Wp/bgn/کرمان

کرمان کرمان
—  شار  —
دیگه نامان: کرمانیا, بووتیا, گیرمانیا
Clockwise from the top: Kerman's skyline; Jabaliyeh dome – ancient museum of stone; Saderat Bank tower; Jameh Mosque; and Burj Av'al (Tower One) Clockwise from the top: Kerman's skyline; Jabaliyeh dome – ancient museum of stone; Saderat Bank tower; Jameh Mosque; and Burj Av'al (Tower One)
رواجین نام: ديار كريمان (پارسی په "کریمانی وطن"), ایستارانی وطن
کرمان
چارنیمه گ: 30°17′ شمالی 57°05′ شرقی
ملک	ایران
ولایت	کرمان
شارستان	شارستان
Bakhsh	Central
Founded	c. 3rd century A.D
مزن
• Mayor	Abolghasem Seyfollahi
پراخی
• شار	۱۸۵ km۲ (۸۵٫۱۶ sq mi)
بُرزی	۱٬۷۵۵ متر (۵٬۷۵۸ پا)
نپوس (2011Kiu)
• شار	۷۳۴,۴۴۱
- شار	۸۲۱,۳۷۴
• Population Rank in Iran	۱۰th
وختێ سیمسران	IRST (یوتی‌سی +۳:۳۰)
• لوار	IRDT (یوتی‌سی +۴:۳۰)
Postal code	761
پیش‌شماره تلفن	+98 34
Main language(s)	Persian
ویب سایٹ	www.kermancity.kr.ir/

کرمان یکی شه ایران ئی ملکی شاران اینت. (دمگی نام به پارسی باستان: کارمانیا) یکی شه ایرانی مزن شاران و کرمانی ولایتی بُنجاه و یکی شه ایرانی مزنین ولایتان به ملکی جهل رودراتی تا کپته اینت .

تاریخ

دیم شه اسلاما

سر اسب مربوط به دوره ساسانیان، پیداشده در کرمان

سراسرنمای نقشه قدیم ایران، ایالت بزرگ کرمان که چنداستان را در برمی گرفته است

سراسرنمای ارگ راین، دومین بنای خشتی بزرگ جهان

پد شه اسلام

دروازه مسجد که آقامحمدخان قاجار از طریق آن وارد کرمان شد.

کرمان بزرگ در نقشه‌های قدیمی ایران

رشد مساحت شهر در طول تاریخ

پایتخت بودن در دوره‌های مختلف تاریخی

براساس آخرین تقسمات کشوری، استان کرمان دارای۲۲ شهرستان، ۶۳ شهر،۵۳ بخش و۱۴۳ دهستان است. شهرستان‌های آن عبارت‌اند از: انار، بافت، بردسیر، بم، جیرفت، رابر، راور، رفسنجان، رودبارجنوب، ریگان، زرند، سیرجان، شهربابک، عنبرآباد، فهرج، قلعه گنج، کرمان، کوهبنان، کهنوج، منوجان،نرماشیر،ارزوییه.

وضعیت طبیعی

تابستان‌های کرمان نسبتاً خنک و زمستان‌های آن بسیار سرد است. بیشترین میزان بارش برف در شهر کرمان مربوط به سال ۱۳۵۱ بوده است که با ۴ روز بارش برف در این شهر ارتفاع برف به ۷۰ سانتی‌متر رسید.

فرهنگ

زبان و گویش

در شهر کرمان زبان اهالی زبان فارسی و لهجه کرمانی می‌باشد. از آنجا که استان کرمان پهناورترین استان ایران است، بدلیل مهاجرت اقوام مختلفی از جمله ترک، لر، لک و بلوچ به منطقه کرمان در طول تاریخ، تنوع زیادی در لهجه و گویش محلی در شهرستان‌های مختلف این استان نیز ایجاد شده و هم اینک گویش‌ها و لهجه‌های متفاوت و متنوعی در این استان به چشم می‌خورد.

کرمان از نگاه شاعران بزرگ

• فردوسی

چو بگذشت یک چند بر هفتواد

مر آن حصن را نام کرمان نهاد

• مولوی

کبوترخانه جان‌ها از او معمور گشت

پس چرا این زیره را من سوی کرمان می‌برم

• شاه نعمت الله ولی

هرچند کز روی کریمان خجلیم		غم نیست که پرورده این آب و گلیم
در روی زمین نیست چو کرمان جایی		کرمان دل عالم است و ما اهل دلیم

• سعدی

که می‌برد به عراق این بضاعت مزجاة

چنانکه زیره به کرمان برند و کاسه به چین؟

• خواجوی کرمانی

آنها که ندارن نم چشم و غم دل

خاصیت این آب و هوا را نشناسند

• میرزا آقاخان کرمانی

گر از ملک کرمان سرایم رواست

که هندوستانی خوش آب و هواست

• راجی کرمانی

ببال ای بر و بوم کرمان زمین		ز عزّ و شرف تا به چرخ برین
زمین تو بالاتر از آسمان		مکان تو بالاتر از لامکان

• محمد فرخی یزدی

اهل کرمان همه آسوده و فارغ ز بلا

کس بر ایشان نکند ظلم، چه پنهان چه ملا

• واعظ قزوینی

اگر قماش شناسی برای فرش سرا

کدام قالی کرمان چو آب و جاروب است

• قاآنی

حدیث خلد با شیرازیان، اکنون بدان ماند

که مشتی زیره، زی کرمان برند از بهر کرمانی

• دکتر احمد ناظرزاده کرمانی

گرت هواست که هرگز به عافیت نرسی

غریب پرور و خودکش چو اهل کرمان باش

خوراک و شیرینی‌های محلی

کرمان همانند سایر شهرهای ایران، از انواع غذاهای سنتی و با طعم‌های متفاوت برخوردار است که برخی از آن‌ها در مناسبت‌های ویژه و تعداد بسیاری نیز به شکل عادی در طی سال تهیه می‌شود.

غذاهای محلی

فالوده کرمانی، آش شولی (اوماچو)، روغن جوشی،چغوک بریزو، حلیم بادمجان، آش آماج، آش شلغم، آش جو (کرمانی)، آش مخلوط، آش کدو، آبگوشت کرمانی، توکی، گندم شیری، کاکل کنف شادانه، قاتق تخمه، قاتق، قاتق بنه، زیر جوش، کشک گردو، کشک یونجه، سردوش، اشکنه، کشک کدو، کشک سیب، گورماست، سیراب بنه، کله جوش، بز قرمه، کشک و بادمجان، نان پز، کاچی، قاتق شیر، برشتو، نان پر، نان چرب و شیرین، خرماست، خرما تخم مرغ،کپو ، روغن جوشی و چنگ مال بندانگشتی|150px|کلمپهٔ گردویی کرمان

شیرینی‌های محلی

• • قطاب
  • کلمپه
  • کماچ سهن
  • برشتو
  • رنگینک
  • پفک
  • نان چرخی
  • شیرینی خانگی پرریز
  • مسقطی
  • خرمابریز

جاذبه‌های گردشگری

گنبد جبلیه، مربوط به دوره ساسانیان

محراب و سقف مسجد ملک (امام)

جاذبه‌های تاریخی

• باغ شازده:

بندانگشتی|275px|مسجد جامع کرمان

• مسجد جامع مظفری:
• مسجد جامع ملک:
• آرامگاه شاه نعمت‌الله‌ولی:

آرامگاه شاه نعمت الله ولی

• بازار کرمان: این راسته بازار از میدان ارگ شروع و به میدان مشتاقیه ختم می‌شود. هر بخش از بازار کرمان در زمان یکی از فرمانروایان این شهر ساخته شده و به خاطر برخی ویژگیهایش در ایران منحصربه‌فرد و دارای شهرت جهانی است. این بازار طولانی‌ترین راسته بازار ایران محسوب می‌شود.
• آتشکده زرتشتیان: کرمان میزبان جمعیتی چند هزار نفره از زرتشتیان است. آتشکده زرتشتیان کرمان یکی از زیباترین آتشکده‌های جهان بشمار می‌آید. تنها موزه­ مردم­ شناسی زرتشتیان جهان نیز در این آتشکده­ جای دارد. کرمان یکی از معدود شهرهایی است که هنوز جشن سده (از جشن‌های ملی ایران) هر ساله ۱۰ بهمن ماه در آن برگزار می‌شود. جشن سده کرمان در فهرست آیین‌های ملی ایران ثبت شده‌است.
• حصار شهر قدیم کرمان: از آثار ملی ایران و مربوط به دوره قاجاریه است.
• بقایای دایناسورها.
• یخدان مؤیدی برای ذخیره یخ در گذشته به کار می‌رفته‌است و در تقاطع خیابان ابوحامد و خورشید واقع است.

بندانگشتی|275px|مسجد گنجعلیخان

• یخدان زریسف
• یخدان جو مویدی

میدان تاریخی گنجعلیخان کرمان

جاذبه‌های طبیعی

باغ تاریخی شازده

باغ آقا، کنسولگری پیشین انگلستان در کرمان

جاذبه‌های مذهبی

File:Joopar.jpg

امامزاده حسین جوپار

موزه‌ها

موزه زرتشتیان ایران

File:Museum - kerman.jpg

موزه هنرهای معاصر صنعتی

مراکز تفریحی

مرکز خرید فایتون مرکزخریدفایتون همراه باثبت برند تجاری و با شعار " به مردم خدمت کن، به همین سادگی" به منظور ارائه خدمات بهتر و متنوع به همشریان و گردشگران داخلی و خارجی در فضائی زیبا و مفرح به مساحت 20.000 متر مربع و بهره مندی از پارکینگ بزرگ و اختصاصی در غرب شهر کرمان در موقعیت جمعیتی پر تراکم و در محدوده 2 بلوار و بزرگراه اصلی این شهر واقع در بلوار شهید صدوقی، با همت بلند موسسان و تلاش شبانه روزی و جوانمردانه بیش از 250 نفر پرسنل زن و مرد جوان طی 90 روز از آغاز طراحی و عملیات عمرانی، خرید و نصب تجهیزات، خرید و چیدمان اجناس، خرید-نصب و راه اندازی نرم افزار های مورد نیاز و ... در اولین روز بهار 1394 فروش آزمایشی خود را آغاز نمود و در روز عید سعید فطر با حضور جمعی از مسئولان رسما اقتتاح شد و با دعوت از هنرمندان مطرح میهن اسلامی و با حضور بیش از 4.000 نفر از شهروندان کرمانی طی برگزاری جشنی با شکوه فعالیت رسمی خود را آغاز کرد . شاید بتوان بدون اغراق گفت این راه اندازی و افتتاح آن هم با این کیفیت و رعایت استانداردها در تمامی زمینه ها خود رکوردی است. این مجموعه با فضای فروشگاهی 10.000 متر مربع و بارانداز و انبار 2.000 متر مربعی در سه طبقه کاملا استاندارد و مکانیزه و بیش از 30.000 قلم تنوع کالائی از برترین و معتبرترین شرکت ها و کارخانجات داخلی و خارجی در گروه های مبلمان و سرویس خواب، فرش، مواد غذائی، لبنی، آرایشی و بهداشتی، لوازم خانگی، صوتی و تصویری، کادوئی و تزئینی، صنایع دستی، پلاسکو، فرآوری و بسته بندی گوشت-مرغ-ماهی، کیترینگ غذای گرم، شیرینی، تولید انواع نان فانتزی، گیاهان زینتی و آپارتمانی، عطر و ادکلن، عینک، لوازم و پوشاک ورزشی، فست فود و فود کورت، پارک کودک و شهربازی سر پوشیده و پارک بادی کودکان و ... را در قالب باشگاه مشتریان با برگزاری جشن ها و هداء هدایای نفیس در قرعه کشی های فصلی و سالیانه به همراه تخفیفات ویژه به مردم و مشتریان ارائه می دهد. در طرح توسعه این مجموعه می توان به ساخت و راه اندازی زیر مجموعه های متعدد شامل پارک آبی سرپوشیده، بیلیارد و بولینگ، پاتیناژ، اسکواش، سالن اجتماعات و همایش ها، رستوان ایتالیایی و سنتی اشاره کرد؛ همچنین فایتون در نظر دارد به عنوان یک مجموعه زنجیره ای در آینده نه چندان دور اقدام به راه اندازی شعب دیگر خود در سطح استان و کشور نماید ، از این رو آمادگی خود را جهت سرمایه گذاری و تعامل با سایر گروه های تجاری و اقتصادی کشور اعلام می دارد.

حمل و نقل

File:Kerman-airport.jpeg

فرودگاه بین‌المللی کرمان

اداره کل راه آهن کرمان

بوئینگ ۴۰۰-۷۴۷ ماهان ایر

پایانه مسافربری آدینهٔ کریمان

میدان آزادی کرمان (پنج راه آزادی)

بیمارستان نوریه

File:Kerman - noorieh -3.gif

سردر بیمارستان نوریه

File:Kerman - noorieh -1.gif

سردر بیمارستان نوریه

نگارخانه

• 
  گنبد جبلیه
• 
  میدان گنجعلیخان
• 
  میدان گنجعلیخان
• 
  مدرسه گنجعلیخان
• 
  باغ شاهزاده
• 
  مسجد جامع
• 
  گنبد آرامگاه شاه نعمت الله ولی
• 
  بازار مسگرها
• 
  یخدان مویدی
• 
  ارگ (قلعه) راین
• 
  قلعه دختر
• تخت درگاه قلی بیگ
  تخت درگاه قلی بیگ
• 
  بوستان‌های شهری کرمان
• 
  درب ورودی اداره معارف و اوقاف کرمان