Wp/cnr/Veliša Lazović, brigadir

Biografija

Veliša Lazović, brigadir. Rođen je marta 1849. godine u Ublima Kučkim kod Podgorice u porodici Puniše Lazovića . Kao mladić priključio se četovanju, u tom periodu sa dijelom čete uhvaćen je od osmanskih vlasti i utamničen u fortici na Vezirovom mostu . Na njegovu inicijativu sa ostalim zatvorenicima ubili su deset stražara i uspjeli da pobjegnu prema Kučima .

Vojnu karijeru započeo je kao podoficir crnogorske vojske. Učesnik je crnogorsko-turskoga rata 1876–1878. godine. Kao barjaktar naročito se pokazao u bici na Fundini 1876. godine kad je pośekao 15 glava . Jedno vrijeme u periodu Veljega rata 1876–78. godine službovao je kao ordonans oficir u Vrhovnoj komandi crnogorske vojske . Nakon rata bio je komandir knjaževih perjanika . Na platnom spisku Ministarstva vojnog iz 1880. godine nalazi se pod rednim brojem 25 s visinom primanja od 180 forinti . Od 1877. do 1883. godine bio na dužnostima u kapetaniji . U čin pješadijskoga komandira unaprijeđen je septembra 1883. godine . Kao komandir bio je komandant Drugog (Gornjo-kučkog ) bataljona u Petoj brigadi u periodu od 1883. do 1903. godine . Kao komandir 1884. godine bio je član jedne Komisije za procjenu junaštva određenih ličnosti koja je tražila instrukcije od Ministarstva vojnog . Reorganizacijom crnogorske vojske 1896. godine službovao je kao komandir u Petoj brigadi čiji je komandant bio brigadir vojvoda Vaso Ivanović. Tokom 1900. godine i 1901. godine službovao je u činu komandira. U čin brigadira crnogorske vojske proizveden je 6. decembra 1903. godine kad je postavljen za komandanta V brigade . Kao brigadir bio je, 1904. godine, predśednik Vojnog vanrednoga disciplinskog suda za rješavanje jednog spora između oficira .

Na prvim izborima za Narodnu skupštinu, održanim 15. novembra 1905. godine, biran je za narodnoga poslanika za Zatrijebčku kapetaniju . Ubrzo je postavljen za oblasnoga upravitelja u Podgorici . Nakon nove formacije s mjesta komandanta Pete prigade postavljen je 6. januara 1906. godine za komandanta Zetske brigade . Pripadao je Pravoj stranci i zalagao se za oštriji odnos prema političkim protivnicima . Imao je veliko imanje u Podgorici u današnjem naselju Masline-Ibričevina, u kojima postoje i lokaliteti s njegovim imenom kao što su Velišin uba i Velišina voda . U vrijeme ustavnih borbi, bio je pristalica Prave stranke i jedan od stubova vlasti knjaza Nikole na teritoriji Podgorice. Postavljen je za predśenika Vojnoga suda za suđenja u predmetima pojedinih ličnosti . Na izborima 1911. godine ponovo je biran za narodnoga poslanika . Zetskom brigadom komandovao je i tokom 1910. godine . Penzionisan je kao brigadir i komandant Zetske brigade 15. aprila 1912. godine . Sudija Divizijskoga suda Druge divizije bio je do 15. aprila 1912. godine.

Balkanski ratovi

U početku Prvoga balkanskog rata 1912–13. godine, komandovao je Zetskom brigadom jačine tri bataljona pješadije, koja je bila u sastavu Druge divizije Zetskog odreda, a zatim je postavljen za komandanta Lijeve kolone, koja je sačinjavala Mješovita i Bjelopavlićka brigada u sastavu Zetskoga odreda. Pogibijom brigadira Boškovića postavljen je za komandanta Druge divizije tj. Desne kolone (Mješovita i Bjelopavlićka brigada ) Zetskog odreda koja je imala za cilj napad na utvrđenje Vranj, lijevom je komandovao brigadir Blažo Bošković, a srednjom komandir Đuro Jovović. Komandu nad Desnom kolonom primio je 11. oktobra kada su zaostale trupe ljevokrilne kolone izvršile bočno kretanje i pošle u napad na Dečić, Ćelevik i Ćaf-Kiš.

Prvi svjetski rat i Božićni ustanak

U Prvome svjetskom ratu 1914–16. godine bio je komandant II divizijske oblasti . Za vrijeme austrougarske okupacije 1916–1918. godine interniran je u logor Boldogason . Iz internacije se vratio 1918. godine. Nalazio se na strani organizatora Božičnoga ustanka 1919. godine , tokom 1919. godine nalazio se u zatvoru u Podgorici . Nakon izlaska iz zatvora održavao je vezu s političkim istomišljenicima . Imao je problema prilikom regulisanja penzije. Kralj Nikola ga pominje u Kučkom kolu . Umro je 11. avgusta 1927. godine .

Porodica, odlikovanja

Zasnovao je brak sa Stanom, kćerkom Sava Đurova Popovića . Imao je četiri sina i dvije kćerke. Njegovi sinovi bilu su poručnik Miloš, potporučnik Nastadin i Đuro koji su poginuli ili umrli do 1913. godine . Za sina Nastadina intervenisao je 1896. godine kod ministra vojnog Ilije Plamenca da ga primi u artiljerijsku školu na Cetinju . Njegova kćerka Milica bila je udata za brigadira Joka Nikova Martinovića iz Bajica , a Vidosava za brigadira Ivana Puletinog Bulatovića iz Rovaca . Odlikovan je s više domaćih i stranih odlikovanja, među kojima: srebrnom bugarskom medaljom prilikom proglašenja Kraljevine Crne Gore , Zlatnom medaljom za hrabrost (Obilića medaljom), Ordenom Danila I za nezavisnost III I V stepena, grčkim Ordenom Spasitelja , Ordenom Svetog Đorđa, dvije spomenice za rat, Ordenom Svetog Stanislava I stepena (8. februar 1912) , Ordenom Belog orla IV reda za zasluge stečene u crnogorskim ratovima (1923) , Medaljom za junaštvo 1862 , Srebrnom medaljom za hrabrost ispoljenu 1876–78. godine .

Poveznice

• GENERALI CRNOGORSKE VOJSKE (1881-1921)
• Montenegrin Army Leaders - WW1 Information

Izvori

• Martinović Srđa, Generali Knjaževine i Kraljevine Crne Gore, FCJK, Cetinje, 2016.