Wp/arq/(تيارت (مدينة

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | arq
(Redirected from Wp/arq/تيارت)
Wp > arq > (تيارت (مدينة

تيارت (بالفرنساوية tiaret )جاية من البربرية تيهرت اللبؤة

الموقع الجغرافي[edit | edit source]

تخطيط المدن[edit | edit source]

التاريخ[edit | edit source]

في مملكة تيهرت[edit | edit source]

تحت السيطرة التركية[edit | edit source]

امارة الامير عبد القادر[edit | edit source]

التعليم[edit | edit source]

ضخئيات مرتبطة بتيارت[edit | edit source]

Tihert wella Tahert hiya mdina qdima fi Dzayer, kanet bekri 3assima ta3 d-dinasti ta3 Rostomiyyine (Béni Rostom) lli hakmet mabine 3am 777 w 909 lel milad. Tihert jayya f-chamal l-gharbi ta3 Dzayer. L-blassa lli kanet fiha Tihert rah semmouha darwek Tagdemt lli wellat daïra b3ida 3la mdinat "Tiaret b chi kilometrat bark. Balek tkoun had l-mdina tebnat 3la redma ta3 mdina romania kane ysemmouha "Tingartia.

Toponimi[edit | edit source]

Tihert wella Tahert bel amazighia ma3netha « lebba » w ngoulou bel amazighia « Aher » wella « Iher » l-« sba3 » [1].

Tarikh[edit | edit source]

Antikiti[edit | edit source]

Tingartia, mdina qdima, tebnat waqt Romane ou bqat hatta l-waqt ta3 l-Bizantiyyine, w kanet fiha isqofiyya fel qarn V, bessah makkane hatta dalil ykonfirmi belli had l-mdina hiya lli wellat Tahert [2]. Li-trass ta3 romane mazalou baqyine f had l-jiha w nejmou ndatiwhom mel qarn III hatta lel mji ta3 l-Wendal fel qarn V. W kayen tani atar tbeyyane belli had l-mantiqa kanet fiha l-Massihia mentachra mabine nassha.

Fi 3am 533 miladia, l-Bizantiyyine wel gaïd ta3hom Belisarius htal 3ayta blayess men Chamal Ifriqia w za33ak l-Wendal mel pouvoir w hawezhom mene ch-charq ta3 Chamal Ifriqia, bessah ki ma nejjamch yeddi ga3 l-bled, khalla l-Amazigh yahakmou 3ayta blayess kima fi jihat Tahert wine darou mamlaka semmouha « Altava ».

L-bedia ta3 l-Islam[edit | edit source]

L-mdina romania heddetha l-jouyouch ta3 l-Messalmine fi 3am 681. L-Amazigh l-jdod lli jaw bnaw mdina jdida w semmawha Tahert.

Fi 3am 761, l-gaïd ta3 Qiraouane Abderrahmane Ben Rostom w lli kane ibadi mel Khaouarij ja lel mantiqa hareb mel 3abbassiyine howa w nass lli tab3ouh. Bel m3awna ta3 nass l-mantiqa fonda mdina jdida w semmaha « Tahert al jadida ».

Period ta3 Rostomiyyine[edit | edit source]

Fel qays lli kanet Tahert 3assima ta3 Rostomiyyine, kanet ma3roufa b d-dine, mdina kosmopolit yjouha tojjar w tolba mene kol blassa w hatta mel Machriq. Kanet Tahert blassa ta3 qraya nelqou fiha maktabat mlamdine fihom ktouba bezzaf menhom tafasir ta3 l-qor3an w chi makhtoutat f la-medsine w l-astronomi [3].

Terdam ta3 l-Fatimyyine[edit | edit source]

Fi 3am 909, Tahert hajmou 3liha l-Amazigh l-jbaylia « Kutama » lli jaw mene charq ta3 w lli kanou chorka m3a d-da3ia wel imam l-Farissi l-Fatimi « Bou3abdellah Ch-Chi3i ». L-mdina theddet w bqat kharba w l-ghachi ta3ha tzerb3ou [4]. Chi menhom rah l-Sahra w tbellad fi Sedrata hda Ouargla, w chi lakhor kemmal trigah hatta Oued Tagherdayt (Mzab) w bna biha mdina jdida w hiya Ghardaïa w bqa 3la l-Ibadia. [5].

Joghrafia[edit | edit source]

Tahert jayya fi blassa 3alia, ktar mene alf mitra foug l-bhar ; fiha tsob nnow bezzaf w yfoutou 3liha zouj ouedyane [6]. Tahert fiha bezzaf l-3youn wel ouedyane lli khallat l-ghachi lli seknouha yekhadmou l-ard w tesdaq fiha l-flaha [7]. Rostomiyyine bnaw fi had l-mdina mkhazen w mtamer kanou ydessou fiha l-ghella w hafrou system ta3 saguiat bach yezgou l-jnanat [6]. Amma l-mdina wine kanou l-ghachi yesseknou, kanou fi Tahert kartiyyat w fi kol hawma teskane komunoti [7].


Sit arkiyolojik : Tahert-Tagdemt[edit | edit source]

Hatta l-darwek mazalou baqyine atar ta3 Rostomiyyine w tani atar mel qayss ta3 l-Imir Abdelkader (Fi 3am 1836, l-Imir Abdelkader khayyar Tagdemt bach tkoun 3assima jdida fi blassek M3askar lli htellouha l-Fransis). Had l-atar rahi darwek b-rasmi mahmia bel qanoun mene 26 dissembr 1978.[8]

Bibliographia[edit | edit source]

  1. Template:Ouvrage
  2. Cadenat, 1960.
  3. Gilbert Meynier, 2010, Template:P..
  4. Gilbert Meynier, L’Algérie, cœur du Maghreb classique..., op cité, Template:P..
  5. C. Agabi, « Ibadites », in Encyclopédie berbère, 23 | Hiempsal – Icosium En ligne, mis en ligne le 01 juin 2011, consulté le 24 novembre 2012.
  6. 6.0 6.1 Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Meynier29
  7. 7.0 7.1 Les Rustamides (761-909), sur le site qantara patrimoine méditerranéen.
  8. Cf. Site de la Wilaya