Wp/mag/इरान
इरान इस्लामी गणराज्य جمهوری اسلامی ايران | |
|---|---|
ध्येय वाक्य: "استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی" ("स्वतन्त्रता, मुक्ति, इस्लामी गणराज्य") "اَللَّٰهُ أَكْبَرُ" ("अल्लाह सबसे महान् हे") | |
| राजधानी आउ सबसे बड़का नगर | तेहरान 35°41′N 51°25′E / 35.683°N 51.417°E |
| आधिकारिकभाषा | फारसी |
| निवासीनाम | इरानी |
| सरकार | एकात्मक अध्यक्षीय धर्मतान्त्रिक इस्लामी गणराज्य |
| अली खामेनेइ | |
| मसूद पेजेशकियान | |
| मोहम्मद रेजा आरेफ | |
| विधानमण्डल | इस्लामी परामर्शक सभा |
| एकीकरण | |
| ल. ६७८ ई पू | |
| ५५० ई पू | |
| २४७ ई पू | |
| २२४ ई | |
• इरानी नवजागरण | ८२१ |
| १५०१ | |
| १७३६ | |
| १२ दिसम्बर १९०५ | |
| १५ दिसम्बर १९२५ | |
| ११ फरवरी १९७९ | |
| ३ दिसम्बर १९७९ | |
• संविधान सुधार | २८ जुलाई १९८९ |
| क्षेत्रफल | |
• कुल | 1,648,195 किमी2 (636,372 वर्ग मील) (१८मा) |
• जलक्षेत्र (%) | 1.6 |
| जनसङ्ख्या | |
• २०२४ आकलन | |
• जनघनत्व | 52/किमी2 (134.7/मील2) (१३२मा) |
| जिडिपि (पिपिपि) | 2024 प्राक्कलन |
• कुल | |
• प्रतिव्यक्ति | |
| जिडिपि (साङ्केतिक) | २०२४ प्राक्कलन |
• कुल | |
• प्रतिव्यक्ति | |
| गिनी (2022) | मध्यम |
| माविसू (2022) | उच्च · ७८मा |
| मुद्रा | इरानी रियाल (ريال ) (IRR) |
| समय मण्डल | युटिसि+३:३० (इमास) |
| दूरभाष सङ्केत | +98 |
| आइएसओ ३१६६ सङ्केत | IR |
| इण्टरनेट टिएलडि | .ir |
इरान (फारसी: ايران ) या इरान इस्लामी गणराज्य (फारसी: جمهوری اسلامی ايران जम्हूरिए इस्लामिए इरान्) पच्छिमी एसियामे स्थित एगो देस हे। एकरा १९३५ तक फारस (पर्शिया) नामो से जानल जा हे । एकर राजधानी तेहरान हे आउ ई देस पच्छिममे इराक आउ तुर्की, उत्तर-पच्छिदने अजरबैजान आउ अर्मीनिया, उत्तरदने केस्पियन सागर, उत्तर-पूरुदने तुर्कमेनिस्तान, पूरुदने अफगानिस्तान आउ पाकिस्तान आउ दक्खिनदने फारसके खाड़ी आउ ओमानके खाड़ीसे घिरल हे। इहाँके प्रमुख धरम इस्लाम हे तथा ई क्षेत्र सिया बहुल हे।
इरान दुनियाके सबसे पुरानी सभ्यतामे से एक हे । छठा शताब्दी ईसा पूर्वमे साइरस महान् हखामनी साम्राज्यके स्थापना कैलक जे इतिहासके सबसे बड़ साम्राज्यमे से एक बनलै । चौथा शताब्दी ईसा पूर्वमे सिकन्दर ई साम्राज्यके परास्त कर देलकै । यूनानी राजके बाद एकरा पर पहलवी एवं सासानी साम्राज्यके राज रहलै । अरब मुसलमान सतमा शताब्दी ईस्वीमे ई क्षेत्र पर विजय प्राप्त कैलकै आउ एकर इस्लामीकरण कैलकै । आगे चलके ई इस्लामी संस्कृति आउ शिक्षाके एक प्रमुख केन्द्र बन गेलै । एकर कला, साहित्य, दर्शन आउ वास्तुकला इस्लामी स्वर्ण युग खनि इस्लामी दुनियामे आउ ओकरासे आगे फैल गेलै । तुर्क आउ मङ्गोल शासनके बाद पन्द्रहमा शताब्दीमे इरान फिरसे एकजुट भेलै । उन्नैसमा शताब्दी तक ई अपन बड़ीमनी जमीन गवा देलकै हल । १९५३ के तख्तापलट निरङ्कुश शासक मोहम्मद रजा पहलवीके आउ ताकतवर बना देलकै जे दूरगामी सुधारके एक शृङ्खला शुरू कैलकै । इस्लामी क्रान्तिके बाद इरानके १९७९ मे इस्लामी गणराज्य घोषित कैल गेलै हल ।
एकरो देखी
[edit | edit source]सन्दर्भ
[edit | edit source]