Wp/sdh/حەدیس ئەکراد
حەدیس کوردەیل یا حەدیس ئەکراد حەدیسێگ لە دین شیعەس ک چەن کەس وەتنە ک پەیوەندی وەگەرد کوردەیل دێرێدن. ئیم وتنی ڕاس نەۊ. حەدیسەگە: «وَلا تَنْكِحُوا مِنَ الأكْرَادِ أَحَداً فَإِنَّهُمْ جِنْسٌ مِنَ الْجِنِّ كُشِفَ عَنْهُمُ الْغِطَاءُ».[1] وە کوردی خوارین: «هاوسەرگری وەگەرد هۊچ کەسیگ لە کوردەیل نەکەن. ئەوانە نەژادێگ لە جن ک پووشەش نەۊی وەبانیان».
ئەکراد (أكراد) وە زوان عەرەبی لە ڕیشەیل «کە-رە-دە» (كَ رَ دَ) هاتنە. هەر وشەیگ ک لە ڕیشەیل «کە-رە-دە» هات یانی «دەرکردن». یانی ئەگەر وە زوان عەرەبی کەس ئۊشد «كَرَدَهُ إلى الجبال» (کەرەدەهو ئیلەل جیبال) ئی یانی «دەری کرد لە زەۊی خوەی و کلی کرد ئەڕا جەوەڵ». فرە جار وەک جەزا دەریان کردنە چۊن ئەکراد چشتێگ گەن کردیان.
ڕاسە ک ئەکراد جارجار یانی کوردەیل، وەلێ ئەکراد جارجاریش یانی «ئەوانە ک کەسێگ دەریان کردیایە لە زەۊی خوەیان» و هیچ پەیوەندی وەگەرد کوردەیل نەیرن. ئەکراد تۊەنن هیندی یا چینی یا ئەفریقایی یا ئەمریکی یا ئسپانی یا ئۆروپی یا عەرەب یا هەر نەژادێگ تر بوون.
یەکمین، «وَلا تَنْكِحُوا مِنَ الأكْرَادِ أَحَداً» یانی «هاوسەرگری نەکەن وە هۊچ کەسێگ لە ئەکراد»، یانی ئەکراد نەژادێگ فەرە گەن بوو و هەمسەرگری نەکە وەگەرد یەکێگ لەلیان چۊن ژیەن لەناو شوونگ بێ قانوون و بێ زانیاری و هەم شوونیان نییە، چۊن خوەیان خەڵق شوونگ تر. بەڵام کەسێگ تر وەک جەزا کلیان کردیەسە ئەی شوونە، یانی خوەیان کەسەیل گەنن و چشتەیل خراو کردنە و وەی بوونەوە هاوسەرگری نیەکەیمن وەگەرد هۊچ کەسێگ لە ئەکراد.
دۊەمین «فَإِنَّهُمْ جِنْسٌ مِنَ الْجِنِّ كُشِفَ عَنْهُمُ الْغِطَاءُ» یانی «خوەیان نەژادێگ لە جن ک پووشەش نەۊی وەبانیان». لە ئی جومڵەێگ، جن لە وشەێ عەرەبێ «الجَنِين» هاتیە. «الجَنِين» یانی «کوورپەل». کوورپە یا مناڵ ک لەناو زگ داڵگی ژیەێد و ناتیەسە دنیا. کوورپەلەگان لەناو پووشەش بوون وەرجەی هاتنی خوەیان ئەڕا دنیا و ئەی پووشەش ناوی «کیسەێ ئامنیۆتی»یە. ئەگەر پووشەش (کیسەی ئامنیۆتی) وەبان کوورپەل نۊیاتاد، کوورپەلەگە دیارەو بوویاد و فەرە ئاسانەو بۊ ک بۊنسیایدەی. «فَإِنَّهُمْ جِنْسٌ مِنَ الْجِنِّ كُشِفَ عَنْهُمُ الْغِطَاءُ» (خوەیان نەژادێگ لە جن ک پووشەش نەۊی وەبانیان) یانی ئەکراد ژیەن لە شوونێگ ک فەرە ئاسانە ک کەسێ تۊەند بۊنسیایدەی چۊن کوورپەل ک پووشەش نەیرد.
لە ئاخر، ئەی حەدیسە باس کوردەیل نەکردیە و باس جنەیلیش هەم نەکردیە. وەبان خەڵقێگ قسە کردیە ک کار فەرە خەراوێگ بکەن تا کەسێگ دەریان کردیەسە و کلیان کردە شوونێگ تر و ئەی شوونە فەرە دیار بوو، فەرە ئاسانە ک کەس بۊنسیادەی وەک ئاسانیەتی دۊنستن کوورپەیل ک پووشەش نەۊی وەبانی. ئەکراد تۊەنن هەر مللەتێگ بوون. لەناو تەواو ئسلام، قسەیل گەن وەبان کورد و وەبان هۊچ مللەتێگ نییە. ئسلام ئۊشد گشت مللەتەیل وەل یەکا یەکسان بوون و هۊچ فەرقێگ نەیرن، چۊن گشتیان مناڵەیل ئادەم و حەوا بۊنە.