधानी, ते सबने थमां बड्डा शैहर सना ऐ। 2023 तगर यमन दी आबादी 3 करोड़ 42 लक्ख ऐ। यमन दी राजधानी सना ते निर्वासन च राजधानी अदन ऐ।

यमन दा झंडा
अक्तूबर 2022 च यमन च राजनीतिक ते सैन्य नियंत्रण

गृहयुद्ध[edit | edit source]

यमन दा गृहयुद्ध इक जारी बहुपक्षीय गृहयुद्ध ऐ जेह्ड़ा 2014 दे अंत च मुक्ख तौर उप्पर रशद अल अलीमी दी अगुवाई आह्ली यमन सरकार ते हुथी सशस्त्र आंदोलन दे कन्नै-कन्नै उंदे समर्थकें ते सहयोगियें बश्कार शुरू होआ हा। दोनों यमन दी आधिकारिक सरकार दा गठन करने दा दावा करदे न।

गृहयुद्ध सितंबर 2014 च शुरू होई ही जिसलै हुथी फौजें राजधानी शैहर सना पर कब्जा करी लैता हा, जिसदे बाद हुथी सरकार पर तेजी कन्नै कब्जा करी लैता हा। 21 मार्च 2015 गी हुथी दी अगुवाई आहली सुप्रीम क्रांतिकारी कमेटी नै तत्कालीन राष्ट्रपति अब्द्रब्बूह मंसूर हादी गी उखाड़ फेंकने ते दक्षिणी प्रांतें च गाड़ी चलाइयै अपने नियंत्रण गी बधाने लेई आम जुटाने दी घोशणा कीती ही। सालेह दे वफादार फौजी बलें कन्नै गठजोड़ करदे होई हुथी हमले ने अगले दिन लाहिज गवर्नमेंट च लड़ाई शुरू करी दित्ती। 25 मार्च तक लाहिज हुथीएं दे हत्थ च आई गेआ ते ओह् हादी दी सरकार आस्तै सत्ता दी सीट अदन दे बाहरले इलाके च पुज्जी गे। हादी उसी दिन देश छोड़कर फरार हो गया। इसदे कन्नै गै सऊदी अरब दी अगुवाई च इक गठबंधन नै यमन दी साबका सरकार गी बहाल करने लेई हवाई हमले दा इस्तेमाल करियै फौजी कार्रवाई शुरू कीती। हालांकि हुथीएं दा समर्थन करने आह्ले ईरान दा कोई सीधा हस्तक्षेप नेंई कीता गेआ ऐ, पर पश्चिमी सूत्रें इस टकराव गी ईरान-सऊदी अरब प्रॉक्सी टकराव दा विस्तार ते इस क्षेत्र च ईरानी प्रभाव कन्नै निबड़ने दा इक साधन दे तौर उप्पर दिक्खेआ ऐ।

भूगोल दा[edit | edit source]

यमन लगभग पूरी तरह पश्चिमी एशिया च ऐ, अरब प्रायद्वीप दे दक्षिणी हिस्से च ऐ जेह्ड़ा इस प्रायद्वीप गी पूर्वी अफ्रीका कन्नै जोड़दा ऐ,[286] इसदे उत्तर च सऊदी अरब, पश्चिम च लाल सागर, अदन दी खाड़ी ते... दक्षिण च गुआर्डफुई चैनल, ते पूर्व च ओमान। अक्षांश 12 ते 19° उत्तर ते देशांतर 42 ते 55° पूर्व दे बश्कार। यमन 15°N 48°E च ऐ, ते इसदा आकार 555,000 किमी2 (214,287 वर्ग मील) ऐ

लाल सागर दे कई द्वीप, जिंदे च हनीश द्वीप, कमरन, ते पेरिम दे कन्नै-कन्नै अरब सागर च सोकोत्रा बी यमन दे न; इन्दे च सबने थमां बड्डा सोकोत्रा ऐ। कई द्वीप ज्वालामुखी न; उदाहरण दे तौर पर जबल अल-तैर च 2007 च ज्वालामुखी विस्फोट होआ हा, ते इसदे पैह्ले 1883 च हा।हालांके मुख्य भूमि यमन दक्षिणी अरब प्रायद्वीप च ऐ ते इस चाल्ली एशिया दा हिस्सा ऐ, ते लाल सागर च इसदे हनीश द्वीप ते पेरिम एशिया कन्नै जुड़े दे न, पर... सोकोत्रा दा द्वीपसमूह, जेह्ड़ा सोमालिया दे सींग दे पूर्व च स्थित ऐ ते एशिया दे मुकाबले अफ्रीका दे मता नेड़े ऐ, भौगोलिक ते जैव भौगोलिक रूप कन्नै अफ्रीका कन्नै जुड़े दा ऐ। सोकोत्रा दा सामना गुआर्डफुई चैनल ते सोमाली सागर दा ऐ।