Wp/qwh/Wari wamani
Kay wamanita niyan kastilla shimichu Provincia de Huari. Wari wamani Ankash suyuchu hatiran; kayna, Tsikan llaqta Piruwchu. Yuriran Piruw Ispañapita qishpinqanchu. 1821 wata, Pawkarwaray killa, Apushimita hinchi-qillqaran Waylas suyu pushaq, Turibio Lusuriaqa, Waraspita. Wari shariran hatun llaqta Piruwwan paqta.
Pushana hinchi rakiy
[edit | edit source]Wari wamanichu chunka suqta distritukuna hatirayan:
- Wari
- Wántar Chawin
- Wakachi
- Wachis
- Wakchis
- Wántar
- Maasin
- Pawkas
- Puntuw
- Rawapanpa
- Rapayan
- Tayta Markus
- Chaná Tayta Pitru
- Uqu
- Kahay
- Anra
Tinkuykuna
[edit | edit source]Chinchapa, tinkun Karlus Fermin Fitskarral wamaniwan, Antunio Raimondi wamaniwan; Antipa, Wanuku suyuwan; Uripa, Bulunisi wamaniwan; Qontipa: Rikway wamaniwan, Waras wamaniwan, Qarwaq wamaniwan, ushan tinkur Ashuka wamaniwan.
Patsa tupuy, ayka tákuqkuna
[edit | edit source]Waripa patsatupuynin 2771.9 km²; 2007 Lano nin: Wari wamanichu yachayan 62 598 runakuna, 30 463 warmikuna.[1] Kichwa shimita rimayan 45 838; aymara shimita,ratatsiyan 59; 58 721 yupakasha kimsa watata ushashakunata. Tsaynú kaptin, 78,05% riman kichwa shimita.[1]
Llaqta yachaymuruy
[edit | edit source]Warimarkachu, Waritushuta shumatsiyan, kastilla shimichu niyan: Caballeros de Huari. Karu markachusi tushuyan: Arikipachu, tsaynú Intirnitchu. Tushu yarqun Kantaray killa, Mama Llusha kushikunanpaq.Warirunakuna, allish, mishita mikuyan, qurpatasi kachuskatsiyan. Tayta kurakuna hipiyasha Ankash runashimichu atska qillqata, allapa mañakuyan Kastilla shimipita; lluta qashpir, kichwa shimita yaqatsiyan. Shumatsiyan "Mama Huarina" raymita, maypitasi warirunakuna kutiyan allis qotsuyananpaq.Turupukllasi kan.