Wp/byv/Ŋwʉ ncòbbɑhɑ gham

Ŋwʉ ncòbbɑhɑ gham

Ngǔʼnjʉ nkə ngʉ̂ ɑ̂ ŋwʉ nocbbɑhɑ gham(12). Bo bə ɑ̂: Mbôgngà, Nkàgnɑ̀, njwìgcu, Ntàŋmbwə, Nsônɑ̀, Ŋwâgnkʉn, Ntônngə̀fələ, Ncôʼcu, Njâgcu, Bə̂ʼnswə, Nsônɑ̂ndɔ ngʉ̂ Ntòngwə̌dməsaŋə. À bə̂ mbə ngə̀lâŋ ŋwʉ toʼtə lɑ mɑŋwʉ keʼ. Tsə̀môʼ ŋwʉ bə̂ ngʉ̂ leʼ ŋamtad(30), tsə̀môʼ ghʉ̂ leʼ ncòbncʉ̀ʼ ŋamtad(30) tûmlam bə ɑ̂ ŋwʉ̂ Nkàgnɑ̀ zə̀ à bə̂ ngʉ̂ leʼ ncòbfôm ŋambɑhɑ lɑ ngʉ̂ leʼ ncòbbwə̀ʼə ŋambɑhɑ njǒŋ ngùʼ kuà fa.

Ŋwʉ̂ mbwôgngà

À bə ɑ̂ mbwə̀ ŋwʉ ntʉ̂m ngùʼ. Mbwə̀ leʼ nkə mbə ɑ̂ leʼ jʉɑ . Ntʉ̂m ngɔ̌ Kamərun bo bə̂ nkwimtə mba a naʼ mbə̂ 1961 bǎ Kamərun kwê côb cû ngɔ̌ bà Flansi. Mbà lɛ̂n sə laʼtə lɑ nyàm bə̂ nta nəshù mbà à bə ɑ̂ ndʉ̂ dùm nɑ tsə̀môʼ bə̀nntʉ̌n tə̂ mbwogə nùm nɑ̀ bo nkə ngʉ̂ ndəlɑlɑ ɑ̂ nə̀ nɑ̌b nɑ̌ bo nǔm nə̀ dʉʼʉ. Bə̀nntʉ̀n bə̂ ntə bʉʼ sub ɑ̂ yə̂n ŋwʉ lî nkwâ cu bo ngʉ̀ yə̂n ngùʼ nswə lɑ.

Ŋwʉ̂ Nkàgnɑ̀

Yə̂n ŋwʉ lî nkə mbə ɑ̂ "kàm ŋwʉ" nǔmmbə̂ a nkə ngʉ ɑ̂ leʼ 28 kə̀ leʼ 29 lô. À bə̂ mbə yə̂n ŋwʉ lî Kamərun bo nkə nkwimtə ncob bɑhɑ zə̀ Kamərun ghʉ̂ lɑ (Flansi bô Nglisì) njʉ̂ jʉɑ. Mbɛ̀n mbə yə̂n ŋwʉ lî sɑb bon ghʉ̂ sûb jʉa leʼ ncòbncʉ̀ʼ gham (11 feb) nkǎnja bə̂ mbə. Ntʉ̂m tsə̀môʼ bǎg ngɔ̀ bà ndʉ̂ʼnɑ̀ bə̂ nkâgnɑ̀ nkə mbeb mbàŋ.

Ŋwʉ̂ njwìdcu

Mɑŋwʉ bə̂ ntum yòŋ tad ndʉ̌ dûm mî sɑn toʼ ndʉlɑlɑ ndʉ̂ʼnɑ̀ nkə njwîd cu. Leʼ fomə(8) ntʉ̂m ŋwʉ lî bə̌nnzwi ghʉ sûb ghʉ. Yə̂n ŋwʉ lî jʉɑ̂ pɑsɑ̌ bə.

Ŋwʉ̂ ntàŋmbwə

Mbà cu cwɛ̌d mbid cwɛd lɑ bə̂ mbwə fəd ndʉlɑlɑ ghʉ̂ ndʉ̂ bò tâŋ bà mbwə mbà njʉ̀mbwə.

Ŋwʉ̂ Nsônɑ̀

Mbwə lêʼ yə̂n ŋwʉ lî njǒŋ bà ghǎfàʼ bə̂ ngʉ̂ jʉɑ bà ghǎfàʼ. Cu bə̂ mbid cwɛd mbà nə̀nǎ mbid ndʉlɑlɑ ghʉ̂ mbə̌ bə̀nntʉ̀n nɛ̂n cwɛd coʼtə nə̀nà bǎm cu bo ywîd lɑ. Ntʉ̂m ŋwʉ lî mbàŋ ndʉb toʼtə̀. Leʼ ŋambɑhɑ jʉɑ bə̂ Kamərun bo nkə nkwimtə ɑ̂ mbà bǎg mbînyàm mbɑ̀ ntûmnyàm bam nə tàmtə̀ mbə ngʉ̂ ncʉ̀ʼ lɑ.

Ŋwʉ̂ Ŋwâgnkun

Ŋwʉ ntogə bə̂ mbə səʼə mfû nkun yɑ̂ tumə. Bo bə̂ nkɑb sə̂n njǎb lî na caŋ yi a bwɔ̂. Ghǎŋwànì bo bə̂ ndɑ̂ làŋtə̀ lɑ bə̂ nkî làŋtə̀ tsə̀mô nɛ̂n fitə̀.

Ŋwʉ̂ Ntôngə̀fələ

Ŋwʉ̂ sɑmmbɑhɑ mbə̂̂ mə səʼə ngə̀fə̂d bò ywìd lɑ yɑ̂ kùʼ mbə môʼ njòŋ i. Ndûʼnɑ̀ tôtə̀ nkə̀fələ nə̀ yən mbə zə a tswə̂ lɑ. Nɑ̌nzwǐd Mə̀dʉ̂mbɑ̀ zə̀ CEPOM bə̂ nɑ̂b lɑ nə nco ɑ̂ yə̂n ŋwʉ lî.

Ŋwʉ̂ Ncôʼcu

Ò bə̂ njwilə mbâ ò àʼ coʼ nə ncoʼ ɑ̂ ju zə̀ ò ywìd lɑ. Yənnî bə ɑ̂ tɑnkʉd ndʉ njàŋ i lɛlə a nkə mbagtə ɑ̂ mbə cu tsə bò ywìd lɑ yɑ̂ bilə nkə ntʉʼ ɑ̂ nə̀ coʼo. Ò bə̂ nɛ̂n ntɑnə yə̂n ngə̀laŋ nî mbɑ̂ càŋ àʼ yɑm. Bo bə̂ yən cu mbɑ̂ kə̀nà, bǔʼlɛn, nkun bô tsə̀moʼo.

Ŋwʉ̂ Njâgcu

Ò bə̂ na bɑn mbâ ò àʼ siag (mə̀ loʼ yî ɑ̂ ntʉ̂m ncôbtu tɑ DTOBIA), ncoʼo mbɑ̂ ò àʼ yag kɑ̂ mfàm co bwə. Yə̂n ŋwʉ lî. Ghǎŋwàʼnì bə̂ mbɛ̂n fitə̀ ŋwàʼnǐ toʼ mbà wəlo nə̂n sə̂ ndɑ̂ŋwàʼnì ntə tu i nùm cu nə̀ ziʼi.

Ŋwʉ̂ Bə̂ʼnswə

Bə̂ʼnswə bə̂ ntumə bo tôŋ bəʼ. Jʉɑ̂ ghǎtswìtə̀ nkə mbə ɑ̂ leʼ tɑn ntʉ̂m yə̂n ŋwʉ lî .

Ŋwʉ̂ Nsônɑ̌ndɔ

Ndʉ̌ sɑnə bə̂ mî ɑ̂ yə̂n ŋwʉ lî ndʉ̌ dǔm mbɛ̂n toʼo. Bə̀nntʉ̀n bò ghʉ̂ nzə̌ nɑ̀ yɑm nɑ bə̂ ntoʼ nə̀ so nɑ̀ yə̂n ŋwʉ lî.

Ŋwʉ̂ Ntòngǒdməsaŋə

Yənnî bə ɑ̂ miɑ̀gtə̀ ŋwʉ ntʉ̂m ngùʼ. À bə ɑ̂ yə̂n ŋwʉ lî mbà wəlô nkə nɑbə wud i nǔm jʉɑ bʉ mɛ̂n yòg. Tsiàŋtə̀ bə̂ mbə yə̂n ngə̀laŋ ni yɑmə.

Nə̀ kud tǔn nù

Yənnî bə ɑ̂ mbà mə̀ yə̂n mbàgtə̀ ndɛ̂n ŋwʉ ntʉ̂m njʉ lɑ.