Wp/cnr/Luka Gojnić, divizijar

Biografija

Luka Gojnić, divizijar. Rođen je 18. oktobra 1875. godine u Brčelima (Crmnica), u porodici Đura Gojnića, popa i barjaktara koji je poginuo na Veležu 1876. godine . Njegova majka bila je kćerka popa Marka Vukanovića iz Crmnice. Osnovnu školu završio je u rodnome selu, a nižu gimnaziju na Cetinju. Dalje školovanje nastavio je u Srbiji kao učenik gimnazije u Beogradu. Kao stipendista knjaza Nikole, a po odobrenju ruskoga cara Aleksandra III, upućen je 1894. godine na Vojno učilište u Odesi . Završio je Vojno učilište 1898. godine i proizveden je u čin potporučnika ruske vojske u kojoj je službovao narednu godinu u cilju sticanja prakse u Moldavskom pješadijskom puku. U Crnu Goru vratio se 1899. godine i primljen je kao poručnik crnogorske vojske. Od 1. novembra 1903. godine bio je komandir čete u Prvome bataljonu Stajaće vojske . U čin kapetana unaprijeđen je 1903. godine . Kao kapetan bio je komandir čete, a za komandanta Podoficirske pješadijske škole u Podgorici imenovan je 1907. godine. Za šefa istražnog odjeljenja Opštevojnog odjeljenja Ministarstva vojnog postvljen je 27. jula 1907. godine . U čin pješadijskog komandira unaprijeđen je 21. februara 1908. godine . Jedno vrijeme bio je šef Strojnog odsjeka, a potom vršilac dužnosti načelnika Opšteg odjeljenja u Ministarstvu vojnom . Pisao je pravila službe za potrebe stajaće vojske . Za sudiju prvoga Velikog vojnog suda postavljen je 1909. godine. Učesnik je na svečanosti na Cetinju avgusta 1910. godine prilikom proglašenja Kraljevine Crne Gore . Oblasni upravitelj Katunsko-riječke oblasti bio je od 1910. godine do 1. jula 1912. godine kad je stavljen na raspolaganje Ministarstvu vojnom . Za šefa štaba Prve divizije postavljen je 12. jula 1912. godine, zamijenio je komandira Mihaila Popovića .

Balkanski ratovi

U vrijeme Prvoga balkanskog rata 1912–1913. godine kao komandir bio je načelnik štaba Primorskoga odreda kojim je komandovao Mitar Martinović. Komandovao je i kolonom (Ceklinski, Ceklinsko-dobrski i Bjelogorski bataljoni) koja se u opsadi Skadra istakla u napadu na Brdicu u sastavu Promorskoga odreda, pod komandom Mitra Martinovića. S tom kolonom istakao se u zauzimanju Bušatskih položaja 7. februara i u napadu na Brdicu 8/9. februara 1913. godine . Kad je crnogorska vojska dobila naredbu da se povuče iz Skadra, ostavljena je jedna divizija jačine 6.000 ljudi pod komandom Jova Bećira, koja je imala zadatak da čuva red i mir u Skadru. Komandovao je jednom od dvije brigade koje su sačinjavale tu diviziju. Zbog pokazane hrabrosti u tome ratu nazivali su ga „gvozdenim oficirom“. Za redovnog člana Latinske akademije nauka, vještina i beletristike u Parizu izabran je 14. juna 1913. godine, a diploma i znak uručeni su mu 1919. godine .

U toku Drugoga balkanskog rata 1913. godine u činu komandira bio je komandant Prve brigade u sastavu Dečanskoga odreda. Prva brigada brojala je 3113 boraca ukupne jačine pet bataljona i jednu mitraljesku četu. U toku borbi na Govedarniku i Dulićkim visovima, Prva brigada je imala velike gubitke , kad je i on lakše ranjen, ali je nastavio da komanduje brigadom. Jedno vrijeme u julu 1913. godine bio je na dužnosti zastupnika komandanta Dečanskoga odreda, a u isto vrijeme bio je komandant Prve brigade. Tokom obavljanja ove dužnosti kao zastupnik uputio je nekoliko protesta glavnoj Komandi zbog neprimjernih optužbi na račun oficira i vojnika toga odreda. U čin brigadira crnogorske vojske proizveden je 14. novembra 1913. godine s rangom i pravima od 22. avgusta 1913. godine.

Za komandanta Pete (Pljevaljske) divizije , koja se sastojala od Bjelopoljske i Pljevaljske brigade postavljen je 22. novembra 1913. godine. Na ovoj poziciji dočekao je početak Prvoga svjetskog rata 1914. godine. Tokom Prvog svjetskog rata obavljao je više komandnih dužnosti. Komandovao je Pljevaljskom divizijom koja je inicijativno prešla austrougarsku teritoriju i zauzela Čelebiće i Viševinu 2. avgusta, a Čajniče do 4. avgusta 1914. godine .

Prvi svjetski rat

U Prvome svjetskom ratu 1914. godine, bio je komandant Sandžačkoga odreda koji se sastojao od Pljevaljske divizije i Jezersko-šaranskog bataljona određen za napada na Goražde. Učestvovao je u borbama za Goražde, Rogaticu, Glasinac i druga mjesta . Obilazeći front pao je s konja i slomio nogu, kad je dužnost komandanta Prve sandžačke divizije preuzeo brigadir Milo Matanović.

Krajem decembra 1914. godine planiran je da bude upućen u Petrograd kako bi izložio crnogorske vojne potrebe čemu su suprotstavio general Božidar Janković . Zajedno sa srpskim snagama zauzeo je Prijepolje, 1915. godine kad je imenovan za komandanta Kosovske divizije, koja je bila u sastavu Sandžačke vojske pod komandom serdara Janka Vukotića. Kosovsku diviziju sačinjavale su Donjovasojevićka brigada i Druga sandžačka brigada ukupne jačine 3.000 vojnika. Ta divizija imala je zadatak da u oblasti Kosova pomogne srpsku vojsku, ali plan nije realizovan. Na njegov prijedlog u proljeće 1914. godine za mladiće s teritorije Bjelopoljske i Pljevaljske brigade formirana je Podoficirska škola u cilju popune podoficirskog kadra ove divizijske oblasti . Prema sastavu kraljevske crnogorske vojske iz oktobra 1915. godine nalazio se na dužnosti komandanta Drinske divizije koja se nalazila u sastavu Sandžačke vojske . S tom jedinicom naročito je žestoke borbe vodio na Suhoj gori. Na čelu Kosovskoga odreda u borbama od 23. oktobra do 2. novembra kod Višegrada zadržao je austrougarsku 62. diviziju u prodoru prema Užicu i omogućio Užičkome odredu da se povuče prema Sjenici . Potom je bio komandant opšte rezerve u Danilovgradu jačine od 7.500 vojnika, s tog položaja od 28. decembra 1915. do 17. januara 1916. godine postavljen je ze komandanta Lovćenskoga odreda koji je operisao na sektoru Crnogorskoga primorja u borbi protiv austrougarskih jedinica. U čin divizijara proizveden je na Carevu lazu januara 1916. godine od kralja Nikole za izvanredne zasluge , dva–tri dana pred slom Crne Gore. Otpratio je kralja Nikolu do Medove i dalje nastavio povlačenje preko Albanije .

Poslijeratni period

Po kapitulaciji Crne Gore, s oficirima Petrom Martinovićem, Milom Đukanovićem, Danilom Gatalom i drugima, povlaći se preko Albanije za Krf. Pregovarao je oko prelaska u srpsku vojsku, ali je odbio ponudu jer je ponuđeni čin pukovnika smatrao degradacijom . Napuštio je Krf i s 10–15 narednika otišao je u Bordo u kojem su se nalazili kralj Nikola Petrović i Vlada, kojoj se stavio na raspolaganje . U Parizu je boravio u periodu od marta do avgusta 1916. godine. Nakon toga kao nekadašnji ruski akademac i oficir otišao je u Rusiju i primljen je u rusku vojsku u činu generala . Od Kerenskoga je postavljen za komandanta brigade ruske vojske i upućen na Solunski front . U cilju ispunjena toga zadatka iz Petrograda je došao u Pariz sredinom 1917. godine nakon čega se uputio za Grčku . Na Solunskome frontu komandovao je ruskom brigadom i bio načelnik štaba specijalne pješadijske divizije od sredine 1917. godine do marta 1918. godine kad su ruski revolucionari, nakon što su osvojili vlast, potpisali mirnovni sporazum. U martu 1918. godine vratio se u Francusku i priključio crnogorskome Dvoru i Vladi. U tom periodu pod rukovodstvom crnogorskoga Dvora pokušavao je da formira odred od crnogorskih iseljenika na radu u Americi, ali taj plan nije realizovao zbog opstrukcija srpske vlade. Na službi u Ministarstvu vojnom Vlade Kraljevine Crne Gore u Frnacuskoj, kao član kraljeve svite, bio je od marta 1918. godine, do martu 1919. godine kada podnosi ostavku i vraća se u zemlju.

„Internacionalna revija za politička, diplomatska i ekonomska pitanja“, koja je izlazila u Parizu u broju od 9. maja 1919. godine objavila je na prvim stranama opširan tekst sa njegovom fotografijom pod naslovom „General Luka Gojnić, život i zasluge u ratu“ .

U Vojsku Kraljevine SHS primljen je u činu divizijskog generala i odmah penzionisan i preveden u rezervu .

Član je Federalističke stranke od njena osnivanja, na čijoj se listi kandidovao u Barskome srezu na izborima 1923. godine . Na izborima 1924. godine, nije se kandidovao. Između dva svjetska rata živio je u Kotoru i Zagrebu.

Drugi svjetski rat

Za vrijeme Drugog svjetskog rata odbio je 1941. godine ponudu Italije da bude predśednik crnogorske vlade . U istom periodu planiran je za predśednika Glavnoga nacionalnog odbora i komandanta svih nacionalnih . Nije prihvatio ni ponudu nacionalističkih snaga od 4. novembra 1943. godine da bude član Centralnoga komiteta Kraljevine Jugoslavije za Crnu Goru . Glavni odbor Crnogorskog nacionalnog pokreta izabrao ga je bez njegovog znanja za počasnog predsjednika zbog čega je protestvovao zbog čega je uslijedilo izvinjenje u Glasu Crnogorca . Umro je 31. oktobra 1958. godine u Kotoru .

Oženjen je Anđom rođenom Vrbica sa kojom je zasnovao porodicu. Odlikovan je s više domaćih i stranih odlikovanja, među kojima: Zlatnom medaljom za hrabrost (Obilića medaljom) , Ordenom knjaza Danila I za nezavisnost I, II, III i V stepena, ruskom Medaljom za vojničke vrline 1910 , Karađorđevom zvezdom s mačevima, Ordenom Belog orla s mačevima III stepena , Zlatnom medaljom za hrabrost (KSHS), Albanskom spomenicom i drugim odlikovanjima .

Poveznice

• GENERALI CRNOGORSKE VOJSKE (1881-1921)

Izvori

• Martinović Srđa, Generali Knjaževine i Kraljevine Crne Gore, FCJK, Cetinje, 2016.